«استارت‌آپ‌های ایران» سرمایه‌گذار خارجی نمی‌خواهند/ قانون میزان تملک دارایی کجاست
پنل تخصصی تأمین منابع مالی استارت‌آپ‌ها با تمامی دغدغه‌های مطرح از سوی سرمایه‌گذاران کلان در کسبوکارهای نوپا در یلدای کارآفرینان کشور برگزار شد؛ تاکید بر این مسئله که «استارت‌آپ‌های ایران» سرمایه‌گذار خارجی نمی‌خواهند، از جمله موضوعات این پنل بود.
به گزارش خبرنگار علمی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ پنل تخصصی تأمین منابع مالی استارت‌آپ‌ها در شب یلدای کارآفرینان استارت‌آپی و در حضور بسیاری از جوانان صاحب ایده و دارای کسب‌وکار با حضور سرمایه‌گذاران کلان عرصه کسبوکارهای نوظهور ایران برگزار شد.
شهاب جوانمردی به عنوان یکی از سرمایه‌گذاران حوزه استارت‌آپی در این پنل درباره حجم سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در بازار استارت‌آپی کشور گفت: با توجه به اینکه بازارهای استارت‌آپی به شدت در حال رشد هستند و تجربه کشورهای دیگر هم نشان می‌دهد که این حوزه بخش‌هایی از بازار سنتی را به خود اختصاص می‌دهند لذا امید می‌رود ظرف چند سال آینده حجم سرمایه‌گذاری‌ها در این حوزه بیش از رقم کنونی که کمتر از 100 میلیارد تومان برآورد می‌شود، شود.
وی با بیان اینکه سهم بخش خدمات از GDP در بازارهای دنیا بالای 70 درصد است، ابراز کرد: متأسفانه در حال حاضر سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی کمتر از 50 درصد و همچنان سهم صنعت و کشاورزی بیش از 50 درصد است.
او درباره اینکه آیا سرمایه‌گذاران سنتی وارد سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها شده‌اند، گفت: گمان می‌کنم عملاً سه ضلع این مثلث یا در کم‌کاری یا در گام‌های اولیه هستند؛ سرمایه‌گذاران سنتی یا در این فضا نیستند یا بخش اندکی از سرمایه‌شان را وارد کرده‌اند.
جوانمردی افزود: سرمایه‌گذاران سنتی گمان می‌کنند سرمایه‌شان با ورود به این بخش‌ها در خطر قرار می‌گیرد که البته این موضوع ناشی از عدم شناخت آنهاست.
وی با بیان اینکه بخش دیگری از این کم‌کاری هم به خود فعالان استارت‌آپی باز می‌گردد، عنوان کرد: آنها هم به سهم خود تلاشی برای ورود سرمایه‌گذاران سنتی به این حوزه نمی‌کنند و گمان می‌کنند هرچه کمتر با رفتارشان آشنا و عجین شوند، احتمال موفقیت‌شان بیشتر است.
او با تأکید بر اینکه فرمول ویژه‌ای برای موفقیت در سرمایه‌گذاری وجود ندارد و سرمایه‌گذاری باید گام‌به‌گام و توأمان با ریسک و عرق ریختن باشد، ابراز کرد: علی‌رغم اینکه ادبیات ما در مواجهه با سرمایه‌گذار سنتی مناسب نیست و نمی‌خواهیم آنها را بازی دهیم، سیاست‌گذار هم اقدامی در راستای اطمینان خاطر و کاهش شرایط ریسک برای این قبیل سرمایه‌گذاران انجام نمی‌دهد.
جوانمردی در پاسخ به این سؤال که آیا در فضای استارت‌آپی کشور به سرمایه‌گذاری خارجی هم نیاز داریم؟ گفت: در یک اقتصاد آزاد، سرمایه دنبال بهترین فرصت‌ها می‌گردد و هر چه بزرگتر می‌شود شعاع پیرامونی آن هم بزرگتر می‌شود؛ بنابراین طبیعی است که سرمایه‌گذار بیرونی به دنبال سرمایه‌گذاری در فرصت‌های موجود در کشورمان باشد اما ما باید قوانین خاص خود را درارتباط با امکان حضور و میزان تملک دارایی داشته باشیم که مربوط به لایه یک تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری می‌شود.
وی افزود: حال اگر تا پیش از این ورود سرمایه‌گذار خارجی در بخش‌هایی نظیر بهره‌برداری از چاه‌های نفت تأثیرگذاری‌های فرهنگی و سیاسی خاص خود را داشته و ما قواعد خاصی را در برخورد با آنها اعمال می‌کردیم، در حوزه استارت‌آپی هم باید شرایطی ایجاد کنیم تا نحوه ورود سرمایه‌گذاران به صنعت مشخص شود. در این زمینه عقب‌ماندگی داریم و باید قوانینی را وضع کنیم.
این کارشناس سرمایه‌گذاری با بیان اینکه داستان‌های موفقیت کسب‌وکارها به جریان سرمایه‌گذاری بازخورد مثبت می‌دهد، تصریح کرد: نمونه‌های بسیاری از استارت‌آپ‌ها در کشور ما هستند که اندازه موفقیت‌شان به حدی بوده که برای کسبوکارهای سنتی تهدید ایجاد کردند.
وی افزود: ویترینی که برای استارت‌آپ‌ها درست می‌کنیم باید به دنبال جذب سرمایه‌گذاری باشد، متأسفانه نسل جدید به واسطه برخی اتفاق‌های داخلی و خارجی به دنبال موفقیت‌های بزرگ هستند و گاهی عمق نگاه‌شان این نیست که پای کار بمانند و در بلند مدت به نتیجه برسند؛ این موضوع تهدیدی درونی برای استارت‌آپ‌ها به حساب می‌آید.
جوانمردی درباره اثر حمایت‌های دولتی بر توزان سرمایه‌گذاری و نقشی که در این بین دارد، گفت: این حمایت‌ها و گاها سرمایه‌گذاری‌ها به شدت اثر منفی دارد و پیام آن به گونه‌ای است که انگار درصدد کاهش پول تزریق شده توسط سرمایه‌گذاران دیگر است؛ قطعا چون بنگاه‌های خصوصی بیش از هر بخش دیگری دیدگاه اقتصادی و هزینه فایده دارند، وظیفه ارزیابی موقعیت‌های سرمایه‌گذاری مخصوصاً در حوزه‌های نوظهوری چون استارت‌آپ‌ها باید به آنها سپرده شود و دولت دخالتی در این بین نداشته باشد.
قانونگذار سرمایه‌گذاران استارت‌آپی را پوشش ریسک دهد
رضا زرنوخی؛ رییس هیئت مدیره انجمن صنفی سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیز در این پنل با بیان اینکه تأمین مالی استارت‌آپی کار پیچیده‌ای است، اظهار کرد: این کار از این جهت پیچیده است که سرمایه به تنهایی کافی نیست زیرا در هنگام ورود به پروژه ممکن است کلا چیزی وجود نداشته باشد و از این حیث بنگاه سرمایه‌گذاری باید توانمند باشد.
وی با اشاره به اینکه طی چندین سال گذشته این اکوسیستم (استارت‌آپ‌ها) رشد بسیاری کرده‌اند، گفت: با این وجود هنوز نتوانستیم موفقیت‌های این صنعت را برای بازار سرمایه بروز دهیم؛ از سوی دیگر بازدهی سایر حوزه‌های مالی به شدت در حال افت است و هوشمندی فعالان این بخش می‌تواند عاملی بر جذب سرمایه دیگر حوزه‌ها باشد.
او درباره ضرورت سرمایه‌گذاری خارجی در استارت‌آپ‌های ایرانی گفت: در حال حاضر و با حجم کنونی سرمایه‌ها، نیازی به سرمایه‌گذاری خارجی احساس نمی‌شود.
زرنوخی گفت: مراحل غربالگری ممکن است در کشور کمی طولانی شود و از این رو صاحبان ایده گمان کنند شاید اگر سرمایه‌گذار خارجی وجود داشت، می‌توانستند زودتر به پول برسند در حالیکه اصلا چنین نیست.
وی با اشاره به شکل‌گیری صندوق‌های متعدد حمایتی در این عرصه گفت: البته باید این نکته را هم در نظر داشت سرمایه‌گذار خارجی صرفا با پول نمی‌آید و تجربه هم به همراه دارد؛ در چنین شرایطی است که سرمایه خارجی مزیت پیدا می‌کند اما به طور کلی مسأله تأمین مالی این حوزه نیازی به پول خارجی ندارد.
زرنوخی در پاسخ به این سؤال که امنیتی جلوه دادن فضای کسب‌وکار چه تأثیری در سرمایه‌گذاری‌ها دارد، گفت: یک اتفاق امنیتی کوچک در دنیا منجر به تغییر نرخ ارز و طلا می‌شود و تنها منوط به ایران نیست.
او افزود: باید حوصله داشته باشیم زیرا پشت این جریانات معمولا قدرت بزرگی وجود ندارد.
زرنوخی با تأکید بر اینکه قانونگذار باید پوشش ریسک و امنیت سرمایه‌گذاری به وجود آورد، ابراز کرد: معاونت علمی ریاست جمهوری، سازمان بورس و مرکز پژوهشهای مجلس به شدت دنبال ایجاد قوانینی برای ضابطه‌مند کردن فعالیت در این حوزه هستند.
وی بار تأکید کرد: از آن جهت که پتانسیل بازار ایران برای سرمایه‌گذاری بالاست و سرمایه‌گذار خارجی اغلب دنبال خرید پروژه‌های به سرانجام رسیده است، قانونگذار باید برای ضابطه‌مند کردن این حوزه سریعا فعال شود.
سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را با پروپاگاندای مبهم نترسانیم
علی فیاض‌بخش دیگر فعال این حوزه با انتقاد از اینکه هنوز دچار ذهنیت اشتباهی هستیم و گمان می‌کنیم استارت‌آپ‌ها تنها در حوزه ICT هستند، اظهار کرد: ارزش بازار فناوری اطلاعات ایران 25 هزار میلیارد تومان است که و همین امروز طبق تحلیل رگولاتوری ارتباطات توانمندی رسیدن به 90 هزار میلیارد تومان را دارد که در این بین 14 درصد سهم استارت‌آپ‌هاست.
وی با بیان اینکه مسئله ما نباید میزان سرمایه‌گذاری باشد، گفت: سرمایه‌گذاری کارآمد را باید مدنظر قرار دهیم.
او افزود: شرکت حرکت اول، وابسته به اپراتور اول ارتباطی به عنوان یک بنگاه اقتصادی 22 ساله به حساب می‌آید و از آن جهت که در کشورمان میانگین نرخ سرمایه‌گذاری‌های بیش از 10 سال حاکی از سنتی بودن بنگاه است، باید گفت وابسته به بنگاهی سنتی هستیم.
این کارشناس حوزه سرمایه و بازار مالی با بیان اینکه رویکرد اپراتور مذکور به حمایت از حوزه استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری شرکتی است، خاطر‌نشان کرد: به این معنا که شاهد شکل‌گیری بیزینس‌هایی در اطرافش هست و به سمت کمک در راستای بارورتر شدن آنها می‌آید اما دنبال کسب منفعت از کسبوکارهای جدید هم هست.
وی با بیان اینکه در راستای مدل سرمایه‌گذاری خود اصلا علاقمند به مدیریت کنترلی نیستیم، درباره ضرورت تأمین مالی از طریق سرمایه‌گذاران خارجی اظهار کرد: تأمین مالی خارجی در گام‌های اولیه نیازی نیست.
او افزود: اما از طرفی سرمایه خارجی به دلیل اشتراک منافعی که ایجاد می‌کند ضربه‌گیر اقتصادی و سیاسی می‌شود و اگر خطری در کمین ما باشد، آنها را هم تهدید می‌کند.
فیاض‌بخش گفت: در زمینه سرمایه‌گذاری خارجی باید قانون‌گذاری داشته باشیم زیرا معمولا طبق گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ششم نظام‌های حقوقی 41 سال از نظام‌های تجاری عقب‌تر هستند.
وی درباره مذاکره‌ای که بین اپراتور اول موبایل با اورنج فرانسوی در راستای تأمین سرمایه خارجی صورت گرفته نیز گفت: این مذاکرات در سه سطح است و البته هنوز به نتیجه‌ای نرسیده و امیدواریم ظرف سه چهار ماه آینده تکلیف مشخص شود.
او افزود: اورنج در اکوسیستم خودش ثابت و سیار را یکپارچه کرده است و چون بزرگترین هلدینگ ارتباطی ایران نیز دنبال همچنین موضوعی است، بحث مذاکرات مطرح شده است؛ علاوه بر سرمایه‌گذاری اورنج بحث استفاده از دانش آن نیز مطرح است.
فیاض‌بخش با انتقاد از کسانیکه واژه مبهم نفوذ را در برابر توسعه کسبوکارهای نوپا و استارت‌آپ‌ها پیش می‌کشند، گفت: جالب است بدانید کشور سوئد را که همه ما به عنوان صلح‌طلب می‌شناسیم بیشترین صادرات تسلیحات را در دنیا دارد اما هیچ تبلیغی متمرکز بر این وجه قضیه نمی‌شود؛ ما هم نباید با پروپاگاندا ایجاد ترس کنیم زیرا در نهایت خودمان لطمه می‌خوریم و موجب وحشت سرمایه‌گذاران می‌شویم.
وی افزود: باید اتحادیه‌ای برای انجام دیالوگ به وجود آید تا تمامی چالش‌ها حتی کسبوکارهای سنتی که میان خودشان و استارت‌آپ‌ها فاصله زیادی می‌بینند، مطرح و حل شود.
سرمایه خارجی باید با تعهد انتقال دانش مدیریتی همراه باشد
سعید رحمانی هم که در این بخش حضور داشت در ارتباط با برخی مدل‌های تخصیص وام و ردیف‌های بودجه برای حمایت از کسبوکارهای نوپا در قالب وام وجوه اداره شده یا وام‌های صندوق نوآوری و شکوفایی اظهار کرد: برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا هیچکدام از مدل‌های وام کارا نیست و بخاطر همین انجمن VC (انجمن صنفی کارفرمایی صندوق‌ها و نهادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر) را ایجاد کردیم؛ مقررات لازم و اداری توسط سازمان بورس و معاونت علمی ریاست جمهوری برای اولین بار در ایران ایجاد شده که می‌توان بر اساس آن صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه شکل داد.
وی با بیان اینکه پنج سال پیش جذب سرمایه‌گذاری را از کسبوکارهای سنتی برای سرآوا داشتیم، ابراز کرد: بانک‌های تجارت، سامان و خاورمیانه آمدند و به میزان مشخصی که کمتر از 15 درصد میزان کل سهام بود، شرایط سرمایه‌گذاری ایجاد کردیم.
او افزود: زمانیکه دیجی‌کالا را تحت حمایت قرار دادیم نه درآمدی داشت و نه چیز دیگری؛ اما یکسری بچه‌های خوب پای کار بودند و سرمایه‌گذاران به اعتبار من حاضر به حمایت از آن شدند و نکته جالب‌تر اینکه وقتی این کار را انجام دادم در حالیکه که دلار از هزار تومان به چهار هزار تومان رسید و برخی چنین کاری را احمقانه پنداشتند.
رحمانی با بیان اینکه بزرگترین چالش پیش‌روی ما فعالان این حوه خلأ قانون است، اظهار کرد: زمانی 200 میلیون دلار در سرآوا سرمایه‌گذاری کردیم اما جرات نمی‌کردیم جایی بگوییم زیرا تا دو سال پیش می‌گفتند پولشویی می‌کنیم در صورتیکه تمامی سرمایه را همین جا خرج می‌کردیم و یک قران سود هم به سهامداران نمی‌دادیم.
وی با بیان اینکه ما به این نتیجه رسیدیم نیازمند سرمایه خارجی هستیم تا از تجارب آن در مدیریت بهره‌مند شویم، گفت: طبق قانون تجارت، مالکیت و مدیریت نمی‌تواند از هم جدا شود اما در خارج صندوق‌های جسورانه به میزان سرمایه، امکان تعریف سود هست به این معنی که شرکت‌های سرمایه‌گذاری را هم همان مدیریت می‌گرداند و از این منظر می‌توان از سرمایه‌گذاران سنتی هم سرمایه جذب کرد.
او افزود: با این حال در مراحل خاص سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها، نیازی به جذب سرمایه خارجی نداریم و بهترین استارت‌آپ‌های ایرانی آنهایی هستند که خودشان در مراحل اولیه رشد سرمایه‌گذاری کرده و بعدا به سمت حمایت می‌روند.
این کارشناس حوزه سرمایه‌گذاری تصریح کرد: بعد از کم شدن تحریم‌ها به سمت جذب سرمایه خارجی رفتیم تا به سمت توسعه مدیریت شرکت‌های بزرگ تحت حمایت‌مان برویم.
وی گفت: قطعا سرمایه‌گذار خارجی باید با تعهد انتقال دانش مدیریتی باشد؛ ما به این نتیجه رسیدیم اگر برجام به نتیجه برسد شرکت‌های خارحی به بازار 80 میلیونی ایران علاقمند می‌شوند لذا به سمت جذب سرمایه رفتیم و هیچ سهمی از دیجی‌کالا را نه به چینی‌ها، نه به سوئدی‌ها، نه به سنگاپوری‌ها و نه هیچ‌کس دیگری واگذار نکرده‌ایم.
او با بیان اینکه قانون باید میزان مالکیت در شرکت‌های استارت‌آپی را مشخص کند، اظهار کرد: به این ترتیب باید بعد از آن باید به سمت سرمایه‌های خارجی برویم و آنها را جهت‌‌دهی کنیم تا بتوانیم کنترل برندهای خودمان را داشته باشیم.
انتهای پیام/