هنر از دیدگاه شهید مطهری

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، شهید مطهری مباحث گسترده‌ای در اثبات نسبت میان هنر و اسلام مطرح کرده‌ است.به اعتقاد شهید مطهری آیات زیادی بر اهمیت هنر دلالت می‎کند.وی معتقد است که از نظر قرآن همه زیبایی‎ها مستند به خداست.آیات متعددی در قرآن‌کریم، زیبایی‌ها را به خدا نسبت می‎دهد و حتی محروم ساختن مردم از زیبایی را نیز مورد توبیخ قرار می‎دهد.
شهید مطهری در این رابطه در صفحه 80، شماره 52 نشریه حوزه می‎نویسد: قرآن خود تمام نفوذ خارق‎العاده‌اش را از زیبایی‌ و فصاحتش دارد.مایه نازش و تفاخر قوم عرب در دوران جاهلی، سخن و سخنوری و شعر و شاعری بود؛ اسلام نیز پس از نورپاشی در شبه‌جزیره عربستان به این هنر ارج نهاد، منتهی به آن جهت بخشید.
قرآن معانی را که با عمق وجدان و روح انسان سر و کار دارد را از درون انسان بیرون می‎کشد و به تعبیر خودش، مذکر است.چون معجزه باقیه پیامبر است، حقانیتش را با آن‌چنان زیبایی خارق‎العاده‌ای بیان می‎کند که اعجاب‎آور است و تا به حال چه‌قدر این فصاحت قرآن از مردم اشک گرفته است.این برای آن است که آن معانی در این لباس لفظی بسیار زیبا، آن حس معنوی و جمال دوستی انسان فطری انسان را در اختیار می‎گیرد و مسخر خود دوران‌ها جایز بوده است.... ولی روایاتی از اهل‌بیت(ع) آمده است که آن تماثیل که برای حضرت سلیمان ساخته می‎شد، صورت جانداران نبوده است، بلکه نقاشی درختان و امثال آن بوده است.
وقتی قرآن را مطالعه می‎کنیم در کمال تعجب می‎بینیم که قرآن صراحتاً معماری را به ما یاد می‎دهد کمااینکه در آیه 80 سوره نحل با این مضمون «وَاللّهُ جَعَلَ لَکُم مِّن بُیُوتِکُمْ سَکَنًا وَجَعَلَ لَکُم مِّن جُلُودِ الأَنْعَامِ بُیُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا یَوْمَ ظَعْنِکُمْ وَیَوْمَ إِقَامَتِکُمْ وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَارِهَا وَأَشْعَارِهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِینٍ» آمده است: «و خدا براى شما خانه‏‌هایتان را مایه آرامش قرار داد و از پوست دام‌ها براى شما خانه‏‌هایى نهاد که آن[ها] را در روز جابجا شدن‌تان و هنگام ماندن‌تان سبک می‎‏یابید و از پشم‌ها و کرک‌ها و موهاى آن‌ها وسایل زندگى که تا چندى مورد استفاده است [قرار داد]» این دستور کامل است و اگر انسان دنبال آن‌را بگیرد، به همه نتایج می‎رسد.چون در عربستان همیشه لازم نبود که سقف باشد، وقتی آفتاب نبوده سقف را برمی‎داشتند.پوست در آن زمان سراجی نمی‎شد و معمولاض ارزان‌قیمت هم بود، این‌ها را برای سقف به‌کار می‎بردند و در ضمن سبک هم بوده و سفر هم که می‎رفتند چادرهایشان را با همین می‎ساختند.
نسبت قرآن و هنر در اندیشه شهید مطهری
انسان در اعماق وجود خویش گرایش و کششی به‌سوی زیبایی‎ها و جلوه‌های گوناگون هنر دارد.این دریافت‌ها اگرچه درک می‎شود ولی قابل توصیف نیست.آدمی نه تنها زیبایی را درک می‎کند که به‌دلیل قوه خلاقیت، مظهر اسم خالق و مبدع است و قادر است با خلق آثار هنری واقعیت و هستی را محاکات کند.
طبیعی است اگر انسان فاقد روح بود، زیبایی و هنر موضوعیتی پیدا نمی‎کرد، همان‌طور که اگر باعظمت‌ترین اثر هنری را در برابر دیدگان سایر جانداران قرار بدهیم، اندک بازتابی از خود نشان داد.به قول استاد جعفری یک تابلوی هنری که در همه دنیا بی‎نظیر باشد.برای جانداری به نام موریانه، غذای خوبی خواهد بود.به همان خوبی که یک قطعه مقوای بی‎خط و نقش که مقداری مرکب روی آن ریخته باشد، موریانه همه این مقوا را خواهد خورد.(هنر و زیبایی از دیدگاه اسلام، ص 153)
در سوره حمد آمده است: «الحمدالله رب العالمین» اگرچه در فارسی لغتی که ترجمان حمد باشد، نداریم، اما کلمه مدح به آن نزدیک است، مدح به‌معنای ستایش است، ستایش از احساس‎های مخصوص انسانی است.یعنی انسان دارای درجه‌ای از احساس و اداراک است که وقتی در مقابل کمال و جمال، زیبایی و بها قرار می‎گیرد، این احساس به‌صورت عکس‌العملی در او پیدا می‎شود که او را ستایش کند، این احساس در حیوان نیست، حیوان نه آن کمال و جمال و عظمت را درک می‎کند و نه قدرت دارد که ستایشگر این اوصاف باشد.(آشنایی با قرآن، ص 19)
انسان تنها موجودی است که کارهایش را با زیبایی همراه می‎کند.هر یک از ما دوست داریم خانه مسکونی ما در عین داشتن استحکام، قشنگ و زیبا هم باشد.به تجربه دریافته‌ایم که مردم به ظاهر زیبا و آراسته افراد اهمیت می‎دهند «ان الله جمیل و یحب الجمال» خدا زیباست و زیبایی را دوست دارد، متاسفانه برخی‌از قرائت‌هایی که به نام دین در میان مسلمانان رایج است، میان دین و هنر مباینت قائل‌اند.
قرآن نیمی از موفقیت خودش را از این راه دارد که از مقوله زیبایی است و از مقوله هنر است.قرآن فصاحتی دارد فوق حد بشر و نفوذ خودش را مرهون زیباییش است.فصاحت و زیبایی سخن خودش بهترین وسیله است و خود قرآن به این زیبایی و فصاحت خودش چه‌قدر می‎نازد و چه‌قدر در این زمینه‌ها بحث می‎کند و اصلاً راجع به تاثیرات آیات قرآن در خود قرآن چه‌قدر بحث شده است این تاثیر مربوط به اسلوب قرآن یعنی فصاحت و زیبایی آن است.اصلاً انقلاب حبشه چگونه رخ داد؟ انقلاب حبشه را چه چیز بیدار کرد؟ ایا غیر از قرآن و زیبایی قرآن بود؟.(حماسه حسینی، ج یک، ص 188)
هماه کسانی که قران می‎خوانند وظیفه دارند آن‌را هرچه می‎توانند زیبا بخوانند.در حدیث است «فهموا بالقرآن» قدر مسلم مقصود این است که قرآن را با آهنگ‌های بسیار زیبا بخوانید.البته آن آهنگ‌هایی که مناسب لهو و لعب است و شهوت‌آمیز و شهوت‌آلود است، بالضروره حرام و نامشروع است.
در احادیث درباره بسیاری از ائمه‌اطهار(ع) ازجمله در مورد حضرت سجاد(ع) و حضرت باقر(ع) داریم که این‌ها وقتی قرآن می‎خواندند، آن‌را با صدا و آهنگ بلند و دلپذیر می‎خواندند، به‌طوری‌که صدایشان به درون کوچه می‎رسید و هرکسی‌که از آن کوچه می‎گذشت، همان‌جا می‎ایستاد به‌طوری‌که مردم جمع شده و راه بند می‎آمد.

منبع:ایکنا

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه‌ها