شاید مشکل عربستان و قطر دیپلماتیک حل شود ولی اتحاد عربی وجود ندارد
کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: اگر ترامپ به عربستان سفر کرد تا جبهه واحدی از کشورهای عربی در برابر ایران تشکیل دهد، این ایده قطعا شکست خورده است.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، اخیرا و بعد از سفر ترامپ به عربستان شاهد چند اتفاق پیش‌سر هم در منطقه بودیم که برخی معتقد به ارتباط آنها با یکدیگر هستند، از یک سوء عربستان و برخی از کشورهای عرب خلیج فارس ارتباط خود با قطر را قطع کردهاند و از سوی دیگر نیروهای عراقی و سوری توانسته‌اند با شکست داعش در مرز دو کشور به یکدیگر برسند، بعد از همه این اتفاقات، داعش موفق شده علمیات تروریستی بی‌سابقه‌ای را در ایران انجام دهد.
حال سوال مهم این است که آیا این اتفاقات به یکدیگر مرتبط هستند؟ و آیا قرار است با این اتفاقات پشت سرهم پیام خاصی منتقل شود؟ همه اینها ما را بر آن داشت تا برای بررسی بیشتر موضوع به سراغ کارشناسان برویم.
آنچه در ادامه می‌آید متن گفتگو با محمدرضا عرفانیان کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص تحلیل اتفاقات اخیر در منطقه است.
عمده اتفاقات منطقه ریشه فرامنطقه‌ای دارد
در مدت اخیر چند اتفاق افتاده که با سفر آقای ترامپ به منطقه شروع شد، بعد از این سفر قطع روابط سعودی‌ها با قطر و همچنین عملیات تروریستی در تهران را در کنار پیشروی ارتش سوریه در این کشور داشتیم آیا این اتفاقات به یکدیگر مربوط است؟
عرفانیان: بگذارید به این شکل به مساله نگاه کنیم. تحولاتی که در منطقه اتفاق می‌افتد نه مثلا طی یکی دو سال اخیر بلکه کل اتفاقاتی که در طی یکی دو قرن اخیر در منطقه اتفاق افتاده عمدتا ریشه‌های فرامنطقه‌ای داشته است؛ این اتفاقاتی که در عربستان، قطر و سوریه می‌افتد به دلیل مداخلات کشورهای فرامنطقه‌ای مانند آمریکا و دیگر کشورها در منطقه است که این تحولات را به وجود می‌آورند و از این نظر تمام اتفاقاتی که در منطقه می‌افتد به دلیل نوعی مداخلات فرامنطقه‌ای بوده است، حالا اینجا بعضی از کشورها مانند ایران مستقل هستند که مقوله دیگری است و به مشی استقلالی که انتخاب کردهاند مرتبط است البته همانگونه که مقام معظم رهبری هم فرمودند به هر حال این استقلال هزینه هم دارد ولی در عین اینکه هزینه‌ها داده شده کشور استقلالش را هم حفظ کرده است.
در شرایطی که رویدادهای منطقه ریشه‌های فرامنطقه‌ای دارد، من کشورهای منطقه را حتی فاقد اختیار نسبی می‌دانم، مکررا این گفته شده که آقای ترامپ مثلا قبل از اینکه رئیس‌جمهور شود بدترین دشنام‌های سیاسی را به کشوری مانند عربستان داده بود؛ به هرحال در عرف دیپلماتیک اگر بخواهند به کشور توهین هم کنند از الفاظ دیپلماتیک استفاده می‌کنند ولی ترامپ صراحتا به عربستان گاو شیرده گفته بود اما با این وجود وقتی که به عربستان سفر کرد هم سعودی‌ها حداقل 110 میلیارد دلار با او در یک مقطع قرارداد تسلیحاتی بستند و هم اینکه می‌گویند در ده سال آینده می‌خواهند خریدهای بیشتری را انجام دهند که ممکن است تا مرز 400 میلیارد دلار هم برسد که این مبلغ خیلی خیره کننده است. همچنین ترامپ با وجود همه بد و بیراه‌ها و فحش‌های غیردیپلماتیکی که به عربستان داده بود نزدیک به یک میلیارد دلار از آنها هدیه گرفت که خود نشان دهنده فاقد اختیار بودن آنهاست.
کشورهایی عرب منطقه مثل عربستان فاقد اختیار رقم زدن تحولات هستند و اتفاقاتی که توسط آنها انجام می‌شود هم ریشه‌های فرامنطقه‌ای دارد
کشورهایی مثل عربستان یا دیگر کشورهای عرب منطقه عمدتا فاقد اختیاری هستند که بخواهند تحولاتی را رقم بزنند و همین مساله نشان می‌دهد اتفاقاتی هم که توسط آنها انجام می‌شود همه ریشه‌های فرامنطقه‌ای دارند اما چیزی که اتفاق افتاده این است که مشاهده می‌کنیم سیاست خارجی آمریکا حداقل در تاکتیک‌ها تغییر کرده یعنی در نوع نگاه به منطقه روش آقای ترامپ با روش‌های آقای اوباما خیلی فرق می‌کند که این تغییر روش می‌تواند برنامه‌ریزی شده یا تصادفی باشد ولی اتفاقی که افتاده این است که عملکرد سیاست خارجی آمریکا تغییر کرده و این تغییر مقداری هم داخل آمریکا را دچار تشنج و تنش کرده است، به نظرم اتفاقاتی که بین سیاستمدارهای آمریکایی می‌افتد نشان می‌دهد که شاید برخی از مسائل برنامه‌ریزی شده هم نیست، چون آقای ترامپ از یک طرف قطر را حامی تروریست اعلام می‌کند و از طرف دیگر آقای تیلرسون وزیر امورخارجه وی می‌گوید که امیداوریم از راه‌های دیپلماتیک مساله حل شود؛ این نشان می‌دهد رئیس‌جمهور یک چیز را می‌گوید و وزیر خارجه او یک چیز دیگر را و حداقل در دو سه ماه اخیر وحدت رویه در کاخ سفید نیست.
هفته‌های آینده زوایای بیشتری از نابسامانی در سیاست‌خارجی آمریکا مشخص می‌شود
ناهماهنگی‌های اخیر در میان آمریکایی‌ها می‌تواند ناشی از عدم برنامه‌ریزی باشد یا اینکه تجربه، اطلاعات و شناخت کافی ندارند، کما اینکه مثلا برخی از رسانه‌ها مطرح کردند آقای ترامپ تا یکی دو هفته پیش اصلا نمی‌دانسته که آمریکا در قطر پایگاه دارد البته نمی‌دانم تا چقدر می‌توان این مساله را باور کرد ولی به هر حال آن چیزی که ما الان به عنوان یک تحلیلگر می‌بینیم این است که سیاست‌خارجی آمریکا دچار یک نوع نابسامانی است که روزها و هفته‌های آینده زوایای بیشتری از آن مشخص خواهد شد.
الان ترامپ با متحدین اروپایی خود دچار مشکل شده و آمریکا از پیمان پاریس خارج شده است، در حالی در روابط واشنگتن و برلین تنش ایجاد شده و تنشی هم در روابط واشنگتن و پاریس دارد به وجود می‌آید که اینها تا چندی پیش از متحدین آمریکا بودند و همه یک صدا راجع به منطقه صحبت می‌کردند ولی الان می‌بینید که ترامپ قطر را متهم به حمایت از تروریسم می‌کند ولی رئیس جمهور فرانسه وقتی تلفنی با امیر قطر صحبت می‌کند آرزو می‌کند که بحران از طریق مسیرهای دیپلماتیک حل شود. به هر حال سیاست خارجی واشنگتن هم در منطقه و هم در اروپا دچار نوعی مشکل و پارادوکس شده است، پارادوکسی که نمی‌دانم می‌شود گفت برنامه‌ریزی شده هست یا خیر ولی در هر حال می‌توان گفت اینهایی که سکاندار کاخ سفید هستند تجربه کافی ندارند و تمام تیمی که همراه آقای ترامپ سرکار آمده‌اند بیزینس‌هایی هستند که تجربه سیاسی کافی ندارند.
تمام تلاش ترامپ برای ایجاد جبهه ضد ایرانی شکست خورد
در مورد تاثیر سفر ترامپ به عربستان اینگونه فرض کنید که ترامپ به عربستان سفر کرد تا جبهه واحدی از کشورهای عربی در برابر ایران تشکیل دهد، ایده‌ای که به دو دلیل واضح قطعا شکست خورده یکی اینکه اینها صحبت از ناتوی عربی می‌کردند اما ناتوی عربی مثل نوزادی است که قبل از اینکه متولد شود مرد، یعنی با اتفاقاتی که در قطر افتاد و خروج آن از ائتلافی که عربستان علیه یمن تشکیل داده بود این ناتوی عربی قبل از اینکه متولد شود مرد و نه تنها ناتوی عربی شکست خورد بلکه الان موجودیت شورای همکاری خلیج فارس هم زیر سوال است یعنی الان با قطع رابطه‌ای که از طرف عربستان، بحرین و کشورهای عربی دیگر با قطر اتفاق افتاده عملا شورای همکاری خلیج فارس هم زیر سوال است، هرچند نمی‌توانیم بگوئیم اینها دیگر زیر یک سقف جمع نخواهند شد ولی عملا دیگر اتفاق نظری نخواهند داشت. این دو اتفاق حتی می‌تواند در اتحادیه عرب تاثیر بگذارد و اتحادیه عربی که در چند دهه گذشته خود را دارای صدای واحد می‌دانسته حتما دچار فراز و نشیب خواهد شد، با سفر آقای ترامپ به جای اینکه تشکل‌های عربی تقویت شوند همگی یا از بین رفته‌اند یا زیر سوال قرار گرفته‌اند بنابراین سفر وی علی‌رغم قراردادهای تسلیحاتی خیره کننده‌ای که با عربستان داشته فاقد ارزش است.
ممکن است سعودی‌ها در بلبشوی مبارزه با تروریسم، به سوریه و عراق نیرو اعزام کند
در شرایطی که به قول شما نه تنها ناتوی عربی اتفاق نیفتاده، بلکه اتحادیه عرب هم دچار چالش شده است، آیا این اتفاقات می‌تواند باعث شود که در پی دعوای قطری– سعودی حمایت لجستیکی و دیپلماتیک از تروریست‌ها در سوریه و عراق هم کمتر شود؟
عرفانیان: ببینید این رویدادی که اتفاق افتاد هم می‌تواند هم نکات مثبت و هم نکات منفی داشته باشد، نکات مثبتش همین است که گفتید یعنی می‌تواند جبهه واقعی مبارزه با تروریسم را تقویت کند که صراحتا به معنای تقویت جبهه ایران است، چون واقعا ایران است که دارد با تروریسم در منطقه مبارزه می‌کند و برای مردم هم مشخص شده آن عده‌ای که از تروریسم حمایت می‌کنند کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای هستند. حال آن کشورها و ملت‌هایی که واقعا می‌خواهند با تروریسم مبارزه کنند در جبهه ایران قرار می‌گیرند و اگر خودشان هم جبهه دیگری داشته باشند حتما از این به بعد مبارزات‌شان را بیشتر و پررنگ‌تر خواهند کرد و حمایت‌های لجستیکی بیشتر خواهد شد این نکات مثبت قضیه است اما یک نکته دیگر که شاید در تحلیل‌ها کمتر دیده شده این است که وقتی حالتی اینگونه پیش می‌آید ممکن است باعث شود تا یک نابسامانی عملکردی در منطقه ایجاد شود و حتی الان طرف‌هایی مانند عربستان که از تروریسم حمایت می‌کنند و صراحتا می‌گویند ما دوست داریم ایران را به هم بریزیم و داعش به ایران بیاید (البته اگر دیپلمات‌های آنها نمی‌گویند رسانه‌هایشان داد می‌زنند) و کانون‌هایی که از تروریست حمایت می‌کنند پرچم ضدتروریستی برداشته‌اند؛ وقتی یک چنین حالت نابسامان و به اصلاح آمیانه بلبشویی ایجاد می‌شود هرکسی خودش را مدعی مبارزه با تروریسم می‌داند و ممکن است به این بهانه در کانون‌هایی که پرتنش و چالش است نابه‌سامانی ایجاد شود.
اگر بخواهم روشن‌تر بگویم این است که ممکن است عربستان واحدهایی را به اسم مبارزه با تروریسم تشکیل دهد و به داخل سوریه، عراق یا کشورهای دیگری که در جبهه عربستان قرار گرفته‌اند اعزام کند که اینها ایجاد نابه‌سامانی خواهد کرد و ممکن است کمی جبهه مقاومت را با چالش روبرو کند.
برنامه‌ریزی حادثه تهران متعلق به یکی دو هفته اخیر نیست
چگونه در شرایطی که دعوای قطری – سعودی در جریان است به یکباره علمیات بی‌سابقه‌ای در تهران انجام می‌شود؟
عرفانیان: برنامه‌ریزی اتفاقی که در تهران افتاد متعلق به یکی دو هفته اخیر نبوده و کشوری مانند عربستان حتما از ماه‌ها قبل برای این کار برنامه‌ریزی کرده، گروه‌هایی را آموزش داده و مقدماتی را فراهم کردند.
تصور آنها این است که صدایشان بلندتر از بقیه است و ریاض تصور می‌کند چون حمایت اعراب را دارد از صدای بلندتری برخوردار است؛ تصور می‌کند چون پول‌ها و دلارهای فراوانی دارد و می‌تواند به کشورهای منطقه و کشورهای کوچکی مانند مولداوی، جیبوتی و دیگر کشورهایی که اطرافش هستند تزریق کند صدایش بلندتر است و اینکه اگر بگوید ریاض دارد با تروریسم مبارزه می‌کند همه صدای آن را می‌شنوند و اگر بگوید ایران حامی تروریسم است دیگران هم باور می‌کنند. اما واقعیت این است که آنها اشتباه بزرگی کردهاند چون همانطوری که عرض کردم کشورهای فرامنطقه‌ای با آقای ترامپ مشکلات بسیاری دارند و آقای ترامپ هم در سیاست خارجی و داخلی هنوز نتوانسته همه جناح‌های این کشور را قانع کند و همه آمریکایی‌ها را قانع کند که رئیس‌جمهور است، هنوز خود آمریکایی‌ها هم در مورد ترامپ با تردید مواجه هستند و هنوز در مورد اینکه انتخاباتی که برگزار شده درست بوده یا نه مشکل دارند، دیدید که ترامپ رئیس FBI را سر همین موضوع برکنار می‌کند.
مشکلات داخلی آمریکا، عربستان را دچار اشتباه استراتژیک و تاکتیکی کرده است
آمریکا همانطور که در داخل مشکل دارد در مورد موضوع روابط خارجی هم دچار مشکل است و این اشکال و نوع دید هم حتما به متحدین آن سرایت کرده است و به همین دلیل است که به نظر می‌رسد واقعا عربستان اشتباه استراتژیک و تاکتیکی داشت و البته این اشتباه اول آنها هم نیست، سعودی‌ها در یمن هم دچار اشتباه شد و مداخلاتی که در این کشور کردند برای آنها تبدیل به باتلاقی شده که نه می‌توانند از آن خارج شوند و نه می‌تواند ادامه دهند، آنها در عراق هم مداخلاتی کردهاند که این هم از دیگر اشتباهات آنهاست و همه اینها عربستان را گیر خواهد انداخت.
در مورد علمیاتی که در تهران اتفاق هم هرچند آنها تکذیب می‌کنند و می‌گویند که در آن دست نداشته‌اند ولی آنگونه که رسانه‌ها و طرفداران آنها می‌گویند حتما با چراغ سبز و حمایت لجستیکی عربستان بوده و البته این اتفاق هم دیگر اشتباه بزرگی آنها بود که برای آنها گران تمام خواهد شد.
در مجموع به عنوان یک تحلیلگر باید عرض کنم که اتفاقات منطقه به شدت به ضرر عربستان و کسانی خواهد شد که از تروریسم حمایت می‌کنند و همچنین به شدت تشکل و ائتلافی را که اینها می‌خواستند از کشورهای عربی تشکیل دهند تهدید خواهد کرد و باعث خواهد شد که عربستان در یک سراشیبی سیاسی قرار بگیرد که اگر این اشتباهات ادامه پیدا کند می‌تواند موجودیت سیاسی خود عربستان را هم به خطر بیندازد.
حادثه تروریستی تهران چهره مظلوم جمهوری اسلامی را نشان داد
نتایج عملیات تروریستی در تهران از نظر سیاسی، تحولات منطقه و همینطور فشار بر تروریست‌ها چه تاثیری خواهد داشت؟
عرفانیان: اتفاق تهران برای ما خیلی دردناک بود و برخی از هموطنان ما شهید شدند ولی در عین حال چهره مظلوم جمهوری اسلامی را نشان داد که قربانی تروریسم است و دست کشورهایی مثل عربستان و کشورهای فرامنطقه‌ای که اینقدر ایران را متهم می‌کنند رو شد.
الان فضای رسانه‌ای در جهان فراگیر است و چیزی مخفی نمی‌ماند، افکار عمومی هم متوجه شدند اینهایی که مدعی هستند برای مبارزه با تروریسم با ایران مقابله می‌کنند ادعایشان دروغی بیش نیست و این نکته‌ای است که از حادثه تهران بیرون می‌آید.
این عملیات تروریستی هیچ سودی برای دشمنان نداشت و امنیت ما امنیت خلل ناپذیر است، یک پارچگی مردم خلل‌ناپذیر است و بنابراین آنها به هیچ کدام از اهدافشان نرسیدند، اگر هدف این بود که کشور را به هم بریزند هیچ دستاوردی جز شهید کردن چند انسان بی‌گناه نداشتند اما از طرف دیگر برای جمهوری اسلامی ایران دستاوردهای زیادی داشت اینکه نشان داد جمهوری اسلامی ایران قربانی تروریسم است و کشورهای دیگر به رغم ادعاهایی که دارند چطور با ایران برخورد می‌کنند، قطعا جبهه واقعی مبارزه با تروریسم تقویت خواهد شد و این اتفاقات، آخرین اتفاقات روزهای عمر داعش است.
شاید مشکل عربستان و قطر از راه دیپلماتیک حل شود ولی اتحاد عربی که عربستان مدعی آن بود وجود نخواهد داشت
اختلاف قطری و سعودی به کجا می‌رسد؟
عرفانیان: مشکل روابط قطر و عربستان شاید از طریق راه‌هایی دیپلماتیک بعد از یکی دو هفته یا یکی دو ماه حل شود ولی این مهم نیست که اینها دوباره سفرای یکدیگر را بپذیرند یا نه، اگر از این بازی‌های سیاسی بگذریم این اتفاق نشان داد که اتحاد عربی که عربستان مدعی است هم وجود دارد و هم خودش رهبر آن است وجود ندارد و این اتحاد که برخی وقت‌ها اسم آن را اتحادیه عرب، ناتوی عربی یا شورای همکاری خلیج فارس می‌گذارند صدای و اقدامات واحدی ندارند و آنجا دچار چالش، انشعاب و تفرقه هستند؛ آینده به این سمت می‌رود که چنین ائتلافی دیگر وجود نخواهد داشت.
منبع:نسیم آنلاین
انتهای پیام/