آیا عراق علیه ایران با سعودیها همدست شده است؟
آنکه پروژه استقلال کردستان را بهطور جدی دنبال میکند، آمریکاییها هستند لذا کردها بهسمت همپیمانی با آمریکاییها رفتهاند تا بتوانند پروژه خود را اجرایی کنند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، پس از سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به عربستان سعودی و 3 نشستی که رژیم سعودی در ریاض برگزار کرد در پایان نشست سوم که با حضور نمایندگان 55 کشور عربی ــ اسلامی برگزار شده بود، سعودیها بیانیهای را صادر کرده، در آن بیانیه ایران را به برهم زدن امنیت و ثبات منطقه و جهان و حمایت از تروریسم و تندروی متهم کردند. پس از این بیانیه، شایعهای در فضای مجازی دست به دست چرخید و فحوای آن از این قرار بود که فلسطینیها که سالها است ما به آنها کمک میکنیم به قطعنامهی ضدایرانی رأی مثبت دادند، قطعنامهای که در آن به قطع روابط با ایران نیز تأکید شده است. در ادامه این شایعه آمده بود: بدتر اینکه عراق نیز به این قطعنامه ضدایرانی رأی مثبت داده است. در بخش نخست به جایگاه نشست برگزارشده و مکری که عربستان در برگزاری این نشست به کار گرفت پرداختیم، در بخش دوم، به شبههای که در خصوص فلسطین مطرح شده است پرداختیم و در این نوشته به چرایی سکوت نمایندهی عراق در این نشست و صدور بیانیه میپردازیم.
در بخش نخست اشاره شد که عربستان بیانیه نشست ریاض را در عمل انجامشده قرار داد و بیانیه را بر آنها تحمیل کرد، در حقیقت بیانیه ریاض، موضع تحمیلی عربستان در این نشست بود. با وجود پاسخ فوق اما جای این سؤال کماکان باقی است که چرا نماینده فلسطین و عراق پس از اطلاع از بیانیهی این نشست همچون لبنانیها در مقابل آن موضعگیری نکردند؟
پاسخ این سؤال در ماهیت کسانی نهفته است که به این نشست دعوت شدهاند. اگر ماهیت نماینده عراق در این نشست را بهتر بشناسیم این سؤال پاسخ داده شده است.
نماینده عراق در این نشست که بود؟
نمایندهی عراق در این نشست فؤاد معصوم، رئیس جمهور عراق بود. پیش از آنکه به تبیین ماهیت نمایندهی عراق بپردازیم لازم است به تقسیم قدرت در عراق بین طوایف مختلف این کشور اشاره کنیم.
تقسیم قدرت سیاسی در عراق
براساس توافقی که پس از سقوط صدام حسین در عراق بین طوایف این کشور به وجود آمد قدرت سیاسی براساس میزان جمعیت بین طوایف عراقی تقسیم شد، بر همین اساس پست نخست وزیری به شیعیان رسید. رئیس پارلمان از اهل سنت و رئیس جمهور از کردهای عراق است. براساس نظام سیاسی موجود در عراق قدرت اجرایی در این کشور در اختیار نخست وزیر است. علت این امر به میزان جمعیت شیعیان عراق بازمیگردد. براساس آمار موجود بیش از 60% جمعیت عراق را شیعیان تشکیل میدهند، به همین دلیل بالاترین مقام اجرایی کشور که نخست وزیر است به شیعیان رسید.
کردها که بیشترشان اهل سنت هستند و طوایف غیرسنی مثل ایزدیها را نیز در خود جای دادهاند پست ریاست جمهوری را در اختیار دارند. در نظام سیاسی عراق، رئیس جمهور تنها بر برخی امور نظارت دارد و تأیید نهایی برخی مصوبات بهعهده او است و در حقیقت پست سیاستگذاری و نظارتی دارد و در اجرا نقشی ندارد.
اهل سنت عرب، پست ریاست پارلمان را در اختیار دارند که ریاست قوه قانونگذاری است. البته در مجلس فراکسیونهای شیعیان و کردها نیز حضور دارند اما همواره رئیس مجلس از اهل سنت عراق است.
نگاهی به مواضع کردهای عراق در بحران کنونی
یکی از مسائلی که امروز بهشدت از سوی آمریکاییها در منطقه غرب آسیا در حال پیگیری است، مسئله تشکیل کشور کردستان در این منطقه است. در راستای اجرای این پروژه آمریکاییها طی سالهای گذشته تلاش کردهاند کردهای ایران، عراق، ترکیه و سوریه را به اجرایی شدن این پروژه امیدوار کنند.
در همین راستا امروز شاهد این هستیم که با وجود خروج رسمی نیروهای آمریکا از عراق، شاهد حضور آمریکاییها در کردستان عراق هستیم. در سوریه نیز از 2 سال قبل تا کنون 200 نیروی ویژهی آمریکا حضور دارند که کار آنها آموزش نیروهای کرد است، یعنی آمریکاییها در 2 کشور بحرانزدهی عراق و سوریه بهطور غیررسمی در منطقه کردستان حضور دارند. کمک آمریکاییها به کردهای ترکیه غیرمستقیم است اما ترکیه از این مسئله آگاه و بسیار نگران است، تا جایی که در جریان کودتای نافرجام سال 2016 ترکیه روابط ترکها با آمریکاییها تیره شد، این تیرگی روابط از دو جهت بود؛ یکی پناه دادن آمریکاییها به فتحالله گولن و دیگری، حمایت آمریکاییها از کردهای ترکیه.
وضعیت کردهای سه کشور ترکیه، سوریه و عراق
کردهای ترکیه بهشدت با حکومت مرکزی درگیر هستند و حکومت مرکزی به آنها اجازهی قد علم کردن نمیدهد. کردهای سوریه نیز در وضعیت ضعیفی به سر میبرند که بدون حمایت آمریکاییها نمیتوانند روی پای خود بایستند. در این میان کردهای عراق نسبت به کردهای ترکیه و سوریه وضعیت متفاوتی دارند. آنها از زمان سرنگونی صدام بهدنبال استقلال بودهاند و در چند مرحله برای استقلال از حکومت مرکزی عراق اقدام کردهاند. هماکنون حالت نیمهمستقل دارند و بهصورت ایالتی مستقل عمل میکنند و بر سر برخی اقدامات خودسر، با دولت مرکزی اختلاف دارند.
کردهای عراق در زمان اشغال موصل توسط داعش بهنوعی مقابل آنها ایستادگی نکردند و گذاشتند داعش بهراحتی موصل را در اختیار گیرد با این تصور که با این کار حکومت مرکزی تضعیف خواهد شد و آنها بتوانند مسئله استقلال خود را در سایهی ضعف دولت مرکزی دنبال کنند. آنها یکی از مخالفان جدی حشد الشعبی (بسیج مردمی) عراق بوده و هستند. تنها زمانی کردهای عراق در این زمینه سکوت کردند و پروژه استقلالطلبی خود را مجبور شدند متوقف کنند که داعش پس از اشغال موصل بهسمت سلیمانیه عراق حرکت کرد، در اینجا بود که حشد الشعبی به داد آنها رسید و آنها عملاً مجبور به توقف پروژه استقلالطلبی شدند و مخالفت با حشد الشعبی را موقتاً کنار گذاشتند.
با موفقیتهای دولت عراق در استانهای الانبار و موصل و ریشهکن شدن قریب الوقوع داعش در عراق، کردهای عراق باز به یاد پروژه استقلالطلبی خود افتادهاند. در زمانی که ارتش عراق و حشدالشعبی در موصل در حال ریشهکن کردن داعش بودند، کردهای عراق در اسفند ماه 95 اعلام کردند آمادگی دارند برای استقلال کردستان، رفراندوم برگزار کنند. این اقدام کردهای عراق آنقدر تحریکآمیز بود که موجب شد ترکیه نقاطی از کردستان عراق و سوریه را در شمال این 2 کشور بمباران کند. در حال حاضر آن که پروژه استقلال کردستان را بهطور جدی دنبال میکند، آمریکاییها هستند لذا کردها با وجود آنکه روابط نسبتاً مناسبی با ایران داشتهاند اما بهخلاف این روابط، بهسمت همپیمانی با آمریکاییها رفتهاند تا بتوانند پروژه خود را اجرایی کنند.
برآورد
در خصوص حضور فؤاد معصوم در نشست ریاض علاوه بر آنکه باید با توجه، اقدامات خودسرانه و تحمیلی عربستان در این نشست در نظر گرفته شود، این نکته را نیز نباید از یاد برد که وی نمایندهی کردهای عراق است، کردهایی که در پیگیری پروژه استقلال کردی با آمریکاییها همپیمان شدهاند و به همین جهت حشد الشعبی و دولت عراق مانعی مقابل آنها محسوب میشود، در این راستا، ایران حامی اصلی دولت عراق و حشد الشعبی است به همین دلیل باید گفت ایران نقطه مقابل کردها در اجرای پروژه کردی محسوب میشود لذا در نشستی که تمامی همپیمانان آمریکا حضور دارند طبیعی است که شخصی چون فؤاد معصوم که نمایندهی کردهای عراق است مقابل بیانیهای که ایران را محکوم میکند سخنی نگوید.
نکته پایانی
در عراق بالاترین مقام اجرایی نخست وزیر است و قدرت در حقیقت در دست او است. ایران در عراق حامی دولت و نخست وزیر است. آن کسی که در نشست ریاض حضور یافته و در برابر بیانیه تحمیلی سعودیها سکوت کرده است، نه قدرت اجرایی را در دست دارد و نه کسی است که ایران از او حمایت کرده است، مقامات دولتی عراق این بیانیه و نشست ریاض را نهتنها تأیید نکرده، بلکه آن را محکوم کردهاند.
نگاه کلی به نشست ریاض
سعودیها تلاش کردند از تمام امکانات خود برای تغییر توازن قوا در منطقه بهنفع خود استفاده کنند. آنها که سالها است تلاش میکنند بازیگری ایران در منطقه و عرصه بین الملل را از بین ببرند این بار نیز تلاش کردند برای خود در همین عرصه، دستاوردی فراهم سازند و در همین راستا کسانی را که در منطقه با آنها گفتمان مشترک داشتهاند در نشست ریاض دور خود جمع کردهاند. نگاهی اسامی به مدعوین نشست ریاض نشان میدهد همهی آنها کسانی هستند که یا با ایران مشکل داشتهاند یا اینکه اتحادی و پیمانی با آمریکاییها دارند. در حقیقت نشست ریاض تلاش برای ایجاد ائتلافی جدید علیه ایران بود که با حضور کسانی از جنس سعودیها میتوانست شکل بگیرد. این نشست می تواند نگران کننده باشد اما گذشته سعودی در ائتلافسازی تا حد زیادی میتواند این نگرانی را رفع کند چرا که آنها نهتنها در ائتلافسازی تا کنون فقط در مقام سخن موفق بودهاند بلکه در ائتلافسازیهای خود بهگونهای رفتار کردهاند که همپیمانان خود را بهسمت ایران سوق دادهاند. در ائتلافی که عربستان در خصوص یمن شکل داد این مسئله در مورد عمان و پاکستان مصداق یافت و در نشست کنونی ریاض نیز موجب شد قطر و تا حدی ترکیه بهسمت ایران متمایل شوند.
انتهای پیام/*