لقمان بابا و کاروانسرای شرف؛ یادگار کهن ایرانیان در شهرستان سرخس+ تصاویر
شهرستان سرخس به عنوان یک شهرستان مرزی در استان خراسان رضوی دارای جاذبههای متعدد تاریخی و گردشگری است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، سرخس با آب و هوایی معتدل و خشک در 185 کیلومتری شرق مشهد و در دو کیلومتری مرز ایران و ترکمنستان قرار دارد. مردم این شهر عموماً از طریق کشاورزی و دامپروری امرار معاش میکنند و با ایجاد بازارچه مشترک مرزی و گشایش راهآهن ایران – ترکمنستان در این بخش نیز فعال شدهاند.
سرخس از شهرهای بسیار قدیمی خراسان است که نامش در شاهنامه فردوسی نیز آمده و در دورههای قدیمیتر با نامهای «ساریگو» و «ساریکا» خوانده شده است. با این وجود سرخس کهنه در سال 1884 میلادی بهوسیله سپاهیان روسیه اشغال شد و از خاک ایران جدا گشت.
اکنون سرخس کهنه در کشور ترکمنستان است و آنچه در خاک ایران قرار دارد «سرخس نو» است. مهمترین جاذبههای گردشگری سرخس عبارتاند از:
رباط یا کاروانسرای شرف
این کاروانسرا که یکی از بهترین کاروانسراهای تاریخی ایران است، در نزدیکی جاده مشهد – سرخس دژو در 6 کیلومتری روستای «شورلق» قرار دارد. این رباط که در نوع خود ساختمانی بزرگ و مجلل بهشمار میرود، از جمله منزلگاههای مهم جاده ابریشم در روزگار قدیم بوده است.
بر اساس تحقیقات انجام شده، رباط شرف در سال 507 هجری قمری احتمالا به همت «شرفالدین ابوطاهربن سعدالدینبن علی القمی» وزیر «سلطان سنجر سلجوقی» ساخته شده، حدود چهل سال بعد در 548 هجری قمری در هجوم غزها آسیب فراوان دیده و در سال 549 هجری قمری بازسازی شده است. در این مرمت تزئینات و کتیبههایی بر آن نصب کردهاند.
رباط شرف با چهار هزار و 863 مترمربع مساحت مشتمل بر دو حیاط بزرگ و کوچک و دارای فضاهای چندگانهای مانند مسجد، ایوان، اتاق، اصطبل، رواق و مخازن زیرزمینی ذخیره آب است. این رباط دست کم تا دوره صفویه مورد استفاده بوده و پس از آن از رونق افتاده است.
آرامگاه لقمان بابا
«شیخ لقمان سرخسی» از عارفان سده چهارم هجری قمری و معاصر «شیخ ابوسعید ابوالخیر» است. آرامگاه او که در سه کیلومتری شهر سرخس قرار دارد از حیث معماری در خور توجه است.
بنای اصلی این آرامگاه متعلق به دوره سلجوقیان (سده ششم هجری) است و بخشهایی از آن در سده هشتم هجری یعنی دوره ایلخانان ساخته شده. کتیبهای که از این دوره در داخل بنا باقی مانده، تاریخ 757 هجری قمری را نشان میدهد.
سد دوستی
این سد در مرز ایران و ترکمنستان بر روی رودخانه مرزی هریرود در 75 کیلومتری شهرستان سرخس در شمال شرق خراسان رضوی احداث شده است. این سد از نوع خاکی با هسته رسی به ارتفاع 78 متر، طول تاج 655 و عرض تاج 15 متر است. مخزن این سد دارای گنجایش 1250 میلیون مترمکعب است.
این سد با همکاری مشترک ایران و ترکمنستان ساخته شده و عملیات اجرایی ساخت آن در سال 1379 آغاز و در فروردین سال 1384 به بهرهبرداری رسید. نام سد بر اساس مفهوم دوستی و مودت، به نام «دوستی» انتخاب شده است.
غار مزدوران
غار مزدوران در 95 کیلومتری جاده مشهد – سرخس و در 3 کیلومتری مزدوران واقع است. دهانه غار در میان تخته سنگی روبه مشرق قرار دارد. عرض ورودی آن 2 متر و ارتفاع آن 2.5 متر است. این غار که از نظر وسعت غار بزرگی محسوب میشود دارای 100 متر طول و کمتر از 30 متر عرض و 12 متر ارتفاع است.
ستونهای استاگمیت متنوع ما در تعداد کم در این غار یافت میشود . درون غار خشک است و برای تهیه آب باید از چشمه بزرگی که در نزدیکی غار وجود دارد استفاده کرد. در نزدیکی مزدوران چشمههای آبگرم معدنی وجود دارد این غار که قدمت آن را تا هزاره دوم پیش از میلاد مسیح تخمین زده اند در ارتفاعات جاهک و شوراق واقع شده است.
رباط ماهی
بنای رباط ماهی که به احتمال بسیار از نام شخص خیری به نام ابوالحسن از نام شخص خیری به نام «ابوالحسن محمدبن حسن ماه» گرفته شده است در مجاورت رباط قدیمیتری منسوب به وی و همانند رباط شرف در اوایل سده ششم هجری ساخته شده است.
این بنا یکی از کاخ رباطها و یا کاروانسراهای شاهی و اشرافی چهارمین منزل بعد از نیشابور به مرو در مسیر جاده ابریشم به شمار میآید که در حدود پنجاه کیلومتری شرق مشهد قرار دارد. رباط ماهی همانند رباط شرف به لحاظ کاربرد وسیع و متنوع آجر و گچبری ها از نفایس معماری عصر سلجوقی است به شمار میآید . اگر چه گذشت زمان ، عوامل طبیعی و انسانی خسارات زیادی به این بنا وارد نموده، اما بقایای گچبریها، تنوع آجرچینی سقفها، قالب کتیبه و نقوش اسلیمی آن را به عنوان یک اثر تاریخی ارزشمند بروز داده است.
منطقه حفاظت شده کوه بزنگان
کوه بزنگان از توابع بخش مرزداران شهرستان سرخس، با مختصات جغرافیایی E6026 طول شرقی و N3618 عرض شمالی در 28 کیلومتری شمال غرب شهر مزدآوند و 128 کیلومتری شرق مشهد قرار گرفته است.
این منطقه، با اقلیمی معتدل و نیمه خشک، بهار و تابستانی مطبوع و زمستانهای سردی دارد. دریاچه بزنگان در شرق منطقه واقع شده است. بلندترین ارتفاع منطقه از سطح دریا 1950 متر ارتفاع و در قله بزنگان قرار دارد و پایین ترین نقطه در بستر رودخانه هریرود و از سطح دریا 250 متر ارتفاع دارد.
گونههایگیاهی در این منطقه درختان زبان گنجشک، ارس، پسته وحشی و همچنین آنغوره، شاه تره، کاکوتی، گل ختمی و گل گاوزبان است و حیات وحش این منطقه منطقهای تپه ماهوری است. پوشش جانوری منطقه شامل گراز، پلنگ، کل، بز، قوچ، میش، گرگ، کفتار، روباه، خرگوش و غیره است.
انتهای پیام/