چگونه می‌توان با «وقف» مصالح عمومی را تامین کرد

به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ وقف در لغت به معنی ایستادن، ساکن و حبس کردن است و در اصطلاح فقهی، یعنی حبس مایملک و جلوگیری از انتقال آن به دیگری، چه از راه فروش و چه از راه بخشش و در مقابل منافع و سود حاصل از آن را در راه خداوند قرار دادن است که در واقع همان راه خدمت به مردم و گره‌گشایی مشکلات و سر و سامان دادن به وضعیت عادی و فرهنگی آنها است.

شیخ طوسی در کتاب المبسوط وقف را چنین تعریف کرده است: فالوقف تحبیس الاصل و تسبیل المنفعه یعنی وقف نگهداشتن اصل ملک و جاری ساختن منفعت است؛ تحبیس از ریشه حبس به معنای زندانی کردن، در قید آوردن و جلوی آزادی چیزی را گرفتن است؛ چون با وقف شدن ملک، آزادی نقل و انتقال از آن گرفته می‌شود.

فقها وقف را در باب صدقات آورده‌اند و آن را نوعی از صدقه شمرده‌اند؛ در کتاب فقهی و مبحث مربوط به اقتصاد اسلامی، فصول و بخشهایی به وقف و انواع و شرایط آن اختصاص پیدا کرده و احکام و مقررات آن توضیح داده شده است.

برای وقف اقسامی ذکر شده است که به طور خلاصه به آن اشاره می‌کنیم:

وقف عام: وقفی است که بر جهات و عناوین عام باشد.

وقف خاص: وقفی که بر جهت خاص و عنوان خاصی باشد مانند: وقف بر اولاد ذکور و یا وقف بر محل یا فرد خاصی به نحوی که انتفاع از آن خصوصی باشد.

وقف انتفاع: وقفی که مقصود از آن درآمد مادی نباشد مانند احداث مسجد و حسینیه در زمین ملکی خود است.

وقف منفعت: وقفی که مقصود از آن درآمد مادی بوده برای هزینه چیز دیگر مثل وقف دکان برای اداره مسجد، مدرسه و یا بیمارستان است.

اهداف عمومی وقف و آثار آن

وقف ارتباط تنگاتنگی با مصالح عمومی دارد مخصوصاً در جوامعی که اختلاف طبقاتی در آن زیادی باشد بوسیله وقف، ثروتمند به فقیر می‌اندیشد و توانا به سراغ ناتوان می‌رود و خیلی از نیازمندیهای عمومی از این راه می‌تواند برطرف شود.

اهداف عمومی که می‌تواند در وقف تحقق پیدا کند، از این دست هستند: دستگیری مستمندان، کمک به محرومان، سامان دادن زندگی فرودستان، تعدیل اقتصادی، هم سطح کردن زندگی مردمان، نشر علم و دانش، گسترش فرهنگ و آموزش به ویژه آموزش معارف اسلامی و مبانی دینی، احداث و ایجاد مساجد، تکایا، کتابخانه‌ها، مدارس، بیمارستانها، پناهگاه‌ها، مراکز عام المنفعه و اداره آنها، ایجاد و احداث راه‌ها و پُلها است.

از جهت دیگر وقف کردن، صفات رذیله مثل حرص و دنیاپرستی را ریشه کن می‌کند و قناعت و نوعدوستی را می‌پروراند؛ وقف کردن تعاون و کمک‌رسانی افراد را جایگزین کشمکش و فخر فروختن می‌کند.

وقف کردن جامعه‌ای پر از عشق و نوعدوستی و فضیلت‌پروری به وجود می‌آورد؛ سطح فکرها را بالا می‌برد و درآمد موقوفه، تشنگان را سیراب و به مسافران در زیر سایه‌سار نیکی، آرامش و آسایش می‌بخشد؛ همان‌طور که مشخص است اهداف وقف، در فقرا و معابد محدود نمی‌شود، بلکه اهداف عمومی مثل ایجاد و اداره مرکز علمی و بیمارستانها را هم در پی دارد.

انتهای پیام/