روحیه جهادی «حشد شعبی» پس از پیوستن به ارتش باید حفظ شود/برخی به‌دنبال انحراف در جزئیات «قانون حشد» هستند
دبیرکل جنبش عصائب اهل الحق عراق با اشاره به تصویب قانون حشد شعبی اعلام کرد روحیه جهادی «حشد شعبی» پس از پیوستن به ارتش باید حفظ شود که البته در این راه و انجام جزئیات قانون حشد عده‌ای به‌دنبال به انحراف کشیدن این قانون هستند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری تسنیم در عراق، شیخ «قیس الخزعلی» دبیرکل گروه مقاومت موسوم به«عصائب اهل الحق» عراق به سؤالات مختلف تسنیم پاسخ داده است که بخش نخست آن تقدیم خوانندگان گرامی می‌شود.
مهمترین جملات شیخ قیس الخزعلی در گفت‌وگو با تسنیم
ــ تصویب قانون حشد شعبی گامی مهم بود. باید از این نیرو در مقابل خطرات و تهدیدها محافظت کرد، چرا که تاریخ مصرف این نیروها با نابودی داعش به پایان نمی‌رسد.
ــ تفاوت حشد شعبی با بقیه نیروهای مسلح این است که حشد شعبی روحیه جهادی دارد و این یک مسأله خیلی مهم در قانون حشد شعبی است که باید روحیه جهادی این گروه حفظ شود.
ــ بدیهی است که فشارهای داخلی و خارجی به فرماندهی نیروهای مسلح وارد خواهد شد تا با طرح مسائلی در جزئیات قانون حشد شعبی، این قانون را از هدف و اصالت آن منحرف کنند.
ــ مرحله فعلی، مرحله‌ای است که ملت و دولت عراق کمترین اختلافات مذهبی و بیشترین حالت وحدت را دارند.
ــ مردم سنی بیش از همه، از وجود داعش متضرر شدند. میلیون‌ها سنی از خانه‌هایشان آواره شدند و عده‌ای هم که در قلمروی داعش زندگی می‌کنند، هیچ نوع آزادی ندارند.
ــ تجربه داعش و مصیبت‌هایی که مردم از دست داعش کشیدند، سبب شد که حساسیت‌ها و تعصبات مذهبی میان مردم کم‌رنگ‌تر شود و مردم عراق می‌توانند بار دیگر یک زندگی مسالمت آمیز را با هم تجربه کنند.
تسنیم: جناب شیخ، اولاً از دیدارتان خرسندیم و از اینکه فرصتی در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار دادید سپاسگزاریم. در ایران، مردم دائماً اخبار شما و گروه عصائب اهل الحق را دنبال می‌کنند. این گروه از قدیمی‌ترین گروه‌های مقاومت در عراق است. در آغاز سخن از جناب‌عالی می‌خواهیم که درباره قانون حشد شعبی (بسیج مردمی) توضیح دهید که چرا برخی از جریان‌های سیاسی به تصویب آن اعتراض و برخی از آن استقبال کردند و چرا برخی در اعتراض به این قانون سروصدا و جنجال به راه انداختند؟
شیخ قیس الخزعلی: بسم الله الرحمن الرحیم. به‌نظر من، تصویب قانون حشد شعبی یک گام مهم بود که در زمان مناسب خود صورت گرفت .در این قانون دو مسأله مطرح شده است: مسأله اول درباره حقوق این شهداء و مصدومین و مجاهدینی است که داوطلبانه برای دفاع و صیانت از وطن به حشد شعبی ملحق شدند، این مسأله مهمی است و اما مسأله مهمتر این است که با تصویب این قانون، حفظ و استمرار حشد شعبی تضمین شد و با این قانون حشد شعبی یک ارگان رسمی و قانونی دولت عراق و جزو نیروهای مسلح و نیروهای امنیتی عراق شمرده می‌شود که برای دفاع از کشور بر اساس ضوابط قانونی تشکیل یافته و فعالیت می‌کند.
این یک واقعیت است که هر کشوری که یک دستاورد گرانبها را کسب کرده باشد، علاوه بر محافظت از آن برای رشد و تعالی آن نیز تلاش می‌کند. مسأله حقوق نیروهای حشد شعبی که برای امنیت عراق فداکاری می‌کنند، یک طرف و مسأله دیگر این است این نیروها که کارآزموده و باتجربه شده‌اند برای حفظ امنیت و آینده عراق لازم و ضروری هستند و باید از این نیرو در مقابل خطرات و تهدیدها محافظت کرد، چرا که تاریخ مصرف این نیروها با نابودی داعش به پایان نمی‌رسد.
تصویب این قانون، برخی جریان‌های سیاسی را که از اول طرفدار داعش بودند و در قدرت گرفتن داعش دخیل بودند، نگران کرد، ولی بحمدالله و با کمک نمایندگان شریف ملت عراق در پارلمان، و با وجود مخالفت عده‌ای افراد متصعب و کسانی که از خارج خط می‌گیرند، این قانون به تصویب رسید.
تسنیم: به‌نظر شما آیا این قانون پیامدهای منفی برای کشور عراق و مخصوصاً برای نیروهای حشد شعبی خواهد داشت؟
الخزعلی: برای دولت عراق این قانون هیچ پیامد و آثار منفی نخواهد داشت، بلکه آثار مثبتی برای دولت و کشور عراق به‌دنبال خواهد داشت. ولی یک مسأله مهم این است و ما چندین مرتبه هم این مسأله را یادآور شده و تأکید کرده‌ایم و آن این است که در تفسیر این قانون و جزئیات آن که توسط فرماندهی کل نیروهای مسلح تهیه و تدوین می‌شود، کاری شود که روحیه جهادی این نیروهای حشد شعبی حفظ شود و این نیروها به یک مؤسسه نظامی همانند مؤسسه‌های نظامی که ویژگی‌‌های خاصی دارند، تبدیل نشود، زیرا تفاوت حشد شعبی با بقیه نیروهای مسلح این است که حشد شعبی روحیه جهادی دارد، و این یک مسأله خیلی مهم در قانون حشد شعبی است که روحیه جهادی این گروه باید حفظ شود. افرادی که از هر گروهی به حشد شعبی وارد می‌شوند و مبارزه و فداکاری می‌کنند، به نام حشد شعبی فداکاری می‌کنند و مهم نیست که از کدام زیر مجموعه‌ها باشند، مهم این است که این نیروها به نام حشد شعبی مبارزه و فداکاری می‌کنند.
تفاوت حشد شعبی با بقیه نیروهای مسلح این است که حشد شعبی روحیه جهادی دارد، و این یک مسأله خیلی مهم در قانون حشد شعبی است که روحیه جهادی این گروه باید حفظ شود.
تسنیم: جناح‌ها و گروه‌های سیاسی دیگر مانند اتحاد القوی الوطنیه (ائتلاف نیروهای ملی) که فراکسیون پارلمانی اهل سنت هستند، و حتی رئیس مجلس عراق که مسئولیت ابلاغ قوانین را در اختیار دارد، بعد از تصویب این قانون، تهدید کردند، نظر شما چیست؟
الخزعلی: خیر، اینها هیچ تهدیدی نکردند بلکه از تصویب این قانون دل خوشی نداشتند و در واکنش به آن اظهارات مبالغه‌آمیز داشتند. جریان‌های سیاسی درباره این قانون یک‌رأی نبودند و دودستگی میان آنها وجود داشت. عده‌ای از افراد همین ائتلاف با این قانون موافق بودند و به این قانون هم رأی دادند و اسامی این نمایندگان موافق هم موجود است که به‌شکل علنی و رسمی به این قانون رأی دادند. اما در مقابل عده بسیار اندکی از افراد ائتلاف نیروهای ملی بودند که از اساس با این قانون مشکل داشتند، عده‌ای دیگر بودند که از اساس با این قانون موافق بودند و اما در برخی جزئیات مشکل داشتند مثلاً درباره اینکه درصد معین نیروهای حشد شعبی باید از عشایر سنی‌مذهب باشند و می‌خواستند برخی پست و امتیازها حتماً به افراد سنی‌مذهب واگذار شوند و تضمین‌هایی برای این پست‌ها و مسئولیت‌ها می‌خواستند و در کل اختلافات کاملاً جزئی و از این قبیل بود.
بنابراین، وقتی از نظر مبدأ موافق باشند و فقط در جزئیات اختلافاتی وجود داشته باشد، انتظار نمی‌رود که واکنشی تا این حد و با این سر و صدا را از خود نشان دهند، و این خود نشان از تنگ‌نظری حزبی است که وقتی می‌بینند که قانونی که با اکثریت آراء نمایندگان به تصویب رسیده، ولی تمام اهداف آنان و ضمانت‌هایی را که مطرح کرده بودند، در نظر نگرفته چنان واکنش نشان می‌دهند که گویی دنیا بر سرشان خراب شده است، و این همان عدم رشد سیاسی است.
تسنیم: آیا ضمانت‌های اجرایی برای این قانون هم پیش‌بینی شده است، یعنی اینکه وقتی می‌گوییم در این قانون تساوی حقوق میان حشد شعبی و سایر نیروهای مسلح در نظر گرفته شده، آیا این مسأله فقط در حد اعلان رسانه‌ای باقی می‌ماند یا اینکه در عمل نیز اجرایی خواهد شد؟
الخزعلی: قانونی که به تصویب رسیده، جزئیات اندکی دارد و در متن قانون بر این نکته تصریح شده که نیروهای حشد شعبی جزو نیروهای مسلح کشور بوده و زیر نظر فرماندهی کل نیروهای مسلح کشور فعالیت می‌کنند و از نظر حقوق نیز با سایر نیروهای مسلح کشور برابر هستند. اما جزئیات دیگر این قانون، از اختیارات فرماندهی کل نیروهای مسلح است. جزئیات این قانون با فداکاری‌ها و مبارزاتی که این نیروها برای کشور و مردم از خود نشان می‌دهند باید تناسب داشته باشد تا همین آمادگی برای فداکاری در آینده نیز برای دفاع از کشور و مردم حفظ شود. از فرماندهی کل نیروهای مسلح انتظار میرود که در این راستا آن‌گونه که شایسته است عمل کند و به‌نظر من تصویب جزئیات قانون اساسی در آینده بستگی به میزان همکاری اعضای اتحاد القوی الوطنی (ائتلاف نیروهای ملی) دارد، زیرا که فرماندهی کل نیروهای مسلح نیز عضو همین ائتلاف است.
بدیهی است که در دوره پیش رو، فشارهای داخلی و خارجی به فرماندهی نیروهای مسلح وارد خواهد شد تا با طرح مسائلی در جزئیات قانون، این قانون را از هدف و اصالت آن منحرف کنند. ائتلاف نیروهای ملی در این مورد مسئولیت عمده را بر دوش دارد زیرا که این ائتلاف در طرح این قانون و تصویب این قانون همراهی و مشارکت داشته است بنابراین انتظار میرود که تعیین جزئیات قانون و تصویب آن و پیگیری اجرای آن از طریق فرماندهی کل نیروهای مسلح به‌صورت شایسته صورت گیرد.
تسنیم: نظر جناب‌عالی و موضع حشد شعبی و عصائب اهل الحق درباره آینده عراق چیست؟ آیا عراق بر اساس تقسیم بندی‌های مذهبی تجزیه خواهد شد و یا به‌صورت فدرالی اداره خواهد شد و یا اینکه اتحاد و یک‌پارچگی آن حفظ خواهد شد؟ به‌طور کلی انتظار دارید که در آینده وضعیت بهتر شود یا بدتر؟
الخزعلی: نکته مهمی که لازم است درباره ملت عراق به دیگران گوشزد کنیم این است که ملت عراق یک ملت جهادی است و همیشه برای جهاد آمادگی دارد و هم‌اکنون همه ملت عراق به‌نحوی در حال جهاد و مبارزه هستند. زمانی ما با اشغالگری آمریکا مبارزه می‌کردیم که در صدر آنها عصائب اهل الحق بود. اما اکنون جهاد منحصر به عصائب اهل الحق نیست بلکه همه ملت عراق در حال مبارزه و جهاد هستند و این مسأله‌ای است که سبب شده است عراق با وجود مشکلاتی که دارد و خطرات گوناگونی که آن را تهدید می‌کند، توانسته روی پای خود بایستد و در مقابل خطرات ایستادگی کند و پیروز شود.
درباره تهدیدهای سیاسی، باید گفت که تهدیدهای سیاسی کم نیست، هم تهدیدهای بین المللی و هم تهدیدهای منطقه‌ای و هم تهدیدهای بومی است. همان‌طور که گفتم روحیه جهادی ملت عراق سبب شده است که سیاستمداران کشور با هم متحد و هم‌رأی شوند. با وجود اینکه برخی سیاستمداران تلاش می‌کنند که تفرقه اندازی کنند، اما مرحله فعلی، مرحله‌ای است که ملت و دولت عراق کمترین اختلافات مذهبی و بیشترین حالت وحدت را دارند.
حساسیت‌های مذهبی میان مردم عراق در مقایسه با سال 2006 و 2007 به‌شدت کاهش یافته است، به همین سبب می‌بینیم که مردم نینوی و موصل از ارتش عراق استقبال می‌کنند و کسی درباره وجود و فعالیت حشد شعبی مخالفتی ندارد و اگر هم مخالفت‌هایی وجود داشته باشد، در جزئیات این قانون است، و این وضعیتی است که ما باید سعی کنیم آن را حفظ کنیم. اما طرح‌هایی مثل تقسیم کشور و یا فدرالی کردن کشور، طرح‌هایی است که هر زمان می‌شود به آن پرداخت.
روحیه جهادی ملت عراق سبب شده است که سیاستمداران کشور با هم متحد و هم‌رأی شوند. با وجود اینکه برخی سیاستمداران تلاش می‌کنند که تفرقه اندازی کنند، اما مرحله فعلی، مرحله‌ای است که ملت و دولت عراق کمترین اختلافات مذهبی و بیشترین حالت وحدت را دارند.
ما باید راهی را که آغاز کرده‌ایم ادامه دهیم و اکنون باید با استفاده از پیروزی‌های نظامی که کسب کرده بودیم، پیروزی در عرصه سیاسی را هم رقم بزنیم و پیروزی سیاسی همان حفظ وحدت دولت عراق و از بین بردن اختلافات و تعصبات مذهبی است. اکنون می‌بینیم که مردم سنی عراق که دچار یک حالت ناامیدی بودند، سیاستمداران گذشته خود را کنار گذاشتند و شخصیت‌های جدیدی را که همچون خود این مردم رنج دیده بودند، به‌عنوان نماینده خود انتخاب کردند و همان‌طور که قبلاً گفتم، شخصیت‌های سیاسی سنی در پارلمان از قانون حشد شعبی حمایت کردند و با وجود مخالفت ائتلاف نیروهای ملی، به این قانون رأی دادند.
تسنیم: به‌نظر شما، آیا در انتخابات آینده پارلمانی، در مناطق سنی‌نشین شاهد تغییرات عمده‌ای خواهیم بود یا خیر؟
الخزعلی: در حال حاضر، عراق آماده یک تغییر اساسی است. سؤالی که مطرح کردید، به چند عامل بستگی دارد که از جمله قانون انتخابات و کمیسیون برگزاری انتخابات است، یعنی جریان‌های سیاسی در جریان تصویب قوانین تلاش می‌کنند قانون را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که نفوذ و منافع آنها را حفظ کند و گاهی هم جریان‌های سیاسی برای حفظ قدرت و نفوذ خود با یکدیگر مذاکره و ائتلاف می‌کنند و به همین خاطر می‌گوییم که ملت عراق آماده تغییر است، اما این تغییر ممکن است یک تغییر ریشه‌ای و اساسی باشد و یا اینکه به‌خاطر وجود این نوع مسائلی که ذکر کردم، این تغییر چندان گستردگی نداشته باشد، ولی آهسته آهسته صورت گیرد. ولی من باور دارم که ملت عراق برای یک تغییر ریشه‌ای و اساسی آمادگی کامل دارند.
تسنیم: به‌نظر شما در آینده و بعد از گذشت دو یا سه سال از پایان حکومت داعش در مناطق سنی‌نشین، تندروی و تعصبات دینی بیشتر از قبل نخواهد شد؟ من با بسیاری از نیروهای تروریستی در بازداشتگاه‌ها مصاحبه کردم و بسیاری از آنها می‌گفتند که پدرشان اصلاً مذهبی نبوده و پایبندی به مذهب نداشته، اما از آن پدر، پسری به وجود آمده که کمربند انفجاری به خود بسته و آماده خودکشی است.
الخزعلی: برخی سیاستمداران سنی که با استفاده از ترفند دامن زدن به اختلافات مذهبی توانستند توجه مردم را به خود جلب کنند، در واقع مردم را فریب داده و داعش را بر مردم مسلط کردند. در ابتدا مردم سنی‌مذهب گمان می‌کردند که نیروهای به‌اصطلاح دولت اسلامی (داعش) آنان را از زیر بار آنچه به‌زعم خود ظلم شیعیان می‌خواندند، نجات داده و یک زندگی آرام و برخورداری از حقوق و مساوات را برایشان به ارمغان خواهد آورد اما آنچه اتفاق افتاد این بود که مردم سنی بیش از همه، از وجود داعش متضرر شدند.
اهل‌سنت به‌خوبی می‌دانند که به‌خاطر نیرنگ این دسته از سیاستمدارانشان به بلای داعش گرفتار آمده‌اند بنابراین، از این سرگذشت درس عبرت گرفتند و اکنون حواسشان جمع است که بار دیگر از این سوراخ گزیده نشوند.
میلیون‌ها سنی از خانه‌هایشان آواره شدند و عده‌ای هم که در قلمروی داعش زندگی می‌کنند، هیچ نوع آزادی ندارند، پس اهل‌سنت به‌خوبی می‌دانند که به‌خاطر نیرنگ این دسته از سیاستمدارانشان به بلای داعش گرفتار آمده‌اند بنابراین، از این سرگذشت درس عبرت گرفتند و اکنون حواسشان جمع است که بار دیگر از این سوراخ گزیده نشوند و این یک واقعیت است که در تمام مناطقی که از اشغال داعش آزاد می‌شود، میان عشیره‌ها و قبیله‌ها مشکلات و درگیری‌هایی روی می‌دهد، زیرا افرادی از این عشیره‌ها و قبیله‌ها، به نام داعش افرادی از عشیره‌ها و قبیله‌های دیگر را کشته‌اند و بعد از آزادسازی آن مناطق، عشیره مقتول دست به انتقام‌گیری از عشیره قاتل می‌زند. در همه مناطقی که از سیطره داعش آزاد شده، خانواده‌ای که یکی از اعضای آن، در قتل افراد آن منطقه شرکت داشته، از آنجا طرد می‌شوند.
تسنیم: آیا این خانواده‌ها (خانواده‌های قاتل) توسط حشد شعبی و ارتش عراق از آن منطقه دور می‌شوند؟
الخزعلی: خیر، حشد و ارتش در این امور دخالت ندارند بلکه خانواده‌هایی که قبلاً در زمان داعش مورد ظلم و ستم قرار گرفته و اعضای خانواده‌شان کشته شده‌اند، اقدام به این امر می‌کنند و آن خانواده‌های قاتل را از آن منطقه بیرون می‌کنند. بیش از 700 نفر از عشیره «بنمر» کشته شده‌اند، این عشیره در «رمادی» زندگی می‌کنند. ممکن است افرادی از این عشیره جزو نیروهای حشد شعبی باشند، اما انتقام‌گیری از کشته شدگان، ارتباطی با حشد شعبی ندارد بلکه خود عشیره دست به این انتقام‌گیری‌ها می‌زند و این یک واکنش طبیعی میان عشیره‌هاست. آن دسته از جامعه که بلای داعش را تجربه کرده‌اند با یکدیگر مشکلات زیادی دارند.
افرادی که اقدام به ظلم و قتل کردند، جزو همین عشیره‌های سنی ساکن همین مناطق بوده‌اند. مسأله‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که فکر نکنیم که مردم سنی که در قلمروی داعش زندگی می‌کنند ماه عسل خود را تجربه می‌کنند و اگر سیطره داعش از آن منطقه برچیده شود، مردم برای دفاع از داعش و بازگرداندن حکومت داعش دست به مبارزه بزنند، بلکه مردم سنی قبل از هر اقدامی هزار مرتبه به این فکر می‌کنند که نکند بار دیگر به بلایی همچون داعش و بعثی‌ها دچار شوند، یعنی مردم اهل سنت که به مصیبت داعش دچار شدند ظلم و ستم‌ها و سختی‌های زیادی را تحمل کردند و اکنون قبل از هر اقدامی درباره عواقب آن هوشیار هستند که بار دیگر به مصیبتی مشابه آن دچار نشوند.
تسنیم: به‌نظر شما آینده روابط شیعی ــ سنی چگونه خواهد شد؟ درباره آینده روابط شیعی ــ سنی میان اقشار مردم و نیز میان سیاستمداران چه نظری دارید؟
الخزعلی: حساسیت‌های مذهبی پیش از اشغال عراق توسط آمریکا، تا این حد زیاد نبود. اما آمریکا پس از اینکه عراق را اشغال کرد، به‌روش‌های مستقیم و غیرمستقیم به این اختلافات و حساسیت‌ها و احساسات مذهبی دامن زد. در ابتدا، وقتی مردم شیعه عملیات‌های انتحاری و یا بمب‌گذاری‌ها و کشتارها را می‌دیدند، به‌طور کلی در مقابل مردم سنی، یک نوع احساس ترس و احساس ناخوشایندی داشتند، اما وقتی که داعش به‌طور علنی و رسمی مسئولیت کشتارها و سر بریدن‌ها و حملات انتحاری را به‌عهده گرفت، و مردم سنی هم از ظلم و آزار داعشی‌ها در امان نماندند، مسأله برای همه روشن شد.
تجربه داعش و مصیبت‌هایی که مردم از دست داعش کشیدند، سبب شد که حساسیت‌ها و تعصبات مذهبی میان مردم کم‌رنگ‌تر شود و مردم عراق می‌توانند بار دیگر یک زندگی مسالمت‌آمیز را با هم تجربه کنند.
کلاً می‌توان گفت که تعداد زیادی از آوارگانی که به شهرهای مذهبی شیعی مثل کربلا و نجف آمده‌اند از مردم سنی‌مذهب هستند. در این زمینه آمارهای رسمی در ارگانهای ذی‌ربط موجود است که شمار زیادی از خانواده‌های سنی‌مذهب از موصل به کربلا و نجف آمده‌اند. در منطقه «مشخاب» و در «حیدریه» و «خان‌یونس» که مناطق شیعه‌نشین هستند، خانواده‌های سنی‌مذهب زندگی می‌کنند، علاوه بر اینکه بسیاری از خانواده‌های سنی هم در بغداد و بابل در محله‌های شیعه‌نشین آمده و بدون هیچ مشکلی زندگی می‌کنند و شیعیان بومی این مناطق وقتی می‌بینند که این خانواده‌های سنی از دست داعش رنج و مصیبت دیده‌اند، از این خانواده‌ها با روی گشاده استقبال و کمک می‌کنند.
بنابراین، تجربه داعش و مصیبت‌هایی که مردم از دست داعش کشیدند، سبب شد که حساسیت‌ها و تعصبات مذهبی میان مردم کم‌رنگ‌تر شود و مردم عراق می‌توانند بار دیگر یک زندگی مسالمت‌آمیز را با هم تجربه کنند.
تسنیم: چرا این همدردی و همبستگی میان شیعه و سنی در رسانه‌ها بیان نمی‌شود؟ من برای اولین بار می‌شنوم که آوارگان موصل در شهرهای مذهبی همچون کربلا و نجف ساکن شده‌اند؟
الخزعلی: رسانه‌ها در این زمینه کوتاهی کرده‌اند.
ادامه دارد... .
*