اجرای پروژه "آکواریوم شهری" سنخیتی با اقلیم و فرهنگ قم ندارد/ شادبودن مردم منحصر به ایجاد آکواریوم نیست

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، «تصویب طرح آکواریوم بزرگ شهری در قم» عنوان خبری بود که در هفته‌های گذشته در کانون توجهات قرار گرفته است. به گفته محمدرضا معرفت قائم‌مقام شهردار قم در امور سرمایه‌گذاری، آکواریوم بزرگ شهری با بودجه‌ای بالغ‌بر 100 میلیارد تومان در بوستان غدیر یا بلوار پیامبر اعظم (ص) جانمایی می‌شود.

پروژه‌ای که اگرچه در شورای شهر و مجموعه مدیریت شهری موافقان زیادی دارد اما کار‌شناسان بنا به علل زیادی آن را از اولویت‌ها و ضرورت‌های شهر نمی‌دانند و حتی برخی آن را از اساس رد می‌کنند. اقلیم قم، جنس فرهنگ و سبک زندگی شهروندان قمی و حتی اولویت‌های این شهر را در برهه کنونی در تعارض با اجرای چنین پروژه‌هایی ارزیابی می‌کنند.

عباس جعفری دکترای برنامه‌ریزی محیط زیست و پژوهشگر بر‌تر استان از جمله کارشناسانی که منتقد اجرای این طرح در شهر قم است. از نظر وی توسعه شهری قم توسعه پایدار شهری نبوده و عمدتا تمرکز مدیران شهری جنبه اقتصادی بوده اما در توسعه شهری در سطح جهان مهم‌ترین مسئله برنامه‌ریزی برپایه اصول و مبانی زیست‌محیطی است موضوعی که خلاء آن در مجموع پروژه‌های شهری قم در سال‌های اخیر شدیدا محسوس است. جعفری در گفت‌و‌گو با تسنیم به بیان علل رد این طرح پرداخت.

تسنیم: موافقان اجرای پروژه آکواریوم شهری بر این باورند که چون سرمایه‌گذار خصوصی است دلیلی برای مخالفت در اجرای این پروژه نیست. از طرفی آکواریوم می‌تواند نشاط و شادابی را برای شهروندان و نیز گردشگران در شهر قم فراهم کند. تا چه اندازه می‌توان با تکیه بر این دلایل اجرای پروژه آکواریوم را پذیرفت؟

شهر قم گذشته‌ای دارد که باید در اجرای هر طرح و پروژه‌ای به آن توجه شود. ما این تجربه را در شهر داریم که بی‌توجهی به این مقوله سبب شکست طرح‌ها شده است. یکی از عمده‌ترین مشکلات شهر قم این است که قبل از اجرای هر پروژه‌ای اثرات زیست‌محیطی آن‌ها بررسی نمی‌شود همین موضوع سبب شده هزینه‌های زیادی بعد از اجرا به شهر قم تحمیل شود.

اگر دنبال نگاه درست توسعه پایدار شهری در قم هستیم باید به ویژگی‌های اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی توجه داشته باشیم که مبتنی بر سند آمایش شهری و الگوی سبک زندگی اسلامی- ایرانی باشد. اینکه گفته می‌شود سرمایه گذار بر اجرای این پروژه تاکید دارد جای سوال است.

گاهی مواقع سرمایه‌گذار فقط به اسم سرمایه‌گذار خصوصی است و می‌بینیم از منابع دولتی برای اجرای پروژه‌ها استفاده می‌کند. فرض بر اینکه این سرمایه‌گذار واقعا با سرمایه خود وارد کار می‌شود مسئله مهم این است که اگر تامین امنیت سرمایه‌گذاری صورت نگیرد در سرمایه‌گذاری‌های بعدی با مشکل مواجه می‌شویم.

به وضوح می‌بینیم که اجرای طرح آکواریوم شهری در شهر کویری قم هیچ سنخیتی با اقلیم و محیط‌زیست ندارد. علاوه بر آن همین آب و هوا هزینه حفظ و نگهداری آکواریوم را بالا می‌برد. همه این‌ها دلیل متقنی است که از هم‌اکنون می‌توان ناموفق بودن پروژه را پیش بینی کرد.

تسنیم: برخی دیگر ایجاد امکانات تفریحی را علت خوبی برای اجرای پروژه می‌دانند. آیا این دلیل برای شهری که محروم از شهربازی و فضاهای سبز گسترده است می‌تواند قانع کننده باشد؟

پروژه آکواریوم از منظر اصول برنامه‌ریزی محیط‌زیستی قابل نقد است که علل آن ذکر شد. از طرفی چه اندازه مردم قم یا گردشگران از آن استقبال می‌کنند؟ باید اقتضائات شهری قم مورد توجه قرار گیرد. شاد بودن مردم منحصر به ایجاد آکواریوم نیست.

برای تعریف شهر شاد و پویا هم شاخصه‌هایی وجود دارد که در این صورت افسردگی شهروندان هم با ایجاد آکواریوم بهبود پیدا نمی‌کند بلکه بهبود نمای شهری، ایجاد فضای سبز، ارتقا کیفیت سطح زندگی و مسایلی از این دست به مراتب بیش از آکواریوم و باغ پرندگان می‌تواند نشاط و شادابی را به همراه داشته باشد. آکواریوم به‌دو دلیل مهم اقلیم و فرهنگ شهر مذهبی توجیه و همخوانی ندارد.

تسنیم: الگوگیری از طرح‌های موفق دیگر شهر‌ها یکی از استدلال‌هایی است که برای اجرای پروژه‌ها مطرح می‌شود. تحلیل شما چیست؟

یکی از مشکلات مقایسه قم با دیگر شهر‌هاست اگر هدف ارائه طرح‌هایی برای معرفی قم است باید براساس الگوی زیست شهر قم باشد. مسئله اینجاست که هیچ الگوی مناسب پیشرفتی در قم نداریم. نبودن تفکر توسعه پایدار خود باعث آشفتگی و در تعارض با شادابی است. جای خالی برآورد هزینه‌ها و مدیریت پایدار شهری هم در مجموعه مدیریت شهری قم محسوس است.

با توجه به اینکه طرح‌های رفاهی تفریحی قم تا وقتی پشتوانه مطالعاتی نداشته باشد موفقیتی هم نخواهد داشت و همین موضوع هزینه‌های زیادی برای شهر به همراه دارد. اتلاف هزینه و سرمایه در قم زیاد است این‌ها نه تنها هزینه‌های شهرداری که هزینه زندگی را هم در قم زیاد می‌کند.

برنامه ریزی محیط زیست و توسعه پایدار مسئله مهمی است که هیچ توجهی به آن نمی‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در قم تشدید تغییر اقلیم را داشتیم و همچنان به آن بی‌توجهی صورت گرفته که همه این‌ها عوارض شدید بر مردم دارد. برنامه جامع و تفصیلی شهر قم همواره در حال تغییر است از همین رو می‌بینیم که آشفتگی ایجاد شود. مدیران در برهه‌های مختلف نمی‌دانند آخرین برنامه‌ها چیست و این تغییرات بر چه پایه و اساسی است.

حقیقت اینکه تعریف مسئله در قم اشتباه است. اگر تعریف درستی از مسائل در شهر قم داشته باشیم آن وقت می‌توانیم هدفگذاری درستی داشته باشیم در این صورت حتی با تغییر مدیران هم مشکلی ایجاد نمی‌شود وقت آن رسیده که جلوی این آشفتگی‌ها گرفته شود.

برخی پروژه‌ها مثل نیز منوریل نشان داد که عملا اهدافی که مدیران شهری و سرمایه گذاران می‌خواستند محقق نشد، یا این طرح‌ها زیان‌ده شده‌اند و کارایی لازم را با توجه به حجم سرمایه‌گذاری نداشته‌اند عمده دلیلی که برای این شکست‌ها وجود دارد نبود ارزیابی پروژه و مهم‌تر از آن ارزیابی اثرات زیست‌محیطی برای آن‌ها است. اگر هم این مطالعات و ارزیابی‌ها انجام شده صرفا جهت تکمیل مدارک مورد نیاز پروژه بوده و کار‌شناسی و دقیق نبوده است.

انتهای پیام/