تزکیه و تصفیه قدرت

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، در سالروز درگذشت استاد پرورش ، دومین بخش از گزیده ویراستاری شده سخنان ایشان در مجلس خبرگان در موضوع مفاسد اقتصادی مسئولین که در آخرین روزهای مجلس خبرگان قانون اساسی و هنگام بحث پیرامون موضوع بررسی ثروت مسئولین ایراد شده ، تقدیم دوستداران ایشان و تقدیم نمایندگان محترم مجلس می شود تا ضمن بزرگداشت یاد آن عزیز، بر ضرورت تقویت این تفکر قرآنی و عملی شدن این اصول قانون اساسی تأکید گردد :

نایب رئیس (شهید بهشتی) : آقای پرورش بفرمائید.

مرحوم پرورش : سلام علیکم ، بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین . به یک مسئله باید کاملا توجه داشت و آن اینکه اصولا بین قدرت و غرور رابطه نزدیکی هست ،مخصوصاً اگر قدرت، قدرت اقتصادی شود ، به دنبالش ، خود آرایی ها ، خودخواهی ها و غرورها برای فرد قدرتمند و آن مؤلفه های قدرت ( اطرافیان )
ایجاد می شود و این یک اصل اسلامی هم هست که ما می بینیم پیشوایان و رهبران مذهبی ، شدیداً عمال و کارگزاران شان را به این نکته توجه می دادند که ما از شما حساب می خواهیم و در نهج البلاغه مخصوصاً امیرالمؤمنین (ع)
بارها به عمالش می فرمود برای حسابرسی آماده باشید.

برای اینکه توجه کنیم به اهمیت این اصل ، می بینیم آنجایی که قدرت به دست مسلمین می افتد و شخص پیامبر(ص) در قله ی هرم قدرت قرار
می گیرد ، قرآن کریم در سوره مبارکه احزاب ، می فرماید : : وَأَوْرَثَکُمْ أَرْضَهُمْ وَدِیَارَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ وَأَرْضاً لَّمْ تَطَؤُوها .شما را وارث بر زمین ها و سرزمین ها
و اموالی کردیم ، سرزمین هایی که اصلا در آن گام ننهاده بودید . که این ، مرحله اخذ قدرت است ، یک چنین قدرت عظیمی در دست مسلمین قرار گرفته و در رأس مخروط و قلّه هرم قدرت ، شخص پیامبر (ص) قرار دارد و به طور طبیعی اطرافیان او ، به قدرت نزدیک اند . شخص رسول (ص) معصوم است ، اما بیش از هر کس مؤلفه های این قدرت که اطرافیان رسول (ص)
هستند احتمال سوءاستفاده از قدرت را دارند یعنی زنان و فرزندان پیامبر .
مؤلفه های قدرت یک قدرتمدار ، که منسوبین و اطرافیان او هستند قدرت سوء استفاده از این قدرت عظیم اجتماعی و اقتصادی را دارند. از این جهت شما می بینید بلافاصله بعد از این آیه ، که توجه دادن به اخذ قدرت است ، قرآن کریم از تصفیه قدرت و ازخطر فساد مؤلفه های قدرت که همان وابستگان و نزدیکان قدرت اند سخن می گوید و می فرماید: : یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِکَ إِن کُنتُنَّ تُرِدْنَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا وَزِینَتَهَا فَتَعَالَیْنَ أُمَتِّعْکُنَّ وَأُسَرِّحْکُنَّ سَرَاحًا جَمِیلًا .

ای کسی که در رأس این هرم قدرتی، اگر زنان تو می خواهند در کنارتو که بر قلّه قدرت تکیه زده ای و تمام نیروی مسلمین در اختیار تو قرار گرفته است اراده بهره برداری و سوء استفاده و دنیاگرایی و خود آرایی داشته باشند ، به آنها بگو بیایید به نیکویی طلاق تان دهم تا به راهی که
می خواهید روید.

قرآن بلافاصله پس از این آیه به دلیل اهمیت موضوع ، نزدیکان قدرت و مؤلفه های قدرت را مستقیما مورد خطاب قرار می دهد و ابتدا راه نجات را به آنها نشان می دهد : وَ إِنْ کُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْکُنَّ أَجْراً عَظِیماً .، هر کدام از شماها در مقابل خدا و رسول خاضع هستید، فروتن هستید ، و هدف تان قیامت است و از این قدرت
نمی خواهید سوء استفاده کنید و حاضرید به زندگی ساده پیامبر اکتفا کنید ،
خداوند برایتان اجر عظیم قائل است . به دلیل خطیر بودن موضوع ، قرآن به این تذکر اکتفا نمی کند ،و در پایان آیه ، با لحن تهدید آمیز خطاب به آنها می گوید : یَا نِسَاءَ النَّبِیِّ مَن یَأْتِ مِنکُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُّبَیِّنَةٍ یُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَیْنِ.یعنی اگر آلوده به فساد شوید مجازات و عذابی دوبرابر مردم عادی در انتظار شما خواهد بود .

چرا مجازات دو برابر ؟ چون شما منسوب به این قدرت هستید و عملکرد شما بر اعتبار این مقام تأثیر می گذارد .

با توجه به این اصل قرآنی ، پیشوایان دین ،از عمّال خود و نزدیکان خود حسابرسی داشتند، امیرالمؤمنین (ع) از ابن جارود حسابرسی داشت، از ابن عباس داشت و حتی به یکی از کارگزارانش می گوید من شنیده ام
سوء استفاده کرده ای و اموالی که اختصاص به یتیمان و دردمندان و مستضعفین دارد به نفع خودت برداشته ای، آماده حسابرسی باش که اگر چنین باشد با شمشیری که یک سر تو را به دوزخ خواهد برد، به سویت خواهم آمد .

مسئله ی حسابرسی از مؤلفه های قدرت و اطرافیان قدرت یک ضرورت حیاتی است . از آنجا که در نظامهای جاهلی و جاهلیت شاهنشاهی چنین فسادها و سوء استفاده ها زیاد بود و نمی خواهیم در نظام جدید شاهد چنین مسائلی باشیم ، وجود چنین اصلی در قانون اساسی که به مؤلفه های قدرت به ویژه همسران و فرزندان قدرتمندانی همانند رهبر یا اعضای شورای رهبری یا رئیس جمهور و نخست وزیر هیچ گونه مجال خود آرایی و دنیاگرایی ندهد ، بسیار، بسیار ضروری است .

صبح در کمیسیون ، جناب خزعلی جمله ای را از حضرت علی علیه السلام
در نهج البلاغه خطاب به مالک اشتر خواندند که بسیار روشنگر است ، به دلیل اهمیت موضوع ، تقاضا می کنم خودشان اینجا تشریف بیاورند و آن مطالب را مجدداً اینجا هم قرائت بفرمایند.

نایب رئیس (شهید بهشتی) - آقای خزعلی بفرمایید.

(آیت الله) خزعلی ـ

بسم الله الرحمن الرحیم

دو فراز از عهدنامه علی علیه السلام به مالک اشتر را نقل می کنم. یکی راجع به خاصان و نزدیکان حکّام و والیان، دیگری راجع به خود والیان است که صبح خوانده نشد.

معیار این است که ای مالک در جاهایی که مظان خیانت و جور است پیشگیری کن.

« ثُمَّ انْظُرْ فِی أُمُورِ عُمَّالِکَ فَاسْتَعْمِلْهُمُ اخْتِبَاراً، وَلَا تُوَلِّهِمْ مُحَابَاةً وَأَثَرَةً، فَإِنَّهُمَا جِمَاعٌ مِنْ شُعَبِ الْجَوْرِ وَالْخِیانَةِ. “ این عمال تو و اطرافیان تو مرکز جور و خیانتند . برای پیشگیری از جور و خیانت آنها ، دستوری که میدهم اعمال کن. آنها را از صاحبان بیوت صالحه و کسانی که قدمت در اسلام دارند ، با روح اسلام آشنا هستند انتخاب کن « وَ تَوَخَّ مِنْهُمْ أَهْلَ التَّجْرِبَةِ وَالْحَیاءِ، مِنْ أَهْلِ الْبُیوتَاتِ الصَّالِحَةِ، وَالْقَدَمِ فِی الْإِسْلَامِ الْمُتَقَدِّمَةِ، فَإِنَّهُمْ أَکْرَمُ أَخْلَاقاً، وَأَصَحُّ أَعْرَاضاً، وَأَقَلُّ فِی الْمَطَامِعِ إِشْرَاقاً » .

« از نظر روانی باید پخته باشند، قواعد و دستورات اسلام را در جان خود یافته باشند و از دودمانی باشند شریف ودارای شرافتهای اعتباری، شرافتهای انسانی، اخلاقی . کسانی که در مهد اخلاق و دین رشد یافته باشند . با وجود تمام این خصوصیات ، « ثُمَّ تَفَقَّدْ أَعْمَالَهُمْ » به اعمالشان نظارت و رسیدگی کن “ وَابْعَثِ الْعُیونَ مِنْ أَهْلِ الصِّدْقِ وَالْوَفَاءِ عَلَیهِمْ، » ، خبرگزارانی از اهل صدق ، بازرسانی از اهل صدق و وفاء، بر آنها بگمار ، وارسی کنندهای راستگو که هیجان آنها را برنینگیزد، اگر سوابقی با کسی دارند علیه او عمل نکنند، فقط برای حق عمل کنند .
« فَإِنَّ تَعَاهُدَکَ فِی السِّرِّ لِأُمُورِهِمْ حَدْوَةٌ لَهُمْ عَلَی اسْتِعْمَالِ الْأَمَانَةِ، وَالرِّفْقِ بِالرَّعِیة “ . این وارسی پنهانی کارگزاران ، وادارشان می کند بر حفظ امانت و رعایت حقوق مردم . « وَتَحَفَّظْ مِنَ الْأَعْوَانِ » از عمّالت بترس، خودداری کن یعنی مراقبشان باش « فان أَحَدٌ مِنْهُمْ بَسَطَ یدَهُ إِلَی خِیانَةٍ “ اگر یکی از آنها دستش آلوده شد ، « ثُمَّ نَصَبْتَهُ بِمَقَامِ اَلْمَذَلَّةِ وَ وَسَمْتَهُ بِالْخِیَانَةِ وَ قَلَّدْتَهُ عَارَ التُّهَمَةِ » او را به پایگاه خواری نصب کن و نام خائن بر او بنه و گردن بند تهمت برگردنش بیفکن تا برای همه و همه جا
به این جرم شناخته شود.

این مربوط به خود عمّال که ریشه جور و خیانت اند . اما خاصّان و محرمان راز (مشاوران ) . در آنها است استبدادو استیثار ( تبعیض طلبی ) . در آنها است، تطاول و تجاوزبه حقوق مردم . ریشه این شرور را بکن، دست اینها را نگذار بازشود ، اگر دست خیانت آنها به مالی دراز شد
« اجْتَمَعَتْ بِهَا عَلَیهِ عِنْدَکَ أَخْبَارُ عُیونِکَ » که اخبار بازرسان و گزارش آنان مطلب را تأیید کرد « اِکْتَفَیْتَ بِذَلِکَ شَاهِداً » اینجا دیگر بیّنه
نمی خواهد ، چون این بازرسان افراد صادق و اهل وفا بودند همین کافی است «، فَبَسَطْتَ عَلَیهِ الْعُقُوبَةَ فِی بَدَنِهِ » . عقوبتت را در بدنش فرو بریز ، یعنی او را کیفربده ، « وَأَخَذْتَهُ بِمَا أَصَابَ مِنْ عَمَلِهِ واخذته» آنچه به دست آورده از او بگیر « ثُمَّ إِنَّ لِلْوَالِی خَاصَّةً وَ بِطَانَةً فِیهِمُ اِسْتِئْثَارٌ وَ تَطَاوُلٌ وَ قِلَّةُ إِنْصَافٍ فِی مُعَامَلَةٍ فَاحْسِمْ مَادَّةَ أُولَئِکَ “ ، اسباب و ریشه این استیثار ( تبعیض طلبی )، استبداد و تطاول خواص به مال مردم و کم انصافی آنها در معامله با مردم را بکن « بِقَطْعِ أَسْبَابِ تِلْکَ اَلْأَحْوَالِ “ ، خاصه ، اطرافیان و خویشان نزدیکت . “وَ لاَ تُقْطِعَنَّ لِأَحَدٍ مِنْ حَاشِیَتِکَ وَ حَامَّتِکَ قَطِیعَةً “ . به آنها قطعه زمینی مده ، « وَ لاَ یَطْمَعَنَّ مِنْکَ فِی اِعْتِقَادِ عُقْدَةٍ تَضُرُّ بِمَنْ یَلِیهَا مِنَ اَلنَّاسِ » زمینی را هم که ممکن است با مردم شریک شوند، مده . « فِی شِرْبٍ أَوْ عَمَلٍ مُشْتَرَکٍ یَحْمِلُونَ مَئُونَتَهُ عَلَى غَیْرِهِمْ » . زیرا آنها چون فرزند والی هستند ، چون از نزدیکان صاحب قدرت اند ، بیشتر از دیگران از آب برای زمینشان استفاده می کنند و در لارویی قنات ، مؤونه را بر دیگران تحمیل می کنند ، نگذار چنین شود. “ فَیَکُونَ مَهْنَأُ ذَلِکَ لَهُمْ دُونَکَ وَ عَیْبُهُ عَلَیْکَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَة “ .
اگر چنین شد ، سود این کار برای آنها است، ولی عیب دنیا و آخرت برای تو باقی می ماند . مگذار از قدرتت استفاده کنند.

این برای جلوگیری از استبداد و تطاول و بی انصافیها است تا قدرت و ثروت در خدمت مردم باشد نه در خدمت حاشیه نشینان قدرت تا از آن سوء استفاده کنند . بر اساس همین مبانی است که، این اصل ارزنده اسلامی ، برای درج در قانون اساسی پیشنهاد شده است .

پس از این دو سخنرانی اصل صد و چهل و دو قانون اساسی که مربوط به بررسی ثروت مسئولین است با رأی بسیار بالا به تصویب رسید . امروز که 37 سال از تاریخ تصویب این اصل قانون اساسی برای پیشگیری از فساد اقتصادی مسئولین و خانواده های آنها گذشته باید پرسید چرا شاهد فساد های کلان در خانواده برخی مسئولین بوده و هستیم و چرا برخی از مسئولین علنا از اینگونه مفسدین دفاع می کنند و حقوق های صدها میلیونی و پاداشها و وامهای میلیاردی و پورسانت ها و رشوه ها را قانونی می دانند . چرا آقازاده های برخی مسئولین بر بیت المال چنگ انداخته اند و به جای دستگیر شدن در اولین مرحله خطا ، در آخرین مراحل خیانت و خطا که کار از کار گذشته دستگیر می شوند . آیا خلأ های قانونی موجود ، راه را بر این افراد هموار نکرده و موجب گسترش فساد نشده ؟ . اگر چنین است آیا مجلس شورای اسلامی ، با مشاهده تجربیات گذشته ، برای تکرار نشدن مفاسد نزدیکان و خانواده های مسئولین ، قوانین روشن و صریح و پیشگیرانه ای تصویب کرده است ؟

در پایان این نوشته ، چه خوب است ببینیم استاد پرورش که در آغاز انقلاب اینگونه علیه مفاسد اقتصادی سخن گفته و زمینه ساز تصویب برخی از اصول قانون اساسی برای مقابله با فساد شده آیا خود توانسته در میدان عمل و آنجا که بر کرسی قدرت قرار گرفته ، به آموزه های قرآنی وفادار بماند و دامان خویش را از آلودگی به مفاسد اقتصادی پاک نگاه دارد ؟ خاطرات زیادی از پاکدستی ، ساده زیستی و آخرت گرایی این معلم قرآن نقل شده که در این مقال نمی گنجد ، لذا ، فقط به ذکر یک نمونه که می تواند درسی برای مدیران و مسئولان کنونی باشد اکتفا می شود . آخرین مسئولیت رسمی استاد پرورش ، ریاست مؤسسه فرهنگی اکو بود . این مؤسسه چون وابسته به سازمان اکو و یک مؤسسه منطقه ای است ، حقوقش به صورت دلار از سوی صندوق آن سازمان به افراد پرداخت می شد . حقوق ایشان به عنوان رئیس ، پنج هزار دلار در ماه تعیین شده بود . روزی ایشان ، مبلغ هفتاد و پنج هزار دلار به حساب مجمع جهانی اهل بیت (ع) واریز کردند . وقتی سوال شد این مبلغ از کجا است ، گفتند این مبلغ تمام حقوقی است که تاکنون سازمان اکو به من پرداخته است و مایل نبودم از آن در زندگیم استفاده کنم . این مرد متقی ، در مقام یک مدیرعالیرتبه نظام ، استفاده از این حقوق رسمی را که به طور قانونی از سوی یک سازمان منطقه ای
به ایشان پرداخت می شد ، خلاف مرام و مکتب خود و دون از شأن و شخصیت خود دانسته از آن چشم پوشیدند . درود و رحمت خداوند بر او و امثال او ، که اندیشه شان و زندگی شان قرآنی است ، در مسند وکالت و ریاست و وزارت ، وسوسه های دنیاگرایی و دنیا طلبی نمی تواند به بیراهه شان ببرد و تا آخر ، به آیین پاکدستی و ساده زیستی امام و رهبرشان وفادارمی مانند .

انتهای پیام/