مسئولان فرهنگی، نویسندگان و علما باید از طرح مسائل تفرقه‌افکن بپرهیزند

رهبر معظم انقلاب می‎فرمایند: دشمن در مقابل حرکت عظیم‌ اسلامی احساس ضعف می‌کند؛ لذا به انواع جنگهای روانی، تهاجمات گوناگون، ترساندن ملتها و کشورهای مسلمان از یکدیگر و تبلیغات علیه یکدیگر متوسل می‌شود.

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، بیش از یک قرن است که علمای پیشتاز نهضت اسلامی در عصر جدید، ضرورت وحدت بین صفوف مسلمین در جهان اسلام و در مقابل تجاوزات و دسیسه‌های تفرقه‌افکنانه و سلطه جویی‌های استکبار جهانی را درک کرده و منادی آن در میان ملل اسلامی بوده‌اند.

موضوع «وحدت اسلامی» و پیگیری تحقق آن، از همان ابتدای نهضت و زمینه‌سازی برای وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) و بنابر سنت ائمه‌ی اهل‌بیت (ع) مورد تأکید و توجه ویژه قرار گرفت و پس از پیروزی انقلاب و استقرار نظام اسلامی نیز به عنوان یکی از ارکان سیاست تحکیم وحدت ملی و وحدت بین ملل اسلامی و مقابله با سلطه‌جویی استکبار جهانی، در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سیاست‌های کلی نظام اسلامی و قوانین موضوعه تثبیت شد و ضرورت پیگیری و زمینه‌سازی تحقق آن نیز در بیانات حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی، هر ساله و به مناسبتهای مختلف تبیین و گوشزد شده و در این امر نهاد سازی نیز صورت گرفته است.

«وحدت و همگرایی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی» عنوان کتابی است که علیرضا برازش تألیف کرده و توسط نشر امیرکبیر و برای اولین بار در همین سال جاری منتشر شده است.

یکی از مزیتهای این کتاب دسته‌بندی کلی و جزئی خوب موضوعات است و دیگری حجم کم آن که خواندنش را برای مخاطبان بیشتری ممکن می سازد. کتاب 80 صفحه دارد و بیانات رهبر انقلاب بدون دخل و تصرف و توضیح در کنار هم آورده شده‌اند. دسته‌بندی کلی کتاب در 6 فصل صورت گرفته است: تعریف وحدت، اهمیت وحدت و همگرایی، موانع وحدت و عوامل تفرقه، راه های رسیدن به وحدت، ثمرات وحدت و همگرایی و در آخر هم منادیان وحدت.

بر همین اساس، در این نوشتار در ادامه روز گذشته به بخش دیگری از بیانات رهبر معظم انقلاب در فصل دوم این کتاب اشاره می‎شود:

مساله‌ی استراتژیک و اصلی جهان اسلام

* هدف از این کار آن است که با شعار وحدت مسلمین، که شعار درست و ضروری‌ای هم است و من از قدیم این اعتقاد و تفکر را داشتم و دارم و آن را یک مساله‌ی استراتژیک می‌دانم یک مساله‌ی تاکتیکی و مصلحتی هم نیست که حالا بگوییم مصلحت ما ایجاب می‌کند که با مسلمین غیرشیعه‌ ارتباطات داشته باشیم مسلمانان، به تدریج این اختلافات ذهبی و طایفه‌ای را کم کنند و از بین ببرند؛ چون در خدمت دشمنان است. ما با این انگیزه‌ی صحیح، مساله‌ی وحدت مسلمین را در جمهوری اسلامی، یک مساله‌ی اساسی قرار داده‌‌ایم (61).

* یکی از اصول اسلام، وحدت مسلمین و اخوت اسلامی است. «و اعتصموا بحبل‌الله». نقاط مشترک را هم باید چسبید(62).

* اتحاد، یگانگی و وحدت کلمه، شرط اصلی است(63).

* اساسی‌تر از این مسائل، گسیسختگی دنیای اسلام است که این هم تلخی بزرگی است و شاید اساس مشکل در آن باشد. ملت‌های اسلامی از هم جدایند. چندین سال ـ شاید نزدیک به صد سال ـ است که دست‌هایی احساسات ناسیونالیستی را در ملت‌های اسلامی تقویت می‌کنند(64).

هدف اعلا و رسالت الهی ما

* امروز وحدت دنیای اسلام، یک هدف اعلاست(65).

* رسالت و پیام و وظیفه‌ی اهلی ما این است که در مقابل آنچه استعمار انجام داد، حرف کنیم؛ یعنی دل‌های مسلمین را در سطح جهان به هم نزدیک کنیم و آنها را زیر پرچم توحید و اسلام گرد آوریم(66).

یک فریضه‌ی حتمی

* وحدت و انسجام اسلامی امروز یک فریضه‌ی حتمی است که با همکاری خردمندان و دلسوزان می‌تواند راه‌های عملی آن پیموده شود(67).

واجب، به صد دلیل

* بایستی تفهیم کرد که وحدت بین مسلمین، به صد دلیل واجب، و به صد دلیل ممکن است(68).

مورد تاکید روایات

* حاجی‌ای که در مسجدالحرام یا مسجدالنبی، یا در بقیع، یا در زیارت شهدای احد و امثال اینها ـ در منا، در عرفات ـ رفتارش رفتار انسان مؤدب به آداب اسلامی است؛‌رفتار انسانی است که مربای به تربیت قرآنی است؛‌ اهل خشوع است، اهل تواضع است، اهل محبت است، اهل اهانت به این و آن نیست، اهل جمع است، نه اهل تفرقه. این قدر ما در روایات در ثواب شرکت در نماز جماعت اهل سنت در زمان ائمه(ع) داریم که روایت دارد که در مسجد‌الحرام پشت سر این‌ها نماز بخوانید، مثل اینکه پشت سر پیغمبر نماز خوانده‌اید. این معنایش چیست؟

معلوم است که امام صادق (ع) نماز آن امام جماعت را با نماز پیامبر مقایسه نمی‌کند. مقایسه با نماز یک پیرو خودش هم نمی‌کند، اما می‌گوید پشت سر او نماز بخوانید. انی یعنی چه؟ این نمایش وحدت است. عملا وحدت را نشان بدهید. روی همین فکر بود که امام بزرگوار ما (که رضوان خدا بر او باد) ـ ان مرد بیدار، آگاه ـ به همه‌ی حاجی‌های ایرانی، توصیه کرد که در نماز جماعت‌ها در مسجدالحرام، در مسجدالنبی شرکت کنید(69).

فراهم آورنده‌ی رضایت خدا، ملائکه، انبیا و اولیاء

* دشمنان وحدت چه کسانی هستند که می‌شود در دنیا یکی یکی آنها را با انگشت نشان داد؟ طرفداران وحدت چه کسانی هستند؟ آیا خدا و ملائکه و انبیا و اولیا از وحدت خرسند می‌شوند، یا ناراضی؟ اینها را می‌شود کاملاً با وجدان معمولی دینی و اسلامی مشترک بین همه‌ی مسلمین فهمید(70).

آنچه سزاوار است برای هزارمین بار تأکید شود

* دشمن در مقابل حرکت عظیم‌ اسلامی احساس ضعف می‌کند؛ لذا به انواع جنگ‌های روانی، تهاجمات گوناگون، ترساندن ملت‌ها و کشورهای مسلمان از یکدیگر و تبلیغات علیه یکدیگر متوسل می‌شود. راه این است که دنیای اسلام وحدت خود را حفظ کند. من بار دیگر برای صدمین بار، هزارمین بار، از زبان ملت ایران خطاب به همه‌ی براداران مسلمان در اکناف عالم عرض می‌کنم: اتحاد خودتان را حفظ کنید، مبادا بازیچه‌ی دست دشمنان مشترکی بشوید که به عنوان قومیت عرب و عجم، به عنون مذهب شیعه و سنی، به عناوین گوناگون دیگر، می‌خواهند بین شما اختلاف بیندازند(71).

سرلوحه‌ی همه‌ی شعائر حج

* حج ابراهیمی همان حج محمدی است که در آن، حرکت به سمت توحید و اتحاد، روح و سرلوحه‌ی همه‌ی مراسم و شعائر است(72).

نیاز امروز دنیای اسلام

* امروز دنیای اسلام بیش از همیشه، به اتحاد و یکدلی و تمسک به قرآن نیازمند است. از سویی، ظرفیتهای جهان اسلام برای توسعه و عزت و اقتدار، امروز بیش از گذشته آشکار شده و بازیابی مجد و عظمت امت اسلامی، امروز در سراسر جهان اسلام، انگیزه و خواست جوانان و فرزانگان شده است. شعارهای منافقانه‌ی مستکبران، رنگ باخته و نیات پلید آنان برای امت اسلامی، به تدریج آشکار شده است(73).

* امروزه دنیای اسلام که از جهت ذخایر مادی و انسانی و فکری و تاریخی، یکی از بزرگترین مجموعه‌های جهانی است، بیش از همیشه نیازمند وحدت و تقریب است(73).

امری بسیار مهم، در همه جا و در همه‌ی شرایط

* اهمیت وحدت بین مسلمین و ارتباط برادرانه میان برادران مسلمان در همه جا و در همه‌ی شرایط است(75).

* ما نه فقط بعد از دوران انقلاب، بلکه از سال‌ها پیش در انقلاب برای اینکه دل‌های شیعه و سنی به هم نزدیک شود و اهمیت این وحدت برای همه معلوم شودف تلاش می‌کردیم(76).

* اینجاست که مساله‌ی اتحاد و وحدت اسلام و تفاهم اسلامی معنا پیدا می‌کند. ببینید این قضیه چقدر مهم است! ببینید این مساله برای فردای دنیای اسلام، چقدر حائز اهمیت است! این، قضیه‌ای نیست که به آسانی بشود از آن گذشت. همه باید خود را مخاطب این کلام حساب کند. من به همه می‌گویم؛‌هم به اهل سنت، هم به شیعه، هم به کتاب‌نویسان، هم به شعرا، هم به مطبعه‌چی‌ها، هم به کسانی که در بین مردم پایگاهی دارند، حرفی می‌زنند و مستمعی دارند. همه باید این حقیقت را بفهمند و دشمن را بشناسند. مواظب باشید که دشمن در سنگر خودی جا نگیرد. مواظب باشید که شما به جای تهاجم به دشمن به خودی حمله نکنید. عالم به زمان باشید؛ یعنی دشمن و دوست و عرصه‌ی مبارزه را بشناسید. این‌ها خیلی مهم است(77).

آنچه گران به دست آمده است

* علمای شیعه و سنی، در هر جای دنیا که هستند و از جمله در کشور عزیز ما، باید مواظب باشند. این وحدت در ایران، گران به دست آمده است. این ندای وحدت در دنیا، گران جا افتاده است. این را آسان نشکنید! هر که بشکند خیانت کرده است؛ هرگاه می‌خواهد باشد فرقی نمی‌کند سنی باشد یا شیعه باشد(78).

امری که همه باید به آن متعهد باشند و روی آن تکیه کنند

* مسئولان فرهنگی، نویسندگان و علما باید از طرح مسائل اختلاف‌آفرین و تفرقه‌افکن بپرهیزند؛ هم سنی و هم شیعه، همه، باید روی این نقطه‌ی اتحاد تکیه کنند و توقع از علما و زبدگان و نخبگان سیاسی است که خطورت زمان را بفهمند، اهمیت اتحاد مسلمانان را بفهمند و توطئه‌ی دشمنان را برای شکستن این اتحاد و همدلی بفهمند(79).

* شیعه و سنی باید خود را متعهد کنند که در راه نزدیک کردن فرق اسلامی به یکدیگر بکوشند و از محبت و تعامل برادرانه با یکدیگر، حراست و پشتیبانی کنند(80).

یک امر جدی

* مساله‌ی اتحاد بین مسلمین یک امر جدی است. با این مساله، باید اینطور برخورد شود. هر روزی که این قضیه دیر شود، دنیای اسلام یک روز خسارت کرده و این روزها، روزهایی است که بعضی آنچنان حساس است که در یک عمر اثر می‌گذ ارد، نباید بگذارید دیر شود(81).

* امروز شعار «انما المؤمنون اخوه فاصلحوا بین اخوایکم» از همه جدی‌تر است امروز این ضعف و ذلتی که مسلمانان کشورهایی در دنیا دچار آن شده‌اند، ناشی از همین تفرق و اختلاف است(82).

* ما در مساله‌ی وحدت، جدی هستیم. ما اتحاد مسلمین را هم معنا کرده‌ایم. اتحاد مسلمین، به معنای انصراف مسلمین و فرق گوناگون از عقاید خاص کلامی و فقهی خودشان نیست؛‌بلکه اتحاد مسلمین به دو معنای دیگر است که هر دوی آن باید تامین بشود: اول اینکه فرق گوناگون اسلامی (فرق سنی و فرق شیعه) ـ که هر کدام فرق مختلف کلامی و فقهی دارند ـ حقیقتا در مقابله با دشمنان اسلام، همدلی و همدستی و همکاری و همفکری کنند. دوم اینکه فرق گوناگون مسلمین سعی کنند خودشا را با یکدیگر نزدیک کنند و تفاهم ایجاد نمایند و مذاهب فقهی را با هم مقایسه و منطق کنند. بسیای از فتاوای فقها و علما هست که اگر مورد بحث فقهی عالمانه قرار بگیرد، ممکن است به مختصر تغییری، فتاوای دو مذهب به هم نزدیک شود(84).

* در درجه‌ی اول، مساله‌ی وحدت و اتحاد مسلمین است. این قضیه‌ی اتحاد مسلمین را همه‌ی فرق اسلامی چه شیعه و چه سنی، چه مذاهب مختلف اهل سنت و چه مذاهب شیعه باید جدی بگیرند(84).

آرمان و مسأله‌ی مورد تکیه‌ی امام(ره)

* آرمان‌های بزرگی که امام(ره) بیان می‌کردند، عبارت بود از: مبارزه با استکبار جهانی، حفظ اعتدال قاطع در خط «نه شرقی و نه غربی»، اصرار فراوان بر استقلال حقیقی و همه جانبه‌ی ملت ـ خودکفایی به معنای کامل ـ پافشاری فراوان و تمام‌نشدنی بر حفظ اصول دینی و شرع و فقه اسلامی، ایجاد وحدت و همبستگی(85).

* اینکه امام اینقدر روی مساله‌ی «وحدت» تکیه می‌کردند، برای این است که این، یک مساله‌ی احساساتی نیست. این مسئله‌ی عقلانی است. هر کس به مقدسات آن فرقه‌ی دیگر اهانت کند، اگر با خشونت و اهانت به فرقه‌ی دیگر برخورد کند، به هر اندازه که برد کار او باشد، به این وحدت ضربه زده است؛‌ هر که می‌خواهد باشد(86).

از اصلی‌ترین داعیه‌های نهضت

* یکی از اصلی‌ترین مواد داعیه‌های این نهضت، عبارت از وحدت مسلمین در سرتاسر عالم و کوتاه کردن دست قدرتهای ستمگر و متجاوز از سر مسلمانان بود. این پیام، همچنان پیام انقلاب ماست(87).

عامل وحشت، ضعف و درد دشمن

* یکی از اصلی‌ترین مواد داعیه‌های این نهضت، عبارت از وحدت مسلمین در سرتاسر عالم و کوتاه کردن است قدرتهای ستمگر و متجاوز از سر مسلمانان بود. این پیام، همچنان پیام انقلاب ماست(87).

*ترکیبی که من در اینجا از برادران عزیز کُرد و فارس و سنی و شیعه مشاهده می‌کنم، شبیه همین اجتماعات و محبت‌ها و صمیمیت‌ها را قبلا دیده‌ام. این ترکیب و یگانگی، برای دوستان زیباست و برای دشمنان درآور است. این نعمت را باید همه‌ی وجودتان حفظ کنید. سعی زیاد می‌شود که بین مسلمین اختلاف بیاندازند؛ مخصوصا از زمانی که انقلاب اسلامی پرچم وحدت اسلامی را بلند کرد و به دوش کشید، این تلاش بشتر شد(88).

* دشمن در مقابل حرکت عظیم اسلامی احساس ضعف می‌کند؛ لذا به انواع جنگ‌های روانی، تهاجمات گوناگون، ترساندن ملت‌ها و کشورهای مسلمان از یکدیگر و تبلیغات علیه یکدیگر متوسل می‌شود. راه این است که دنیای اسلام وحدت خود را حفظ کند. من بار دیگر برای صدمین بار، هزارمین بار، از زبان ملت ایران خطاب به همه‌ی برادران مسلمان در اکناف عالم عرض می‌کنم؛ اتحاد خودتان را حفظ کنید، مبادا بازیچه‌ی دست دشمنان مشترکی بشوید که به عنوان قومیت عرب و عجم، به عنوان مذهب شیعه و سنی، به عناوین گوناگون دیگر، می‌خواهند بین شما اختلاف بیاندازند(89).

ایجاد اختلاف، حرام شرعی و خلاف قانون

* به آن شیعه‌ای هم که از روی نادانی و غفلت، یا گاهی از روی غرض - این هم سراغ داریم و افرادی را هم از بین شیعیان می‌شناسیم که فقط مساله‌شان مساله‌ی نادانی نیست، بلکه ماموریت دارند برای اینکه ایجاد اختلاف کنند - به مقدسات اهل سنت اهانت می‌کند، عرض می‌کنم: رفتار هر دو گروه حرام شرعی است و خلاف قانونی است(90).

حرکت تفرقه‌انگیز، گناهی تاریخی

* امروز هر حرکت تفرقه‌انگیز در دنیای اسلام، گناهی تاریخی است. آنان که عنودانه گروه‌های عظیمی از مسلمین را به بهانه‌های واهی تکفیر می‌کنند؛ آنان که با گمان‌های باطل، به مقدسات فرقه‌هائی از مسلمین اهانت می‌کنند؛ آنان که به جوان‌های از جان گذشته‌ی لبنان که مایه‌ی سربلندی امت اسلامی شدند، از پشت خنجر می‌زنند(91).

تفرقه، سم مهلک دنیای اسلامی

* سم مهلک دنیای اسلام تفرقه است. این تفرقه، ملت‌ها را از هم جدا می‌کند؛‌دل‌ها را از هم جدا می‌کند(92).

تفرقه، خیانت است و هر که در ایجاد وحدت کوتاهی کند، مؤاخذ

* از زمان مرحوم آیت‌الله بروجردی(ره) و بعضی از بزرگان علمای اهل سنت در مصر ـ که این فکر پیدا شده که بیایید اختلافات را کنار بگذارید؛‌سنی، سنی بماند؛ شیعه، شیعه بماند؛‌عقاید خودتان را داشته باشید؛‌ اما با هم، دست در دست هم بگذارید. قرآن از زبان پیامبر اکرم به مسیحیان آن زمان می‌گوید: «تعالوا الی کلمه سواء بیننا و بینکم الا نعبد الا الله و لا تشرک به شیئا». آن وقت فرقه‌های مسلمان، با خدای واحد، پیغمبر واحد، قرآن واحد، قبله‌ی واحد، عبادت واحد، این همه مشترکات و مسلمات، چند موضوع مورد اختلاف را وسیله قرار بدهند برای دشمنی! این، خیانت نیست؟ این، عرض‌ورزی غرض‌ورزان وغفلت غافلان نیست؟ هر کسی که در این زمینه تقصیری بکند، پیش خدای متعال مؤاخذ است؛‌چه شیعه باشد، چه سنی(93).

ارجاعات:

61. 1396/1/26

62. 1369/8/29

63. 1369/2/23

64. 1373/12/11

65. 1385/10/25

66. 1368/3/31

67. 1386/9/27

68. 1376/12/13

69. 1388/8/4

70. 1376/12/13

71. 1387/7/10