سوریه میان عثمانی‌ها و وهابی‌ها

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه الاخبار لبنان، بحران سوریه پس از چند ماه دیگر وارد هفتمین سال می شود. در این بحران تقریبا همه کشورها دخالت داشتند. در ظاهر میان 2 محور اختلاف و جنگ وجود دارد. اما در درون هر یک از این محورها کشورهایی وجود دارند که منافع ویژه خود را دنبال می کنند. در محور آمریکا، دولت های منطقه ای وجود دارند که به طور کلی در شامات و به ویژه سوریه دارای گذشته و تاریخی است. مردم سوریه نیز مانند دیگر مردم بلاد شامات طی 5 قرن از تاثیر حکومت عثمانی در کشور خود به دور نبوده اند. استعمارگری که بر یک سرزمین خیمه زده است به سادگی نمی تواند تاریخ و پیشینه استعمارگری خود را کنار گذارد هر چند که تصمیم داشته باشند با تغییر جلد این کتاب، تاریخ و هویت آن را تغییر دهد.

این مساله ای است که ترک ها اکنون پس از 80 سال از تغییر به سکولاریسیم آتاتورکی ثابت کرده اند. ترکیه با توجه به انگیزه سیاسی و ایدئولوژیک آن بازیگر اساسی در سوریه است. ترک ها اندیشه نوعثمانی گری را که تورگوت اوزال در آغاز دهه نود قرن گذشته مطرح کرده است، دنبال می کنند. با توجه به مسائل داخلی و قدرت جریان های پیرامونی ترکیه این اندیشه عملی نخواهد شد.

  از این رو باید یک ایدئولوؤی دینی پذیرفته می شد. بر این پایه پس از انتخابات 2002 میلادی و پیروزی حزب عدالت و توسعه ترکیه بلند پرواز شد. اردوغان گروه های اخوان المسلمین را در منطقه به خود جذب کرد تا با تکیه بر آنها بتواند طرح خود را در جهان عرب پیش برد.

اردوغان می داند که گزینه برخورد مستقیم با عربستان نتیجه ای ندارد. سعودی های وهابی با اندیشه توسعه طلبانه وهابیت و اموال نفت مسلح هستند و این مساله ای است که اردوغان فاقد آن است. عربستان از دهه ها بذر ایدئولوژی وهابیت را کاشته است و اکنون این بذر در حال ثمردهی است. آنها در همان مناطقی نفوذ دارند که اردوغان آن مناطق را هدف قرار داده است.

این موضوع ترک ها را وادار کرد تا با آل سعود با شیوه نرم برخورد کنند. آنها گاهی از راه برقراری روابط اقتصادی به عربستان نزدیک می شوند و گاهی رویارویی با ایران را هدف مشترک خود مطرح می کنند. اردوغان با عربستان از طریق جنگ نیابتی و نه به طور مستقیم در حال رقابت است. این مساله طی 5 سال از بحران سوریه خود را نشان داده است. درست است که نظام ترکیه و عربستان به طور اساسی در شمال سوریه با هم همکاری کردند. اما رقابت آنها در اختلاف میان گروه های مسلح تروریستی خود را نشان داد. هر یک از این 2 کشور طرح ویژه خود را در سوریه دنبال می کنند.

می توان گفت که اردوغان از نیاز عربستان به مرزهای طولانی ترکیه با سوریه برای تجهیز تروریست ها به سلاح، اموال و نیرو استفاده کرد. ترکیه از این راه توانست با برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس قراردادهای اقتصادی امضا کند و تسهیلاتی را برای فعالان اقتصادی ترکیه در این کشورها فراهم کند و سرمایه های این کشورها را به ترکیه سرازیر کند.

بخشی از اختلاف های میان ترکیه و عربستان آنگونه که شایسته است فاش نشده است یا همانطوری که لویس دوکورانسی خاورشناس فرانسوی می گوید از روی عمده نادیده گرفته است.

در ششم ژانویه 2016 شیخ محمد گورماز ریئس هیات امور دینی ترکیه در راس یک هیات به ریاض سفر کرد. این هیات ترکیه با عبدالعزیر آل الشیخ دیدار کرد. در این دیدار گورماز به همتای عربستانی خود پیشنهاد کرد که دولت عربستان در تاسیس مدارس و دانشگاه ها برای پناهندگان سوریه در استان های جنوبی ترکیه همکاری کند.

گورماز برای اطمینان بخشیدن به عربستانی ها و تشویق آنان به این کار پیشنهاد کرد که ریاض بر اوضاع شیوه های آموزشی در این مدارس و دانشگاه ها هم نظارت داشته باشد. به ویژه این در شرایطی است که عربستان در زمینه بازگشایی مدارس و وضع شیوه های تربیتی با آموزه های وهابیت در سراسر جهان از مهارت بالایی برخوردار است. نزدیک است تاریخ دوباره تکرار شود. عثمانی ها با آمادگی خود برگشته اند و وهابی های تشنه توسعه طلبی و آلوده سازی ذهن ها و عقل هنوز هم موجود هستند و در این مردم با آتش منافع ایدئولوژیک بار دیگر می سوزند.

انتهای پیام/