پوپولیسمی که با انتخابات بازتولید می‌شود

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، تبلیغات (غیررسمی و غیرقانونی) انتخابات آغاز شده است، نه الان که مدت‌هاست آغاز شده و مدیریتی برای کنترل و ممانعت از آن نیست. این تنها ایراد فعالیت‌های انتخاباتی هفته‌های اخیر نیست؛ وقتی قرار است مردم تعیین‌کننده نهایی نتیجه انتخابات باشند، برخی به هر راهی متوسل می‌شوند تا این نام آنها و کاندیدای آنها باشد که مردم در برگه رأی انتخاباتی‌شان می‌نویسند. درست در چنین جایی است که فضای سیاسی کشور مستعد رشد پوپولیسم می‌شود؛ همان امری که یک موضع‌گیری اتفاقی و جمعی علیه آن در کشور وجود دارد، اما مثل خیلی امور دیگر در حد همان موضع‌گیری مانده و در مقام عمل، خیلی از همان ضدپوپولیست‌ها یک پوپولیست تمام‌عیار می‌شوند و چنان در نقش عوام‌گرایانه خود فرو می‌روند که بیشتر از حس مخالفت، تعجب‌برانگیزند که آیا اینان نبودند که تا دیروز دیگران را به‌خاطر همین پوپولیست بازی‌ها تخطئه می‌کردند؟ آسیب‌های این رفتار می‌تواند کل کشور و نظام را تهدید کند. از همین‌روست که شناخت این رفتارها و تلاش برای بی‌اثر ساختن آن می‌تواند حداقل باب سوءاستفاده را ببندد.

لیستی از دغدغه‌های شب انتخاباتی، از خوزستان تا توچال!

ریزگردهای خوزستان چند سالی می‌شود که مهمان ناخوانده و ناخوشایند آسمان و زمین این خطه از سرزمین‌مان شده است. تا همین یک ماه مانده به انتخابات هم کسی حواسش نبوده که باید یک کاری کرد. سفر چندی قبل دولتمردان به اهواز هم بعد از عتاب و تذکر رهبری در آغاز درس خارج خود و در یک موقعیت تقریباً اجباری انجام شد. شاید آن روزها دولت هنوز متوجه ریزش پایگاه اجتماعی‌اش و نیازش به رأی مردم خوزستان برای پیروزی در انتخابات نشده بود یا شاید هم تصور می‌کرد تا انتخابات هنوز مانده و مردم این لطف! دولت در حق‌شان را فراموش می‌کنند.

این روزها اما خوزستان انگار عزیز شده و چند روزی می‌شود که اعلام شده تا قبض برق بهمن‌ماه ساکنان استان خوزستان به دلیل مشکلات ناشی از ریزگردها بخشوده شود. گفته می‌شود این دستور در پی پیشنهاد استاندار خوزستان داده شده است. دولتی که وظیفه داشته در طول چهار سال دوران مسئولیت خود زیرساخت‌های لازم برای مقابله با پدیده ریزگردها در استان‌های جنوبی را ایجاد کند، حالا همه کاری که برای مردم خوزستان می‌کند، بخشودگی هزینه یک ماه برق مصرفی‌شان است! یعنی نه وظیفه‌شان را درست انجام داده‌اند، نه می‌خواهند متوجه باشند که ما به ازای عدم انجام آن وظیفه، این عملکرد از موضع بالا و خیریه‌مآبانه دولت نباید باشد. این عوام‌گرایی آنقدر سطح پایین است که می‌توان حدس زد برای انجام‌دهندگان آن، نتیجه‌ای عکس آنچه منتظر هستند، به بار خواهد آورد و بر همه کم‌کاری‌های چهار ساله مزید علت خواهد شد و بیش از پیش از رأی آنان کم خواهد کرد.

توجه به شهرستان‌ها تنها معطوف به خوزستان نیست. سفرهای استانی که چند ماهی یک‌بار انجام می‌شد، حالا آنقدر پشت سر هم شده که حسابش از دست خبرنگارها هم گاهی در می‌رود! سفرهای کوتاه چند ساعته برای افتتاح پروژه‌هایی که اغلب در سطحی نیست که افتتاحش با مقامات رتبه‌های پایین‌تر هم انجام می‌شد. حال بماند که بعضاً در همین سفرهای اخیر پروژه‌هایی افتتاح شد که پیش از این هم افتتاح شده بود و باز هم بماند که افتتاح‌های اخیر از طریق ویدئوپروژکتور بود و نیازی به سفر استانی نداشت!

فیلم‌های یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری در تلگرام پخش می‌شود. برای راضی کردن اهل سنت به حمایت، وعده‌هایی می‌دهد که جز تشدید دوقطبی‌های دینی نمی‌تواند به سرانجامی برسد. او در حالی صراحتاً از وعده به کارگیری برادران اهل سنت در کابینه آینده‌اش می‌گوید که هنوز تا زمان قانونی تبلیغات انتخابات مدت زیادی باقی مانده است.

قله‌های برفی توچال در اولین جمعه سال یکی دیگر از مقاصد جلب توجه عوام‌فریبانه برای کسب رأی انتخابات 29 اردیبهشت می‌شود. تصاویر منتشر شده از این قله‌نوردی نشان می‌دهد این بار مقصد، مخالفان حجاب هستند و این تصاویر می‌کوشد تا آنان را وادارد که تصویری روشنفکرانه از مردی داشته باشند که یکی از اصلی‌ترین چهره‌های مدافع قانون حجاب در ایران بوده است! برای فهم اینکه این عکس و ژست چقدر عوام‌فریبانه طراحی شده است، کافی است به محدوده اختیارات مقام ریاست جمهوری در ایران و نقش او در قانون حجاب توجه کنیم. قانون حجاب با دستور ریاست جمهوری نیامده که با دستور او برود.

آیا مخالفان حجاب این بی‌نقشی رئیس‌جمهور را می‌دانند یا قرار است فریب یک خلع لباس ساختگی به بهانه قله‌نوردی و دو تا عکس تبلیغاتی را بخورند؟ انتخاب یکی از این دو گزینه فقط وابسته به این است که چقدر بخواهند رأی‌شان آگاهانه باشد.
سیب‌زمینی، کنسرو، قبض برق رایگان، سهام عدالت و... همگی در همین لیست عوام‌فریبی جای می‌گیرد و شرح آن از مجال این گزارش فراتر است. باید در ادامه به این موضوع بپردازیم که مردم چه باید بکنند.

رأی آگاهانه در سایه هوشیاری توده‌ها

رأی دادن‌های سیاست‌زده و حزبی با دستور از بالا که در انتخابات دور اخیر مجلس خصوصاً در تهران روی داد، نشان می‌دهد مردم همچنان برای شناخت رفتارهای فریبکارانه ممکن است دچار حواس پرتی شوند و این وظیفه خواص و رسانه‌هاست که تفاوت بین برنامه و شعار را برای مردم تشریح کنند. برنامه مبتنی بر اختیارات و شرایط کشور و جامعه و قابل اجراست؛ شعار فقط برای تهییج است بی‌آنکه پشتوانه‌ای برای اجرا داشته باشد. از سویی وعده‌های سطحی و خیریه‌مآبانه را باید بی‌اعتنا گذشت؛ چه آنکه اگر قرار بود این وعده‌ها عملی شود، در دورانی که پیش از این قدرت را در دست داشتند یا اکنون که دارند، باید عملی می‌شد. اگر قرار باشد مردم شاخه‌های بید نازکی باشند که با هر بادی این‌سو و آن‌سو می‌شوند، نه مشکلاتی حل می‌شود و نه سطح انتخابات به سمت نخبگی و عالمانه شدن پیش می‌رود. عوامانه یا نخبگانه؛ انتخاب راهی از این دو شکل انتخاب رئیس‌جمهور به انتخاب مردم برمی گردد میان شعار و برنامه. اما اگر اجازه دادیم تبلیغات انتخاباتی از مسیر شعارهای توخالی بگذرد، یعنی به هر کاندیدایی اجازه داده‌ایم تا شعور ما را با منافع خود به تمسخر و بازی بگیرد.

جای خالی نظارت بر رفتارهای عوام‌فریبی

مردم را در تقابل با عوام‌فریبی‌های کاندیداهای انتخاباتی نباید تنها گذاشت. رسانه‌ها وظیفه تبیین بر دوش دارند و مهم‌ترین و اصلی‌ترین قدم‌ها بر عهده صداوسیماست که با برنامه‌های انتخاباتی این رفتارها را به چالش بکشد و بعد نهادهای نظارتی باید فعال شوند و گزارش این عوام‌فریبی‌ها به ناظران انتخابات برسد و در احراز صلاحیت کاندیداها اعمال شود. کسی که امروز مسیر عوام‌فریبی را طی می‌کند و به جای ارائه برنامه، شعارهای توخالی و بی‌پشتوانه اجرایی می‌دهد، اگر نگوییم از مسیر صداقت خارج شده و به نفاق رسیده، حتماً می‌توان گفت که توانایی اداره کشور را نخواهد داشت.

سهل‌انگاری در برخورد با عوام‌فریبی راه را برای پررنگ شدن این رفتارها باز می‌کند. رفتارهایی که فقط می‌تواند انتظار و توقع مردم را بالا ببرد بی‌آنکه برای برآورده ساختن این انتظارات برنامه‌ای داشته باشد. کاندیدای مورد نظر البته شاید با فریب مردم به رأی خود برسد، اما فردایی که وعده‌هایش عملی نشده باقی ماند، آنچه ضربه می‌بیند، فقط همان شخص نیست؛ بلکه اعتماد مردم به کل حکومت ضربه می‌بیند. پس برای آینده این سرزمین باید مقابل کاندیداهای پوپولیست ایستاد.

منبع: جوان

انتهای پیام/