نیما در قامت یک فیلسوف؛ نگاهی به شعرهای پدر شعر نو از منظری دیگر

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، شاعر یا نویسنده مولود و محصول اجتماع است و به عنوان فردی که در درون گروه‌های اجتماعی رشد می‌کند،‌ زبان را نه به عنوان هدف بلکه به عنوان وسیله به خدمت می‌گیرد و با استفاده از همه امکانات آن، ساختار ذهنی خویش را در قالب یک اثر به جامعه خود عرضه می‌دارد و دردهای اجتماعی، رنج‌های مردم،‌ سرخوشی‌ها و ناخوشی‌ها، مهر و خنده، شکست و پیروزی، سیاست و مدنیت، تاریخ و فرهنگ، جامعه و خانواده و شخصیت را در آیینه‌ای به نام شعر در برابر مخاطب قرار می‌دهد. تحلیل‌گران این نوع شعر را «انسان‌مدار» می‌دانند. شعر امروز آنگونه که باید برای انسان به طور اعم و انسان عصر خویش به طور اخص ارزش قائل است و آیینه دردهای جامعه انسانی است. بدین ترتیب شعر امروز در چنین فضایی است که به تبیین اهداف خویش می‌پردازد.

در این میان شعر نیما آیینه‌ای است که در آن می‌توان بسیاری از مسائل اجتماعی آن روز را با دیدی جامعه‌شناسانه بازنگری کرد و افکار سیاسی و اجتماعی او را در آثارش مورد بررسی و تحلیل قرار داد. 

دیدگاه‌های اجتماعی و بازتاب مسائل اجتماعی و سیاسی در سروده‌های نیما تاکنون در آثار متعدد تحقیقی و دانشگاهی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در یکی از تازه‌ترین کتاب‌ها که با عنوان «نیما یوشیج، فیلسوف خردمند» منتشر شده،‌ مؤلفان تلاش دارند تا برخی از سروده‌های نیما را از این منظر مورد بررسی قرار دهند. این اثر که به کوشش پرویز و پرشنگ صالحی و زهرا لبادی نوشته شده، به تازگی از سوی نشر روزآمد چاپ شده است. 

در معرفی این اثر آمده است: «در جدل شعری، نیما از درد و از تباهی اجتماعی به آگاهی می‌رسد، به جهان‌بینی می‌رسد. از مسیر این آگاهی و جهان‌بینی شاعر به جایگاه و رسالت خود پی می‌برد. و این هر سه به اقدام منجر می‌گردد. نیما، مثل هر هنرمند بزرگی، فردی استثنایی است که در عرصه طبقه خود یا طبقه‌ای که از منافع آن دفاع می‌کند، به خلق اثری استثنایی دست می‌یازد. این خلاقیت را هنرمند به تنهایی انجام نمی‌دهد، با مردم به سرانجانم می‌رساند. او به مثابه فردی که نماینده مردم خود است، نماینده طبقه خود است، از مردم، آرزوها و خواسته‌های آنها می‌گیرد، از طبقه و آرزوها و انتشارات و نیازهای طبقه می‌گیرد و به آنها جامه عمل می‌پوشاند و به مردم برمی‌گرداند.

آگاهی، جهان‌بینی و رسالت در ذهن شاعر است که از جهت‌گیری اجتماعی برمی‌آید، نظریه اجتماعی را بازتاب می‌دهد، به نظریه علمی بدل می‌شود که در ذهن هنرمند است و تا زمانی که به حیطه عمل نرسد و در اقدام فردی یا اجتماعی هنرمند درون طبقه بازتاب نیابد هنوز ذهنی است و بدون پشتوانه است. وقتی به آن عمل شد و عملاً با نیازها و آرزوهای طبقه در جامعه پیوند خورد، از حیطه ذهنیت به عینیت می‌رسد و از پشتوانه‌ پژوهشی برخوردار می‌شود. اینجاست که تغییر کیفیت به وجود می‌آید و تحول در هر حیطه و حوزه‌ای رخ می‌دهد. برای نمونه در شعر «مرغ آمین»، مرغ آمین شاید نمادی است برای نمیای صاحب نظریه اجتماعی که در عمل و حرکت نظریه خود را پیاده می‌کند و در فرایند پیچیده اقدام، که به ذهنیت متعالی‌تر می‌انجامد، به نتیجه می‌نشیند... و این همه مقدمه تغعییر کیفی است که در کار هنرمند، در اقدام طبقه و در نهایت در حرکت مردم این تغییر- اگر در مسیر درست افتاده باشد- باید به انقلاب منجر شود:

انقلاب ادبی، انقلاب هنری، انقلاب اجتماعی. و نیما انقلاب ادبی را، آن هم نه به سادگی، به سرانجام رسانید».

«نیمایوشیج فیلسوف خردمند (تحلیل اجتماعی برخی از شعرهای نیما)» در قطع رقعی و در 316 صفحه به قیمت 29 هزار تومان منتشر شد.

انتهای پیام/