ماجرای کنتورسازی و درس‌هایش برای بورس
"تجمع اعتراضی در بورس"، رخدادی که هر از گاهی معامله‌گران تالار شیشه‌ای شاهد آن هستند و هر چند اندک اما حالا به نوعی رفتار در بازار سرمایه کشور تبدیل شده است.
"تجمع اعتراضی در بورس"، رخدادی که هر از گاهی معامله‌گران تالار شیشه‌ای شاهد آن هستند و هر چند اندک اما حالا به نوعی رفتار در بازار سرمایه کشور تبدیل شده است. بر این اساس چند روز پیش هم تجمعی با رنگ و بوی اعتراض در تالار حافظ انجام شد، اعتراضی که تفاوتش با سایر اعتراض‌ها ورود سهامداران معترض به داخل تالار شیشه‌ای و بر هم زدن نظم و آرامش معاملات بود که به جرات می‌توان گفت در طول فعالیت 50 ساله بورس اوراق بهادار در ایران به ندرت این رفتارها اتفاق افتاده است.
دلیل بروز خشمی این چنینی از سوی سهامداران هم به اتفاقات و حواشی شرکت کنتورسازی برمی‌گردد که باعث شد تا جمعی از سهامداران معترض این شرکت با تجمع در تالار حافظ بورس تهران، به عملکرد سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه اعتراض کنند و خواستار جبران زیان‌های ناشی از سرمایه‌گذاری‌شان شوند.
البته ریشه اعتراض این سهامداران به حدود یک سال و نیم پیش بازمی‌گردد که تعدادی از سهامداران کم‌اطلاع، فریب وعده و وعیدهای بی‌اساس را خوردند و وارد بحران کنتورسازی در بازار سهام شدند تا بدون تحلیل و توجه به خبرهای این شرکت، بر پایه هیجان سرمایه خود را به باد بدهد و در مقابل برخی دیگر هم به سودهای بادآورده برسند.
بر این اساس پس از برگزاری مجمع عمومی عادی، نماد معاملاتی شرکت کنتورسازی در روز 23 آبان سال 94 در بورس بازگشایی شد و بلافاصله رشد سریع قیمت سهام این شرکت آغاز شد؛ به نحوی که پس از 32 روز، قیمت سهام کنتورسازی 114 درصد رشد کرد و در مدت کوتاهی قیمت هر سهم کنتورسازی با 640 درصد رشد به 7 هزار و 260 تومان رسید.
این اتفاق به دلیل انتشار شایعاتی در مورد انعقاد یک قرارداد تجاری رخ داد که البته این خبر بعدها توسط سازمان بورس غیرواقعی تشخیص داده شد. در پی این رویداد هم سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه، معاملات سهام شرکت کنتورسازی را متوقف کرد و از مدیران کنتورسازی خواست در این‌باره گزارشی شفاف ارائه دهند. البته مدیران شرکت کنتورسازی هم در پاسخ، از انعقاد یک قرارداد تجاری مهم با اتاق اصناف خبر دادند که انعقاد این قرارداد در صورت صحت، می‌توانست اثر زیادی در سود سهام کنتورسازی داشته باشد. به همین دلیل هم کنتور‌سازان در اطلاعیه خود خطاب به سرمایه‌گذاران در بورس اعلام کردند موفق به انعقاد قرارداد فروش قطعی صندوق‌های فروشگاهی با اتاق اصناف ایران برای بهره‌برداری اصناف شد‌ه‌اند.
از قضا آنگونه که رسانه‌ها اعلام کرده‌اند، گویا ظاهرا دبیر کل اتاق اصناف ایران نیز در شهریور سال 94 در نامه‌ای این قرارداد را تایید و اعلام کرده بود که به شرکت هوشمند سامانه باران ماموریت داده است تا نسبت به تجهیز سخت‌افزاری و نرم‌افزاری همه اصناف کشور به صندوق‌های مکانیزه فروش اقدام کند. شرکتی که(هوشمند سامانه باران) گفته می‌شود فقط یک‌ماه پیش از برگزاری مناقصه و با سرمایه یک میلیون تومانی تاسیس شده و این شرکت هم در نامه‌ای مدعی شده بود که محموله صندوق‌های فروشگاهی از سنگاپور به مقصد ایران بارگیری شده و ظرف مدت 20 تا 25 روز به بنادر ایران می‌رسد.
به همین دلیل و با توجه به این اطلاعات، شرکت کنتورسازی ایران در 28 دیماه 94 درآمد هر سهم سال مالی 94 را با تعدیل مثبت 433 درصدی سود در سامانه اطلاعات ناشران بورس موسوم به کدال منتشر کرد و بازرس و حسابرس قانونی این شرکت هم موضوع انعقاد این قرارداد را تایید کردند.
با این حال اما شش ماه بعد، مشخص شد اطلاعات ارائه شده در صورت‌های مالی حسابرسی شده کنتورسازی صحت ندارد و به همین دلیل صورت‌های مالی حسابرسی شده برای بررسی به جامعه حسابداران رسمی ایران ارسال شد و جامعه حسابداران نیز به این نتیجه رسید که گزارش حسابرسی طبق استانداردهای حسابداری ارائه نشده و حسابرس موضع‌گیری لازم را در این‌باره انجام نداده است.
و پس از این اتفاق بود که سونامی افت قیمت سهام شرکت کنتورسازی و از دست رفتن سرمایه سهامداران فریب خورده در بورس آغاز شد و رفته رفته اعتراض‌هایی در این زمینه شکل گرفت که نمونه بازار آن را می‌توان در اشغال فضای غرفه سازمان بورس و بروز اعتراض‌ها در جریان برگزاری نمایشگاه بورس، بانک و بیمه در بهار امسال دید و در شرایطی که از یک سال پیش پرونده تخلف‌های روی‌داده در شرکت کنتورسازی، در مراجع قضایی در دست بررسی است، چندی پیش نیز برخی از سهامداران این شرکت تاب و توان خود را از دست دادند با ورود به تالار شیشه‌ای و بر هم زدن نظم معاملات، خواستار ارائه پاسخ مسئولان سازمان بورس شدند.
بر این اساس جدای از این که آگاهی و پیگیری سهامداران از حق و حقوق خود امری مسلم و روشن است که باید از مجرای قانونی خود پیگیری شود، بروز چنین رفتارها و اعتراض‌هایی قابل قبول و موجه نبوده و می‌توان از تجمع اعتراضی سهامداران کنتورسازی درس‌هایی را یاد گرفت و یادآور شد تا دیگر شاهد بروز رفتارهایی این چنینی در بازار سرمایه و بورسی که این روزها دیگر به 50 سالگی رسیده نباشیم.
از این رو باید گفت هر چند وظیفه رسیدگی و پیگیری حقوق سهامداران از جمله وظالیف و رسالتهای سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر است و این سازمان نیز در پی تحقق این وظیفه بوده، هست و خواهد بود اما اطلاع‌رسانی درست، شفاف و به موقع از مراحل مختلف این گونه پیگیریها می‌تواند این اطمینان خاطر را در سهامداران و معامله‌گران بورس ایجاد کند که نهاد ناظر پیگیر حق و حقوق آنهاست و این موضوع می‌تواند التیامی بر دردهایشان باشد و از بروز چنین رفتار تجمعی و اعتراض آمیز جلوگیری کند.
البته معاون بورس تهران پس تجمع سهامداران کنتورسازی در تالار حافظ و حواشی ایجاد شده در خصوص آخرین وضعیت پرونده شکایت از مدیران کنتورسازی به قوه قضاییه اعلام کرد پرونده این ناشر به امور انتظامی و حقوقی سازمان بورس ارجاع و در نهایت به دادگاه ارسال شده و هم‌اکنون در حال رسیدگی است. از این رو سهامداران این شرکت پس از صدور احکام قضایی می‌توانند ادعای خسارت کرده و جبران آن را از محکومان طلب کنند. بعلاوه این که مدیرعامل کنتورسازی تحت تعقیب است و به دلیل ناتوانی در پرداخت وثیقه با قرار 500 میلیارد تومانی روانه زندان شده است.
از این رو بنظر می‌رسد آگاهی تدریجی سهامداران این شرکت از پیگیریهای صورت گرفته توسط نهاد ناظر بازار و نیز انتشار نتیجه اقدامات سازمان بورس، می‌توانست مانع بروز این تجمع اعتراضی در تالار شیشه‌ای شود که البته این موضوع زمانی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد که سهامداران شرکت کنتورسازی در اعتراض خود عنوان می‌کنند که چرا سازمان امور مالیاتی که به ابزار قدرت دسترسی دارد با توقیف اموال کنتورسازی قادر است مطالباتش را دریافت کند اما صدای سهامداران خرد به‌جایی نمی‌رسد و کسی پاسخگوی سهامداران کنتورسازی نیست!
از سوی دیگر درس بزرگ و با اهمیت‌تر دیگر کنتورسازی برای بورس و معامله‌گرانش این است که بپذیرند بازار سهام بازاری مبتنی بر ریسک است و به گفته یکی از کارشناسان همانطور که در زمان کسب سود، سهامداران سودشان را با کسی تقسیم نمی‌کنند، نباید انتظار داشته باشند که در زیان‌هایشان هم کسی شریک شود؛ بنابراین سود و زیان هر تصمیمی در خرید و فروش سهام شرکتها، به جیب آن سهامدار می‌رود و از این جهت باید با تحلیل و آگاهی کامل از خبرها و بدور از هر اعتمادی و توجهی به شایعات اقدام به دادوستد سهام در بازار کنند.
البته موضوع ظریف دیگری که در این میان خودنمایی می‌کنند مساله افشای اطلاعات و بررسی و تائید اطلاعات منتشر شده شرکتهاست که در این میان وظیفه سازمان بورس در پیگیری و تصویب قوانین مورد نیاز و نیز تنویر افکار عمومی و معامله‌گران بورس به همراه رسانه‌ها، دو چندان رخ می‌نماید.
در این میان برخی با تاکید بر نقش رسانه‌ها در بهبود شرایط بورس معتقدند هر چند مطابق قانون، برای دسترسی یکسان و ارائه همزمان اطلاعات، شرکتها باید در وهله نخست اطلاعاتشان را در سامانه کدال منتشر کنند و این یک الزام قانونی است اما هیچ الزام قانونی برای مدیران عامل شرکتها برای ارائه توضیح به رسانه‌ها وجود ندارد و از این نگاه نباید از رسانه‌ها انتظار ایجاد معجزه در بورس را داشته باشیم. بر این اساس بنظر می‌رسد با حمایت و آموزش مفاهیم به فعالان رسانه و بازگذاشتن دست آنها در کشف حقایق می‌توانیم از بروز مشکلات مختلف بازار از جمله تجمعات اعتراضی در بورس جلوگیری کنیم.
از سوی دیگر با بروز چنین اعتراض‌هایی، مباحث فنی در بازار سهام از جمله "بیمه سهام" بیشتر نمایان می‌شود، هر چند برخی از کارشناسان معتقدند هیچ ابزاری در دنیا برای بیمه سهام وجود ندارد و تنها ابزاری که در دیگر بورس‌ها برای پوشش نوسان‌های ناشی از ریسک سهام به کار گرفته می‌شود، استفاده از ابزاری به نام هجینگ است که سهامداران از آن به وسیله خریدن آپشن‌های مختلف در مقابل زیان‌های احتمالی استفاده می‌کنند.
از سوی دیگر یکی از ابزارهای مهم برای پیگیری مطالبات و حقوق سهامداران به‌صورت قانونی وجود سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) مانند کانون سهامداران حقیقی است که هر چند ظرفیت‌های قانونی آن در قانون بازار اوراق بهادار هم دیده شده است اما در عمل از کارایی و اثرگذاری لازم برخوردار نیستند و صدایی از دردهای سهامداران توسط آنها شنیده نمی‌شود و پیگیریهای دست و پا شکسته‌شان هم بی‌اثر و بی‌نتیجه است.
بر این اساس جدای از این موضوع که باید ابزارها و قوانین لازم و نیز پیگیریهای منسجمی برای حمایت از سهامداران در بازار سهام فراهم شود باید بر این نکته تاکید کرد که بررسی و تحلیل خبرها و اطلاعات مربوط به صنایع و شرکتها توسط معامله‌گران و نیز اعمال نظارتهای کافی توسط سازمان بورس به عنوان بهاد ناظر بازار، بیش از هر عامل دیگری می‌تواند در جلوگیری از ضرر سهامداران موثر باشد.
بعلاوه این که در حالی اعتراضات اخیر سهامداران شرکت کنتورسازی در تالار شیشه‌ای موجب اختلال در معاملات بورس شد که با تدبیر اقداماتی می‌توان جلوی بروز چنین اتفاقات ناخوشایندی را در بازار سهام گرفت و در صورتی هم که سهامداری شکوه و شکایتی دارد، می‌بایست از مراجع قانونی پیگیر مطالباتش باشد.
* مهدی حاجی‌وند
انتهای پیام/
