سودجویان دنبال ناامن‌کردن بازارِ "طلای سرخ خراسان"/ آزادشدن واردات زعفران؛ "هیاهویی برای هیچ"
برای کشاورزان ایرانی، زعفران یک برگ برنده اقتصادی است اما در عین حال سودجویان به دنبال ناامن‌کردن بازارِ طلای سرخ خراسان هستند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد‌مقدس، ایران بزرگترین کشور تولیدکننده زعفران در جهان است و جایگاه زعفران به عنوان یک محصول صادراتی مهم و ارزشمند در اقتصاد کشور و همچنین اقتصاد جهان کاملاٌ آشکار است. برای کشاورزان ایرانی، زعفران یک برگ برنده اقتصادی است، به آب فراوان نیاز ندارد، کاشت و داشت و برداشت آن فرصت‌های فراوان شغلی به وجود می‌آورد، حمل و نقل آن گران تمام نمی‌شود و توان ارزآوری دارد.
بیش از 100 هزار خانوار، به‌ویژه در خراسان، از این محصول روزگار می‌گذرانند اما با توجه به نبود زیربناهای صادراتی و تکنولوژی بسته‌بندی، حاصل دسترنج زعفران‌کاران خراسان غالبا به جیب واسطه‌های اسپانیایی و اماراتی ریخته می‌شود. در روزهای اخیر زمزمه‌هایی از مصوبه وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر آزادشدن واردات زعفران و پودر زعفران به‌گوش می‌رسد که منجر به اظهار‌نظرهای مختلف و تاثیرات منفی بر بر بازار شده است.
ایران یکه‌تاز در تولید زعفران دنیا، ناموفق در صادرات
از حدود 400 تن زعفرانی که هر سال در جهان تولید می‌شود، چیزی معادل 95 درصد یعنی حدود 360 تُن آن در ایران به دست می‌آید و بقیه عمدتا در کشورهای اسپانیا، یونان، مراکش، هند و افغانستان.
بر پایه همین آمار چیزی در حدود 75 درصد این زعفران صادرات می شود. ایران بدون شک به عنوان بزرگترین تولیدکننده زعفران دنیا با تولیدی بیش از 90 درصد زعفران مصرفی دنیا و به‌دلیل تنوع آب و هوایی دارای زعفرانی به مراتب با کیفیت‌تر از لحاظ طمع و بو نسبت به دیگر کشورها است.
طی 10 سال اخیر، میزان تولید زعفران ایران رشد قابل توجهی داشته که بخش گسترده‌ای از این تولیدات صادر می‌شود. متاسفانه به دلیل عدم وجود زیرساخت‌ها و برنامه ریزی این محصول مهم از فقدان شرایط مساعد جهت معرفی رنج می‌برد.
واردات زعفران تنها روی کاغذ امکان‌پذیر است
سیدعلی حسینی از اعضای شورای ملی زعفران در زمینه بحث واردات زعفران معتقد است اگر نگاه درستی به جدول توضیحات مربوط به واردات بیاندازید متوجه خواهید شد تعرفه واردات زعفران و پودر زعفران 55 درصد است که در صورت اعمال هر مثقال زعفران وادراتی قیمتی بالای 50 هزار تومان خواهد داشت.
وی ادامه می‌دهد: جدا از این مسئله بحث تائید استاندارد نیز مطرح است که با توجه به کیفیت زعفران ایرانی، بسیاری از زعفران‌های کشورهای دیگر بخواهند وارد ایران شوند از لحاظ استاندارد تائید نمی‌شوند. قانون تجارت واردات و صادرات چیز دیگری است و بحث بازار مسئله دیگر. این آزادشدن واردات زعفران هیچ خللی به بازار ما وارد نخواهد کرد چون عملا روی کاغذ تنها امکان‌پذیر است و در عمل منطقی به نظر نمی‌رسد.
باید مصرف سرانه زعفران در دنیا را بالا ببریم
حسینی در ادامه با اشاره به وضعیت کنونی بازار اظهار داشت: ما برای حفظ سهم بازار محکوم به بالا‌بردن کیفیت و کمتر‌کردن قیمت تمام شده هستیم تا کسی یارای مقاومت در برابر زعفران ما را نداشته باشد. در حال حاضر ما با در اختیار داشتن تولید بیش از 95 درصد جهان، بزرگترین تولیدکننده زعفران جهان هستیم ولی باید مدیریت درستی انجام دهیم تا در صادرات عقب نمانیم.
وی اظهار می‌کند: بهترین بازاریابی برای ما بالا بردن مصرف سرانه زعفران در جهان است. برای فروش بیشتر باید ذائقه مردم کشورهای مختلف را با زعفران آشنا کنیم. خیلی‌ها اصلاٌ زعفران را نمی‌شناسند.
در بسته‌بندی مشکلی نداریم
این عضو شورای ملی زعفران با اشاره به ادعای نادرست در زمینه ناتوانی و کمبود در بسته بندی ابراز داشت: متاسفانه برخی به‌دنبال انحصارسازی صادرات هستند به‌همین دلیل این‌گونه بهانه‌ها را می‌آورند. ما با آخرین تکنولوژی روز قادر به بسته‌بندی مدرن و استاندارد زعفران براساس ذائقه، قدرت خرید و سلیقه مشتری در هر نقطه از دنیا هستیم.
وی در ادامه با اظهار نگرانی از بحث خام‌فروشی گفت: اگر در بحث خام‌فروشی چاره‌ای پیدا نکنیم در آینده که تولید زعفران در کشور به 500 تا 600 تن و بالاتر از مصرف جهان برسد به مشکل خواهیم خورد. باید به سمت فرآورده‌های زعفران برویم که متاسفانه در این حوزه خوب عمل نکرده‌ایم.
متقلبان صنعت زعفران را بدنام کرده‌اند
عبدالرحیم خزیمه از فعالان حوزه زعفران معتقد است شایعه واردات زعفران به‌دلیل بهداشتی نبودن زعفران ایران را برخی سودجویان انجام داده‌اند. وی می‌گوید این شایعات بی‌اساس منجر به پایین‌آمدن قیمت زعفران شده و رکود در بازار ایجاد کرده است.
این صادرکننده زعفران معتقد است با توجه به نوسان در بازار زعفران برخی اوقات که صادرکنندگان شروع به خرید می‌کنند زعفران‌کاران به گمان بالارفتن قیمت زعفران نمی‌فروشند و جو کاذب در بازار ایجاد می‌شود و این دست سودجویان را باز می‌کند.
وی درباره متقلبان این صنعت می‌گوید: صنعت زعفران به‌دلیل حساسیت آن تقلب‌بردار است. به سادگی می‌توان با پایین - بالاکردن ریشه‌ها یا رنگ‌کردن سفیدی انتهای زعفران، در هر کیلو مقدار زیادی تفاوت قیمت ایجاد کرد. این مسئله سبب بدبینی خریداران عمده خارجی می‌شود و آن‌ها را به سمت بازارهایی مانند افغانستان سوق می‌دهد. در حالی که زعفران افغانستان اکثرا قاچاق شده زعفران خودمان است که به اسم زعفران افغانستان فروش میرود. باید با متقلبان برخورد جدی شود تا صنعت بدنام نشود. دولت نیز باید به این کالای تولیدی و قابلیت صادرات دارد باید توجه بیشتر کند و تسهیلات و شرایط صادرات را برای دست‌اندکاران فراهم کند.
زعفران مثل قدیم افزوده محسوب نمی‌شود
غلامرضا میری؛ رئیس هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان زعفران می‌گوید: اصلاٌ بحث واردات تاثیری در صنعت زعفران ندارد. وقتی 400 تا 450 تن زعفران در سال در ایران تولید می‌شود چرا باید بخواهیم زعفران وارد کنیم؟ ثانیاً کدام کشور زعفران دارد که بخواهیم آن را وارد کنیم؟ سوماٌ با تعرفه 55 درصدی چگونه مقرون به صرفه است؟ زعفران تمام دنیا از ما گران‌تر است.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان زعفران بر این باور است که التهاب بازار طبیعی است. در فصل برداشت برخی به صورت خانگی شروع به خرید کردند تا در فصل بهار با کم شدن عرضه زعفران، بتوانند با چندین درصد سود زعفرانشان را بفروشند اما امسال با توجه به تولید بالای محصول تقریبا بازار عرضه و تقاضا یکسان بود و در نتیجه کمبودی در بازار اتفاق نیافته است. زعفران این عده خریداران و معامله‌کنندگان خانگی مانده است و با توجه به ورود قریب‌الوقوع محصول جدید مجبور به فروش هستند. از طرفی با توجه به کاهش قیمت بازار و رکود خریداران و برخی دلالان به دنبال "دپو" کردن نیستند و به روز خرید می‌کنند. در واقع دیگر زعفران مثل قدیم افزوده محسوب نمی‌شود.
شرایط صادرات به دلیل نبود ثبات فراهم نیست
میری اظهار داشت: برخی بحث‌هایی را مطرح می‌کنند که صحت ندارد. این‌که عرب‌ها از ما زعفران کیلویی خرید می‌کنند و در کشورهایشان به صورت بسته‌بندی به چندین برابر قیمت می‌فروشند. کشوری می‌تواند بسته‌بندی کند که بتواند در مبدا تولید داشته باشد. وقتی کشور عربی مانند عربستان و بحرین و قطر زعفران ندارند چگونه می‌خواهند با برند عربی زعفران صادر کنند؟ من مطلع هستم آن‌ها هم با برند ایرانی زعفران را می‌فروشند.
وی ادامه داد: ما خودمان می‌توانیم با برند ایرانی در سفره خارجی‌ها زعفران بگذاریم، چرا پس نمی‌شود؟ ببینید در مورد کشوری مانند اسپانیا که مثال زده می‌شود باید بگویم تاجر اسپانیایی از دولتش تسهیلات 1.7 درصدی می‌گیرد و در فصل برداشت از ما خریداری کرده و در انبارش "دپو" کرده و با طرف قراردادهایش قراردادهای مشخص یک ساله با قیمت ثابت می‌بندد.
میری افزود: اما وقتی در اینجا قیمت دو سه روز فقط اعتبار دارد خوب معلوم است بازرگان و تاجری به سمت ما نمی‌آید. تا زمانی که ثبات نباشد صادرکننده نباید در معرض اتهام قرار دهند. اگر امکاناتی که دولت اسپانیا در اختیار تجار این کشور قرار می‌دهد را در اختیار ما قرار دهند مطمئن باشید ما به تمام 147 کشور زعفران ایرانی خواهیم فرستاد.
طرح جامع زعفران 8 سال خاک می‌خورد
میری در خاتمه از مسکوت ماندن هشت ساله طرح جامع زعفران در کمیسیون کشاورزی مجلس با وجود تصویب شدن خبر می‌دهد: سال‌های سال است ما به‌دنبال این هستیم که دولت بتواند با توجه به شرایط واردات فراوان ما از چین طی توافقی با آن‌ها تعرفه زعفران در چین برداشته شود تا بتوانیم در ازای واردات از چین، بازارش را به عنوان بزرگترین مصرف کننده زعفران دنیا به دست بیاوریم، ولی این اتفاق نمی‌افتد تا حدی که افغانستان امروز زعفران ما را به کشور چین و هندوستان قاچاق کرده و سودش به جیب آن‌ها میرود.
دولت باید برای نجات زعفران پا پیش بگذارد
صادرات و تجارت خارجی یکی از مسائل مهم اقتصادی در تمام کشورهاست و هر کشوری فارغ از موانع و محدودیت‌های تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای، برای حداکثر کردن سود تجاری خود به دنبال شناخت مزیت نسبی خود در تولید و صادرات آن کالاها و خدمات است؛کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ هر چند که ثروت نفتی ما، سبب کم‌توجهی به امر صادرات غیرنفتی شده است. در این میان، محصولات کشاورزی و از جمله زعفران در ایران از مزیت نسبی در تولید و صادرات برخوردار هستند.
به‌نظر می‌رسد دولت که یکی از سیاست‌های اصلی‌‌اش جلوگیری از خام‌فروشی محصولات تولید داخل به کشورهای دیگر و تقویت صادرات محصولات نهایی تولیدی است؛ باید بیش از پیش نسبت به اصلاح این روند توجه و اهتمام ورزند تا ارزش افزوده صادرات محصولات غیرنفتی به ویژه زعفران که یکی از عمده‌ترین کالاهای صادراتی است به جیب دیگر کشورها نرود.
طبق اطلاعات موجود، ایران با سطح کشتی بیش از 41 هزار هکتار و تولید سالیانه 150 تا 170 تن زعفران، نخستین و بزرگترین تولیدکننده زعفران است که بیش از 85 درصد تولید جهانی را به خود اختصاص داده است. بعد از ایران یونان با 7.5 تُن تولید، مراکش با 3.2 تُن تولید ،کشمیر با 3.2 تُن تولید، اسپانیا با یک تُن تولید و ایتالیا با 0.1 تن تولید سالیانه، به ترتیب در مقام‌های دوم تا ششم تولید زعفران در جهان قرار دارند.
هرچند تا زمانی که نسبت درآمد حاصل از صادرات محصول زعفران به درآمد حاصل از فروش نفت؛ 1 به 600 باشد، هرگز نمی‌توان امید به افزایش ظرفیت ها برای تولید صادرات زعفران و دیگر کالاهای کشاورزی داشت.
گزارش و گفت‌وگو از صادق عسکری
انتهای پیام/