چه کسانی می‌توانند نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شوند؟
با آغاز ثبت‌نام نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، شاهدیم چهره‌های گمنامی ثبت‌نام کرده‌اند. کسانی که ظاهرا هیچ قرابت و مناسبتی با ویژگی‌های یک رئیس‌جمهور ندارند.
گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، با آغاز ثبت‌نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ایران، شاهد هستیم چهره‌های گمنامی هم ثبت‌نام کرده‌اند. کسانی که ظاهرا هیچ ویژگی و مناسبتی ندارند و حتی اطمینان ندارند که صلاحیت‌شان تایید شود.
گرچه در قانون اساسی شروط کلی برای نامزدهای ریاست‌جمهوری طرح شده اما باید دید براساس دیگر قوانین کلی کشور و تفسیر شورای نگهبان چه کسانی می‌توانند داوطلب انتخابات ریاست جمهوری شوند؟
اصل یکصد و پانزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌گوید رئیس‌جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند، انتخاب گردد:
* ایرانی‌الاصل
* تابع ایران
* مدیر و مدبر
* دارای حسن سابقه و امانت و تقوی
* مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور
در انتخابات ریاست جمهوری برعکس انتخابات مجلس شورای اسلامی یا شوراهای اسلامی شهر و روستا و حتی خبرگان رهبری شروط مشخصی مثل حداقل سن، مدرک تحصیلی و غیره وجود ندارد و شاید به همین دلیل است که هرکسی احساس می‌کند، می‌تواند در انتخابات ثبت‌نام کند.
گرچه شرایط ذکر شده در قانون برای داوطلبین کلی هستند و واحدی برای اندازه‌گیری آن وجود ندارد اما شورای نگهبان که وظیفه تفسیر قانون اساسی را برعهده دارد، در جریان بررسی صلاحیت کاندیداهای ثبت نام کننده، براساس تفسیر خود از شرایط قید شده در قانون، صلاحیت داوطلبین را تایید می‌کنند.
البته در فصل سوم قانون انتخابات ریاست‌جمهوری به شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب شوندگان اشاره شده است. در ماده 35 این قانون، همان ویژگی‌هایی قید شده در اصل 115 برای انتخاب شوندگان لحاظ شده است. گرچه بهارستان‌نشینان نهم درصدد بازتعریف و روشن‌سازی ماده 35 قانون انتخابات برآمدند اما در نهایت اجماع صددرصدی بر این امر صورت نگرفت تا تعریف رجل سیاسی و مذهبی همچنان در اختیار شورای نگهبان باقی بماند.
همچنین در ماده 37 این قانون عنوان شده که تمامی افرادی که مسئولیت مستقیم در امر انتخابات ریاست جمهوری به صورت اجراء و یا نظارت دارند، در صورتی می‌توانند داوطلب شوند که قبل از ثبت‌نام از سمت خود استعفا کرده و در آن سمت شاغل نباشند.
* نظر شورای نگهبان در مورد رجل مذهبی و سیاسی
با توجه به اینکه رئیس‌جمهور پس از مقام رهبری، عالی‌ترین مقام رسمی کشور است (اصل یکصد و سیزده) و باید از نظر سوابق و پیشینه، در حدی باشد که تعبیر «رجل مذهبی» یا «رجل سیاسی» بر وی صدق کند لذا به کار آمدن تعبیر «مذهبی و سیاسی»، امری عبث و زاید نیست.
اما در مورد اینکه چه کسانی رجال مذهبی هستند، عباسعلی کدخدایی از حقوقدانان باسابقه شورای نگهبان و سخنگوی این شورا می‌گوید: در شورای نگهبان الزاما این نیست که رجال مذهبی الزاما دانش آموخته حوزه باشند تا بتوانیم بگوییم که فرد رجل مذهبی است اما از این طرف صرف اینکه فردی واجباتش را انجام می دهد باز به این فرد هم گفته نمی‌شود مذهبی. مذهبی در واقع باید به افرادی اطلاق شود که انگیزه‌ای در ترویج مذهب داشته باشد یعنی علاوه بر اینکه نسبت به واجبات و وظایف شرعی خود آگاه و معتقد هستند بلکه در ترویج مذهب نیز نقشی دارند.»
وی همچنین در مورد رجل سیاسی می‌گوید: «کسانی که بتوانند از عهده مباحث کلان سیاسی روز برآیند و تجزیه و تحلیل روشنی داشته باشند و افراد و یا مقامات اجرایی آن‌ها را طرف مشورت قرار دهند.» وی در پاسخ به این پرسش که «به نظر شما وزرا و یا مدیران کل می توانند رجل سیاسی باشند؟» می‌افزاید: «اینها مصداقی می‌شود. باید سوابق بررسی شود. ما الان نمی‌توانیم بگوییم کسی که مدیرکل یا معاون وزیر است، می‌تواند رجل سیاسی باشد یا خیر. سوابق در مورد رجل سیاسی مهم است. ممکن است مدیری باشد که قدرت تحلیل مسائل کلان کشور را نداشته باشد. رجل سیاسی باید تحلیل مسائل کلان کشور را داشته باشد و در مسائل سیاسی و اجتماعی آن قدر توانایی داشته باشد که بتواند مسائل کلان کشور را تحلیل و پردازش کند و راهکار ارائه دهد.»
انتهای پیام/