آئینه نغمات و کلمات؛ نگاهی به تصنیف‌های محمد قهرمان
«فرشته مهر» که به تازگی از سوی شهرستان ادب منتشر شده است، نگاهی دارد به تصنیف‌های زنده‌یاد محمدقهرمان؛ او که بزرگان شعر، ستون شعر امروز خراسان توصیفش کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، «از آنها که در نیمه دوم قرن بیستم،در خراسان، توانسته‌اند به این بالندگی و تعالی فرهنگی یاری برسانند، یکی، و در صف نخستین، استاد محمد قهرمان است که پنجاه ساله اخیر با خلاقیت شعری و با پژوهش‌های ادبی و با محفل فرهنگی هفتگی‌اش، این چراغ را همواره روشن نگه داشته است، که روشن باد و روشن‌تر باد».
به گفته محمدرضا شفیعی کدکنی، خراسان همواره چشم و چراغ اهل فرهنگ بود که در قرن حاضر نیز با معرفی بزرگانی همچون بهار، فروزانفر و دیگران باز ثابت کرده که همواره در عرصه فرهنگ حرف نخستین را می‌زند.
زنده‌یاد استاد محمد قهرمان از بزرگان شعر معاصر و از اساتید و چراغ دیده اهل فن و فرهنگ در دوره حاضر بود. از ایشان آثار متعددی به طبع رسیده که هریک شمه‌ای از قلم توانا و طبع سرشار استاد است. به تازگی اثری جدید با محوریت تصنیف‌های قهرمان از سوی انتشارات شهرستان ادب به چاپ رسیده است. «فرشته مهر»، نگاهی تازه دارد به سروده‌های قهرمان. زنده‌یاد قهرمان بیشتر با سروده‌های کلاسیک و پژوهش‌هایش در زمینه صائب شناخته شده و مطرح بود، اما در اثر جدید تصنیف‌های او در اختیار علاقه‌مندان به حوزه شعر و موسیقی قرار گرفته است.
مرتضی امیری اسفندقه که کار سامان‌دهی به این مجموعه و دیگر یادداشت‌های زنده‌یاد قهرمان را برعهده دارد، در یادداشتی به ویژگی‌های این کتاب و اهمیت آن در حوزه شعر و موسیقی پرداخته است. یادداشت امیری اسفندقه که برای انتشار در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده شده به این شرح است:
من نخست خوشحالم با تمام دل که مجموعه تصانیف استاد محمد قهرمان به نام «فرشته مهر» چاپ شد. دو دیگر اینکه حنجره آوازه‌خوانان هنرمند عصر حاضر باید به این پرسش پاسخ دهند که این تصنیف‌ها چقدر خوشخوان است و چقدر در راستای آواز قرار دارد.
خوشحالم که این مجموعه به عنوان نخستین مجموعه از یادداشت‌های استاد محمد قهرمان به همت شهرستان ادب از چاپ بیرون آمد. در این راستا هم باید عرض کنم که این تصنیف‌ها توسط خود استاد به من که در آن زمان در خانه شعر و ترانه معلم بودم، تقدیم شد و استاد فرمودند که ریش و قیچی دست خودت و هر کاری که می‌خواهی راجع به این مجموعه انجام دهی، انجام بده. بقیه یادداشت‌ها نیز به همت خانواده استاد به ویژه توسط همسر بزرگوار و فرهیخته او، سرکار خانم فرشته قهرمان، در نهایت دقت جمع‌‌آوری و به این مخلص سپرده شده است که توسط انتشارات پرنیان خیال زیر نظر شاعر و پژوهشگر ارجمند دکتر شیخ‌الاسلامی در نوبت چاپ قرار دارد.
استاد همانطور که خودشان ذکر کردند، بر روی آهنگ‌های(ملودی) خاصی از ساخته‌های درویش‌خان و که و که‌ها کلام گذاشتند. سال 1370 عباس فرامرز، استاد سنتور خراسان، نواری از نواخته‌هایشان را به استاد می‌دهد که بداهه‌نوازی در شوشتری بود. استاد آهنگ را می‌شنوند و یک شب ناگهان متوجه می‌شوند که روی برخی از قسمت‌های سر راست آن می‌توان کلام گذاشت، به همین جهت برای اخوان و امید روی آن کلام می‌گذارند. این ترانه بعدها بر سر مزار اخوان هم اجرا شد. چندی بعد استاد فرامرز مشهدی چند آهنگ دیگر هم به استاد می‌دهد که استاد بر روی آنها شعر بگذارد. بعد از هفت هشت ماه کار را استاد با علاقه پیگری می‌کنند و چند ترانه و آهنگ‌هایی را که اشعار نداشتند، بازسازی می‌کنند. بالاخره کار از اینجا شروع می‌شود. بعدها نیز استاد قهرمان برای چند تک‌نوازی از جلیل شهناز، استاد لطفی و مرحوم خالقی شعر می‌سازند.
در این مدت، طبق گفته خودشان، دقت داشتند که کلمات عیناً منطبق بر نغمات باشد. یعنی از پیش‌درآمدها و رِنگ‌های استادان جاودان‌یاد درویش‌خان و علی‌اکبر خان شهنازی غافل نبودند. شوق ترانه‌سازی اینقدر روح استاد قهرمان را تسخیر می‌کند که تقریباً در همان ایام روزی سه ترانه می‌سرودند و حتی به سراغ رِنگ‌های دلگشا و تک‌ضربی از ضربی‌های شور هم رفته‌اند. یعنی استاد در این مجموعه نگاه عمیقی به شعر و موسیقی در حوزه ترانه و تصنیف با نگاهی به آثار جهانی موسیقی ایران داشتد.
من امیدوارم که این مجموعه اول به دست هنرمندان عرصه موسیقی و آواز برسد. سرانجام نقد این آثار با هنرمندان عرصه آواز و موسیقی است، استاد آنچه را که باید انجام می‌دادند، انجام داده‌اند در آئینه کلمات و نغمات ترانه و تصنیف پارسی تا کدامین دل بیدار آنها را دریابد.
انتهای پیام/