سازمان ملل نقشی تعیین‌کننده در میانجی‌گری اربیل و بغداد ندارد

«اردشیر پشنگ»، پژوهشگر مسائل غرب آسیا و تحولات مربوط به کردها در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم، در خصوص اعلام آمادگی مشاور سیاسی دبیر کل سازمان ملل برای میانجیگری میان دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان، با اشاره به عدم توانایی این سازمان برای ایفای چنین نقشی یادآوری کرد: سازمان ملل تقریباً از سال 2002، یک سال پیش از حمله به عراق در چارچوب مذاکرات بین نیروهای معارض عراقی و رهبران معارض علیه صدام در این کشور حضور داشته است. این سازمان فردای سقوط نظام بعث و روی کار آمدن یک نظام جدید یکی از جدی‌ترین مأموریت‌های بین‌المللی خود را در عراق آغاز کرد. این مأموریت تا به امروز به‌شیوه‌های مختلف تداوم داشته است.

وی با توجه به عدم موفقیت سازمان ملل در حل بحران‌های موجود تأکید داشت: مسئله مهم در این زمینه عبارت است از اینکه بحران عراق به‌‌طور کلی آن‌‌چنان عمیق و متأثر از عوامل مختلفی است که یک سازمان بین‌المللی عریض و طویل چون سازمان ملل متحد با بوروکراسی دست‌وپا گیر و عدم عمل‌گرایی جدی در عمل نمی‌تواند تأثیر مستقیم و سریع در حل جدی بحران داشته باشد. نه‌‌تنها در عراق، بلکه در سوریه و نقاط دیگر نیز چنین امری مشهود است. معایب ساختاری سازمان ملل خصوصاً شورای امنیت این سازمان اجازه نمی‌دهد که این سازمان در بحران‌های حاد و شدید کارایی لازم را داشته باشد.

کارشناس شبکه سحر با بیان اینکه گرچه کارکرد کلی سازمان ملل متحد زیر سؤال نیست، افزود: با این‌ حال بسیاری از پژوهشگران در مواجهه با حجم مشکلات از عملکرد سازمان ملل انتقاد دارند. به نظر می‌رسد ساختار این سازمان که متأثر از واقعیات جنگ جهانی دوم است، نمی‌تواند کارایی لازم را داشته باشد.

وی با یادآوری اینکه بغداد و اربیل یک وضعیت پارادوکسیکال همکاری و رقابت را با یکدیگر از ابتدای تأسیس نظام جدید داشته‌اند، اضافه کرد: از یک‌سو کردها و شیعیان در تثبیت نظام جدید دو ضلع اصلی مثلث قدرت در عراق هستند. آنها با اتحاد یکدیگر موفق شدند که نظام جدید را با حمایت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای ایجاد کنند. از سوی دیگر اختلافات جدی و رقابت بین آنها حکم‌فرما بوده است. این اختلافات تاکنون نه‌تنها حل نشده، بلکه بعضاً بیشتر نیز شده است.

پشنگ با تأکید بر اینکه سازمان ملل به‌‌عنوان یک سازمان میانجیگر نقش تعیین‌کننده و بسزایی در حل این بحران‌ها نداشته است، گفت: سازمان ملل متحد و نماینده آن در عراق در طول مذاکرات مربوط به ماده 140 قانون اساسی، تشکیل دولت عراق به‌هنگام بن‌بست 9ماهه در سال 2010، مسئله صدور نفت، وضعیت پیشمرگ‌ها در عراق و مسائل دیگر عمدتاً یک نقش تشریفاتی و شنونده داشته است. این سازمان به‌‌عنوان یک میانجی‌گر که طرفین نیز وزن آن را قبول داشته باشند، نتوانسته ایفای نقش کند.

وی با توجه به حضور سازمان ملل در انتخابات عراق خاطرنشان کرد: مسعود بارزانی اعلام کرده کردها به‌دنبال تعیین سرنوشت خود هستند و باید رفراندومی در مناطق کردنشین و مورد مناقشه که اینک 97% آن در دست کردها است، انجام شود. سازمان ملل متحد نیز به‌دنبال آن تأکید داشته که خواستار حضور در چنین رفراندومی است. این سازمان در این زمینه تجارب نسبتاً موفقی داشته است، به‌‌عنوان نمونه سازمان IOM که زیرمجموعه سازمان ملل فعالیت می‌کند، در هر سه انتخابات مجلسی عراق و انتخابات قانون اساسی حضور فعال داشته است.

تحلیل‌گر محتوایی و نویسنده شبکه سحر با اشاره به اینکه سازمان ملل کارنامه مثبتی در نقش اجرایی برای تضمین میزان سلامت و صحت انتخابات دارد، تأکید داشت: با این‌ حال به نظر می‌رسد این سازمان به‌‌عنوان یک میانجی‌گر برای کاهش اختلافات بین طرفین نقش تعیین‌کننده‌ای نخواهد داشت. گستردگی، پراکندگی و عدم انسجام موضع سازمان ملل در مقابل عراق و تأثیرپذیری شورای امنیت از قدرت‌های پنج‌گانه که بعضاً منافع متعارضی در حوزه‌های مختلف از جمله در عراق دارند، از جمله دلایل این امر محسوب می‌شوند.

انتهای پیام/*