۴ تکنیک شایعه‌سازی بر بستر فضای مجازی برای تاثیرگذاری بر انتخابات
شایعات خزنده، شایعه آتشین، شایعه غواص و شایعه وحشت، ۴ تکنیک شایعه‌سازی بر بستر فضای مجازی فضای هستند که جریان معاند با مردم و نظام با این موج شایعات قصد تاثیرگذاری بر نتیجه انتخابات پیش‌رو را دارند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ فضای این روزهای کشور مملو از شایعات گوناگون و رنگارنگ است تا جائیکه برخی شایعات می‌توانند امنیت روانی و زندگی مردم را تا حد زیادی مختل کنند اما متاسفانه برای مقابله و پاسخ به این شایعات از دو مسئله مهم رنج می‌بریم.
نخست فقر دانش در فضای مجازی و رسانه در میان مردم و دیگری فقر دانش و تصمیم‌گیری مسئولان یا بعضا چشم‌پوشی عامدانه بر روی شایعات و آسیبهای برآمده از فضای مجازی و رسانه که این مسئله امروز جایگاه ما را در استفاده صحیح از فضای مجازی مبتنی بر مهارت از رسانه‌ها و ابزارهای وابسته به آن به شدت تقلیل داده است.
نکته بسیار مهمتر در این میان آنست که ابزارهایی نظیر تلگرام و اینستاگرام که امروز آزادانه و بدون هیچگونه پاسخگویی به شرایط و قوانین و حتی عرف کشور ما به صورت آزادانه مشغول به‌کار هستند، بستر اصلی شایعات و جنگ روانی از طرف بدخواهان ملت ایران و جریان نفوذ هستند که این مشکل در کشورهای دیگر با هوشمندی و اجرای سخت قوانین مرتبط با فضای مجازی کمتر به چشم می‌آید.
به عنوان مثال در ماه‌های اخیر در انگلستان حمله‌ای مشکوک به فعالیت‌های تروریستی اتفاق افتاد و همگان شاهد بودند تمام مسئولان این کشور نسبت به وجود فضای مجازی رمز شده که البته بر روی آن اشراف نیز داشته‌اند، معترض بودند.
این در حالیست که امروز تلگرام و اینستاگرام و دیگر ابزارهای هوشمند از این دست داخل کشور ما به دلیل استفاده از پروتکل‌های رمزنگاری اطلاعات حق هیچگونه مدیریت و پالایش و اشرافی را حتی با قوانین بین‌المللی به ما نمی‌دهند که این می‌تواند برای جامعه ما بسیار تهدیدزا و خطرآفرین مخصوصاً اگر بحث امنیت روانی و امنیت اجتماعی نظیر مقابله با تحرکات گروه‌های اغتشاش‌آفرین و تروریستی مطرح باشد.
مسئله دیگر در آسیبهای ایجاد شده از این فضای مجازی رها شده می‌توان به سقوط چند پله‌ای در جایگاه علمی دانشگاهی میان دانشجویان و عقب‌ماندگی شدید تحصیلی میان دانش‌آموزان اشاره داشت که این امر تنها دو مورد از آسیب‌هایی است که آینده علم در کشور را با خطر روبرو کرده است؛ این در حالیست که تا پیش از وجود ابزارهای هوشمند، پیام‌رسانها و شبکه‌های اجتماعی وضع علمی ما به مراتب از امروز بهتر بوده است.
وجود فضای مجازی رها شده و کانالهای مختلف در پیام‌رسانها و صفحات مملو از شایعات در شبکه‌های اجتماعی مجازی و از سوی دیگر سرعت بالای رسیدن پیام سبب شده است تا شایعه و شبهه بیش از گذشته گسترش یابد؛ امروزه باید توجه داشت مردمی که مخاطب پرسشهای کلیدی جهت‌دار و محتوای خاص ذائقه‌ساز هستند کم نیستند؛ هرچه قدر که مردم از فضای مجازی بیشتر استفاده کنند، میزان رسیدن به شبهه و شایعه نیز افزایش می‌یابد و این به دلیل از دست دادن فرصتهای بسیاری است که ما برای پاکسازی این فضا از انواع منکرات و فسادها از دست داده‌ایم و همچنان مخاطب و مصرف‌کننده اینترنت امریکایی هستیم و هنوز بومی‌سازی جدی مانند ارتقای سواد فضای مجازی و رسانه با هنجارهای دینی، اجتماعی و فرهنگی همچنین راه‌اندازی صادقانه شبکه ملی اطلاعات در این موضوع انجام نداده‌ایم.
با چنین وضعیتی، پر‌واضح است که شبهات نسبت به دین اسلام و مبانی انقلاب اسلامی فراوان است و اگر در جهان کنونی بخواهیم تا معروف و منکر بزرگ را در باب امر به معروف و نهی از منکر نام ببریم؛ بزرگترین منکر به دین و اعتقاد اصیل ما صهیونیسم جهانی است که با سرمایه‌گذاری بسیار زیاد در حوزه رسانه و فضای مجازی تلاش می‌کند با استفاده از تکنیکهای جنگ نرم و عملیات روانی، کشور ما را در تمام موضوعات با ایجاد شبهات و دروغ پراکنیهای فراوان استحاله و حتی اگر بتواند مانند فتنه 88 به سمت براندازی و اغتشاش‌آفرینی هدایت کند.
در چنین فضایی باید توده مردم با آشنایی با تکنیکهای عملیات روانی به خصوص شایعه و انواع آن، خود و خانواده خود را از گرفتار شدن در دامان شایعات حفظ کنند که در این نوشتار به چندین روش که متناسب با این روزهای کشور یعنی انتخابات ریاست جمهوری است اشاره خواهد شد:
شایعات خزنده:
بسیاری از شبهات بین مردم از این دست هستند که به تدریج بین مخاطب گسترش می‌یابد و قاب رازداری دارند که به آنها شایعه خزنده می‌گویند مثلا شایعات مربوط به مسئولان، فساد اقتصادی، از جمله مواردی است که در بین این شایعات جای می‌گیرد؛ هدف از شایعه خزنده، ایجاد نگرانی میان مسئولین و مردم است مثلا شایعه مربوط به اختلاسهای گوناگون داخل کشور که از هیچ یکی از ارگانهای مرتبط با برخورد با این نوع اختلاسها تائید نشده است.
معمولا این نوع شایعات در فضای مجازی برای اهریمن‌سازی از یک جریان سیاسی بر ضد جریان دیگر استفاده می‌شود؛ تنها ارگان رسمی برای انتشار اخبار در مورد مفاسد اقتصادی قوه قضائیه است و به دیگر خبرها، چندان نباید توجه کرد.
شایعه آتشین:
«شایعه آتشین» نوع دیگری از شایعات است که سخت و تند مطرح می‌شود و خطرات و وعده‌های فوری را مطرح می‌کند به عنوان مثال بحث اعدامهای سال 67 و شایعاتی که امروز منافقین از طریق تلگرام و کانالهای متعدد خود منتشر می‌کنند از این نوع شایعات است البته رقیب‌هراسی و ترساندن مردم از جنگهای خیالی که همگان اذعان دارند هیچ کشوری جرات حمله نظامی به کشورمان را ندارد نیز در این دسته از شایعات قرار می گیرد یا این شایعه که اگر کسی غیر از امضاکنندگان برجام رای بیاورند حتما جنگی شروع خواهد شد!
شایعه غواص(پایدار):
نوع دیگری از شایعه که در فضای مجاری شکل می‌گیرد، شایعات «غواص» یا «پایدار» نام دارند؛ این شایعات دهان به دهان منتقل می‌شوند و ناگهان دوباره مخفی شده و در زمان مناسب دوباره آشکار می‌شوند مثل جریان فتنه 88 و مسائل بعد از آن که در 9 دی با بصیرت و هوشیاری مردم آن فتنه و فتنه‌گران به زباله‌دان تاریخ پرتاب شدند.
شایعه وحشت:
اما شایعه «وحشت» نوع دیگری است که مردم را به تحریف وادار می‌کند؛ این شایعه به مثابه خطر ملموس و فوری است و خوانندگانی که در معرض این قبیل شایعات قرار می‌گیرند به شدت میل دارند تا دست به اقدامی سریع و تعامل بزنند برای مثال شایعه دیده شدن داعشیها در شهرهای کشور که دست به دست در فضای مجازی چرخید بر این مبنا که دوازده داعشی در یکی از شهرهای کشور دیده شدند!
این قبیل شایعات واکنش احساسی سریعی را ایجاد می‌کند و افراد نیز به شدت در این موارد تلقین پذیرند؛ شایعه اسید‌پاشی در جاهای مختلف، شایعه تحریمهای اقتصادی در صورت رای آوردن جریان انقلابی، شایعه تورم بالای 50 درصد در صورت افزایش یارانه، شایعه فشار برای بستن اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در این دسته قرار می‌گیرند.
این تنها گوشه کوچکی از انواع شایعات فراوان در فضای مجازی امروز کشور بود؛ باید توجه داشت ما امروز با موضوع مهم فقر دانش رسانه و ضعف بصیرت نخبگان و خواص طرف هستیم که باید آنان در سطوح حاکمیتی و مدیریتی برنامه‌ریزی هدفمند داشته باشند؛ امروز شبکه‌های مجازی رها شده‌اند و ما به جای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، هیچ استقلالی در فضای مجازی نداریم این در حالی است که امریکا، کانادا، ژاپن، کره جنوبی و بسیاری دیگر از کشورها از شبکه ملی اطلاعات بومی خود استفاده می‌کنند و نتیجه دلخواه هم می‌گیرند.
متاسفانه امروز مردم ما غرق در شایعات هستند و هم آرامششان را از دست داده‌اند و هم با بازنشر احساسی شایعات، دیگران را نیز دچار آسیب روحی روانی می‌کنند؛ برای مقابله جدی با این جریانات و بسترهای شایعه‌ساز باید به شکل صحیحی برنامه‌ریزی داشته باشیم و در حوره امنیت سایبری فعالیت کنیم.
راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و فرهنگ‌سازی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی و ملی در حوزه سواد رسانه می‌تواند مردم را در فضای مجازی ایمن کند.
سید علیرضا آل‌داود؛ پژوهشگر فضای مجازی و رسانه
انتهای پیام/