چاره‌اندیشی نشود در دوران «پساداعش» شاهد درگیری نیروهای پیشمرگه و نیروهای نظامی عراق خواهیم بود
رئیس فراکسیون «اتحاد اسلامی کردستان عراق» معتقد است در صورتی که از سوی بغداد و اربیل چاره‌اندیشی صحیحی نشود در دوران «پساداعش» شاهد درگیری نیروهای پیشمرگه و نیروهای نظامی عراق خواهیم بود.
ادریس سلیمانی، خبرنگار خبرگزاری تسنیم، اقلیم کردستان عراق:«مثنی امین» رئیس فراکسیون اتحاد اسلامی کردستان در پارلمان عراق گفت: در شرایطی که دولت مرکزی عراق اقدام به قطع سهم بودجه کرده است، عدم شفافیت در درآمدهای نفتی اقلیم مانع تأمین بودجه مورد نیاز این بخش از عراق شده است.
وی با اشاره به تصویب سهم 17 درصدی اقلیم کردستان در قانون بودجه عمومی عراق گفت: این اقدام در جهت شفافیت میزان درآمدهای اقلیم کردستان بوده است.
رئیس فراکسیون اتحاد اسلامی کردستان در پارلمان عراق در ادامه گفت: سایه مشکلات داخلی اقلیم کردستان مانع تشکیل جبهه متحد کردها در پارلمان عراق شده است.
مشروح گفت‌وگوی خبرنگار تسنیم با دکتر مثنی امین رئیس فراکسیون اتحاد اسلامی کردستان به این شرح است :
تسنیم: در چند سال گذشته نوع روابط اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق همیشه سوژه ثابت رسانه‌ها و سیاسیون کرد و عراقی بوده است، دلایل تنش و یا بهتر بگویم سردی روابط اربیل – بغداد را در چه مواردی می‌توان جستجو کرد؟
مثنی امین: بدون شک روابط اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق متأثر از عواملی تاریخی است، دولت اقلیم در فاصله زمانی 13 سال قبل از سقوط نظام بعث در واقع بخشی از این دولت نبوده است، پس از تحولات سال 2003 و زمانی‌که کردها داوطلبانه قدم به میدان نظام سیاسی عراق نهادند، اهداف مدنظر اقلیم در این پروسه محقق نشد، استراتژی و راهبردهای طراحی شده اقلیم کردستان بسیار متفاوت از آن چیزی است که در بغداد و از سوی مسئولین دولت مرکزی در نظر گرفته شده است.
ما در سیاست‌ها و فعالیت‌های حکومت اقلیم کردستان میل به استقلال را بیشتر شاهد هستیم و از سویی دیگر، حکومت مرکزی نیز همیشه در تلاش بوده است به نوعی مانع تحقق اهداف مدنظر کردها باشد. بنابراین دو سیاست یا دو مسیر کاملا مجزا که از سوی اقلیم و بغداد پیگیری می‌شود در عمل، روابط آنها را تحت تأثیر قرار داده است، سردی روابط یا در برهه‌های مختلف، تنش و تشدید حملات لفظی.
تسنیم: قطع سهم بودجه اقلیم کردستان به عنوان عامل اصلی سردی و تنش در روابط اربیل – بغداد معرفی می‌شود، اقلیم سیاست صادرات مستقیم نفت را اجرایی و به دور از نظارت بغداد نفت استخراج شده را روانه بازارهای جهانی کرده است. چرا سیاست نفتی اقلیم در تأمین بودجه مورد نیاز خود موفقیت‌آمیز نبوده است؟ مشاهده می‌کنید که مشکلات اقتصادی و تعویق حقوق و مزایای کارمندان حکومت همچنان پابرجاست.
مثنی امین: مجموعه عواملی در این راه دخیل بوده است که به اعتقاد ما مهمترین عامل آن، نبود شفافیت و صداقت در اعلام درآمدهای نفتی است، از سویی دیگر ضعف حکومت اقلیم کردستان در تحکیم پایه‌های اقتصادی کاملا مشهود است، در بخش‌های کشاورزی، صنعت، گردشگری و ... به شیوه اصولی فعالیتی صورت نگرفته است که بتوان به آینده امیدوار بود. فساد اقتصادی عاملی اصلی در تشدید بحران‌های موجود در اقلیم کردستان بوده است. تأمین هزینه‌های جنگ داعش آن هم در شرایط افت قیمت جهانی نفت، اقلیم کردستان را در مشکلات عمیق اقتصادی فرو برده است و موجب آن شده است که حکومت در تأمین بودجه مورد نیاز خود با مشکلات اساسی روبرو شود. در رویارویی با این مشکلات، متأسفانه حکومت مرکزی هم چندان همکار و پشتیبان اقلیم کردستان نبوده است.
تسنیم: فراکسیون‌های کردی در پارلمان عراق درباره تصویب قانون بودجه سال 2017 این کشور نظرات متفاوتی داشتند، آیا فشار افکار عمومی اقلیم کردستان موجب آن شد که تعدادی از اعضای کرد پارلمان رأی به تصویب آن دادند یا در واقع چنین می‌اندیشیدند که بغداد کلید رفع مشکلات اقتصادی اقلیم کردستان است؟
مثنی امین: در واقع ناامیدی ما از سیاست اقتصادی حکومت اقلیم و اصلاحات اساسی در این حوزه سبب آن شد که راه دیگری را انتخاب کنیم و با تسلیم بخشی از نفت استخراج شده به دولت مرکزی، سهم بودجه اقلیم نیز مشخص خواهد بود، یعنی ما در این پروسه به دنبال آشکار کردن میزان درآمدهای اقلیم کردستان بودیم تا از این راه بخشی از مشکلات حاکم بر جامعه کردستان را رفع کنیم. ما به این نتیجه رسیدیم که یا پروژه ما محقق می‌شود و یا اینکه حکومت اقلیم اصلاحات اقتصادی را در دستور کار قرار خواهد داد، این کار به عنوان یک وظیفه از سوی شمار زیادی از اعضای کرد پارلمان عراق اجرایی شد. البته ما هنوز هم اعتقاد داریم که بودجه اقلیم را می‌توان از طریق درآمدهای داخلی تأمین کرد به شرط آنکه شفافیت و مبارزه با فساد و میل به توسعه در دستور کار قرار گیرد.
تسنیم: چرا فراکسیون حزب دموکرات کردستان عراق با تصویب سهم 17 درصدی اقلیم در بودجه عمومی عراق مخالف بود؟ به نظر شما دیدگاه آنان در مخالفت با قانون بودجه، منافع اقلیم کردستان را تأمین نمی‌کرد؟
مثنی امین: اگر فراکسیون حزب دموکرات کردستان عراق به قانون بودجه سال 2017 عراق هم اعتقاد داشت به دلیل آنکه از سوی حکومت اقلیم کردستان (که از سوی این حزب اداره می‌شود) رد شده بود آنها هم چنین رویه‌ای را در پیش می‌گرفتند، بنابراین طبیعی است که موضع این اعضای پارلمان همان موضع حزبی و حکومت اقلیم کردستان باشد، دلیل اصلی مخالفت آنان همین امر بود نه اینکه با یک بررسی کارشناسانه مشخص شود که آیا درآمدهای حاصله از فروش نفت قادر به تأمین بودجه اقلیم کردستان است یا سهم 17 درصدی از بودجه عمومی عراق. به نظر من اقدام آنها نوعی حمایت از حکومت اقلیم بود تا اعلام نظری کارشناسانه.
تسنیم: آیا حکومت اقلیم کردستان چنین قانونی را مبنای فعالیت خود قرار خواهد داد؟ یعنی آماده است که میزان نفت تعیین شده در این قانون را به حکومت مرکزی تحویل دهد؟
مثنی امین: در جلسه اخیر رؤسای فراکسیون‌های کردی و اعضای کرد کمیسیون اقتصادی پارلمان عراق با مسئولین حکومت اقلیم کردستان شاهد نوعی نرمش در مواضع آنها بوده‌ایم، پیشتر این قانون به کلی از سوی حکومت اقلیم رد شده بود. مقرر شده است که متخصصین امر برای تحقیق درباره میزان درآمدهای ناشی از اجرای احتمالی این قانون به بغداد اعزام شوند و با هماهنگی با فراکسیون‌های کردی در پارلمان عراق، نظر قطعی خود را اعلام کنند.
تسنیم: اقلیم کردستان چه وظایفی را در قبال تخصیص سهم 17 درصدی از بودجه عراق بر عهده دارد؟
مثنی امین: در قبال تامین سهم 17 درصدی بودجه از سوی حکومت مرکزی، حکومت اقلیم کردستان باید روزانه 550 هزار بشکه نفت را به بغداد تحویل دهد.
تسنیم: این میزان شامل نفت کرکوک هم خواهد شد یا خیر؟
مثنی امین: 300 هزار بشکه از نفت کرکوک و 250 هزار بشکه دیگر آن از نفت اقلیم کردستان.
تسنیم: از جلسه فراکسیون‌های کردی پارلمان عراق با حکومت اقلیم کردستان گفتید، به صورت کلی هماهنگی میان شما و حکومت اقلیم در چه سطحی است؟
مثنی امین: روابط مناسبی نیست و در جلسه اخیر و جلسات قبلی نیز از سوی حکومت ثابت شده است که به نوعی به درخواست‌های ما بی‌توجهی کرده‌اند، ما پیشتر لایحه بودجه 2017 را جهت اعلام نظر کارشناسی حکومت و بررسی کارشناسی آن به اربیل فرستادیم و انتظار داشتیم که از طریق گفتگو با فراکسیون‌های کردی و حتی حکومت مرکزی بتوان سهم بیشتری از بودجه را به اقلیم کردستان اختصاص داد. در این دیدار اعتراف شد که بخشی از مشکلات کنونی به عدم روابط اصولی حکومت اقلیم و اعضای کرد پارلمان عراق برمی‌گردد.
تسنیم: نوع روابط فراکسیون‌های کردی در پارلمان عراق چگونه است؟ چرا در این دوره از پارلمان موفق به اعلام جبهه متحد کردها نشدید؟
مثنی امین: مشکلات سیاسی داخلی اقلیم کردستان از قبیل تعلیق فعالیت‌های پارلمان، اخراج تیم وزاری جنبش تغییر و ... بر نوع روابط ما در بغداد تأثیرگذار بوده است، آنچه در بغداد وجود دارد برآیندی از تحولات سیاسی و نوع روابط احزاب با یکدیگر است.با وجود تأثیرگذاری این بحران‌ها تا حدود زیادی ما شاهد فعالیت مشترک اعضای کرد پارلمان عراق هم بوده‌ایم، به غیر از سلب اعتماد از هوشیار زیباری وزیر دارایی سابق عراق و تصویب قانون بودجه، در دیگر موارد نوعی از هماهنگی مشاهده شده است. در حال حاضر هم پس از پیام مسعود بارزانی جهت چاره اندیشی مشکلات سیاسی اقلیم انتظار داریم در مراحل آتی هماهنگی بیشتری با هم داشته باشیم.
تسنیم: اعضای پارلمان با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند و در حقیقت نماینده واقعی مردم در پارلمان محسوب می‌شوند و در مقابل نیز مردم انتظار دارند که پاسدار و حافظ حقوق آنان باشند، اما سایه تصمیمات حزبی بر فعالیت‌های اعضای کرد پارلمان عراق دیده می‌شود، دلیل این رویه را در چه می‌بینید؟
مثنی امین: نمایندگان کرد پارلمان عراق از طریق فهرست انتخاباتی احزاب به پارلمان راه یافته‌اند، اعضای هر فراکسیون کردی همزمان عضوی از یک حزب سیاسی هستند، یعنی فرد رأی دهنده در پروسه اخذ رأی در وهله اول، اعتماد خود را به حزب بخشیده و از طریق فهرست همان حزب به نامزد مورد نظر خود رأی داده است، به عنوان نمونه اگر فردی از جنبش تغییر خواهان دادن رأی خود به من بوده باشد امکان این کار برای وی فراهم نبوده است. در اقلیم کردستان سیستم تعدد احزاب سیاسی وجود دارد و این احزاب هستند که به هنگام انتخابات اقدام به معرفی فهرست انتخاباتی خود می‌کنند، بنابراین اعضای پارلمان در چنین سیستمی به اجرای سیاست‌های حزب متبوع خویش التزام عملی پیدا می‌کنند، چنین رویه‌ای در دیگر کشورهایی که سیستم سیاسی آنها پارلمانی است، مشاهده می‌شود. مشکل اینجاست که اعضای پارلمان در صورت مشاهده سیاست اشتباه احزاب خود سکوت اختیار کرده و واکنشی ندارند و این در نقطه مقابل سوگند نمایندگی است که لازم است در طول مدت فعالیت خود بدان پایبند باشند. در پاره ای از مواقع، احزاب دست نمایندگان را برای تصمیم‌گیری باز گذاشته‌اند، به عنوان نمونه ما در جلسه سلب اعتماد از هوشیار زیباری با وجود اینکه وی وزیر کرد کابینه العبادی به این استیضاح رای مثبت دادیم.
تسنیم: آینده روابط اقلیم کردستان و دولت مرکزی را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
مثنی امین: مهمترین مشکل اقلیم کردستان با دولت مرکزی در خصوص مناطق مورد منازعه همچنان از سوی بغداد لاینحل باقی مانده است این در حالیست که در قانون اساسی عراق به صراحت آمده و عراقی‌ها چنین قانونی را به عنوان نقشه راه کشور خود انتخاب کرده‌اند، در جریان نبرد علیه داعش این مناطق با جانفشانی‌های نیروهای پیشمرگه از کنترل تروریست‌ها خارج شد و با خون خود از آنها حفاظت می‌کنند، این مورد یکی از اختلافات جدی اقلیم و حکومت مرکزی است، به علاوه مشکلات دیگری که در عراق تاکنون به قوت خود باقی مانده است، لازم است در چارچوب یک بسته مذاکراتی مشترک اقدام فوری بر روی آنها صورت گیرد تا در مرحله پس از داعش شاهد بروز ناآرامی‌های دیگری در عراق نباشیم. اگر چاره‌ای برای این مشکلات در نظر گرفته نشود ممکن است ما شاهد تقابل نیروهای پیشمرگه و نیروهای نظامی عراق باشیم. ما مدافع جنگ و تقابل نظامی با دولت مرکزی نیستیم، اما من پیش‌بینی می‌کنم در صورت بی‌توجهی به مشکلات کنونی، بحران‌های عمیق‌تری را در فردای عراق شاهد باشیم. عراق در مرحله پس از داعش دو راه را در پیش خواهد داشت: بنیاد نهادن عراقی دیگر که ما در آن شاهد رعایت حقوق کلیه قومیت‌ها و مذاهب بر اساس عدالت سیاسی و اقتصادی باشیم یا تقسیم عراق. راه دیگری را نمی‌توان تصور کرد.
تسنیم: نیچروان بارزانی نخست‌وزیر حکومت اقلیم کردستان در گفتگو با المانیتور اعلام کرده است که در گفتگو با مقامات عراقی به صراحت از مسئله استقلال کردستان سخن گفته است، به نظر شما شرایط سیاسی و اقتصادی اقلیم برای اعلام استقلال مهیاست یا در عرصه بین‌الملل از چنین درخواستی حمایت می‌شود؟
مثنی امین: من معتقدم که در دوره‌های مختلف تاریخی هیچگاه چنین شرایطی برای کردستان عراق فراهم نبوده است که از حمایت بین‌المللی در جهت رسیدن به اهداف و آرمانهای خود برخوردار شده باشد، ما کردها حق استقلال و برخورداری از یک کشور مستقل را برای خود محفوظ می‌دانیم، اما اعلام استقلال یا تعویق آن به وحدت داخلی کلیه احزاب و جریانهای سیاسی اقلیم کردستان و مذاکرات حکیمانه با بغداد، کشورهای همسایه و دیگر کشورهای جهان بستگی دارد. لازم می‌دانم که پروسه استقلال از راههای مسالمت‌آمیز با حکومت بغداد پیگیری شود، اگر با بغداد به توافق برسیم بدان معنی خواهد بود که مانع اصلی را از سر راه برداشته‌ایم. ما در طول تاریخ مبارزات خود خونهای زیادی داداه‌ایم، دهها تراژدی را در تاریخ پشت سر گذاشته‌ایم، اگر با حکومت مرکزی در هر شرایطی به توافق برسیم باید از سوی دیگر کشورها هم به رسمیت شناخته شود، چه در چارچوب عراق بمانیم یا استقلال کردستان را اعلام کنیم.
انتهای پیام/.