«دانش‌بنیانها» چه تسهیلاتی باید دریافت کنند
آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانشبنیان در راستای نهادینه‌سازی ساختار حمایت از شرکتهای فعال این بخش چهارسال گذشته به تصویب هیئت وزیران رسید تا در قالب آن، وظایف صندوق نوآوری و شکوفایی هم به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان شرح داده شود.
به گزارش خبرنگار علمی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ دولت دهم در راستای اجرای قانون قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانشبنیان و تجاری‌سازی نوآوریها و اختراعات، آیین‌نامه اجرایی را تدوین و ابلاغ کرد تا ساختار توانمندسازی این بخش شکل گرفته و با تبعیت از الگویی یکپارچه و قالبی منظم، نهادینه شود.
آیین‌نامه اجرایی «قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانشبنیان و تجاری‌سازی نوآوریها و اختراعات» در راستای قانون حمایت از این شرکتها (مصوب سال 1389 مجلس شورای اسلامی) آذر ماه 1391 به پیشنهاد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و شورای عتف توسط معاون اول رئیس‌جمهور به وزاتخانه‌های علوم، اقتصاد، بانک مرکزی، معاونت علمی و صندوق نوآوری و شکوفایی ابلاغ شد.
شروط دانشبنیان بودن چیست
مطابق این آیین‌نامه اجرایی، شرکتها و مؤسساتی که در زمینه «گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری» و «تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل (طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوریهای برتر و با ارزش افزوده بالا» فعالیت می‌کنند، شرکت یا مؤسسه دانشبنیان محسوب می‌‌شوند.
بنابراین فعالیتهایی نظیر برگزاری و شرکت در همایشهای علمی، خدمات کتابداری، آموزش و کارآموزی، فعالیتهای عادی و روزمره نرم‌افزاری و سایر فعالیتهایی که هدف آنها طراحی محصـولات یا خدمات یا بهبود کیفیت آنها نیست، از فعالیتهای دانشبنیان به شمار نمی‌روند.
مستثنی بودن نمایندگی شرکتهای خارجی و واردکنندگان محصولات دانشبنیان
رویه اجرایی در نظر گرفته شده به صراحت گفته است که نمایندگی شرکتهای خارجی و واردکنندگان محصولات دانشبنیان که به امر تجارت می‌پردازند از شمول این آیین‌نامه خارج هستند همچنین شرکتهای دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و شرکتها و مؤسساتی که بیش از 50 درصد از مالکیت آنها متعلق به شرکتهای دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی باشد، مشمول حمایتهای قانون نیستند.
شرکتها و مؤسسات دانشبنیان به شرکت یا مؤسسه‌ای خصوصی یا تعاونی اتلاق می‌شود که به منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوریهای برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم‌افزارهای مربوط تشکیل می‌شود.
علی‌رغم داشتن مصوبه‌ای مستقل برای حمایت از مقوله دانش‌بنیانها اما همچنان برخی صاحبان اندیشه و ایده‌پردازان، با سؤالات مختلفی درباره نحوه اعطای کمکهای اعلامی به دانش‌بنیانها مواجه هستند؛ اینکه تسهیلاتی که قرار است به شرکتهای دانشبنیان از منظر قانونی اعطاء شود، شامل چه مواردی می‌شود؟
کمکها و تسهیلات خاصی که به دانش بنیانها اعطا می‌شود
قانون در سرفصلی مجزا با عنوان کمکهای اعطایی، مشخص کرده شرکتها و مؤسسات دانشبنیان دارای بیش از 50 نفر نیروی انسانی متخصص و باسابقه فعالیت بیش از پنج سال می‌توانند در صورت تشکیل کنسرسیوم، برای فعالیتهای موضوع این آیین‌نامه با مشارکت دانشگاه‌ها و شرکتهای داخلی و خارجی مشروط به تعلق اکثریت سهام آن به شرکتها و مؤسسات دانشبنیان داخلی، تا 20 درصد از هزینه فعالیتهای تحقیق و توسعه خود را در ازای ارائه اسناد اثبات‌کننده، کمک دریافت کنند.
از سویی، کمکهای مالی دیگری نیز در قالب کاهش سود تسهیلات بانکی برای فعالان این بخش در نظر گرفته شده و دولت گفته است در صورتیکه شرکتها و مؤسسات دانشبنیان برای انجام فعالیتهای تحقیق و توسعه و تجاری‌سازی از نظام بانکی تسهیلات اخذ کنند، صندوق نوآوری و شکوفایی می‌تواند بخشی از سود تسهیلات یاد شده را در قالب قرارداد با بانک عامل اعطا کند.
به گزارش تسنیم، صندوق نوآوری و شکوفایی در راستای کمک به تجاری‌سازی نوآوریها ـ اختراعات و شکوفاسازی و کاربردی کردن دانش فنی از طریق ارائه کمک و تسهیلات قرض‌الحسنه و تسهیلات بدون أخذ هرگونه تضمین و مشارکت با اختیار بخشش تمام یا بخشی از سهم مشارکت به شرکتها و مؤسسات دانشبنیان، وابسته به شورایعالی علوم، تحقیقات و فناوری و زیر نظر رئیس این شورا تأسیس شده است.
این صندوق در راستای حمایت از طرحهای دانشی و گسترش فعالیت این قبیل شرکتها، طبق قانون موظف است تسهیلات قرض‌الحسنه‌ای را به منظور فعالیتهای ثبت اختراع، کسب فناوری (دریافت حق امتیاز) و نمونه‌سازی به شرکتهای دانشبنیان تخصیص دهد که پس از بررسی طرح تجاری توسط عامل صندوق با دوره بازپرداخت حداکثر سه ساله آن موافقت می‌شود.
این تسهیلات قرض‌الحسنه شامل حال شرکتهای ارایه‌کننده خدمات پشتیبانی، تخصصی و تجاری‌سازی نیز می‌شود به این شکل که برای انجام خدمات یاد شده، می‌توانند از تسهیلات قرض‌الحسنه صندوق نوآوری و شکوفایی استفاده کنند.
براساس ماده 9 این آیین‌نامه اجرایی، شرکتها و مؤسسات دانشبنیان برای فعالیتهای تا قبل از تولید صنعتی از قبیل هزینه اولیه تجهیز کارگاه و آماده‌سازی خط تولید، طراحی صنعتی، انجام آزمون و رفع اشکال، تولید آزمایشی و بازاریابی می‌توانند از محل منابع صندوق مذکور از طریق عامل صندوق از تسهیلات میان مدت (حداکثر پنج ساله) با نرخ ترجیحی (تا سقف پنج درصد پایین‌تر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار در هر سال) استفاده کنند.
این در حالی است که تشخیص نوع تضمین مورد نیاز بر عهده عامل صندوق خواهد بود که در ادامه به آن می‌پردازیم.
تسهیلات خاص صندوق نوآوری و شکوفایی به دانش بنیانها
صندوق نوآوری و شکوفایی وظیفه دیگری نیز برعهده دارد، باید به منظور تولید صنعتی با مشارکت حداکثر 50 درصدی با بانکها، مؤسسات مالی و اعتباری یا صندوقهای مالی مرتبط و گشایش خطوط اعتباری مشترک نزد بانکها و مؤسسات یاد شده امکان دریافت تسهیلات بلندمدت حداکثر هفت ساله با نرخ ترجیحی (تا سقف پنج درصد پایین‌تر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار در هر سال) را برای تأمین قسمتی از هزینه‌های تهیه مکان و خرید و نصب ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز شرکتها و مؤسسات دانشبنیان، فراهم کند.
یکی دیگر از دغدغه‌های جاری این قبیل شرکتها بحث تأمین سرمایه در گردش است که صندوق نوآوری و شکوفایی مجاز است با مشارکت حداکثر 30 درصدی بانکها و سایر مؤسسات و صندوقهای مالی و از طریق این مؤسسات اقدام به ارایه تسهیلات کوتاه مدت حداکثر یک ساله با نرخ ترجیحی کند.
ماده دیگری از این آیین‌نامه ابلاغی دولت، صندوق نوآوری و شکوفایی را مجاز دانسته تا به منظور حمایت از توسعه بازار محصولات و خدمات دانشبنیان، نسبت به اعطای تسهیلات برای فروش اقساطی، لیزینگ و سایر موارد با نرخ ترجیحی به شرکتها و مؤسسات دانشبنیان از طریق عامل صندوق اقدام کند.
صندوق نوآوری و شکوفایی همچنین موظف است برای خرید سهام شرکتها و مؤسسات دانشبنیان، تسهیلات خرید با نرخ ترجیحی به افراد یا بنگاه‌های فعال اقتصادی و صنعتی موجود ارایه کند؛ تسهیلات یاد شده به اشخاص حقیقی و حقوقی که سهام مذکور را ترجیحاً از صندوقهای سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر یا از طریق بازار فرابورس خریداری کند، اعطا می‌شود.
با توجه به اینکه اعطای تسهیلات مالی و اعتباری در قبال دریافت تضامینی خاص از سوی نهادهای مالی و اعتباری نظیر بانکها صورت می‌گیرد، دولت برای این بخش هم بندهای مصوب مشخصی را در نظر گرفته تا در برابر میزان و حجم حمایتهای مالی، تضامینی برای بازپرداخت تسهیلات وجود داشته باشد.
برای این بخش (ضمانتنامه‌ها و بیمه) چهار ماده به شرح زیر درنظر گرفته شده است:
• به منظور پوشش کسر وثیقه تسهیلات دریافتی شرکتها و مؤسسات دانشبنیان از بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری، صندوق نوآوری و شکوفایی نسبت به ارائه خدمات ضمانتنامه اعتباری (تا سقف 70 درصد وثایق) اقدام می‌کند.
• صندوق نوآوری و شکوفایی به منظور پوشش ریسک قراردادها و تسهیل شرایط حضور در مناقصه برای شرکتها و مؤسسات دانشبنیان، نسبت به پرداخت بخشی از هزینه صدور ضمانتنامه و تسهیل روند دریافت آن با عقد قراردادهای همکاری و کارگزاری با بانکها و مؤسسات ذی‌ربط اقدام می‌کند؛ این خدمات شامل ضمانتنامه شرکت در مناقصه، پیش‌پرداخت، حسن انجام کار و سایر موارد مرتبط است.
• به منظور پوشش ریسک به کارگیری فناوریهای داخلی عرضه شده توسط شرکتها و مؤسسات دانشبنیان، صندوق نسبت به ارایه خدمات ضمانتنامه‌ای به منظور پوشش ریسک دانش فنی از طریق مؤسسات تخصصی ذی‌ربط اقدام می‌کند؛ نوع حمایت این ماده شامل پرداخت بخشی از هزینه صدور ضمانتنامه و تسهیل روند دریافت آن با عقد قراردادهای همکاری و کارگزاری با ارایه دهندگان ضمانتنامه می‌شود.
تبصره مندرج در ذیل این ماده می‌گوید در صورت عدم امکان به کارگیری مؤسسات تخصصی موجود، صندوق می‌تواند پس از طی مراحل قانونی نسبت به حمایت از ایجاد مؤسسات تخصصی با مشارکت سایر نهادهای ذی‌ربط اقدام کند.
• در اجرای بند (هـ) ماده (3) قانون (ایجاد پوشش بیمه‌ای مناسب برای کاهش خطرپذیری محصولات دستاوردهای دانش، نوآوری و فناوری در تمام مراحل تولید، عرضه و به کارگیری) و به منظور کاهش خطرپذیری محصولات و خدمات شرکتها و مؤسسات دانشبنیان، بیمه مرکزی ایران مکلف است پوشش بیمه‌ای مناسب را در مراحل طراحی، تولید، عرضه و بکارگیری این نوع محصولات و خدمات طراحی و ایجاد کند.
موضوع سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر از جمله چالشهای دیرینه کشور ما در حوزه کسبوکارهای نوپا بوده است و اخیراً برای پوشش خلأ موجود در این حوزه، صندوقهای سرمایه‌گذاری جسورانه در قالب قوانین فعالیت فرابورس ایران شکل گرفت تا زمینه حمایت سرمایه‌ای از کسب‌وکارها تسهیل شود.
با این حال، قانونگذار هنگام نوشتن این آیین‌نامه به خلأ دیرینه توجه داشته و از این رو، سرفصل مشارکتی برای صندوق نوآوری و شکوفایی تعریف کرده است.
ماده هجدهم از آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانشبنیان، می‌گوید که به منظور توسعه سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر، صندوق مذکور برای تأسیس و توسعه شرکتها و صندوقهای سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر تا سقف 49 درصد سهام، مشارکت کند و حداکثر پس از پنج سال سهام خود را واگذار کند.
این گزارش با تمرکز بر حوزه «دانشبنیان» قرار است در گام‌های بعدی وارد سمبلهای عملیاتی شده و حمایتها و اقدامات صورت گرفته در این وادی شود؛ مجموعه اخبار، مصاحبه ها، گزارشها و ... با موضوع دانش بنیان از این پس با روتیتر ثابت «دانشبنیان رمز توسعه پایدار کشور» در خبرگزاری تسنیم منتشر خواهد شد.
انتهای پیام/