نگاهی به انواع مالچ پاشی در ایران؛ ویژگی‌ها و ضررها / از مالچ نفتی تا مالچ بیولوژیک

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم کانون های گرد و غبار به علت تخریب محیط زیست و فرسایش خاک به وجود آمده اند و گرد و غبار ناشی از آنها بر سلامت و اقتصاد تاثیر مخرب بر جای می گذارد. برای مقابله با فرسایش خاک از پوشش هایی استفاده می شود که مالچ(Mulch) نام دارد و دو روش کلی طبیعی(استفاده از لاشه برگ ها و خاک اره) و مصنوعی(مالچ نفتی و مالچ معدنی) به کار گرفته شده است.

در سال های اخیر و با کمک فناوری های نوین، مالچ بیولوژیک ابداع شده است و در ایران یکی از مالچ های بیولوژیکی که تولید شده در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی وابسته به وزارت علوم بوده است. 

گفت و گوی پیش رو با مهران کیانی راد عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی و مجری طرح تولید مالچ های بیولوژیک انجام شده است. کیانی راد، دوره لیسانس خود را از دانشگاه شهید چمران اهواز در رشته مهندسی علوم خاک و فوق لیسانس و دکترای خود را در رشته بیوتکنولوژی خاک در دانشگاه تهران گذرانده است. 

کیانی راد معتقد است که مالچ بیولوژیک باید به همراه کشت گیاه انجام شود تا موثر واقع شود. 

***

*اخیرا نکاتی را درباره تولید و استفاده مالچ بیولوژیک مطرح کرده اید ولی در ابتدا لطف می کنید بگویید مالچ نفتی چه خصوصیات و چه ضررهایی دارد اگر در طبیعت استفاده شود؟

-مالچ نفتی، یکی از فرآورده های نفتی است و حدود 50 سال است که مالچ نفتی مورد استفاده قرار گرفته است. از نقاط مثبت مالچ نفتی این است که کارایی بسیار بالایی دارد و می تواند دوام داشته باشد. با توجه به این که کشورمان منبع اصلی نفت را دارد تولید مالچ نفتی می تواند ارزان تر تمام شود. در گذشته تولید مالچ خیلی ارزان بود. 

در زمانی که مشکل تحریم نفتی و مشکلات فرآورده های نفتی را داشتیم پالایشگاه ها به سمتی رفتند که مالچ نفتی تولید نکنند. چون قیمت آن ارزان بود، محصولات دیگر نفتی مثل قیر را تولید کردند که ارزش افزوده بسیاری برای پالایشگاه ها داشت.

*هزینه استفاده از مالچ چقدر است؟

-پالایشگاه ها به دنبال این بودند که قیمت مالچ را بالا ببرند. البته وقتی قیمت مالچ بالا برود صرفه اقتصادی برای مصرف ندارد که بخواهد در مقیاس هر هکتار 30 میلیون تومان هزینه مالچ شود. 

مالچ نفتی، از ضایعات دور ریز تهیه می شود. در فرآیندی که در پالایشگاه انجام می شود آن ضایعات را به مالچ تبدیل می کنند. در گذشته خیلی ارزان بود و هزینه مواد مالچ نفتی و حمل آن شاید کمتر از 4 میلیون تومان بود.

یکی از مشکلات مالچ نفتی این است که ترکیبات فرّار تولید می کنند و این ترکیبات فرّار اکثرا ترکیبات گوگردی و آروماتیکی هستند که اینها برای مردم آن منطقه می توانند مشکل بو و حتی مشکلات تنفسی ایجاد کنند. اما این که مالچ، اثرات دیگری مثل سرطان داشته باشد باید ارزیابی شود.

اجرای مالچ پاشی نفتی، سخت است. به خاطر این که باید حرارت بالایی و بیش از 60 درجه داده شود و این برای کارگرانی که بخواهند در آنجا کار کنند مشکل و سخت است. این جزو اشکالات مالچ پاشی است. از لحاظ کارایی، کارایی بسیار بالایی دارد.

یکی از مشکلات دیگر آن، این است که چون رنگ سیاه دارد و این رنگ سیاه، گرمای زیادی را به خودش جذب می کند و این موضوع باعث می شود روی آن سطحی که مالچ پاشیده شده، دما خیلی بالا برود و این وضع برای شرایط بیولوژیک خاک و موجوداتی که در آنجا باشند، ممکن است تاثیرات نامطلوبی داشته باشد.
مشکلات زیست محیطی مالچ نفتی مشخص و قطعی است. چون یک ترکیب نفتی و فرّار است.

*قبل از انقلاب برای مقابله با کانون های گرد و غبار همکاری هایی در خصوص مالچ پاشی بین ایران و عراق و عربستان وجود داشته است.

-در زمان قبل از انقلاب این کار اجرا می شد. صدام هم در عراق این کار را می کرد و عربستان هم همین طور. کانون های گرد و غبار مالچ پاشی می شد و به همین دلیل ما مشکل گرد و غبار نداشتیم. 

*در چه سال هایی این مالچ پاشی ها انجام می شد؟

-اوج این کارها در سال 1340 شمسی بوده است. 

*تکنولوژی آن چطور است؟

-تکنولوژی مالچ را در پالایشگاه ها داریم. به خاطر تحریم های نفتی و قیمت پایین نفت، پالایشگاه ها اعلام آمادگی کردند که مالچ تولید کنند. 

*ماشین آلاتی که مالچ نفتی را با آنها روی شن و خاک و تپه ها می پاشند از چه کشوری وارد شده است؟

-آن ماشین آلات را از خارج از کشور وارد کرده اند. الان من دقیقا حضور ذهن ندارم. چون کار ما در این زمینه نبوده است ولی مشعلی زیر دستگاه پاشنده قرار می دهند و حرارت را اعمال می کنند که داغ شود ولی چون خیلی سنگین است و جا به جایی آن دستگاه ها، روی ماسه ها بسیار سخت است، یک لودر بزرگ آن را می کشد. 

زیر آن حالت اسکی مانند دارد مثل کسانی که اسکی بازی می کنند. به این صورت آن دستگاه را جا به جا می کنند. لودر در ماسه ها بکسباد نمی کند. البته دستگاهی ساخته شد که مثل تانک به جای چرخ، شنی دارد و نیاز به لودر هم نباشد. این دستگاه به سازمان جنگل ها فروخته شده ولی از آن استفاده نشده است. 

*در مقطعی که در رشته خاک شناسی تحصیل کرده اید روش مالچ پاشی را بررسی کرده یا از مناطق مالچ پاشی شده بازدید کردید؟

-من اتفاقا در خوزستان درس خوانده ام. لیسانس را در دانشگاه شهید چمران اهواز و در زمان جنگ گرفته ام. یکی از استادان من، کارش اصلا در همین زمینه بود. مناطقی را که در خوزستان مالچ پاشی شده بود رفتیم و دیدیم.

*چه وضعیتی در مناطقی که مالچ پاشی شده بود وجود داشت؟

-مالچ نفتی، تاثیرش مثبت است و می ماند.

*وقتی مالچ پاشی انجام می شود دیگر هیچ گیاهی و حتی گیاهانی که در مناطق بیابانی و شوره زار رشد می کند، نمی تواند رشد کند؟

-اول این که مالچ نفتی را می پاشند و بعد جاهایی را که می خواهند گیاه بکارند، گود می کنند و جایی که مالچ پاشی شده را تخلیه می کنند و بعد آنجا را نهال می کارند. اما مالچ اگر روی سطح خاک پاشیده شده باشد کل پوشش گیاهی روی سطح خاک را از بین می برد.

*مالچ بعد از چند سال از بین می رود؟

-مالچ نفتی بعد از 4 یا 5 سال تجزیه می شود. اما سرعت تجزیه مالچ های دیگر، خیلی بیشتر است.

*چه مالچ هایی را در نظر دارید؟

-مالچ شیمیایی مثل پلیمری و مالچ بیولوژیک. مالچ های پلیمری عمرشان بین یک تا دو سال است. مالچ های بیولوژیک که من کار کرده ام عمرشان کمتر از یک سال است. به همین دلیلی، مالچ بیولوژیک را باید با تلفیق مالچ های شیمیایی که دوستدار طبیعت هستند به کار برد که از کارایی هر دو، خوب استفاده شود. 

مالچ معدنی هم داریم. اما مشکلات مالچ معدنی این است که یک لایه نفوذ ناپذیر روی سطح خاک ایجاد می کند که شرایط اکوسیستم خاک را خراب می کند.

*ایراد گرفته بودند به مالچ معدنی. 

-بله. مالچ معدنی، انواع مختلفی دارد. برخی از مالچ های معدنی، از شورابه های کویر استفاده می کردند که شوری بسیار بالایی داشت و اصلا برای پوشش گیاهی بسیار خطرناک است. ما در این زمینه توصیه هایی ارائه کردیم. 

من در مجموعه خودمان، یک آزمایشگاه ارزیابی مالچ ها را راه اندازی کرده ام که از طرف معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، تامین اعتبار شده. الان این آزمایشگاه، جزو آزمایشگاه های مرجع محسوب می شود. هر مالچی که در کشور تولید می شود نقاط ضعف و قوت آن را بررسی می کنیم و بعد پیشنهاد می دهیم که کیفیت مالچ را به چه صورت ارتقا بدهند.

مالچ معدنی چه تغییری در خصوصیات خاک ایجاد می کند؟

دو نوع مالچ معدنی داریم. یک نوع آن مالچ هایی است که از نمک درست شده که آن را از شورابه های کویر تهیه می کنند. این نمک را در آب حل می کنند و روی سطح خاک پاشیده می شود. اما شوری بسیار بالای آن اجازه رشد و نموّ گیاه را نمی دهد.

اما مالچ های سیمانی هم داریم. اینها یک لایه نفوذ ناپذیر روی سطح خاک ایجاد می کنند که این لایه نفوذ ناپذیر، شرایط را برای رویش گیاه، مختل می کند. در حالی که خاک باید تنفس هوازی داشته باشد. یعنی جریان هوا ایجاد شود مثل خاک های معمولی. دی اکسید کربن و اکسیژن باید بتواند به عمق خاک نفوذ کند. اشکال این مالچ ها این است که نمی گذارند این اتفاق رخ بدهد.

*مالچ های نمک در صورتی که باد بوزد توفان نمک راه نمی اندازند؟

-آن نوع مالچ به شدت خاک را شور می کند. جزو استانداردهای ما نیست و ما توصیه نمی کنیم. این نوع مالچ ها اینقدر محکم هستند که جا به جایی اتفاق نمی افتد. چون در آب حل می شود و در عمق خاک نفوذ می کند و بسیار محکم می شود. مگر این که جایی شکسته شود و با این شکستگی آن موضوع رخ بدهد. 

مشکل اصلی مالچ نمکی این است که نمی گذارند رویش گیاه اتفاق بیفتد. ما اصلا مالچ پاشی را به تنهایی قبول نداریم و توصیه نمی کنیم که مالچ به تنهایی استفاده شود. مالچ باید همراه با پوشش گیاهی ایجاد شود. چون در نهایت مالچ از بین می رود و باید پوشش گیاهی را ایجاد کرد. 
هدف اصلی هم همین است که ما مالچ را می پاشیم که گیاه استقرار پیدا کند. هر موقع گیاه استقرار پیدا کرد، مالچ هم بعد از یک سال یا دو سال یا سه سال فرسایش پیدا کند و از بین برود، دیگر ما فرسایش خاک نداریم که بخواهد برای ما مشکلاتی را ایجاد کند. 

* مالچ نفتی در چه مناطقی می تواند پاشیده شود و آیا نزدیک روستاها و شهرها هم امکان پاشیدن و استفاده آن وجود دارد؟

-ما معمولا برای مناطق اطراف روستاها یا مسیر کارخانجات یا مسیر چرای دام، از مالچ نفتی استفاده نمی کنیم و استفاده از آن توصیه نمی شود. به خاطر این که بوی نامطبوعی دارد.

*آخرین باری که از مالچ نفتی در ایران استفاده شده چه زمانی بوده است؟

-فکر می کنم قرارگاه خاتم الانبیا، یکی دو سال قبل مالچ پاشی انجام داده است. شاید هم جدیدا در خوزستان از مالچ استفاده کرده باشد ولی من خبر ندارم. 

*آقای دکتر کیانی راد شما از چه سالی در زمینه تولید مالچ پاشی بیولوژیک فعالیت کرده اید؟

-من حدود 5 سال است که در زمینه مالچ بیولوژیک کار کرده ام. ضمن این که روی تولید مالچ های مختلف کار کردیم که منشاء آن بیولوژیک است، تلفیق مالچ های بیولوژیک و مالچ های شیمیایی دوستدار طبعیت را اجرا کردیم که بتوانیم کارایی هر دو مالچ را بهتر کنیم. 

ضمن این که من یک آزمایشگاه مرجع در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران وابسته به وزارت علوم راه اندازی کردم که هر کس در کشور بخواهد کیفیت مالچ خود را ارتقا بدهد ما کمکش می کنیم.

*این که خودتان هم تولید کننده مالچ هستید و هم مالچ های دیگران را ارزیابی می کنید...

-ما تولید کننده نیستیم. ما دانش فنی را تولید می کنیم و به بخش های خصوصی واگذار می کنیم. طبق قانون چون سازمان پژوهش های علمی و صنعتی نمی تواند در قراردادهای پیمانکاری و درآمدزا وارد شود در نتیجه نمی تواند وارد این نوع پروژه ها شود. 

بنابراین دانش فنی را به هر شرکتی منتقل می کند و آن شرکت می رود مجوزهایش را می گیرد. ما بیش تر سعی می کنیم به عنوان یک نهاد نظارتی عمل کنیم. ما خودمان مستقیما وارد نمی شویم مگر این که در جاهایی از ما بخواهند به عنوان مشاور، به آنها کمک کنیم.

*این مالچ بیولوژیک چگونه است و چه اجزایی دارد؟

-مالچ بیولوژیک، مدل های مختلفی دارد. برخی از آنها روی سطح خاک پوشش داده می شوند مثل کمپوست و مثل ضایعات کشاورزی. چون منشاء اینها از گیاه است، روی سطح خاک می مانند و لایه پوشش حفاظتی روی سطح خاک ایجاد می کنند.

این نوع مالچ های بیولوژیک را روی خاک هایی استفاده می کنند که مشکلات ریزگرد و بادهای شدید را ندارند. شهرداری ها و جاهایی که شدت باد زیاد نیست که اینها را جا به جا کند از این نوع مالچ ها استفاده می کنند. در آمریکا بیش تر از این نوع مالچ ها توصیه می شود و هر سال با این ضایعات کشاورزی مالچ پاشی می کنند. 

با این نوع مالچ، یک لایه حفاظتی روی سطح خاک ایجاد کرده اند که اصلا خاک فرسوده نمی شود که بخواهد در اثر توفان جا به جا شود.

یک نوع مالچ بیولوژیک دیگر هم هست که از پسماند کارخانجات استفاده می شود مثل پسماند کارخانجات الکل سازی. اینها هم ضایعات هستند که مشکلات خاص خودشان را دارند. 

یک مالچ دیگر، بیوسیمنت است یعنی از سیمان بیولوژیکی. باکتری هایی هستند که با استفاده از اوره و آنزیمی که دارند کربنات کلسیمی را که در خاک هست به شکلی در می آورند که کریستال ایجاد می شود و آن کریستال باعث سیمانی شدن خاک می شود. 

*پسماند کارخانجات الکل سازی در مالچ پاشی چه مشکلی ایجاد می کند؟

-پسماند کارخانجات الکل سازی یا «ویناس»، کارایی بسیار پایینی دارد و ما در آزمایشگاه، آن را ارزیابی کردیم. دوم این که ترکیباتی در زمیان فرآیند تولید ویناس به وجود می آید که جلوی جوانه زدن بعضی گیاهان را می گیرد. 

ویناس از نظر زیست محیطی، مشکل دارد. متاسفانه خیلی ها تبلیغ می کنند که در خوزستان، از این نوع مواد بپاشند ولی هیچ کارایی ندارد. ما در آزمایشگاه انجام داده و آزمون کرده ایم و بلافاصله هم شسته می شود.

*مالچ که شما تولید کرده اید چگونه است؟

-مالچ ما بیوپلیمری است یعنی بعضی از میکروب ها و بعضی از گیاهان.

*این نوع چهارم مالچ بیولوژیک است؟

-بله. اینها پلیمر تولید می کنند. پلیمرهایی هستند که در صنایع غذایی و دارویی یا در صنعت نفت استفاده می کنیم. منشاء آنها یا میکروب است یا منشاء آنها گیاه است. آنها را به فرمولاسیونی می رسانیم و مواد نگهدارنده خاصی به آنها اضافه می شود و آنها را تقویت می کند. 

تجربه نشان داده است در جایی که می خواهیم پوشش گیاهی خوبی ایجاد کنیم مالچ ما بهتر است. من در ارومیه و در طبس، این را در سطح بسیار وسیع عملیاتی کردم و نتیجه خوبی هم گرفتم.

*مالچ بیوپلیمری مثل مالچ نفتی پاشیده می شود؟

-بله. با آب قاطی می شود و پاشیده می شود. 

*هزینه و قیمت تمام شده آن چقدر است؟

-بستگی دارد به تپه و به پاششی که انجام می شود و به شرایط زمین ولی همراه با کاشت گیاه حدود 14 تا 15 میلیون تومان تمام می شود و اگر نهال وجود داشته باشد و فقط از مالچ بیوپلیمری استفاده کنیم هکتاری 6 میلیون تومان هزینه دارد.

*مالچ پاشی بیوپلیمری تا این حد نسبت به هزینه مالچ نفتی ارزان تر است؟

-بله. رویکرد ما پوشش گیاهی است و تثبیت خاک نیست. بیش تر کمک به این است که آب در خاک حفظ شود و گیاه بتواند ریشه بدهد و خودش را به نقاط پایینی برساند که رطوبت را بگیرد. به همین دلیل ما به آن سمت می رویم. 

*شرکت های دیگر تولیداتی داشته اند. آقای شیرالی مجری طرح ریزگردها در اسفند 93 در چهاردهمین نمایشگاه بین المللی محیط زیست گفته است یک شرکت ایرانی که نماینده انحصاری شرکتی سوئیسی در ایران است مالچ بیولوژیک تولید کرده و گفته است محصول این شرکت از دانشگاه تهران گواهینامه دریافت کرده است.

-تعداد این شرکت ها زیاد است و 60 شرکت وجود دارد. اینها مالچ بیوپلیمری است. البته این گواهی دانشگاه تهران، اعتبار ندارد. چون مرجع تایید کننده مالچ ها، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور(وابسته به وزارت جهاد کشارزی) و ما(سازمان پژوهش های علمی و صنعتی) هستیم.
هر چیزی که ما تایید کنیم، ملاک است. الان «کمیته بررسی و گواهی تثبیت کننده های خاک» که در سازمان محیط زیست تشکیل شده، مرجع تایید کننده مالچ ها را موسسه تحقیقات جنگل ها و سازمان پژوهش های علمی و صنعتی اعلام کرده است.

*مالچ بیولوژیکی که شرکت سوئیسی تولید کرده و یک شرکت ایرانی نمایندگی انحصای آن را دارد مالچ این شرکت را بررسی کرده اید؟

-مالچ اینها فقط در حد حرف است. در بیرون از مرزهای ایران، ارزیابی کرده اند و در داخل ایران هم در سطح بسیار کمی، ارزیابی کرده اند. تا اینها مالچ خودشان را برای ما در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی و همچنین موسسه تحقیقات جنگل ها نفرستند، هیچ قضاوتی در مورد مالچ آنها نمی توانیم داشته باشیم.

*در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی وزارت علوم هم پلیمری با پایه اکریلیکی برای تثبیت پایدار ماسه های روان تولید و در کاشان اجرا کرده اند. این مالچ تولید شده پژوهشگاه چطور است؟

-ما ارزیابی کردیم. ارزیابی ما در مقیاس آزمایشگاه است. قرار است که اینها در یک منطقه اجرا کنند و ما نظارت کنیم. اما تعدادی از این شرکت ها هستند که مالچ های تولیدی آنها مطلوب است. 

تا زمانی که مالچ خودشان را در خوزستان و جاهای دیگر عرضه نکنند ما نمی توانیم بگوییم مالچ آنها خوب است یا بد است.

*آقای خلیلی استادیار پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی گفته است که طرحی یک ساله در تپه های شهر کاشان اجرا کرده اند و با این مالچ بستر رویش گیاه فراهم است.

-کاشان، ملاک نیست. مالچ آنها را ارزیابی کرده ایم و مالچ خوبی است ولی باید در چند عرصه بیابانی دیگر مثل خوزستان و جاهای دیگر ارزیابی شود. 

*در تیر ماه 94 این پژوهشگاه اعلام کرده است که طرح یک ساله را در کاشان انجام داده اند. آیا پیگیری کرده اید که بعد از طرح کاشان، کار دیگری انجام داده اند یا نه؟

-بله. مالچ آنها در دست من است و روی مالچ آنها داریم کار می کنیم. قرار است در خوزستان آزمایش کنند. 

*بعد از استفاده از مالچ بیولوژیکی که شما در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی تولید کرده اید گیاه سالیکورنیا که یک گیاه شورپسند و مقاوم به شوری است می توانید بکارید؟

-بله. یک دانشجو در دانشگاه تربیت مدرس اجرا کرده سات و با سالیکورنیا هم نتیجه گرفته ایم. من راهنمای پایان نامه بودم و آقای دکتر بهرامی. جواب خیلی خوبی گرفتیم و می توانیم آن را توسعه بدهیم.

*عملا در خوزستان یا جاهای دیگر امتحان کرده اید که می تواند برای مقابله با کانون های گرد و غبار موثر باشد؟

- برنامه داریم و برای مالچ پاشی در خوزستان پیشنهاد داده ایم به قرارگاه سازندگی نصر. 

*گفته اید که در منطقه تل حمید طبس در مقاس 40 هکتار برای کنترل کانون های های ریزگردها و تثبیت ماسه های روان حاشیه ریل راه آهن و در منطقه جبل کندی در محدوده دریاچه ارومیه این طرح را اجرا کرده اید.

 - یک گیاه دیگر کاشتیم. در ارومیه، گیاه قره داغ و در طبس، گیاه طاغ. گیاه قره داغ، مقاوم به خشکی است. گیاه تاغ در برابر شوری و گرما مقاوم است. مالچ پاشی به همراه با این گیاهان کاشتیم.

*گیاه سالیکورنیا که در برابر شوری مقاوم است باید پس از مالچ پاشی بیولوژیک بکارید؟

-برای مناطقی که خاک شور هستند، می شود این گیاه را استفاده کرد.

*در خوزستان امکان کاشت گیاه سالیکورنیا وجود دارد؟

-بله. در خوزستان هم امکان کشت گیاه سالیکورنیا را داریم. ما آمادگی داریم که هر مقدار بخواهند تولید کنیم.

*پس در خوزستان کار مالچ پاشی بیولوژیک برای اجرا شروع نشده؟

-یک برنامه هست که قرارگاه نصر، متولی آن است. ما هم پیشنهادهایی داده ایم. اگر تامین اعتبار انجام شود ما آمادگی داریم که اجرا کنیم.

*سالیکورنیا یک گونه ایرانی دارد که در مناطق شور حاشیه خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد و یک گونه در آمریکا وجود دارد. شما از گونه آمریکایی می خواهید استفاده کنید یا ایرانی؟

-الان یادم نیست. ما گونه ای را استفاده کردیم که می تواند سطح نمک بسیار بالا را تحمل کند و با حضور مالچ بیولوژیک توانسته است خیلی خوب رشد کند.

*برخی فعالان محیط زیست می گویند افرادی که پروژه های مقابله با گرد و غبار را اجرا می کنند صرفا هدف آنها این است که پول ها را بگیرند و مصرف کنند. چرا این تعارض وجود دارد بین فعالان محیط زیست و اجرا کنندگان پروژه های مالچ پاشی؟

-من در این زمینه اظهار نظر نمی کنم.

*آیا فعالان محیط زیست هم باید اقناع شوند نسبت به فعالیت هایی که انجام می شود مثل مالچ پاشی و همچنین مالچ پاشی بیولوژیک؟

-من متوجه نمی شوم منظورتان چه هست؟

*برخی فعالان محیط زیست می گویند پروژه هایی مثل مالچ پاشی ها انجام می شود صرفا برای این است که بودجه ای بگیرند و خرج کنند و عملا برای رفع کانون های گرد و غبار کار موثری انجام نمی شود.

-خیر. اصلا چنین چیزی نیست. تکنولوژی مالچ در کشور، یک تکنولوژی نو است. باید در عرصه هایی استفاده شود و عملیات میدانی روی آن انجام شود. ما زمانی توانستیم در حوزه مالچ پیشرفت کنیم که در سه یا چهار جا عملیات اجرا کردیم. در کاشان اجرا کردیم جواب نگرفتیم. بعد در جای دیگر اجرا کردیم و نتیجه نگرفتیم. بعد با اصلاحاتی که انجام دادیم در ارومیه موفق شدیم پوشش گیاهی خوبی داشته باشیم.

به نظر من، باید حتما این بودجه ها باشد تا دوستانی که می خواهند این فناوری ها را به دست بیاورند ورود پیدا کنند. ممکن است تعدادی از آنها به نتیجه نرسد ولی ارزش آن را دارد که ما به این تکنولوژی برسیم که مجبور نشویم از خارج از کشور وارد کنیم.

*در ارومیه مالچ پاشی بیولوژیک انجام دادید؟

-شرکت های مختلف حضور داشتند و مالچ های شیمیایی و پلیمری داشتند. ما بیولوژیک بود که پوشش گیاهی خیلی خوبی را توانستیم ایجاد کنیم.

*پس عملا مالچ پاشی بیولوژیک را اجرا کرده اید؟

-بله. فقط کارهای من در آنجا باقی مانده است. مالچ های دیگران از بین رفته است. مالچ ما نیز از بین رفت ولی مالچ ما این فرصت را به گیاه داد که خودش را استقرار بدهد. الان شما می توانید خیلی خوب پوشش سبز را در منطقه ای که ما کاشته ایم ببینید.

*قرار بوده است که 2 میلیارد تومان بذر سالیکورنیا از آمریکا برای کشت در اطراف دریاچه ارومیه وارد شود. در این زمینه اطلاعاتی دارید؟

-در این زمینه خبر ندارم. متولی آن ما نیستیم و من نمی دانم.

*تصورتان این است که برای عرصه هایی که کانون های گرد و غبار هستند مثل خوزستان و اطراف تهران و اصفهان، مالچ پاشی بیولوژیک می تواند مفید باشد؟

-اصلا مالچ پاشی به تنهایی معنی ندارد. موفقیت در کنترل کانون های گرد و غبار، بستگی به چند موضوع دارد. اول یک برنامه طولانی مدت و پایدار باید وجود داشته باشد. یعنی دولتی که مستقر است و دولت های بعدی، این رویّه را با یک برنامه منسجم ادامه بدهند.  
دوم این که از تخصص های غیر کشاورزی از قبیل علوم مهندسی و دانش های دیگر و تخصص های بین رشته ای استفاده شود برای این که این مشکلات را برطرف کرد.

سوم این که منابع آب باید به شکلی حفظ شود که بتواند پوشش گیاهی را حفاظت و حمایت کند. مالچ هایی در چارچوب استانداردهایی که ما تعریف کرده ایم و مناسب است باید همراه با بادشکن و همراه با پوشش های گیاهی مستمر و مداوم و مهمتر از همه حفاظت استفاده شود.
در ضمن بهتر است از لبه کویر شروع کرد و از جایی شروع کرد که هنوز کانون گرد و غبار شدید نیست و به تدریج پیشروی کرد تا به جایی برسیم که عمق کانون گرد و غبار است.

*مالچ بیولوژیک چقدر رطوبت را حفظ می کند؟

-می تواند تا حدود 50 درصد  رطوبت را حفظ کند و کیفیت خاک را ارتقا می دهد و کیفیت خاک را مطلوب می کند.

*در خارج از کشور چه نهاد یا سازمانی باید تایید مالچ بیولوژیک را تایید کند؟

-سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد یا فائو(FAO)باید تایید کند. یک جای دیگر هم انجمن حفاظت خاک آمریکا.

*شما قصد ندارید این مالچ بیولوژیک را برای تایید و ثبت اختراع ببرید؟

-قصد دارم ولی حوصله این کار را ندارم. بهتر است که بیایند در داخل کشور از محصول ما استفاده کنند.

*با توجه به این که هنوز تاییدیه جهانی را ندارد بدون تایید نهادهای معتبر جهانی اگر مالچ بیولوژیک استفاده شود احیانا مشکلی پیش نمی آید؟

-هیچ ربطی ندارد. اگر فردی تاییدیه مالچ تولیدی کشورهای دیگر را در خارج از کشور گرفته باشد بدون اجازه ما نمی تواند در ایران از آن مالچ استفاده کند. ما حتی تاییدیه مرجع جهانی را قبول نداریم. باید در ایران و طبق استانداردهای خودمان، مورد تایید قرار بگیرد. 

حتی اگر مالچی تاییدیه از آلمان گرفته باشد ارزیابی محیطی زیستی را خودمان در ایران انجام می دهیم. ما باید دوباره آن را تایید کنیم. چون معلوم نیست چه اتفاقی می خواهد رخ بدهد.

* نیاز هست که محصول خودتان را به موسسات بین المللی در خارج از کشور بدهید که تایید کنند؟

-بله. اگر نیاز داشته باشیم این کار را انجام می دهیم.

*ولی هنوز نداده اید که مالچ تولیدی خودتان را تایید کنند.

-نمی خواهیم این کاررا انجام بدهم. چون نیاز ندارم این کار را انجام بدهم.

*کشورهای دیگر در زمینه تولید مالچ بیولوژیک چه کارهایی انجام داده اند؟

-خیلی کم کار کرده اند. بیش تر مالچ های گیاهی استفاده می کنند.

*در بیابان هایی که حتی در آمریکا وجود دارد چگونه با کانون های احتمالی گرد و غبار احتمالی مقابله می کنند؟

-باکتری هایی هست که پلیمر تولید می کنند و آنها را با هواپیما می پاشند. در آمریکا این کار را انجام می دهند.

*آن مالچ چه خاصیت هایی دارد؟

-آن مالچ هم کار مالچ ما را انجام می دهد. ما تولید کننده مالچ نیستیم. ما به بحث تولید ورود نمی کنیم. از تولید کنندگان مالچ حمایت می کنیم که بتوانیم کیفیت مالچ آنها را در کشور ارتقا بدهیم.

*در مورد گیاه سالیکورنیا که خاصیت ضد شوری دارد ترجیح شما این است که گونه بومی آن در ایران تکثیر پیدا کند یا از آمریکا وارد شود؟

-هر گونه به رطوبت های مختلف حساس هستند. گونه ای که خودش را با شرایط ارومیه تطبیق بدهد برای ارومیه توصیه می شود. یا برای خوزستان، گونه هایی که با شرایط آب و هوایی خوزستان تطبیق پیدا می کند باید استفاده شود.

*واردات سالیکورنیا از آمریکا را توصیه می کنید یا نه؟

- ما محدودیت تولید بذر سالیکورنیا را داریم. اگر آن گیاه بتواند با شرایط خاک های کشورمان تطبیق پیدا کند واردات آن هیچ ایرادی ندارد. ما خیلی از بذرها را از کشورهای دیگر وارد می کنیم.

*گفته شده که گونه سالیکورنیای نوع آمریکایی در خاک های ایران حالت تهاجمی دارد.

-سالیکورنیا حالت تهاجمی ندارد.

*چون گونه غیر بومی است حالت تهاجمی نسبت به گیاهان بومی ایران می تواند داشته باشد.

-اولا در سازمان جنگل ها و مراتع کشور (وابسته به سازمان محیط زیست) مجموعه ای وجود دارد که این موضوعات را بررسی می کنند تا ببینند حالت تهاجمی دارد یا ندارد. اگر گیاهی حالت تهاجمی داشته باشد استفاده نمی کنند.

منبع:عصر ایران

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه‌ها