جای خالی معلم سینمای ایران در جشنواره فیلم کودک اصفهان/دغدغه‌های علی معلم پیرامون سینمای کودک
"علی معلم" بی شک با دانش خود همواره مانند استاد و منتقدی منصف، دغدغه‌ای متعالی برای حال خوب سینما داشت و اکنون که دوباره اصفهان شاهد برگزاری پرشکوه جشنواره فیلم کودک است، جای داور یار و منتقد دلسوز را در خود خالی می‌بیند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، برخی از انسان‌ها نمی‌میرند، حتی اگر جسم آنها در خاک باشد اما روح و اندیشه بلند آنها در تمام آنچه ما نامش را زندگی می‌گذاریم، جاری و ساری است.
"علی معلم" که نمی‌توانیم به راحتی و بدون اندوه واژه مرحوم و زنده‌یاد را در پس و پیش نامش بیان کنیم، همانند معلمی دانا و دلسوز همواره دغدغه سینمای ایران را داشت و اکنون که دوباره اصفهان شاهد برگزاری پرشکوه جشنواره فیلم کودک است، جای داور یار و منتقد دلسوز را در خود خالی می‌بیند.
مهر ماه سال 93 بود اصفهان شاهد برگزاری بیست و هفتمین جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان بود که علی معلم به عنوان داور آن دوره در جشنواره حضور فیروزه‌ای داشت، اکنون به بهانه برگزاری سی‌امین جشنواره و جای خالی حضور فیروزه‌ای معلم سینمای ایران، دغدغه‌ها و اندیشه‌های او را پیرامون سینمای کودک مرور می‌کنیم.
تسنیم: به نظر شما در طول این 28 دوره جشنواره فیلمهای کودک و نوجوان، آیا این جشنواره رشد لازم رو داشته یا نتوانسته از نظر کیفی و ساخت فیلمهای کودکان، موثر عمل کند؟
علی معلم: باید بین سینمای کودک ایران و خود جشنواره کودک تفاوت قائل شد و در واقع می‌شود گفت که اینها به هم ربطی ندارند و زیرا جشنواره کودک از این باب آسیب دیده که می‌خواهد این 2 مورد را به هم متصل کند.
تسنیم: مگر قرار نیست جشنواره محل داوری و نمایش فیلمهای کودک باشد؟
علی معلم: جشنواره فیلمهای کودک و نوجوان قرار است که یک فستیوال بینالمللی باشد و باید در حوزه یک جشنواره بینالمللی فعالیت کند؛ یعنی بخش بین‌الملل خوب داشته باشد و در کنار آن از سینمای ایران هم چند فیلم مانند همه جشنواره‌های بینالمللی وجود داشته باشد؛ متاسفانه دوستان سرنوشت جشنواره کودک را به سرنوشت سینمای کودک گره زدند و هر 2 اینها منفعل شده و در حقیقت در هیچ یک از آنها به موفقیت نرسیده‌اند.
تسنیم: به نظر شما جشنواره در سال‌های گذشته پیشرفت لازم را داشته است؟
علی معلم: عدم استمرار مدیریتی از دلایلی به شمار می‌رود که پیشرفت‌های لازم را در این جشنواره شاهد نبوده‌ایم؛ حتی استمرار مکانی هم این جشنواره نداشته یکسال تهران آمده یکسال رفته همدان یکسال رفته تهران و هنوز هم مکان ثابت و مشخصی را ندارد. هیچ چیزی در دنیا نیست که از آشفتگی به نتیجه رسیده باشد. فستیوال کن از روز اول در یک شهر کوچک ساحلی فرانسه بوده و آقای ژیل ژاکوب 40 سال آنجا مسئول است و بنابراین اورگانیزمی وجود دارد تا بتواند خودش را تحلیل کرده و رو به جلو حرکت کند؛ اینکه ما به سرعت آدمها و شهر را عوض می‌کنیم، درست نیست.
تسنیم: جدای از تغییرات مدیریتی، نحوه اکران و پخش فیلم‌ها راضی کننده است؟
علی معلم: من خودم فیلم تحویل جشنواره دادم و فکر می‌کنم که یکی 2 سانس برای نمایش در نظر گرفتند اما برنامه‌ریزی‌های آن با انتقاداتی مواجه است و ما باید کاری کنیم که نظم در فعالیت‌های فرهنگی حاکم شود.
"نباید برای جشنواره فیلم بسازند"
تسنیم: به هر حال برخی از فیلم‌ها بعد از جشنواره اصلا اکران نمی‌شوند و فقط در همین یکی 2 سانس جشنواره شانس دیده شدن دارند.
علی معلم: سئوال من این است که آقایان چرا فیلم را برای جشنواره می‌سازند؟ فیلم 2 انگیره برای ساخته شدنش دارد که یک انگیزه هنری یعنی یک آرتیست بوده و او فکری کرده و می‌خواهد این را به اثر هنری تبدیل کند؛ انگیزه دوم صنعتی بوده که به معنای کالای فرهنگی کارگردان است؛ مردم خواسته‌هایی دارند و بر اساس این خواسته‌ها، داستانی را شکل می‌دهید و یک فیلم برای سرگرمی می‌سازید.
البته گاهی این همراه با هم هستند و اصلا سئوال این است که آیا ما در دنیا فیلمسازی را داریم که صرفا برای نمایش در یک جشنواره باشد؟ در ایران از دو ماه پیش از جشنواره، شروع به ساخت فیلم می‌کنند و بدو بدو آدم پیدا می‌کنند تا فیلم‌هایی ساخته شود و نتیجه‌اش این می‌شود که فیلمهای بدی ساخته شود.
امکان اینکه شما فیلم خوب بسازید با این انگیزه وجود ندارد واقعا و این عادتی شده که در طول این چند سال اخیر بیشتر هم شده است.
تسنیم: به نظر شما چرا جشنواره بینالمللی فیلم کودک به جایی می رسد که مجبور می شود سفارش ساخت فیلم بدهد؟
علی معلم: اگر دقت کنید، در جشنواره‌های اول طبیعت سینمای ایران فیلم کودک درست می‌کرد یعنی مثلا اگر آقای فروزش فیلم کودک درست می‌کرد، این طبیعت سینمای ایران بود یا آقای کیارستمی و خانم برومند و دیگران.
چون سینمای کودک بعد از انقلاب به دلیل اینکه کمتر مسئله ممیزی داشت و بیشتر روی آن توجه شده بود، طبیعت سینمای ایران فیلمهای کودک نسبتا خوبی ساخت موفق هم بودند از دونده تا خیلی فیلمهای دیگر، اما بعدا این عمل مثل سزاریان شد و مثل میوه‌های هورمونی شد یک چیزی که قیافه دارد ولی نه ماهیت دارد نه مزه و جشنواره کودک تقریبا به همچین حالتی شبیه شد؛ یک جشنواره‌ای که نه ماهیت دارد نه طعم دارد نه سلیقه دارد و صرفا هست.
"حفظ جشنواره فیلم کودک مهم‌تر از جشنواره فجر است"
تسنیم: به نظر شما بودن آن بهتر است یا نبودنش؟
علی معلم: بنده معتقد هستم که حفظ کردن جشنواره بینالمللی فیلمهای کودک و نوجوان اصفهان خیلی مهم‌تر از حفظ کردن جشنواره فجر است برای اینکه در زمینه ما در دنیا خیلی فستیوال نداریم. ولی سئوال این است که آیا این جشنواره باید اینطور برگزار شود؟ واقعا این جشنواره اگر بخواهد درست برگزار شود، باید یک جشنواره کاملا بینالمللی برگزار شود و سینمای ایران بخشی از این جشنواره باید باشد و نباید بخش‌هایی از این جشنواره را با عناوین داخلی اشغال کند و همینطور مدیریت منسجمی باید داشته باشد تا استمرار تجربیات درون آن به کار رود.
تسنیم: به نظر شما چرا کارگردان‌هایی که در دهه‌های قبل فیلم موفق کودک می‌ساختند، دوباره به این عرصه ورود پیدا نمی‌کنند؟
علی معلم: واقعیت این است که شاید برخی از دوستان دغدغه‌های در این زمینه ندارند و ما نمی‌توانیم از آنها سئوال کنیم چون آن موقع و در آن دوران و با آن شرایط اجتماعی کار کودک ساختند.
در ضمن سیستم سینمایی آن موقع بیشتر به کار کودک علاقه داشت چون زمینه‌های بی‌خطری بود و نه عشقی وجود داشت و نه زنی بود نه مردی بود؛ سینمای کودک سینمای پاستوریزه‌ای بود و مدیریت آن وقت هم حمایت می‌کرد. بیشتر کسانی که کار کردند و موفق هم نشان دادند، افرادی بودند که قبل پیش از آن نیز هم در همین زمینه کار کرده بودند مثلا کیارستمی قبل از انقلاب هم برای کانون فیلم ساخته بود یا فروزش و خیلی از دوستان دیگر.
تسنیم: دهه هشتاد، دهه خاموش سینمای کودک شاید بیشتر به مدیریت آن زمان ربط داشته باشد.
علی معلم: مدیریت فرهنگی عین درخت‌‌هایی مثل گردو است که دیر ثمر می‌دهد؛ شما اگر می‌بینید که یک چیزی در فرهنگ اتفاق افتاده، باید به 20 سال قبل از آن نگاه کنید؛ اگر الان وضعیت سینماها اینقدر نابه‌سامان بوده، فقط به مدیریت امروز سینما بر نمی‌گردد، بلکه به 10 – 15 سال گذشته ربط دارد؛ کارهایی که آن روز کردند امروز دارد نتیجه می‌دهد زیرا مثل گندم و جو نیست که امسال می‌کاریم و سال بعد برداشت می‌کنیم بلکه 10 سال بعد تازه می‌توانیم رشد درخت‌ها و میوه‌هایش را ببینیم.
تسنیم: به نظر شما فارابی برای ساخت فیلم چرا سراغ فیلمسازهایی نمی رود که در سال های گذشته در سینمای کودک جواب پس داده اند؟
علی معلم: فیلمسازی که خوب است، هیچ وقت نمی‌تواند 2 تا 3 ماه قبل از اینکه یک جشنواره برگزار شود، فیلم بسازد و اگر شما دیدی یک فیلمساز، 2 ماهه فیلم ساخت، بدون شک وی فیلمساز نیست؛ این واقعیت تلخی است زیرا فیلمساز درست و حسابی هیچ وقت در چنین شرایطی و با این قیمت فیلم نمی‌سازد و طبیعی است که دوستان وقتی می‌خواهند این کار را کنند، باید به سراغ افراد تازه‌کار و ناآگاه بروند و با یک درصدی از خطا، ممکن است از درون آنها یک استعدادی در بیاید.
تسنیم: به نظر شما در این سال‌ها استعدادی در جشنواره کودک شکوفا شده است؟
علی معلم: در این چند ساله استعدادی هم بروز نکرده که ما خوشحال باشیم؛ وقتی که شما زمان کافی، انرژی و انگیزه کافی هنری به آدمها، نمی‌دهید طبیعی است که از این مزرعه میوه خوبی در نمی‌آید.
تسنیم: راهکار مناسب برای مدیریت جشنواره چیست؟
علی معلم: جشنواره بینالمللی کودک و نوجوان باید نهاد مستقل شود که البته می‌تواند بودجه‌اش را از دولت بگیرد خود جشنواره کن بخشی از بودجه را از نهادهای دولتی تامین می‌کند ولی مدیریت مستقل و تشکیلات مستقلی است که با تغییر رئیس جمهور همه از زیر تا بالا عوض شوند؛ این نتیجه نمی‌گیرد و بخشی از ماجرا به این قضیه برمی گردد که ما نمی‌خواهیم یاد بگیریم که برای پیشرفت کردن نیازمند انضباط مدیریتی هستیم.
ما باید مدیریت قوی را ابقا کنیم و مدیریت‌های ضعیف را برکنار کنیم اما اینقدر تغییرات سیاسی در تغییرات فرهنگی ما تاثیر نگذارد که نتیجه‌اش این می‌شود که ما در برخی ابعاد، با وجود اینکه ظرفیت بالایی داریم، دچار شکست می‌شویم؛ مانند یک بچه باهوشی که دائم او را کلاس اول می‌گذارند و این بچه هیچ وقت، دیپلم نمی‌گیرد چون دائم در کلاس اول می‌نشیند.
بی‌شک بازخوانی اندیشه‌ها و دغدغه‌های معلم سینمای ایران می‌تواند راه رسیدن به قله موفقیت‌ها را برای فعالان این عرصه به ویژه در بخش سینمای کودک و نوجوان هموارتر کند.
انتهای پیام/
