هدف شبکه بالکان ارائه تصویر درستی از جمهوری اسلامی ایران است/ لزوم پرداخت به حضور منافقین در منطقه بالکان
پخش ۲۴ساعته شبکه بالکان با حضور رئیس صدا و سیما به‌صورت رسمی افتتاح شد. محسن سوهانی (مدیر کانال بالکان) با اشاره به نفوذ گروهک منافقین در این منطقه، بهترین راه ترویج گفتمان انقلاب اسلامی در بالکان را امواج تلویزیونی و ساخت برنامه‌های جذاب عنوان کرد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، پخش 24ساعته شبکه جهانی بالکان با حضور رئیس صدا و سیما افتتاح شد. در همین رابطه حسین محمودی (مدیر ارتباطات و همکاری‌های بین المللی شبکه جهانی سحر) و محسن سوهانی (مدیر کانال بالکان) با حضور در باشگاه خبرنگاران پویا به تبیین برنامه‌های آینده این شبکه پرداختند.
لزوم رمزگشایی از کلیدواژه «جوان مؤمن انقلابی»
تسنیم: قبل از طرح پرسشها توضیحات ابتدایی را درباره از نحوه فعالیت شبکه و برنامه‌های آن بفرمایید.
سوهانی: دوست دارم قبل از اینکه شروع کنیم به‌عنوان فعال رسانه ملی حرفهایی را که در دلم است، بگویم. مقام معظم رهبری در احکامی که در ادوارِ مختلف سازمان صادر کردند روی کلیدواژه «جوانِ مؤمن انقلابی» تأکید داشتند. به‌نظرم باید رمزگشایی شود که "این جوان مؤمن انقلابی به چه‌کسی اطلاق می‌شود؟"، ایشان یک جملۀ خیلی کلیدی دارند در سطح عام مدیریت کشور که می‌گویند مشکل امروز ما مدیریتِ ناکارآمدِ غیرانقلابی است. حالا این انقلابی هم باید تعریف شود. به‌نظرم انقلابی بودن به‌معنی پویا بودن است، یعنی ما اسیر آن ساختارها و سازوکارهای بوروکراسی اداری نشویم. متأسفانه در خیلی از نهادهای ما بعضاً قوانین و ساختارها به‌نوعی بازدارنده است؛ در بحث سازمان صدا و سیما در سال‌های اخیر اتفاقات خیلی خوبی افتاده است، اینکه ما این جسارت را داشته باشیم که اگر در ارگانی کار می‌کنیم وقتی دیدیم ساختارهای غلطی وجود دارد، جسارت تغییر ساختار را داشته باشیم.
ما با این نگاه وارد شدیم. اولاً یک کار مخاطبشناسی کردیم. کانال بوسنی یک سابقه حدود دودهه‌ای دارد، یعنی از دهه 70 شمسی با جنگ بوسنی ما یک شبکۀ رادیویی و بعدها یک کانالِ تلویزیونی راه اندازی کردیم. در آن زمان هدفگذاری ما فقط خبررسانی بود، یعنی در حوزۀ خبر بتوانیم با توجه به اقتضاء آن سال و محدودیتی که وجود داشت خبررسانی کنیم. اما در این دو دهه خیلی چیزها تغییر کرده است. در حوزه خبر یک روز می‌خوابیم صبح بلند می‌شویم می‌بینیم همه چیز تغییر کرده است، در حوزه رسانه هم همین است، یعنی ابزارِ جدید که می‌آید طبیعتاً خیلی از مناسبات و معادلات تغییر می‌کند. ما احساس کردیم باید یک تغییر بنیادین ایجاد کنیم یعنی بسنده نکنیم به آن چیزی که به ما تحویل دادند.
تصمیم گرفتیم کانالی طراحی کنیم که محورش اصل جذابیت باشد
براین‌اساس اول در حوزۀ ضریب نفوذ شبکه سحر در کشور بوسنی مخاطبشناسی کردیم. حوزه بالکان از سه قومیت بوشنیاک، صرب و کروات تشکیل شده است و مناسبات خیلی پیچیده و خاصی وجود دارد. در این جغرافیا رقابت رسانه‌ای خیلی پیچیده و تنگاتنگ است و فضا فضای جنگ نرم است. در معادلات جدید اگر تحلیل محتوا کنیم رویکرد قالب شبکه‌های رادیو و تلویزیونی (مانند شبکه‌های معاند فارسی‌زبان) تغییر کرده است، یعنی در این چند دهه که از ورود این شبکه‌ها می‌گذرد می‌بینیم در جهت ترویجِ گفتمان خودشان از ابزار سرگرمی استفاده می‌کنند.
ما نیز متناسب با ذائقۀ مخاطبمان و مخاطب‌سنجی‌ای که کردیم تصمیم گرفتیم کانال را از حوزۀ سخت خبر به حوزۀ نرمتر ببریم، یعنی کانالی طراحی کنیم که محورش اصل جذابیت باشد و مبتنی بر فضای سرگرمی که زبان اصلی تلویزیون است با مخاطبانش تعامل کند، و در ضمن بیاییم آن اهداف گفتمان انقلاب، گفتمان نظام جمهوری اسلامی را نیز ترویج کنیم. از طرفی به‌خاطر محدودیت‌های بودجه‌ای که صدا و سیمای امروز دارد، ما آمدیم رویکرد کانالمان را تأمین‌محور کردیم، یعنی گفتیم به‌جای اینکه تولیداتی داشته باشیم که با بودجۀ کم کیفیت پایین داشته باشد، برنامه‌های مناسب را که با ذائقۀ مخاطب آنجا سازگار است گلچین کنیم، بنابراین تولیداتمان کمتر ولی باهدفتر و باکیفیت‌تر شد، همچنین این موضوع سبب شد هزینۀ ما تقریباً به نصف کاهش پیدا کند.
مردم منطقه بالکان سینمای ایران را خیلی خوب می‌شناسند و دنبال می‌کنند
کانالی که قبلاً 5 ساعت برنامه مفید داشت و عمدتاً خبری و برنامه سخت بود، به هشت ساعت پخش مفید و برنامه‌های بسیار متنوعتر تبدیل شد. همچنین ریتم کانال نیز بسیار تندتر شد. در سفری که به آن منطقه داشتم، متوجه شدم مردم آن منطقه سینمای ایران را خیلی خوب می‌شناسند و دنبال می‌کنند، بنابراین سعی کردیم بیشتر از فیلم‌ها، سریال‌ها، مستندها استفاده کنیم. به‌عقیده منزبان هنر بهترین وسیله برای ترویج گفتمان انقلاب اسلامی و نشان دادن ایران واقعی در فضای جنگ نرم امروز است.
شعار بخش خبری ما صدای حقیقت است
در حوزه بالکان بیش از 10 کشور وجود دارد که البته ما به ترکیه و یونان خیلی ورود نمی‌کنیم، یعنی هدفگذاری مخاطبمان کشورهای یوگسلاوی سابق است. کشور یوگسلاوی سابق تا چند دهۀ پیش با یک زبان و یک فرهنگ نزدیک تکلم می‌کردند یعنی قرابت فرهنگی و زبانی‌شان به هم نزدیک است، در نتیجه فرصتِ بالقوه کانال ما یک حوزۀ مخاطب زبانیِ 15 میلیون نفری است. انقلاب ما شعارش این است که فارغ از هر نوع زبان و نژاد و قومیت هر آنکه استکبارستیز باشد می‌تواند از مخاطبان ما باشد. شعار بخش خبری ما صدای حقیقت است، آنچه را در فضای خبری آن منطقه سانسور می‌شود ما پوشش می‌دهیم. مخاطب می‌تواند در شبکه ما خبرها و تحلیل‌ها را دنبال کند و کنارش از فضای رسانه‌ای پاک برای خانواده لذت ببرند. در شبکه‌های معاند فارسی‌زبان نهاد خانواده را نشانه گرفتند و متأسفانه نمی‌توانیم بگوییم تأثیری نگذاشته‌اند. شعار دیگر شبکه ما رسانه پاک برای تحکیم خانواده است، یعنی برای هر آدمی که در آن چارچوب‌ها و ارزش‌های اخلاقی، کرامت انسانی مهم است می‌تواند مخاطب این کانال باشد.
از دیگر برنامه‌های ما برنامه‌ای به‌نام «کافه سحر بالکان» است. این برنامه حضور خیلی فعالی هم در شبکه‌های اجتماعی دارد. ضبط این برنامه در یک کافی‌شاپ واقعی است، چرا که فرهنگ کافه‌نشینی در منطقه بالکان بسیار رایج است. این برنامه محورهای مختلفی مانند استفاده از کارشناسان در فضای اِسکایپ و گپ‌وگفت حضوری بهره می‌برد که در مورد موضوعات روز و چالشی خیلی خودمانی به گپ‌وگفت می‌پردازند.
منافقین در منطقه بالکان نفوذ دارند و قطعاً بر ضد ما عمل می‌کنند
محمودی: متأسفانه منافقین در منطقه بالکان هم به‌لحاظ مالی و هم به‌لحاظ لجستیک دستشان باز است، برای همین اگر شما می‌خواهید در آن حوزه اثرگذار باشید مجبورید از طریق سیگنال‌های تلویزیونی وارد شوید. شبکه‌های «بی‌بی‌سی فارسی» و «من و تو» و در یک سطح پایین‌تر «جم تی وی» به‌ویژه از یک سال گذشته آن‌چنان دارند فعالیت می‌کنند که گویی رسانه ملی ما شده‌اند. متأسفانه این غیرقابل انکار است که حتی برخی از نخبگان ما مرجع تحقیقشان این شبکه‌ها هستند. اگر ما بخواهیم در منطقه بالکان هم با همین رویه داخلی عمل کنیم حتماً کاری از پیش نخواهیم برد. منافقین در منطقه بالکان نفوذ دارند و قطعاً بر ضد ما عمل می‌کنند. ما در منطقه بالکان نه روزنامه داریم و نه اینکه رایزن فرهنگی و سفارت ما می‌تواند آنجا فعالیت خاصی انجام دهد. ما تنها از طریق تلویزیون و امواج می‌توانیم اثربخش باشیم. مهم این است که باید چیزی پخش کنید که آنها بپذیرند. اگر بپذیرند حتماً آن کانال را نگاه می‌کنند و شما در نقطه طلایی می‌توانید تیر را به هدف بزنید، معنای صبر همین است، باید در بهترین زمان، بهترین جمله را بگویید.
تسنیم: فکر می‌کنید چگونه این باورپذیری اتفاق می‌افتد و آیا با توجه به اهمیت استفاده از کسانی که شناخت فرهنگی خوبی از حوزه فعالیت این شبکه دارند، آیا شما در برنامه‌سازی از آنها استفاده می‌کنید؟ نگاه مردم آن منطقه به ایران چگونه است؟
مخاطبی که تلویزیون می‌بیند یا دنبال سرگرم شدن است یا دنبال خبر گرفتن، دنبال این نیست که شما تبلیغ کنید و یا فکر او را تغییر بدهید
سوهانی: در مورد نگاه مردم بوسنی به ایران گاهی اغراق می‌شود، این‌گونه نیست که مردم بوسنی تصور کنند اگر ایران نبود دیگر بوسنی هم وجود نداشت. اما آن رویکرد انسان‌دوستانه‌ای را که نظام جمهوری اسلامی همیشه حوزۀ روابط خارجی‌اش داشته است قبول دارند. اما همین هم در نسل جوان آنها یک مقدار به‌خاطر تبلیغاتی که شده کمرنگ شده است. اینکه چگونه باورپذیری به‌وجود می‌آید، به‌نظرم دو عنصر اهمیت دارد؛ یکی بحث ساختار و دیگری بحث ذائقۀ مخاطب است. در بحث ساختار و تکنیک‌ها، امروز تکنولوژی و ابزار رسانه به جایی رسیده که مدام شرایط تغییر می‌کند. ما در خیلی از موضوعات به‌روز نشده‌ایم. یعنی نمی‌شود با فرمانی که 18 سال پیش کار کردید الآن هم بخواهید کار کنید، برای نمونه تلگرام چقدر در حوزۀ خبر تأثیر داشته است یا مثلاً قبل از آن اینترنت آمد و ایجاد خبرگزاری‌ها گسترش پیدا کردند. تمام اینها باید تأثیر بگذارد و یک پویایی را می‌طلبد. شهید آوینی یک پژوهش‌های خوبی در حوزۀ اثرگذاری رسانه و مدیوم سینما و تلویزیون داشته است که به‌نظر من قابل تأمل است. به‌نظرم خیلی خوب است بچه‌هایی که در این حوزه دغدغه دارند این مسائل را پیگیری کنند.
اما اینکه چگونه می‌توانیم به این سمت برویم، فکر می‌کنم زبان هنر با توجه به جذابیت‌هایی که درام و روایت دارد بهترین ابزار است، شاهد مثال هم قرآن کریم است، مثلاً قرآن کریم یک گفتمان و مفهوم را از شبه جزیره عربستان تا اروپا، تا شمال آفریقا و تا چین گسترش میدهد. قرآن چگونه توانسته است این‌قدر دامنه‌اش را وسیع کند؟ تنها در مورد سوره حضرت یوسف یک استاد دانشگاه مسیحی 60 نکته آموزندۀ روانشناسی استخراج کرده بود، پس دست‌کم در حوزۀ تلویزیون هر مخاطبی که می‌آید یا دنبال سرگرم شدن است یا دنبال خبر گرفتن، دنبال این نیست که شما تبلیغ کنید و یا فکر او را تغییر بدهید، این همان نگاه سختی است که گفتم.
هدف ما این است که اولاً یک تصویر درستی از جمهوری اسلامی ایران ارائه دهیم و در قدم دوم بتوانیم روی ذائقه مخاطب کار کنیم
ما از همین زبان که زبان مبتنی بر فطرت بشر است استفاده کردیم. هر مخاطبی که فیلم ایرانی را ببیند اول از همه تصویر درستی از ایران پیدا می‌کند. در خیلی از کشورها متأسفانه به‌خاطر سوءتبلیغی که بوده حتی تفاوت ایران و عراق را درست نمی‌دانند چون تلفظشان نزدیک است. این تصویرسازی‌هایی است که سینمای هالیوود به‌همراه خیل عظیم شبکه‌های ماهواره‌ای از ایران درست کرده‌اند. اصلی‌ترین هدف ما این است که اولاً یک تصویر درستی از جمهوری اسلامی ایران ارائه دهیم و در قدم دوم بتوانیم روی ذائقه مخاطب کار کنیم. در این مدت نیز سعی کردیم برنامه‌هایی که می‌سازیم به‌خصوص در حوزۀ خبری و موضوعاتی که استراتژیک است با ذائقه مخاطب همخوانی داشته باشد.
توافقاتی حاصل شده که فیلم‌ها، تولیدات و سریالهای ایرانی در شبکه‌های محلی منطقه بالکان پخش شود
تسنیم: با توجه به محدودیت‌های فرستنده‌ای ایران چه برنامه‌هایی برای پیشبرد اهدافتان دارید؟
سوهانی: سازمان صدا و سیما و امور بین الملل آن یک مجموعه‌ای را در سارایوو دارد که به‌وسیله آن توانستیم موج استودیوی فعال داشته باشیم. یک برنامه تولیدی داریم تحت عنوان «دیالوگی» که برند شده است. این برنامه مبتنی بر فضای مجازی طراحی شده است و چالش‌های روز مردم بوسنی مانند مهاجرت، بیکاری و معضلات اجتماعی بررسی می‌شود و خوشبختانه خیلی هم مؤثر بوده است. منظورم این است که ما به هر حال برنامه‌های خود را پیش می‌بریم. ما هم‌اکنون روی ماهواره هات‌برد پخش داریم که به‌وسیله آن منطقه وسیعی از اروپا و حتی آمریکا پوشش داده می‌شود، از طرفی با مدیران شبکه‌های تلویزیون آن منطقه مانند شبکه بهاشته که شبکه ملی بوسنی است دیدارهایی داشتیم و سعی داریم تعامل رسانه‌ای داشته باشیم و در حد توان از امکاناتشان استفاده کنیم. همچنین توافقاتی حاصل شده که فیلم‌ها، تولیدات و سریالهای ایرانی در شبکه‌هایشان پخش شود، با این حال باید بگویم واقعاً سازمان صدا و سیما امروز در مضیقه است و همه دارند کار جهادی می‌کنند.
تسنیم: کانال رادیویی‌تان در چه وضعیتی است؟
سوهانی: رادیوی شبکه بالکان روی موج‌های رادیویی است. البته یک رادیو اینترنتی هم داریم که می‌خواهیم آن را پویاتر کنیم. رادیوی این شبکه پیش از این بیشتر حالت خبری داشت، برای همین در حوزۀ تاریخ شفاهی، یعنی موضوعی که به‌نظر من خیلی جای بحث دارد برنامه‌هایی مانند «صدای تاریخ» طراحی کردیم. جالب است اگر بدانید حوزه هنری کتابی با نام «صد و یک خاطره جنگ» چاپ کرده که خاطره یک ژنرال بوسنایی را در زمان جنگ روایت کرده است. این کتاب منشأ یک نمایشنامه رادیویی شد که در برنامه «صدای تاریخ» آن را پخش می‌کنیم. برنامه‌های جذاب دیگری نیز در حوزۀ نمایشی طراحی کردیم که با فرهنگ و ذائقه مخاطبانمان هماهنگ باشد. از دیگر نمونه‌های دیگر این نمایشنامه‌ها می‌توانم به «عمو میشو» اشاره کنم. این فرد کسی بوده که شغلش واکسی بوده و در حین اینکه کفش‌ها را واکس می‌زده با یک‌سری اشعار و حرف‌های عارفانه به مردم امید می‌داده است. طبق گفته مردم آن منطقه، برای عمو میشو باشکوهترین تشییع جنازۀ تاریخ سارایوو برگزار شده است. ما این موضوع را برای انتقال فرهنگ عرفانی مبتنی بر اشعار مولانا و شاعران ایرانی سوژه نمایشنامه کردیم.
تسنیم: آیا شما از نویسندگان اهل منطقه بالکان برای نگارش این نمایشنامه‌ها استفاده می‌کنید؟ اساساً چقدر در ایران ظرفیت برای ساخت برنامه‌هایی با فرهنگ منطقه بالکان وجود دارد؟
سوهانی: یکی از محدودیت‌هایی که وجود دارد همین موضوع است. ما حدود 8 نفر مترجم خوب داریم و با همین بضاعت داریم رادیو و تلویزیون را 24ساعته می‌کنیم. برخی از اتباع منطقه بالکان نیز هستند که با کانال بالکان سحر همکاری می‌کنند. این افراد واقعاً با عشق به جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند. به‌غیر از آن برنامه‌هایی نیز در دفتر سارایوو تولید می‌شود که از همکاران بومی برای ساخت آنها استفاده می‌کنیم، برای مثال یک کار داستانی بلند را به سرانجام رساندیم که از بازیگران تا عوامل پشت دوربین همه بوسنیایی بودند.
متناسب با ساختار اجرایی‌مان یک سیستم منظم ترجمه و زیرنویس برای این شبکه به راه انداختیم
تسنیم: در برنامه کافه سحر هم همه بوسنیایی هستند و آیا این برنامه در ایران ضبط می‌شود؟
سوهانی: بله در ایران ضبط می‌شود و مجریان آن بوسنیایی هستند و کارشناسان هم از طریق اسکایپ با این برنامه ارتباط می‌گیرند. کارشناسان که اهل منطقه بالکان هستند نیز به‌فراخور موضوع انتخاب می‌شوند، مثلاً فرض کنید وقتی موضوع فوتبال داغ است، آقای برانکووویچ را دعوت می‌کنیم. در مورد میهمانان و کارشناسان برنامه باید بگویم همیشه ارتباطات خوبی توانستیم با مقامات محلی داشته باشیم. دفتر ما در آن منطقه فعال است و برای نمونه نماینده‌مان اخیراَ با باقر عزت بگوویچ فرزند رهبر فقید بوسنی و هرزگوین گفتگو کرده است. همچنین در ویژه‌برنامه‌هایی که ترتیب می‌دهیم، مانند همایش انتفاضه مقامات مختلفی مانند رئیس مجلس بوسنی حضور داشتند.
تسنیم: برای پخش برنامه‌های تأمینی بیشتر قائل به دوبله هستید یا زیرنویس؟
سوهانی: اخیراً متناسب با ساختار اجرایی‌مان یک سیستم منظم ترجمه و زیرنویس برای این شبکه به راه انداختیم که از لحاظ هزینه برای ما به‌صرفه است. علت استفاده از شیوۀ زیرنویس به چند دلیل بود، یکی اینکه شبکه‌های معروف دنیا با زیرنویس در آن منطقه برنامه پخش می‌کنند و فرهنگ زیرنویس کاملاً جا افتاده است. دوم اینکه در منطقه بالکان بحث تفاوت لهجه بسیار پررنگ است، یعنی علی‌رغم اینکه اشتراک زبانی وجود دارد ولی فردی که مثلاً در بوسنی است با کسی که در کرواسی است تفاوت لهجه دارند، در نتیجه زیرنویس تا حدود زیادی می‌تواند مشکل تفاوت لهجه را حل کند. و از طرف دیگر برای ما ترویج زبان فارسی بسیار مهم است. زیرنویس این فرصت را به ما میدهد که بتوانیم مخاطب را با زبان فارسی و گویش و تلفظ آن بیشتر آشنا کنیم.
انتهای پیام/*