همه چیز درباره گروه‌های مقاومت مردمی عراق؛ از مقابله با رژیم بعث تا مبارزه با داعش

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، در روزهایی که سخن از آزادسازی موصل و پاکسازی عراق از عناصر تروریستی و تکفیری‌ها در صدر اخبار جهان قرار گرفته است، بار دیگر رشادت‌ها و جانفشانی‌های رزمندگان مقاومت که در صحنه جهاد با دشمنان اسلام در جبهه‌ها حاضر شدند و با خون خود مانع پیشروی تروریست‌ها شدند، مرور می‌شود. شهدا، جانبازان و رزمندگان عراقی که با شجاعت در صحنه مبارزه خوش درخشیدند و رؤیای خوش تصرف عراق را برای تکفیری‌ها به کابوس مرگ تبدیل کردند.

گروه داعش در 9 ژوئن 2014 (19 خرداد 1393) به شمال عراق حمله کرد و شهر موصل و برخی از مناطق این کشور را اشغال کرد و پس از آن، اماکن مقدس به ویژه مساجد و آرامگاه‌های مقدس را تخریب کرد. نیروهای داعش آرامگاه‌های یونس پیامبر، جرجیس، شیث پیامبر و بقعه یحیی بن زید در حومه شهر کوفه را منفجر کردند. حکومت عراق برای مقابله با تروریست‌ها بسیجی مردمی را در کنار ارتش تشکیل داد.  

عملیات آزادسازی موصل، پایتخت خودخوانده گروه تروریستی داعش در عراق، از 26 مهر 1395 و با مشارکت ده‌ها هزار تن از نیروهای ارتش و پلیس عراق و با همراهی نیروهای داوطلب مردمی و پیشمرگه کُرد آغاز شد و نیروهای عراقی بعد از حدود 100 روز شرق موصل را به‌طور کامل آزاد کردند. نیروهای عراقی عملیات آزادسازی بخش غربی موصل را از یکم اسفند 1395 شروع کردند و این عملیات همچنان ادامه دارد. "حیدر العبادی" نخست‌وزیر عراق روز پنجشنبه هشتم تیرماه 96 از پایان گروه تروریستی داعش در عراق خبر داد. نیروهای مبارزه با تروریسم عراق در این روز مسجد النوری، گلدسته الحدباء و السرجخانه در موصل قدیم را آزاد کردند.

گروه‌های مقاومت متعددی با شاخه نظامی از زمان حکومت صدام و رژیم بعث در عراق یا بعدتر در زمان حمله آمریکا به عراق در گوشه و کنار این کشور یا در کشورهای مجاور همچون ایران و سوریه تشکیل شدند. اما با حمله تکفیری‌ها به عراق و فتوای جهاد مرجع تقلید عراق، شکل سازمان یافته‌ای تحت لوای بسیج مردمی با عنوان الحشد الشعبی یافت که داوطلبان مردمی زیادی را برای دفاع از مقدسات اسلامی و شرکت در خط مقاومت جذب کردند. اینکه بسیج مردمی عراق چگونه و با چه تفکراتی آغاز شد؟ و گروه‌های مقاومت مختلف در گوشه و کنار کشور عراق با نیروی ایمان و اعتقاد مردم چگونه شکل گرفت و چطور با اتحاد و یکپارچگی در مسیر جهاد توانستند بر دشمن تکفیری غالب شوند؟ همان چیزیست که در این نوشتار به آن پرداخته می‌شود.

الحشد الشعبی

بسیج مردمی عراق (به عربی: الْحَشْدُ الشَّعْبی) مجموعه نیروهای شبه‌نظامی داوطلب عراقی که در سال 1394 شمسی و 2015 میلادی برای مقابله با حملات داعش به شهرهای عراق سازمان‌دهی شدند. در زبان عربی «حشد» به معنای جماعت، گروه و جمعیت است و «شعب» نیز در عربی معاصر به معنای گروهی از مردم با مشترکاتی خاص است.  این اصطلاح امروزه برای نیروهای بسیج مردمی در عراق به کار می‌رود.  این سازمان، در پاسخ به دعوت دولت عراق و آیت الله سیستانی مرجع شیعه، در نجف، در قالب نیرویی نظامی در کنار ارتش تشکیل شد.

پایه‌گذاری الحشدالشعبی در عراق، سه مرحله داشته است:

دستور نخست وزیر: نوری مالکی نخست وزیر وقت عراق که فرماندهی نیروهای مسلح را نیز بر عهده داشت، طی حکمی فرمان تشکیل بسیج مردمی عراق برای رویارویی با تهدید داعش و جلوگیری از حمله به بغداد را صادر کرد.

فتوای آیت الله سیستانی: سه ماه پس از شروع فعالیت الحشد الشعبی، آیت الله سیستانی مرجع شیعه در نجف به وجوب کفایی جهاد، فتوا داد و از همه کسانی که توانایی جنگیدن داشتند، دعوت کرد، در کنار نیروهای ارتش به مقابله با داعش بپردازند. این فتوا از یکسو نقش بسزایی در ترغیب مردم به پیوستن به الحشد الشعبی داشت و از سوی دیگر به آن، مشروعیت بخشید. به گفته الحسینی رئیس شورای بسیج مردمی عراق صدها هزار تن از مجاهدان عراقی پس از فتوای حضرت آیت الله سیستانی به بسیج پیوستند.

مشروعیت قانونی: در سال 2015 هیئت‌ وزیران عراق تصویب کرد که سازمان الحشد الشعبی، سازمانی رسمی و مرتبط با نخست‌وزیر باشد. لذا این نیرو به‌ صورت رسمی، بخشی از ساختار نیروهای مسلح عراق محسوب و وابسته به فرمانده کل نیروهای مسلح شد.

ترکیب طوایف دینی در الحشد الشعبی: عمدتاً ساختار و بدنه نظامی حشد شعبی را شیعیان عراق تشکیل می‌دهند اما برخی عشایر سنی عراق از استان صلاح‌الدین، استان نینوا و استان انبار، افراد فیلی که یارسان هستند و مسیحیان عراقی نیز به آن ملحق شدند. قومیت‌های مختلف این کشور اعم از از عرب، کُرد و ترکمن نیز عضو الحشد الشعبی هستند.

فالح فیاض فرمانده الحشد الشعبی، ابو مهدی مهندس معاون فرمانده و احمد اسدی، سخنگوی رسمی الحشد الشعبی است. حشدالشعبی شامل بیش از 42 تیپ است. برخی از گروه‌های سازمان دهی شده و مسلح عضو حشدالشعبی :

• سازمان بدر
• عصائب اهل الحق
• کتائب حزب الله
• قوات الشهید الصدر
• حرکة النجباء
• سرایا السلام
• سرایا الجهاد
• لواء علی الاکبر
• سرایا العتبات
• کتائب سیدالشهداء
• کتائب التیار الرسالی
• سرایا الخراسانی
• سرایا عاشوراء
• قوات وعدالله
• فرقة العباس القتالیه

مناطق عملیاتی آن‌ها عموما بغداد، بابل، دیالی، صلاح الدین، انبار، الکرمه از توابع شهر فلوجه در انبار است. بسیج مردمی عراق تا پایان سال 2015 بیش از 4 هزار شهید و 8 هزار زخمی داشته است. از نظر تعداد داوطلبان، استان بصره بیشترین سهم را داشته است.

اهم فعالیت‌های نظامی الحشد الشعبی: شکستن محاصره سامرا و آمرلی، آزادسازی جرف الصخر(که بعدها به جرف النصر شهرت یافت)، بیجی، جنوب موصل، فلوجه و مناطقی در استان صلاح الدین و الانبار. شرکت در عملیات‌های مهمی از جمله «لبیک یارسول‌الله»

الحشد الشعبی تا پایان سال 2015 یعنی پس از حدود 550 روز از تأسیس خود، 19 شهر عراق را آزاد و امنیت 52 راه مواصلاتی میان شهرها را برقرار کرده است. مساحت مناطق آزاد شده 17500 کیلومتر مربع (یک سوم مناطق تحت اشغال داعش) است.

پایگاه اینترنتی الحشد الشعبی:

http://al-hashed.net/index/

پایگاه اینترنتی حشد الشعبی

سازمان بدر عراق

تیپ بدر ابتدا توسط آیت‌الله هاشمی شاهرودی تشکیل و پس از چند ماه به آیت‌الله محمدباقر حکیم منتقل شد و آن دوران که مشخص نبود، چگونه باید این توان نظامی سازماندهی شود شهید دقایقی مسئولیت آن را برعهده گرفت. تیپ بدر از سال 1364 به صورت سازمان یافته و منظم به فرماندهی شهید اسماعیل دقایقی در ایران وارد فاز نظامی شد. با گسترش این تیپ بعدها به سپاه بدر معروف شد.  شهید دقایقی در 28 دیماه 1365 در عملیات کربلای 5 براثر اصابت خمپاره به شهادت رسید.

آیت‌الله شهید سید محمد باقر حکیم در جوار امام‌خمینی (ره)

شهید دقایقی نفر وسط

تیپ بدر در آن مقطع زمانی متشکل از دو گروه احرار و مجاهدین می‌شد.احرار متشکل از اسیران عراقی بود که به ماهیت صدام پی برده و مخالف او بودند و علاقه مند به حضور در جبهه حق علیه باطل بودند و مجاهدین نیز افرادی بودند که علیه رژیم بعث مبارزه می‌کردند و اکثر آن‌ها توسط صدام زندانی و بعد از شکنجه‌ به اعدام محکوم می‌شدند.

بعد از سرنگونی صدام و در پی آن متلاشی شدن حزب بعث و تشکیل دولت مستقل در عراق افرادی که در سپاه بدر سازماندهی شده بودند، نقش مهی را در ایجاد امنیت و استقرار حکومت عراق ایفا کردند. اکنون شاخه نظامی بدر نیز به فرماندهی "هادی‌العامری" مقابل جنایات داعش ایستاده‌ است. یکی از اقدامات مهم این سازمان آزادسازی آمرلی بود. سازمان بدر 22 کرسی را در پارلمان عراق دارد.

فرمانده سازمان بدر کیست؟

"هادی فرحان عبدالله العامری" ملقب به "حاج العامری" متولد سال 1954 در استان دیاله عراق است. او شروع مبارزات خود را با رژیم بعث عراق و حاکمیت دیکتاتوری صدام بر این کشور آغاز کرد. العامری به علت فعالیت‌هایی که در مبارزه با حزب بعث داشت حکم اعدامش صادر شده بود و سال‌ها مجبور به دوری از عراق شد. او در سال 1982 متولی امور خاص سپاه بدر در ایران بود و بعد از سال 1991 مدیریت عملیات‌های نظامی در داخل عراق را به عهده گرفت.

بعد از سقوط حزب بعث در عراق، وی به همراه همکارانش وارد عراق شد و وارد مراکز اصلی دولت شد و در سال 2005 با همکاری هم‌رزمانش توانست سازمان اطلاعاتی نوپایی را در عراق راه‌اندازی کند. او سابقه نمایندگی در پارلمان عراق و وزارت راه و ترابری در دولت نوری مالکی را در کارنامه فعالیت‌های سیاسی خود نیز دارد. العامری با درخواست نوری المالکی نخست‌وزیر وقت و فتوای آیت‌الله سیستانی مرجع تقلید شیعیان عراق، لباس نظامی به تن کرد و به استان دیالی (مکانی که داعش قصد داشت از آنجا به عنوان یک محور برای عملیات به سمت بغداد استفاده کند) رفت.

آن‌قدر اقدامات مثبت از سوی العامری در مبارزه با تروریسم صورت گرفت تا باعث شد در روند تشکیل دولت وحدت ملی به ریاست حیدر العبادی، به عنوان گزینه پیشنهادی ائتلاف دولت قانون برای تصدی وزارت‌دفاع معرفی شود، اما همان‌گونه که در دولت ائتلاف قانون به رهبری نوری مالکی، وزیر راه و ترابری بود و بارها مقامات آمریکایی به‌ویژه جان‌کری، وزیر خارجه آمریکا تلاش کردند مانع از ادامه حضور وی در کابینه عراق شوند که البته این تلاش آنها ناکام ماند.

مقاومت اسلامی نُجَباء

«مقاومت اسلامی نُجَباء» گروهی اسلامی ـ جهادی و مرکز آن در عراق است که با هدف دفاع از تمامیت ارضی، صیانت از حرم‌های اهل‌بیت(ع) و حفاظت از حریم مردم مظلوم عراق و بعدها سوریه تشکیل شده است.  نام این گروه از "خطبه حضرت زینب کبری(س) در شام" الهام گرفته شده است: «...ألا فالعجب کل العجب لقتل حزب الله النُجَباء بحزب الشیطان الطلقاء...» نام کامل این تشکل "حرکة حزب الله النُجَباء" است که در اکثر رسانه‌های انگلیسی زبان دنیا بهHezbollah Al-Nujaba شهرت یافته است.

نُجَباء در سال 2004 میلادی گروه مقاومت ساده‌ای بود که سال‌ها قبل با شمار محدودی از نخبگان انقلابی آغاز به کار کرد تا اینکه گسترش یافت و اکنون ده‌ها هزار رزمنده را در مناطق مختلف عراق تحت فرمان قرار داده است. این گروه مقاومت اسلامی در همۀ زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، رسانه‌ای و سیاسی نیز فعالیت دارد.

دبیرکل نُجَباء، حجت‌الاسلام والمسلمین «اکرم الکعبی» است که پس از مسئولیت‌های متعدد جهادی، تشکیلات نظامی دیگری به نام نُجَباء را با جذب رزمندگان شجاع و دلیر عراقی ــ که سال‌های سال، قبل و بعد از سقوط «صدام حسین» ، سوابق جهادی فراوانی داشته است، تأسیس کرد.

شیخ اکرم کعبی، دبیرکل نُجَباء

گستردگی نظامی: در حال حاضر به دلیل شدت گرفتن درگیری‌ها در سوریه، یک تیپ به سوریه اعزام شده است و دو تیپ پس از فتوای جهاد کفایی مرجعیت عالی‌قدر عراق آیت الله العظمی «سید علی حسینی سیستانی» تحت لوای سازمان بسیج مردمی عراق (الحشد الشعبی) به مبارزه علیه تروریست‌های تکفیری داعش می‌پردازد.

شرکت در عملیات:

عراق (تحت لوای الحشد الشعبی): جرف الصخر، بیجی، تکریت، آمرلی، جبال مکحول، اسحاقی، نباعی، الحویش، فلوجه، موصل و ...

سوریه: العیس، السفیرة، الراشدین، شیخ سعید، شیخ مقصود، تل شعیب، النیرب، ترکان، کفر حمرة، اللیرمون، حردتین، الملاح، نبل والزهراء، خان طومان، القصیر، سابقیه، الحاضر، زیتان، برنة، شیخ نجار، قلعجیة، خلصة، خالدیة، بانص، عبطین، وضیحی، قراصی و ... .

عصائب اهل الحق

عصائب اهل الحق شاخه ای از جیش المهدی بود که در جولای 2006 تاسیس شد و به شکل کاملا مستقل از سپاه المهدی به ویژه پس از انحلال جیش المهدی عمل کرد. این گروه از مجاهدان شیعه عراقی پس از اشغال عراق به وسیله آمریکا، در گردان‌هایی موسوم به “مجامیع خاصه” به دفاع از کشور و مردم خود برخاستند. نیروهای عصائب اهل الحق در مجموع 5000 عملیات ویژه علیه اشغالگران آمریکایی انجام دادند که این آمار بیش از 70 درصد ضربات گروه‌های مقاومت علیه آمریکایی‌ها در خاک عراق را شامل می‌شود.

 اما نقش پررنگ‌تر این مجاهدان، در زمان حمله تروریست‌های متحد آمریکا و صهیونیسم به سوریه و سپس عراق دیده شد. عصائب اهل الحق سپس در زمان هجوم داعش به عراق، مأموریت دفاع از عتبات عالیات را بر عهده گرفت و در این راه نیز در کنار ارتش عراق و گروههای دیگر مقاومت قرار گرفت. این گروه در آزادسازی مناطق مهمی همچون «آمرلی» و «جرف الصخر» نقش مهمی داشت.

پس از ورود داعش به خاک عراق، تمامی گروه‌های مقاومت عراقی از خاک سوریه به عراق رفتند؛ اما عصائب اهل الحق در سوریه ماند و به عنوان تنها گروه مقاومت عراقی حراست از مناطقی از ریف دمشق تا حرم حضرت زینب(س) را به دست گرفت.

عصائب اهل الحق از معروفترین شبه نظامیان عراق محسوب می شوند و از تجربه بالایی برخوردارند و تنظیم نظامی محکمی دارند. تعداد نیروهای عصائب اهل الحق در سال 2007 حدود سه هزار نفر و در جولای 2011 حدود 10 هزار نفر تخمین زده شد. سرمنشأ فعالیت‌های آن‌ها از افکار آیت الله شهید «سید محمد محمدصادق الصدر» است که از مراجع عظام تقلید و سید مقاومت عراق بود. حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ «قیس الخزعلی» دبیرکل فعلی عصائب‌الحق است. قیس الخزعلی از شاگردان محمد صدر پدر مقتدی صدر است.

شیخ قیس الخزعلی

سرایا الخراسانی

سرایا الخراسانی (سپاهیان خراسانی) گروهی که پس از حضور تکفیریون در سوریه با نام «مقدمه‌ سپاهیان خراسانی» به این کشور منتقل شد و دلاوری‌های فراوان در دفاع از مقدسات به نمایش گذاشت. این گروه به عنوان شاخه نظامی حزب الطلیعه اسلامی با عنوان دفاع از مقدسات در سوریه بنا نهاده شد. نام خراسانی در گروه، برگرفته از شخصیت موعود در روایات ظهور است و رزمندگان این گروه آرزو دارند جزو سپاهیان آن شخصیت بزرگ شیعی باشند که در مقدمات ظهور فعالیت می‌کند. با حضور نیروهای داعش در عراق و اشغال چند استان این کشور، نیروهای سرایا الخراسانی به کشور خود بازگشتند و این بار، در چارچوب سازماندهی جدید گروه‌های مقاومت عراقی و داوطلبان مردمی با فرماندهی الحشد الشعبی فعالیت خود را ادامه داد.  سردار شهید حمید تقوی از «مؤسسان و فرماندهان اصلی» این گروه به شمار می‌رفت که در سامرا به شهادت رسید.

یکی از ویژگی‌هایی که سرایا خراسانی را از دیگر گروه‌ها متایز میکند لوگو و نشانی است که این گروه برای خود انتخاب کرده است. نشان این گروه مانند نشان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران است.

سرایا خراسانی بیشتر از شیعیان جنوب و مرکز عراق ساخته شده و هدف اصلی آن مبارزه با داعش است. این گروه در مدت زمان 2 ماه بعد از تشکیل، آماده اجرای چندین عملیات شد. سرایا الخراسانی در عراق توسط سید علی الیاسری فرماندهی می‌شود. سید حامد الجزایری نیز معاون نیروهای سرایا الخراسانی است.

سید علی الیاسری فرمانده سرایا الخراسانی

اهداف نظامی:

-جلوگیری از ورود داعش به سامرا

-جلوگیری از تسخیر مناطق مذهبی عراق مانند نجف و کربلا و … بدست داعش

-محافظت از بغداد

-مبارزه با داعش و پاکسازی آن از عراق

تجهیز نظامی:

سرایا خراسانی از لحاظ لجستیک و نظامی از مخلوطی از سلاح‌های موجود در عراق و همچنین سلاح‌های ایرانی استفاده می‌کند. در تصاویر متعددی که از جوانان این گروه منتشر شده سلاحهایی مانند Ak-74s ، دراگانوف ، RPG107s ،M16A2s و RPG7 دیده می‌شود. تصاویر منتشر شده نشان میدهد که سرایا خراسانی به سلاحهای پیشرفته ی ساخته شده در ایران مانند Arash دسترسی دارد. این گروه از خودروهای ارتشی استفاده نمی‌کند و به وفور از خودروهای میتسوپیشی و هیوندای اهدایی اسپانسر استفاده می‌کنند.

گستره نظامی: در حال حاضر حوزه اصلی فعالیت سرایا خراسانی در استان دیاله عراق است و در این مناطق ضربات مهلکی به داعش وارد شده است.

قوات الشهید الصدر

حزب الدعوه الاسلامیه یکی از احزاب امروز عراق است. عده‌ای معتقدند که پا گرفتن حزب الدعوه را ‌باید براساس تکوین احزاب اسلام‌گرای سنی مانند اخوان‌المسلمین و حزب‌التحریر داخل و خارج عراق و در قالب الگو گرفتن از این احزاب ارزیابی کرد.با تأیید آیت‌الله حکیم مجموعه ای با نام «جماعه العلما» را برای مقابلۀ فکری با ملحدان تشکیل داد. سید‌محمدباقر صدر می‌خواست حزب الدعوه به منزلۀ بازوی اجرایی حوزۀ علمیه و جماعه العلما فعالیت کند. این حزب بیشتر کار خود را روی نخبگان جامعه از جمله دانشجویان و طلاب حوزۀ علمیه متمرکز کرده بود. حزب الدعوه پنهان‌کاری را همواره سرلوحۀ کار خود قرار داده و هیچ‌گاه نام رهبران و هستۀ مرکزی حزب را بر ملا نساخته؛ ازهمین‌رو نظریات متفاوتی دربارۀ رهبری این حزب همواره وجود داشته است. بعد از مدتی سید‌محمدباقر صدر به حرمت عضویت طلاب علوم دینی در حزب الدعوه و هر حزب اسلام‌گرای دیگر فتوا داد. به همین دلیل افرادی که تفکرات نزدیک به آیت الله صدر داشتند از این حزب فاصله گرفتند و بخشی از آنان به صورت پراکنده در دیگر کشورها گروه‌های دیگری تشکیل دادند.

بخشی از بازماندگان این حزب که همچنان همگام با عقاید نظرات ایت الله شهید سید محمد باقر صدر پیش می‌رفتند «قوات الشهید الصدر»، را به عنوان یکی از گروه‌های مقاومت به دست گرفته و گسترش دادند.

«قوات الشهید الصدر»، یک نیروی شبه نظامی است که بیشتر از سربازان عراقی پناهنده به نیروهای ایرانی در جنگ علیه نیروهای بعثی شکل گرفت. این گروه در جریان حمله تروریست‌های تکفیری به عراق به بسیج مردمی عراق با عنوان حشدالشعبی پیوست. در حال حاضرابوجاسم ناصری دبیر کل قوات الشهید الصدر است.

انتهای پیام/