فرهنگسازی یا برخورد قضایی؛ کدام یک نسخه قاچاق کتاب را می‌پیچید؟/ وقتی ناشران هم قاچاق می‌کنند!
درحالیکه اتحادیه ناشران ، وزارت ارشاد و برخی ناشران فرهنگسازی را بهترین راه مقابله با قاچاق کتاب می‌دانند، برخی از دیگر ناشران از لزوم برخوردهای قضایی ضربتی به منظور رفع این مرض سخن می‌گویند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران پویا، پنجشنبه گذشته همزمان با برپایی نمایشگاه کتاب قزوین، ناشری که در چند ماه گذشته دو کتاب پرفروشش در بازار قاچاق کتاب یا همان تکثیر غیرقانونی به صورت گسترده چاپ و توزیع شده است، متوجه توزیع جدید و گسترده دوباره کتاب‌هایش شده و مکان توزیع را نیز شناسایی می‌کند، اما فرد متخطی که اتفاقاً از ناشران است، پیش از رسیدن وی و مسئولان کارگروه صیانت از نشر(کارگروه مشترک ارشاد و اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران) نسبت به تعطیلی مکان مورد نظر اقدام می کند.
ناشر متضرر می‌گفت، «چون کسی نبود که در را باز کند با خودم عهد کردم تا وقتی در را باز کنند، همان جا بمانم. رفتم و یک بسته آب معدنی و خوراکی گرفتم و توی ماشینم نشستم. ته ِ ماشینم را طوری به در محل مورد نظر چسباندم که اگر خوابم برد، نتوانند چیزی خارج بکنند. تمام ترس ام این بود که در کمترین زمانی که من حضور نداشته باشم، کتاب‌های قاچاق را جابه‌جا بکنند و نتوانم ثابت بکنم. خوشبختانه کسی که اتفاقی صبح متوجه ماجرا شده بود، عکسی گرفته بود از نیسانی که بار خالی می‌کرده. خیلی سریع پلاک ماشین شناسایی شد که پلاک ِ اصفهان بود...»
نشر در چند ماه گذشته متأسفانه بارها و بارها شاهد چنین پدیده‌ای بوده است، پدیده‌ای که به گفته مسئولان و ناشران تاکنون در چنین ابعادی بی‌سابقه بوده و نیاز است برای رفع آن علاوه بر برخوردهای ضربتی فرهنگسازی نیز داشت.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه اتحادیه ناشران و کتابفروشان هر چند مدتی است که وارد میدان مبارزه با قاچاق کتاب شده و گام‌هایی نیز برداشته‌اند، اما از آنجایی که یک دست صدا ندارد، برخورد این دو نیز به تنهایی کافی نبوده و نیست.
صفر تا صد مسئله مبارزه با قاچاق کتاب امروز مسیر مشخصی را در پیش دارد، اگر تاکنون از نبود قانون جامع در این زمینه زیان کرده‌ایم، اگر تاکنون از نبود متولی برای پیگیری حقوقی شکایات ناشران زیان دیده‌ایم و اگر تاکنون ساز و کار شناسایی و برخورد با عوامل این حرکت مشخص نبوده است. پس از تشکیل کارگروه صیانت از حقوق مادی و معنوی پدیدآورندگان و ناشران در اتحادیه ناشران و کتابفروشان که در دو هفته اخیر فعالیت خود را آغاز کرده است، دیگر مسیر تا اندازه‌ای مشخص شده است، هر چند رفع نقایص قانونی زمانبر است، اما تجربه اقدامات پیشین نشان داده است با تعامل و مذاکره با بخش‌های درگیر در این موضوع می‌توان تا اندازه‌ای مشکلات و کاستی‌ها را برطرف کرد.
بنا به گفته محمود آموزگار سخنگوی این کارگروه، تاکنون با قوه قضاییه، دادگستری و دادستانی تهران برای برخورد جدی با عوامل قاچاق کتاب مذاکراتی انجام و قول همکاری همه‌جانبه داده شده است. هر چند در میان ترکیب اعضای کارگروه صیانت از حقوق مادی و معنوی پدیدآورندگان آثار جای مسئول یا مسئولانی از قوه قضاییه، دادگستری و یا دادستانی تهران خالی است تا در موارد لزوم بتوان روی کمک آنها برای رفع موانع قانونی حساب کرد. اما انتظار می‌رود، اکنون پس از گذشت دو ماه از امضای تفاهم‌نامه ارشاد و اتحادیه و با وجود گذشت یکسال از آغاز فعالیت جدی قاچاقچیان کتاب این مذاکرات چند جانبه به اندازه‌ای رسیده باشد که حداقل احراز جرم در چنین مواردی برای کارشناسان حقوقی نهادهای مذکور ممکن باشد.
ناشران متضرر در جریان تکثیر غیرقانونی کتاب‌های ناشران انتظار دارند که پیگیری‌های اتحادیه ناشران و وزارت ارشاد برای مقابله با این تکثیرها که تیشه به ریشه حیات ناشران زده است، جدی‌تر و کاربردی تر باشد.تا حداقل آنها دیگر مجبور نباشند خود شخصاً اقدام به شناسایی مجرمان و برخورد با آنها بکنند. از طرف دیگر مسئولان فعال در این زمینه نیز می‌گویند برخی ناشران حتی حداقل اقدام ممکن یعنی شکایت از مجرمان را نیز انجام نمی‌دهند، چرا که گاهی بار مالی ناشی از این شکایات بیش از رقم متضرر شده است. در این میان باور عمده اعضای کارگروه صیانت از حقوق پدیدآورندگان این است که پیش و پس از هر گونه اقدامی باید فرهنگسازی کرد، تا ناشری کتابی را غیرقانونی چاپ نکند، غیرقانونی نخرد و غیرقانونی نفروشد.
حال پرسشی که مطرح می‌شود، این است که برخورد با قاچاق کتاب چه نیازمندی‌هایی دارد، آیا با فرهنگسازی می‌توان نشر ما را از مرضی بنام تکثیر غیرقانونی رهاند یا به موازات آن باید اقدامات دیگری نیز انجام داد.اقداماتی که شاید نیازمند برخورد ضربتی‌تر نیز باشد ؟
پرویز: تشخیص نسخه اصل از بدل کار ساده‌ای نیست
محسن پرویز می‌گوید: فرهنگسازی در این زمینه در عرصه کتاب امکان پذیر است، چرا که در حوزه کتاب‌های عمومی مخاطبان افراد فرهنگی‌تر جامعه هستند جوانان و بزرگسالان اهل کتاب از قشر فرهیخته هستند و بسیار راحت‌تر می‌توان فرهنگسازی کرد، تا نسخه اصلی را بخرند و بدلی را رها کنند. اما همانطور که گفتم مشکل اینجاست که اکنون تشخیص نسخه اصل از بدل به راحتی امکان‌پذیر نیست، حتی اگر فرهنک‌سازی هم بکنیم، برای افراد تشخیص نسخه اصل از بدل کار ساده‌ای نیست.به نظرم باید روی این مقوله کار شود.
وی ادامه می‌دهد: دولت و وزارت ارشاد باید میزبان باشند و اتحادیه‌ها و تشکل‌های ناشران به عنوان مهمان بنشینند و تصمیم بگیرند،میثاق‌نامه‌ای امضا شود تا اطلاعاتی که در کتاب‌ها ذکر می‌شود، درست باشد، شمارگان کتاب‌ها واقعی باشد، همان کاری که برای شابک انجام شد و امروز جا افتاده است، می‌تواند برای شمارگان هم رخ دهد، این‌ها کار دشواری نیست، منتهی عزمی برای حل مشکل باید وجود داشته باشد.
شحنه‌تبار: بی‌قانونی حاکم بر فضای بازار کتاب تأسف‌برانگیز است
افشین شحنه‌تبار مدیر انتشارات شمع و مه نیز در این زمینه می‌گوید: در کدام صنفی مثل نشر و کتاب می‌توان در روز روشن اموال دزدی را در کنار خیابان در شلوغ‌ترین ساعات بساط کرد و فروشنده اجناس دزدی (همان به اشتباه قاچاق) سربلند از این بیع آن را با صدای بلند جار بزند. چه حس و حالی دارد، ناشر و نویسنده‌ای که گاهی سالها قلم زده تا اثری بیافریند که در کنار افتخار و ارزش معنوی ریالی از کنار آن به زندگی خود تزریق کند، ولی در یک روز همه آنها را دست به دست بین اهالی ادب ببیند. باز هم تکرار می‌کنم بی‌قانونی تأسف برانگیز حاکم بر فضای بازار کتاب، موجب شده دزدان ادبی چه در روز روشن در کنار خیابان و چه در فضای مجازی در سایت‌های گوناگون که به تعداد سلولهای بدن خود سارق وجود دارد، با افتخار به قول خود به کار فرهنگی ادامه دهند.
وی ادامه می‌دهد: می‌شنویم که کارگروه تشکیل شده. می شنویم که اتحادیه ناشران سارقان را تهدید کرده‌اند. می‌شنویم که وزیر محترم ارشاد ابراز نگرانی کرده‌اند، اما آیا تا قانونی با مجری قوی همانطور که سرقت در جامعه کراهت داشته و با آن مبارزه می‌شود، پدید نیاید، می‌توان منتظر پاک شدن این غده‌های سرطانی بر پیکر نیمه جان نشر در ایران بود؟.
قدیانی: حل مشکل قاچاق نیازمند دادگاه ویژه در قوه قضاییه است
نادر قدیانی که از پیشکسوتان نشر به شمار می‌روند، اما برخورد قانونی را اولویت نخست می‌داند و می‌گوید: حل مشکل قاچاق کتاب را نیازمند تأسیس دادگاه ویژه در قوه قضائیه دانسته و می‌افزاید: باید کارگروهی از سوی کارشناسان مربوطه و گروه مشاورانی که در حوزه نشر در اتحادیه ناشران و وزارت ارشاد هستند، انتخاب شوند تا به‌صورت قانونی بتوان افراد فعال در این زمینه را محکوم و جریمه‌های سنگین مالی وضع کرد.
بنا به گفته قدیانی؛ راهکار دیگری که در این زمینه باید انجام شود، ثبت شماره سریال دستگاههای جدید لیتوگرافی و چاپ دیجیتال است، دستگاههای جدید که توانایی تکثیر سریع دارند، باید زیر سلسله دستگاههای دریافت‌کننده مجوز از وزارت ارشاد قرار بگیرند، اگر شماره سریال این دستگاه‌ها به‌هنگام خرید و فروش ثبت شود، می‌توان فهمید چه‌کسی یا کسانی اقدام به انتشار غیرقانونی کتاب‌های ناشران می‌کند.
حاجی‌آبادی: با بخشنامه و ابلاغ و اساسنامه نمی‌شود قاچاق کتاب را از میان برداشت، فرهنگ آن باید در مردم نفوذ پیدا کند
رضا حاجی‌آبادی مدیر انتشارات هزاره ققنوس اما با فرهنگسازی موافق است، وی می‌گوید: لیست بلند و بالایی از مشکلات وجود دارد، برای حل مسئله قاچاق کتاب باید فهرستی از تک تک این مشکلات آماده کرد و برای رفع هر کدام چاره‌ای اندیشید، با بخشنامه و ابلاغ و اساسنامه نمی‌شود قاچاق کتاب را از میان برداشت، فرهنگ آن باید در مردم نفوذ پیدا کند، همان طور که قاچاق فیلم با فرهنگسازی برطرف شد، می‌توان قاچاق کتاب را نیز با فرهنگسازی از میان برد.
کارگروه صیانت از حقوق مادی و معنوی پدیدآورندگان و ناشران متشکل از مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد، مدیرکل دفتر حقوقی و امور مالکیت معنوی وزارت ارشاد، رئیس اتحادیه ناشران، چهار صاحب نظر و کارشناس خبره با معرفی و انتخاب اتحادیه ناشران، مدیرکل ارشاد استان تهران و مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت ارشاد اخیراض تشکمیل شده و تاکنون دو جلسه داشته استف باید دید این کارگروه تا چه اندازه می‌تواند به ریشه‌کن کردن معضلی به نام قاچاق کتاب کمک کند، اما نباید از نظر دور داشت که فرهنگسازی و اقدامات پیشگیرانه لازم و نتیجه بخش است، اما در وضعیت فعلی اینگونه اقدامات کافی نیست و برخورد جدی و قضایی با عاملان اینگونه اقدامات باید اولویت نخست را داشته باشد.
انتهای پیام/