نشست آستانه و «اولین بارهایی» که بعد از ۶ سال محقق شد

به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، نشست آستانه در روزهای دوشنبه و سه شنبه در قزاقستان و بین هیأت‌های دولتی و معارضان سوری، با نظارت استفان دی میستورا نماینده دبیر کل سازمان ملل در امور سوریه، معاونان وزیر خارجه ایران و ترکیه، نماینده ویژه پوتین در امور سوریه و نیز سفیر آمریکا برگزار شد.

نماینده آمریکا در این نشست تنها سفیر این کشور در قزاقستان بود که علت عدم حضور هیأتی از واشنگتن را انتخابات آمریکا و جابجایی سیاسی در این کشور و مخالفت ایران عنوان کرده‌اند.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا دلیل این عدم حضور نماینده از واشنگتن را "مشغله مقامات در روند انتقال قدرت" عنوان کرده بود.

البته از دو روز قبل هیأت‌های روسیه، ترکیه و ایران وارد قزاقستان شده بودند تا درباره مقدمات نشست با یکدیگر به گفت‌وگو بنشینند. گفت‌وگوهایی که گاه تا 5 ساعت به طول می‌انجامید.

سه دور گفت‌وگوی سه جانبه و چند دور گفت‌وگوهای دو جانبه نشان می‌داد که طرفین برای رسیدن به اهداف خود در این نشست تلاش‌های زیادی دارند و با جدیت خاصی موضوع را دنبال می‌کنند.

برگزاری نشست‌ها پشت درهای بسته و عدم درز اطلاعات از محتوای نشست‌ها که در نشست‌های اصلی طی دوشنبه و سه شنبه نیز دنبال شد نشان از گفت‌وگوهایی صریح و بعضاً چالشی داشت. موضوعی که طی روزهای بعد از سوی مقامات مختلف حاضر در نشست به آن اشاره شد.

نشست آستانه در هتل ریکسوس در حالی آغاز شد که حسین جابری انصاری مسئول تیم ایرانی برنامه هیأت را تمرکز بر تثبیت آتش‌بس در سوریه و فراهم کردن مقدمات گفت‌وگوهای جدی سوری ــ سوری بین دولت سوریه و گروه‌های معارضه سوریه خوانده بود که با هدف حرکت به‌ سمت راه حل سیاسی بحران با لحاظ رویارویی مؤثر با تروریسم و افراط‌گرایی دنبال می‌شود.

وی همچنین با اشاره به طرح 4 ماده‌ای ایران یادآور شده بود که این طرح در قالب حفظ تمامیت ارضی، حاکمیت ملی سوریه و ارجاع همه امور به انتخاب ملت سوریه ارائه شده و ما در قالب کنفرانس آستانه این ایده را دنبال می‌کنیم.

اگرچه بشار جعفری نماینده سوریه در سازمان ملل عنوان کرده بود که "نشست آستانه ثمره تلاش برخی از طرف‌ها از جمله روسیه و ایران است"، اما مشخص است که بدون حضور ترکیه و همکاری این کشور که ضمانت آتش بس از سوی معارضه را بر عهده دارد، نشست آستانه ثمری چندانی نمی‌داشت.

بشار جعفری در گفت‌وگو با "سانا" عنوان کرده بود که ترکیه تمامیت ارضی و حاکمیت ملی سوریه را نقض کرده و به گروه‌های تروریستی کمک و از حل و فصل مسالمت آمیز بحران جلوگیری می‌کند.

نشست افتتاحیه با حضور همه طرف‌ها به دور یک میز برای اولین بار طی 6 سال گذشته با سخنرانی "غیرت عبدالرحمانف" وزیر خارجه قزاقستان شروع شد. وزیر خارجه قزاقستان در سخنرانی خود گفت که بحران سوریه تنها از طریق مذاکره حل خواهد شد.

بعد از این سخنرانی بود که حواشی این نشست آغاز شد که البته طبیعی هم بود.

محمد علوش رئیس هیأت معارضه سوری در این نشست با ادعای اینکه ایران در سوریه نقشی منفی ایفا می‌کند در ابتدا مانع از سخنرانی هیأت ایرانی شد که البته این مخالفت راه به جایی نبرد.

وی بعد از نشست اولیه در گفت‌وگو با رسانه‌ها عنوان کرد که"ما با هر گونه نقش آفرینی ایران در حل مسئله سوریه مخالف هستیم".

علوش اقدامات دیگری هم داشت؛ وی در سخنرانی خود در افتتاحیه مذاکرات درخواست کرد که گروه‌های حامی دولت سوریه، از جمله حزب الله لبنان نیز در زمره گروه‌های تروریستی طبقه بندی شوند. نماینده دولت سوریه، اظهارات علوش را تحریک آمیز و گستاخانه خواند.

حسین جابری انصاری معاون وزیر کشورمان در نیز در آغاز این نشست گفت: پیشنهاد مشخص ما این است که تمام شرکت کنندگان در گفت‌وگوهای آستانه اقدامات خشونت بار را طرد و با تثبیت آتش بس و ترک انواع مخاصمات به این روند کمک کنند.

معاون ظریف با بیان اینکه دولت و معارضه سوریه می‌توانند با حمایت از ابتکار سه جانبه گفت‌وگوهای خود را برای رسیدن به راه حل سیاسی و برگزاری انتخابات آزاد، فراگیر و شفاف بر اساس وحدت ملی و تمامیت ارضی آغاز کنند و تا حصول نتیجه ادامه دهند، ابراز امیدواری کرد که با موفقیت این روند شاهد پایان هر چه سریع‌تر بحران سوریه باشیم. همزمان دوستان سوریه باید دست به دست یکدیگر دهند تا با رفع تحریمها و محاصره، کمک به بازسازی کشور و تسهیل بازگشت آزادانه آوارگان به خانه‌های خود، وضعیت وخیم انسانی در سوریه را به پایان رسانند.

دو روز نشست طرفین پشت درهای بسته پایان یافت و بعد از آن بیانیه‌ای صادر شد که نشان می‌داد اهداف نشست برای تداوم آتش بس تا حدود زیادی محقق شده است.

حسین جابری انصاری با اشاره به دستاوردهای این نشست خاطرنشان کرد: تشکیل کمیته سه جانبه برای نظارت بر آتش بس مهمترین بند این بیانیه بود و از همان روز پایان نشست، مذاکرات بین ایران، ترکیه و روسیه برای تشکیل کمیته و اجرای سریعتر فعالیت‌های آن آغاز شده است.

از دیگر بندهای این بیانیه که عصر سه شنبه وزیر خارجه قزاقستان آن را قرائت کرد می‌توان به این موارد اشاره کرد:

یک بار دیگر بر تعهد خود نسبت به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه به عنوان کشوری دموکراتیک، چند قومی، چند مذهبی و غیر فرقه‌ای که در شورای امنیت ملل متحد نیز مورد تایید قرار گرفته است، تاکید می‌کنند؛

یک بار دیگر بر اراده خود نسبت به مبارزه مشترک علیه داعش و جبهه النصره و جداسازی گروه‌های معارض مسلح از آنها تاکید می‌کنند؛

تاکید دارند که نشست بین‌المللی سوریه در آستانه مبنایی (platform) موثر برای گفت‌وگوهای مستقیم میان دولت و معارضین، همانطور که در قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد ایجاب شده، می‌باشد؛

از تمایل گروه‌های معارض مسلح برای مشارکت در دور آینده مذاکرات میان دولت و معارضین تحت نظارت سازمان ملل متحد در ژنو در تاریخ 8 فوریه 2017 حمایت می‌کنند.

بعد از این نشست بود که "الکساندر لاورنتیف" نماینده ویژه رئیس جمهوری روسیه در امور سوریه و سرپرست هیئت نمایندگی این کشور در مذاکرات آستانه تاکید کرد: روسیه، ایران و ترکیه درک کاملا یکسانی از مسائل در جریان مذاکرات مربوط به حل و فصل مناقشه در سوریه داشتند.

لاورنتیف افزود: برای ادامه کار در صورت ضرورت کاشناسان روسیه، ایران و ترکیه می توانند نمایندگان دولت سوریه و یا مخالفان مسلح را دعوت کرده و جزئیات برنامه گروه کاری در عرصه نظامی را مشخص کنند. در جریان مذاکرات طرفین نظامی موفق شدند در مورد خط تماس برای مقابله با گروه تروریستی داعش و آغاز مشخص کردن محل استقرار تروریستهای جبهه النصره به توافق دست یابند.

وی در ادامه بیان داشت: گروه‌های نظامی مکانیسم‌های آتش بس را طبق توافق میان سه کشور نظارت خواهند کرد. کارشناسان روسیه پیش نویس قانون اساسی جدید سوریه را آماده و به معارضان سوریه ارائه دادند و منتظر پاسخ آنها هستیم.

استفان دی میستورا نماینده ویژه سازمان ملل نیز با انتشار بیانیه‌ای از سه کشور به خاطر برگزاری گفت‌وگوهای آستانه و عزم راسخ این کشورها در حفظ و ادامه آتش بس سوریه و فراهم کردن زمینه مذاکرات صلح ژنو قدردانی کرد.

دیگر موضع گیری در این خصوص را مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه داشت که این نشست را در مجموع موفقیت آمیز خوانده بود.

بنا بر اعلام رسانه‌های غربی همچون فرانس 24 روز ششم فوریه (18 بهمن) یعنی دو روز پیش از برگزاری نشست ژنو، سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در آستانه نشستی دیگر خواهند داشت تا درباره فعالیت‌هایی که انجام شده به جمع بندی برسند. احتمالاً گفت‌وگوها در خصوص تشکیل کمیته نظارت بر آتش بس خواهد بود.

مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز روز سه‌شنبه با انتشار بیانیه‌ای درباره مذاکرات آستانه که با تلاش روسیه، ایران و ترکیه برگزار شد، گفت: ما از اقداماتی که به طور پایداری به تنش زدایی و کاهش درد و رنج (مردم) در سوریه منتهی شود استقبال می‌کنیم.

نشست آستانه در حالی به پایان رسید که سه کشور تاثیر گذار در تحولات منطقه یعنی ایران، ترکیه و روسیه توانسته‌اند بعد از 6 سال جنگ در سوریه، آتش بسی یکماهه را در این کشور حاکم کنند (بجز مناطق تحت اشغال داعش و النصره) و باز برای اولین بار معارضه سوریه و دولت زیر یک سقف و دور یک میز گرد هم آمده‌اند و باز برای اولین بار درباره اصلاحات قانون اساسی اقدامی جدی شد.

هدف نشست آستانه را اگر تثبیت آتش بس و زمینه سازی برای مذاکرات سیاسی 8 فوریه در ژنو بدانیم باید گفت که این نشست موفقیت آمیز بوده و بیانیه پایانی آن که تشکیل یک کمیته 3 جانبه برای نظارت بر آتش بس را در دستور کار دارد را باید به فال نیک گرفت تا این بحران 6 ساله وارد مراحل پایانی حل و فصل مسالمت آمیز خود شود.

گزارش از علی حیدری

انتهای پیام/