سود تسهیلات رونق تولید برای بخش معدن بالاست/ برخورد با معادن بدون "مسئول فنی" به‌عهده دولت است
نایب رئیس نظام مهندسی معدن خراسان رضوی گفت: سود تسهیلات رونق تولید ۱۸ درصد است و این سود بالا برای فعالیت در بخش معدن توجیه اقتصادی ندارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، معدن یکی از بخش‌های مولد اقتصادی است که توسعه آن می‌تواند بهترین جایگزین برای نفت باشد.
استان خراسان رضوی دارای ظرفیت‌های بالقوه زیادی در حوزه معدن است که با کمی التفات می‌توان آنها را به صورت بالفعل درآورد با توجه به اهمیت موضوعات در ارتباط با معدن در خراسان‌رضوی گفت‌وگویی با غلامرضا نازپرور عضو هیئت‌رئیسه خانه معدن خراسان رضوی و نایب رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی داشته‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
تسنیم: از دیدگاه شما مهم‌ترین کمبود بخش فرآوری معدن در خراسان رضوی چیست؟
نازپرور: کمبود و به‌روز نبودن دانش فنی یکی از مهم‌ترین ایراداتی است که در فعالیت صنایع معدنی خراسان رضوی وجود دارد و متأسفانه در طول سال‌ها به این بخش ورود جدی نشده است.
آمارها نشان از این دارد که در خراسان رضوی حدود 800 معدن فعال هستند اما باید گفت که بخش اکتشاف ما هم اکنون ضعیف شده که علت اصلی آن کم شدن مشوقاتی است که به حوزه اکتشاف اختصاص داده می‌شود.
زمانی به منظور ورود متخصصان در این بخش، به هر چند نفر از فارغ‌التحصیلان در حوزه معدن یک محدوده اکتشافی واگذار می‌شد که در آن اکتشاف انجام دهند و یا تسهیلاتی را به افراد متخصص در این حوزه اعطا می‌کردند اما امروز چنین حمایت‌هایی وجود ندارد.
در قانون معادن آمده که دولت مکلف است در لایحه بوجه سالانه، نسبت به تأمین اعتبار لازم جهت ایجاد بستر مناسب برای اکتشاف ذخایر معدنی در سراسر کشور اقدام کند؛ اما عملا این کار به مرور زمان ضعیف شده است.
ماهیت کار در بخش معدن بسیار پرریسک است در نظر بگیرید در بخش صنعت فردی که وارد سرمایه‌گذاری می‌شود بنایی را می‌سازد و تجهیزاتی را می‌خرد که ارزش تمام آنها به تناسب مشخص است اما فردی که به حوزه معدن ورود دارد، عملا سرمایه خود را در بیابانی می‌برد که ممکن است علیرغم انجام هزینه‌های اکتشافیهیچ ذخیره اقتصادی در آن محدوده به دست نیاورد.
همچنین ما در حوزه اتصال زنجیره بهره‌برداری به فرآوری نیز ضعیف عمل کرده‌ایم به عنوان مثال ما ذخایر مس، منگنز و کرومیت بسیار خوبی داریم اما زمانیکه معدن‌دار و بهره‌بردار به فکر بهره‌برداری می‌افتند شاهد این هستیم که دانش فنی ما بسیار ضعیف بوده و با اینکه ظرفیت مناسبی در این بخش داشته و مهندسان متالوژی زیادی در خراسان رضوی فعالیت دارند از توان آنها استفاده نمی‌شود.
در واقع برای بالا بردن بازده فعالیت در بخش معدن بهره‌برداران باید به دانشگاه‌ها و یا کشورهای دارای دانش فنی متصل شوند تا بتوان زنجیره تولید را به فرآوری وصل کرد.
ما این درخواست را از بخش دولتی داریم که در صورتیکه قرار است یک هیئت تجاری از کشورهای دیگر که در زمینه معدن دارای توفیقاتی هستند به خراسان رضوی وارد شود این موضوع را به تشکل‌های بخش معدن اطلاع دهند تا بتوانیم با آنها مذاکره داشته و در مورد بهره‌برداری از ظرفیت‌های معدنی استان به تفاهم برسیم.
وقتی بخش‌های دولتی از تولیدکنندگان حمایت کنند علاوه بر ایجاد رونق، به موضوع اشتغال نیز کمک می‌شود چرا که در بسیاری از واحدهای فرآوری کنونی که در حال تأسیس هستند، سرمایه‌گذارانی حضور دارند که متخصصان این حوزه را به کار گرفته‌اند و این تعداد می‌تواند افزایش داشته باشد.
سودهایی که برای تسهیلات رونق تولید در نظر گرفته می‌شود برای بخش تولید بسیار بالا است به ویژه اینکه مبالغ آنها باید به صورت رأسی تا موعد مقرر بازگردانده شود و این موضوع قدری کار را سخت می‌کند در بعضی از کشورهای پیشرفته، تولیدکنندگان تسهیلاتی با سود یک درصد با حمایت دولتی دریافت می‌کنند که این میزان در ایران به 18 درصد می‌رسد و علاوه بر اینها انتظار ایجاد اشتغال بالا و رونق تولید هم از کارآفرین می‌رود که این امر کاری بس دشوار است.
همچنین برخی از معافیت‌هایی که در نظر گرفته می‌شود برای اجرایی شدن بروکراسی بسیار زیادی داشته و حتی برای اجرای قوانین تصویب شده نیز گاها مشکلات بسیاری به وجود می‌آید.
تسنیم: وضعیت معادن منطقه خواف و سنگان به چه صورت است؟
نازپرور: بخشی از رکود معدن به ویژه در حوزه سنگ آهن مربوط به قیمت‌های جهانی است که به وضعیت داخلی ارتباطی ندارد هرچند باید گفت که بهره‌برداران در زمان رونق سودهای چندین میلیاردی از بخش معدن دریافت کرده بودند که باید برای دوره رکود نیز برنامه‌ریزی می‌کردند رکود بازار مسکن داخل نیز به مشکلات معادن خواف و سنگان افزوده اما هم اکنون چند کارخانه بسیار خوب در حوزه فرآوری سنگ آهن در بخش خواف و سنگان در حال تأسیس هستند که محصولات معادن را خریداری کرده و علاوه بر این از خام فروشی نیز پیشگیری می‌کنند.
تسنیم: در مورد وضعیت دریافت حقوق دولتی و حق‌الارض‌ها توضیحاتی را ارائه دهید.
نازپرور: حقوق دولتی که متناسب با ماده معدنی برای افراد در نظر گرفته می‌شود اما یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزه دریافت حقوق دولتی این است که میزان آن با تأخیر به شرکت‌ها اعلام شده و معمولا یک سال تفاوت دارد به عبارت دیگر شرکت حساب‌های مربوط به حقوق دولتی را بسته اما به یکباره اعلام می‌شود که باید مبلغ دیگری را به عنوان حقوق دولتی پرداخت کنند که این موضوع در حساب‌های شرکت‌ها مشکل ایجاد می‌کند.
همچنین در بخش حق‌الارض‌ها نیز مشکلات اساسی وجود دارد که معضلات زیادی را ایجاد کرده تصور کنید شما می‌خواهید در بخش معدن سرمایه‌گذاری داشته باشید؛ هنوز هیچ ذخیره معدنی کشف نشده دولت برای محدوده اکتشافی مبلغ بالایی را دریافت می‌کند و با توجه به اینکه فرآیند کشف ماده معدنی هزینه بالایی دارد اضافه شدن موضوع حق‌الارض سبب کم شدن انگیزه افراد برای ورود به این حوزه است.
با توجه به اینکه معادن جزو انفال هستند و در واقع به بهره‌برداران اجاره داده می‌شوند البته دولت باید حق‌الارض و یا حقوق دولتی را دریافت کند اما در مورد حق‌الارض باید زمانی این مبلغ از افراد گرفته شود که وجود ذخیره ماده معدنی اثبات شده باشد.
تسنیم: پیش از تشکیل خانه معدن در خراسان رضوی منتقدان زیادی برای این موضوع وجود داشت که این تشکل را به موازی کاری با تشکل‌های معدنی دیگر در استان متهم می‌کرد شما به عنوان یکی از اعضای هیئت رئیسه این خانه در خراسان رضوی در پاسخ به این انتقادات چه توضیحاتی دارید؟
نازپرور: خانه معدن در استان ما هم اکنون حالت نمایندگی دارد و ما باید آن را از این حالت خارج کنیم همچنین باید در نظر داشت که در شورای عالی معادن، یک نماینده از خانه معدن در نظر گرفته شده است که مطالبات فعالان حوزه معدن را بیان می کند. این مسئله در استانها نیز باید وجود داشته باشد.
اگر نظام مهندسی معدن خدمات مهندسی را ارائه می‌دهد خانه معدن در واقع تشکلی خصوصی است که از حقوق بهره‌برداران دفاع می‌کند همچنین باید در نظر داشت که خانه صنعت، معدن و تجارت بیشتر صنعتی بوده و بخش معدن آن بسیار کمرنگ است و اینکه یک تشکلی صرفا کار معدنی انجام دهد برای بهره‌برداران دارای مزیت بیشتری است.
تسنیم: در دوره قبلی مجلس یکی از مشکلاتی که اعضای تشکل‌ها داشتند این بود که تنها یک نماینده در کمیسیون صنایع و معادن وجود داشت که در حوزه معدن نیز فعالیت زیادی نداشت وضعیت کنونی به چه صورت است آیا تعامل نمایندگان خراسان رضوی با تشکل‌های بخش معدن مناسب است؟
نازپرور: ما هنوز به صورت مستقیم با نمایندگان تعاملی نداشته‌ایم اما از طرف کمیسیون معدن اتاق بازرگانی خراسان رضوی تلاش‌هایی برای تعامل با نمایندگان صورت گرفته و حتی اشکالاتی که در حوزه قانونی وجود داشته استخراج و به آنها داده شده است.
ما جلسه‌ای داشتیم که در آن 15 نماینده مجلس و تعدادی از کمیسیون صنعت و معدن حضور داشتند اما هنوز نتیج آن قابل لمس نیست. همچنین باید در نظر داشت که متخصص واقعی در بخش معدن در میان نمایندگان تنها یک نفر است در حالیکه نیاز به ایجاد کمیسیون تخصصی معدن در مجلس وجود دارد.
تسنیم: در خراسان رضوی ظرفیت برداشت بیش از 46 نوع ماده معدنی وجود دارد اما این ظرفیت‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد شما علت این موضوع را در چه می‌دانید؟
نازپرور: اینکه تنوع ماده معدنی در خراسان رضوی بالا است در واقع یک ظرفیت بوده که باید به آن توجه داشت این موضوع که ما معدن بزرگ پورفیری مانند مس سرچشمه در خراسان رضوی نداریم درست است اما ذخایر معادن کوچک ما روی هم رفته میزان قابل توجهی شده و برای بهره‌برداری از همین محدوده‌هایی که وجود دارد نیاز به حمایت دولت، ورود سرمایه‌گذار و استفاده از دانش فرآوری محسوس است.
این موضوع را باید قبول کرد که در طول سال‌ها بخش اکتشاف ضعیف شده و همچنین مطالعات زمین شناسی به روز نیز در کشور ما وجود ندارد و سرعت تکمیل اطلاعات آنها بسیار کم است که باید برای این موضوعات نیز اقداماتی در دستور کار قرار گیرد.
تسنیم: بحث ایمنی معادن هم اکنون بسیار مورد توجه است شما وضعیت خراسان رضوی را به چه صورت ارزیابی می‌کنید؟
نازپرور: رسالت سازمان نظام مهندسی این است که موضوعات ایمنی را در معادن تقویت کند ما در سال گذشته در ایران مقام نخست را در حوزه آموزش به خود اختصاص دادیم که 9 دوره شامل 78 نفر کارگران و 123 نفر کارشناسان برگزار کردیم.
ما موظف هستیم که معادن را کنترل کرده و ببینیم که آیا طبق قانون مسئول فنی و مسئول ایمنی دارند یا خیر اما سازمان صنعت، معدن و تجارت باید در این حوزه برخورد حاکمیتی داشته باشد.
هم اکنون بیش از 300 معدن در خراسان رضوی مسئول فنی ندارند و این موضوع را نمی‌توان از طریق سازمان نظام مهندسی معدن پیگیری کرد زیرا در حوزه اختیارات آن نیست و فقط می تواند گزارش کند. اما طبق قانون سازمان صنعت، معدن و تجارت می‌تواند با استفاده از ابزارهایی که دارد پس از چند نوبت اخطار از بهره بردار معادن سلب امتیاز کنند.
متأسفانه تا زمانیکه اتفاقات تلخ نیفتاده در کشور ما به فکر ایمنی نمی‌افتند و بعد از آن حادثه یورت به تازگی به اهمیت آموزش مسئول فنی و مسئول ایمنی پی برده شده و برای اجرایی شدن موضوعات مربوط به آن تلاش می‌شود.
تسنیم: گلایه‌هایی از طرف معدن‌کاران مبنی بر بهره‌مند نبودن از امکانات اولیه برای توسعه معادن به دست ما رسیده در این زمینه چه اقداماتی را در دستور کار دارید؟
نازپرور: کار معدن اکثرا در نقاط محروم بوده و وظیفه خانه معدن است که بتواند مشکلات معدن‌کاران را جمع‌آوری کرده و به دولت انتقال دهد البته باید در نظر داشت که دولت هم نمی‌تواند تمام خواسته‌های بهره‌برداران فراهم کند اما در برخی از موارد می‌توان خواسته‌های افراد را پیگیری کرد به عنوان مثال ممکن است یک معدن‌کار برای یک واحد کوچک تقاضای 30 کیلومتر برق‌رسانی داشته باشد که این موضوع با امکانات کنونی قابل اجرا نیست اما فرض کنید 10 معدن در یک محدوده وجود دارد و یا تعداد اشتغال افراد که در یک مکان وجود دارد بالا باشد می‌توان برای امکانات درخواست و اقدام کرد.
علاوه بر این هم اکنون بودجه‌های عمرانی کاهش بسیار زیادی داشته و کمک‌هایی که به معدن‌کاران از سمت دولت می‌شد نیز از همین بودجه بوده و به همین علت میزان آن بسیار پایین آمده که در اثر آن برخی از مشکلات نیز ایجاد شده است.
تسنیم: وضعیت همکاری نهادهای دولتی با بهره‌برداران بخش معدن در خراسان رضوی به چه صورت است؟
نازپرور: در استان خراسان رضوی برای آغاز کار استعلام‌ها بسیار زیاد شده سابق بر این باید از 3 اداره استعلام گرفته می‌شد اما هم اکنون این میزان به بیش از12 اداره رسیده و آئین نامه‌های اجرایی آنها هم به صورت درست ابلاغ نشده اگر بتوان برای این اقدامات ساز و کار پنجره واحد در نظر گرفته شود بسیاری از مشکلات کنونی بخش معدن به ویژه در ابتدای فعالیت رفع می‌شود.
تسنیم: در حوزه ژئوتوریسم چه اقداماتی در حال انجام است؟
نازپرور: 3 معدن تا کنون در خراسان رضوی در این بخش درخواست داده‌اند که یکی از آنها معدن طلایی در اطراف شهر طرقبه بوده و قابلیت بسیار بالایی دارد.
ژئوتوریسم یکی از قابلیت‌هایی است که به راحتی می‌توان از آن ارزآوری داشت اما ما این موضوع را خیلی جدی نگرفته‌ایم اگر بتوانیم زیرساخت‌های آن را در خراسان رضوی ایجاد کنیم هم گردشگران خارجی زیادی را جذب می‌کنیم و هم اینکه مردم کشور خودمان به بازدید از آنها علاقه پیدا می‌کنند و ماندگاری زائر در استان افزایش می‌یابد.
گفت‌وگو از شهرزاد حسینی قهستانی
انتهای پیام/
