چالش موبایل‌های اسقاطی
افزایش حجم زباله‌های الکترونیک در ایران قابل توجه‌است. بخش اعظم این زباله‌ها را موبایل‌های اسقاطی تشکیل می‌دهند. گوشی‌هایی که به سطل زباله انداخته می‌شوند، چالشی است که در کمتر از یک دهه آینده به مشکلی جدی برای کشور تبدیل خواهد شد.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، افزایش حجم زباله‌های الکترونیک در ایران قابل توجه‌است. بخش اعظم این زباله‌ها را موبایل‌های اسقاطی تشکیل می‌دهند. گوشی‌هایی که به سطل زباله انداخته می‌شوند، چالشی است که در کمتر از یک دهه آینده به مشکلی جدی برای کشور تبدیل خواهد شد. با وجود حجم بالای تولید زباله‌های الکترونیک در ایران، واحدهای بازیافت و امحای اصولی کافی، برای ساماندهی این دسته از پسماندها نداریم. سختگیرانه بودن قوانین بازیافت زباله‌های الکترونیک نیز سبب شده کشورهای پیشرفته دنیا به جای آنکه زباله‌های خود را بازیافت کنند، این زباله‌ها را به کشورهای جهان سوم صادر کنند. به این ترتیب آنها از شر محصولات الکترونیک اسقاطی خود خلاص می‌شوند اما کشورهای کمتر توسعه‌یافته، این زباله‌ها را به قیمت ایجاد مخاطره برای شهروندانشان، معدوم می‌کنند.
به گفته خانم معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست طبق پیش‌بینی‌ها به‌زودی حدود 10 میلیون دستگاه تلفن همراه (موبایل) به‌عنوان زباله و پسماند در کشور خواهیم داشت. بنابراین باید برای بازیافت این پسماندها از طریق تکنولوژی‌های نوین برنامه‌ریزی کنیم تا مجدداً این زباله‌ها قابل استفاده یا جذب در طبیعت باشند. بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، دنیا نیز به این نقطه رسیده که اگر روند برداشت از معادن فلزات ارزشمند ادامه یابد و به بازیافت و بازچرخانی این مواد توجه نشود، به‌زودی معدنی برای برداشت فلزات سنگین نخواهیم داشت. بنابراین بر اساس هدف‌گذاری‌های انجام شده، قرار است در آینده 25 درصد مواد مورد نیاز برای تولید محصولات الکترونیکی از طریق مدیریت پسماند تأمین شود. اما فعلاً گویا کشورهای جهان سوم بهترین گزینه برای امحای زباله‌های الکترونیک هستند. آقای محمد علیزاده، کارشناس پسماند درباره تبعات بازیافت زباله‌های الکترونیک، بیان می‌کند: این زباله‌ها به استناد عناصری که در ساختار آنها وجود دارد، می‌توانند پسماندهای خطرناکی باشند. فلزات سنگین در این پسماندها بسیار زیاد هستند و اگر درست مدیریت نشوند، می‌توانند مشکل ایجاد کنند.
پرواز سرطان روی سر تهرانی‌ها
این کارشناس پسماند نسبت به خطرات امحای غیر اصولی پسماندهای الکترونیک برای تهرانی‌ها هشدار می‌دهد. به گفته وی زباله‌های الکترونیک و گوشی همراه، به‌دلیل اینکه به‌صورت غیر اصولی امحا می‌شوند و افراد فاقد صلاحیت در حاشیه شهرها اقدام به سوزاندن قسمت‌های پلاستیکی موبایل‌ها می‌کنند، گاز دی‌اکسین و فوران تولید کرده و هوای تهران را بیشتر آلوده می‌کنند.
وی اضافه می‌کند: تهران ظرفیت اکولوژیک محدودی داشته و همه نگران آلودگی هوای این کلانشهر هستند. تولید گازهای که از سوزاندن موبایل‌ها حاصل می‌شود به مراتب خطرناک‌تر از گازهای حاصل از احتراق سوخت خودروهاست. زیرا این گازها پایدار بوده و در زنجیره غذایی، از موجود زنده‌ای به موجود زنده دیگر منتقل می‌شود و اگر وارد بافت جانوران شود، خاصیت سرطان‌زایی خواهد داشت.
علیزاده درباره وضعیت بازیافت زباله‌های الکترونیک در کشورهای پیشرفته جهان می‌گوید: کشورها قوانین خاص خود را برای امحای این دسته از زباله‌ها دارند. وی ادامه می‌دهد: هزینه بازیافت زباله‌های الکترونیک در اروپا به دلیل قوانین سختگیرانه و رعایت نکاتی ایمنی و زیست‌محیطی بسیار بالاست و این مساله فرآیند بازیافت را غیر اقتصادی می‌کند. بنابراین زباله‌های الکترونیک به سمت کشورهایی که نظارت جدی در امحای پسماندها ندارند، سرازیر می‌شوند. کشورهای جهان سوم اغلب پذیرای این پسماندها هستند زیرا از روش‌های غیراصولی سوزاندن در محیط آزاد و حل کردن در اسید برای استخراج فلز با استفاده از روش‌های الکترولیز، استفاده می‌کنند. این روش‌های غیر اصولی ارزان اما خطرسازند.
زباله الکترونیک صادر می‌کنیم
آقای محمد جواد سروش، مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست استفاده از روش‌های غیر اصولی در بازیافت موبایل در ایران را قویاً رد می‌کند. صدور زباله‌های خطرناک تابع قوانین خاصی است. کنوانسیون بازل این قوانین را برای کنترل تبادلات بین کشورها تدوین کرده‌است. ایران نیز پایبند به این مفاد این کنوانسیون است. مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره احتمال ورود زباله‌های الکترونیک کشورهای پیشرفته ، می‌گوید: در ایران به حد کافی زباله الکترونیک تولید می‌کنیم و برای بازیافت این حجم از زباله، فقط دو تا سه کارگاه کوچک مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند. حجم زباله‌های ایران به حدی زیاد و پتانسیل بازیافت این پسماندها به حدی کم است که کلاً نمی‌توانیم پذیرنده زباله‌های دیگر کشورها باشیم.
وی ادامه می‌دهد: سازمان حفاظت محیط‌زیست تا کنون هیچ مجوزی برای ورود زباله الکترونیک به ایران صادر نکرده‌است. در چارچوب قوانین بازل کشور بلژیک مایل به دریافت زباله‌های الکترونیک ایران است که برای آن مجوز صادر شده‌است. درخواست‌هایی نیز از کشورهای جنوب شرق آسیا دریافت کرده‌ایم. به گفته سروش تنها زباله خطرناکی که به ایران وارد می‌شود، باطری است که حاوی مقادیری سرب است و بازیافت آن تحت ضوابط خاص در ایران انجام می‌شود.
وی اضافه می‌کند: ما در ایران 10 میلیون موبایل، پنج میلیون کامپیوتر و مقادیر زیادی دستگاه‌های دیجیتالی داریم که به زودی به زباله تبدیل خواهند شد. سرانه بالایی از نظر آمار پسماندهای الکترونیک داریم. بر اساس آمارهای سازمان ملل در ایران سالانه 500 هزار تن زباله تولید می‌شود که سهم هر ایرانی 4/7 کیلوگرم خواهد بود.
وی می‌گوید: تا سال 2018 حدود 50 میلیون تن بر حجم زباله‌های الکترونیک جهان افزوده خواهد شد. ایران در آسیا یکی از کشورهایی است که تولید سرانه بالایی از نظر زباله‌های الکترونیکی داشته و جزء چند کشور پیشتاز در تولید پسماندهای الکترونیک است. آن‌گونه که از سخنان سروش بر می‌آید، با وجود حجم بالای تولید زباله‌های الکترونیک و سیل موبایل‌های اسقاطی، هنوز گام‌های موثری در زمینه بازیافت این محصولات برداشته نشده‌است.
زیرا وی در تشریح اقدامات سازمان حفاظت محیط‌زیست برای حل این مشکل آتی کشور، بیان می‌کند: ما در حال مذاکره با سازمان گسترش صنایع (ایمیدرو) برای جذب سرمایه‌گذار هستیم. بازیافت پسماندهای الکترونیک باید توسط بخش خصوصی انجام شود. البته از آنجا که این دسته از پسماندها ارزش بالایی دارند، باید تلاش کنیم فرآیند بازیافت را اقتصادی و با ایجاد امنیت شغلی، زمینه جذب سرمایه‌گذار را فراهم کنیم. مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست همچنین از همکاری‌های مشترک بین شهرداری و سازمان حفاظت محیط‌زیست همچنین وزارتخانه‌های ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات و صنعت، معدن و تجارت برای راه‌اندازی مراکز پیشرفته بازیافت زباله‌های الکترونیک و تدوین استانداردهای لازم برای این امر، خبر می‌دهد. اگرچه سروش قویاً ورود زباله‌های الکترونیک را به ایران تکذیب می‌کند اما با گشت‌و‌گذاری در بازار لوازم الکترونیک و اخبار مرتبط با این بازار، به راحتی به اطلاعاتی درباره ورود کالاهای الکترونیکی اسقاطی به ایران دست می‌یابیم. اخبار منتشر شده در رسانه‌ها حاکی از آن است که کالاهای دست دوم الکترونیکی از امارات راهی بازارهای ایران می‌شوند. این کالاها اگرچه به ظاهر قابل استفاده‌اند اما از آنجا که بخش عمده عمر مفید آنها در کشوری اروپایی یا خارج از ایران سپری شده، پس از ورود به ایران در مدت کوتاه یک تا 2 ساله تبدیل به زباله الکترونیک شده و بر حجم پسماندهای الکترونیکی ایران می‌افزاید.
منبع:صبح نو
انتهای پیام/