سپاس؛ آغاز راه فیلم‌های ارزشی سینمای ایران در قالب جشنواره
در دهه ۶۰ و همزمان با شکل گیری پایه‌های فرهنگ و هنر سینمای ارزشی ایران، مدیران انقلابی با نگاه ارزشی به آرمان‌های انقلاب زمینه شکل گیری جشنواره فجر که ادامه دهنده راه جشنواره سپاس بود را فراهم کردند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی سینمای ایران هر ساله نزدیک پایان سال بزرگترین رویداد فرهنگی را در عرصه هنر به نام جشنواره فیلم فجر برگزار می‌کند، نخستین جشنواره در سال 1360 اتفاق افتاد و در بحبوحه جنگ تحمیلی و شاید در آن فضای انقلابی برگزاری این برنامه تا حدودی جسورانه به نظر می‌آمد.
شاید یکی از دلایل برگزاری نخستین دوره جشنواره پا بر جا کردن نگاه ارزشی مدیران انقلابی در عرصه سینما بود، در واقع برگزاری جشنواره‌ای نوپا در ایام دهه فجر و گنجاندن انواع و اقسام فیلم‌های مختلف ایرانی و خارجی تنها بهانه‌ای برای معرفی حکومت اسلامی در عرصه فرهنگی و هنری بود و تلاش عوامل هنری باعث برگزاری نخستین جشنواره فیلم فجر در سال 60 شد و تنها 5 فیلم در مسابقه این فستیوال حضور داشت که 3 فیلم آن متعلق به کارگردانان موج نو سینمای ایران از جمله "مرگ یزدگرد" (بهرام بیضایی)، "خط قرمز" (مسعود کیمیایی) و "حاجی واشنگتن" (مرحوم علی حاتمی) بود که به غیر از توقیف دو فیلم اول فقط فیلم "حاجی واشنگتن" مرحوم علی حاتمی آن هم بعد از 16 سال اجازه اکران گرفت و اشباح و سفیر دو فیلم دیگر این جشنواره بودند.
از نکات قابل توجه نخستین جشنواره فیلم فجر برگزار نشدن مراسم اهدای جایزه به برگزیدگان بخش مسابقه بود.
همچنین از اتفاقات جالب این جشنواره بخش سینمای ایتالیا از نئورئالیسم تاکنون که از بخش‌های قابل ملاحظه این دوره بود اما گنجاندن سایر بخش‌های جنبی همانند چشم انداز سینمای کوبا یا سینمای سرخپوستان و سیاه پوستان در سینما بیشتر از این‌که اهداف سینمایی و هنری را دنبال کند کارکرد سیاسی و تبلیغاتی داشت.
نخستین دوره جشنواره فیلم فجر مقارن با جنگ ایران و عراق و فضای پس از انقلاب 57 بود در این دوره علاوه بر بخش‌های جنبی شامل چشم انداز سینما کوبا، سینمای ایتالیا از نئورئالیسم تا امروز ، سرخ پوستان و سیاه پوستان در سینما، سینمای کودکان و نوجوانان، سینمای ایران پس از انقلاب و نمایش‌های ویژه بخش مسابقه آماتور نیز وجود داشت.
بنیاد سینمایی فارابی و وزارت ارشاد با همت بلند خود بزرگترین رویداد سینمای ایران را در سال 61 رقم زد با این‌که تا سال 74 جشنواره به بخش سینمای ایران بسنده کرده بود اما از 74 به بعد سینمای بین‌الملل نیز توانست جایگاه خوبی در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر پیدا کند.
از هیئت داوران نخستین دوره جشنواره فیلم فجر می‌توان به داوران بخش آماتور از جمله محمد اعتصامی، رضا انصاریان، سیف الله داد، حمید دهقان پور، محمد علیان، ناصر عبداللهی می‌توان اشاره کرد، همچنین بخش حرفه‌ای بدون داوری و اهدای جوایز برگزار شد.
اما بد نیست نگاهی هم به جشنواره فیلم سپاس که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران برگزار می‌شد انداخت، این‌که جشنواره سپاس از جمله جشنواره‌های غیردولتی و خصوصی بود که توانست خودش را با اعتباری که در سال‌های محدود برگزاری کسب کرد و در حافظه تاریخی سینمای ایران ثبت کند، تا از افراد متعددی که در برگزاری آن نقش داشته‌اند نام برده شود که نقش ابتکار و همت علی مرتضوی و مجله «فیلم و هنر» در این راه از همه پررنگ‌تر بود.
در آئین‌نامه این جشنواره زمان برگزاری اردیبهشت هر سال و زیر نظر وزارت فرهنگ و هنر وقت در تهران ذکر شده بود و هدف اصلی آن تجلیل و تشویق فعالان صنعت سینمای ملی، و در معرض قضاوت قرار دادن فیلم‌های ارزنده ایرانی بود تا با اهدای جایزه سپاس، سبب پیشرفت بیشتر صنعت سینمای ملی ایران شود.
جشنواره سپاس فیلم‌هایی را داوری می‌کرد که از ابتدای فروردین تا پایان اسفند هر سال در تهران و یا شهرستان‌ها به نمایش درآمده یا آماده نمایش بودند.
هر شخص یا موسسه‌ای می‌توانست هر تعداد فیلم را در هر فرمتی برای شرکت در جشنواره ارائه کند، یک کمیته انتخاب تمام فیلم‌های رسیده را تماشا و فیلم‌های واجد شرایط را برای شرکت در جشنواره انتخاب می‌کردند.
هیئت داوران 5 و یا 7 نفره در هریک از این 15 رشته، بهترین را نمایش و جایزه سپاس اهدا می‌کردند، سه جایزه سپاس طلا، نقره و برنز به بهترین فیلم‌های سال، بهترین کارگردانی، فیلم بردار رنگی و سیاه و سفید، فیلم نامه، موسیقی متن، بازیگر زن و مرد نقش اول و دوم، و به بهترین آثار 8 و 16 و 35 میلی متری کوتاه تعلق می‌گرفت.
این جشنواره از سال 47 تنها به مدت شش دوره برگزار شد ولی به دلیل کیفیت رو به رشد برنامه و فیلم‌های از جشنواره‌های معتبر داخلی در ایران بود که در مقاطعی با جشنواره جهانی تهران رقابت می‌کرد و گاهی به رقیب و همتایی برای آن جشنواره مهم دولتی تبدیل می‌شد.
گزارش از زینب کلانتری
انتهای پیام/
