بنایی همراه با تاریخچه "۹۰ ساله"؛ خرابه‌ای فراموش شده به نام "نخستین تلفن‌خانه" اصفهان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، حوالی دولتخانه صفوی ،همان جایی که کاخ جهان نما سر از خاک برآورد و حالا در یک محفظه شیشه‌ای محبوس مانده امتداد همین مسیر تاریخی خیابانی است که در دل خود حرف‌ها دارد، خیابانی که در گوشه راست خود کاخ عالی قاپو رخ نشان داده و به هر عابری مسیر مستقیم به سوی یک موزه جهانی را نشانه رفته است.

حوالی همین خیابان درست سمت چپ در کوچه سرازیری نام " تلفنخانه" جا خوش کرده است. کوچه‌ای که تنها نام "تلفنخانه" را با خود به دوش می‌کشد و نه تنها خبری  و نه اثری از "تلفنخانه" در این کوچه نیست حتی اهالی این خیابان نیز از آن اطلاعی ندارند.

از اهالی و کسبه این خیابان آدرس تلفنخانه قدیمی را پرسیدیم بسیاری از کسبه‌ها نمی‌دانستند و اظهار بی‌اطلاعی می‌کردند و برخی‌ها هم می‌گفتند تنها نام این خیابان تلفنخانه است، تلفنخانه‌ای که وجود ندارد و همینطوری نام کوچه را تلفنخانه گذاشته‌اند!

از انتهای کوچه به ابتدای آن رسیدیم از چند کسبه قدیمی‌تر نیز پرسیدیم که آن‌ها نیز گفتند خبر از وجود چنین مکانی ندارند؛ به سراغ  یک پیرمرد که مغازه‌ای قدیمی داشت و روی یک صندلی قدیمی نشسته بود رفتیم، صندلی که  زهوارش در حال در رفتن بود از همان پیرمرد موی سپید سراغ تلفنخانه قدیمی را گرفتیم.

خرابه ای به نام نخستین تلفنخانه اصفهان

با انگشت اشاره خرابه‌ای که سر خیابان بود را نشان داد، خرابه‌ای که سقف نداشت و تنها چند ستون و دیوار در میان خاک و غباری از روزگار گذشته باقی‌مانده در میان کرکره زنجیره‌ای حبس شده بود.

پرسیدیم پدرجان مطمئنی این همان تلفنخانه قدیمی است؟ پیرمرد سینه‌‌ای صاف کرد و گفت: آره باباجان، من بچه بودم که می‌گفتند اینجا تلفنخانه شهر بوده است.

پیرمرد که با ادامه توضیحاتش غبار روزگار از این مکان را پاک می‌کرد ادامه داد: حالا از آن موقع خیلی می‌گذرد، ذهنم یاری ندارد دقیقا مربوط به چه زمانی بوده است.

تلفنخانه‌ای که در جنگ جهانی دوم در اصفهان خدمات می‌داد

علیرضا جعفری‌زند کارشناس میراث فرهنگی در مورد "تلفنخانه" قدیمی اصفهان می‌گوید: می‌گویند 2 ساختمان به نام تلفنخانه  در این محل بوده یکی داخل کوچه و دیگری ابتدای آن که خرابه‌هایش باقی مانده است ولی من فکر می‌کنم همین بنایی که ابتدای کوچه است "تلفنخانه" قدیمی اصفهان بوده است.

وی افزود: این تنها تلفنخانه اصفهان بوده که اواخر قاجار و اوایل پهلوی در اصفهان تاسیس شده، دقیق نمی‌دانم چند سال خدمات می‌داده  اما آن‌گونه که شنیده‌ام تا زمان 1316 سرپا بوده و بعد از آن رو به خرابی رفته است. جالب اینکه اوایل  جنگ جهانی دوم هم حدود سال 1944 میلادی کار می‌کرده بعد از این خراب شده و پس از آن تلفنخانه به خیابان هشت بهشت می‌رود.

کارشناس میراث‌فرهنگی گفت: این محل از نظر استراتژیک مهم بوده کنسولگری روسیه و ایجاد برق کارخانه دهش بوده و وجود نخستین تلفنخانه نشان دهنده مهم بودن این محل است.

وی با اشاره به تصاویر قدیمی این تلفنخانه گفت: تصویر قدیمی از این تلفنخانه در کتاب‌های تاریخی و یا رد عکس‌های هولستر ندیدم، احتمالا این بنا بعد از عکاسی هولستر از اصفهان بوده چراکه تصویری که از این خیابان نشان داده چیزی به عنوان تلفنخانه نداریم و می‌توان گفت هنوز تلفنخانه نیامده بوده است.

تلفنخانه قدیمی اصفهان به موزه تبدیل شود

جعفری‌زند افزود: بعد از آن عکاس‌های دیگری که به اصفهان آمده و به صورت جامع عکاسی کنند خیلی توجه به تلفنخانه توجه نکرده‌اند و یا به نظر خودشان آن موقع قابل ارزش برای عکس گرفتن نبوده زیرا این یک پدیده جدید بوده و آن‌ها اغلب به‌دنبال مکان‌های تاریخی بوده‌اند.

وی بیان کرد: می‌توان گفت این بنا از همان قدیم کمرنگ دیده شده حتی در روزنامه‌هایی که اواخر قاجار منتشر می‌شده من چیزی ندیدم تنها اشاره  کوچکی به کوچه تلفنخانه شده است.

کارشناس میراث فرهنگی گفت: این مکان در هر جای دنیا بود احیا و مرمت شده و به عنوان موزه تلفن مورد استفاده قرار می‌گرفت به هر حال برای نخستین بار بوده که تلفن به این شهر آمده و با خود تاریخچه 90 ساله در اصفهان دارد و می‌توان گفت نقطه آغاز اصفهان به سمت مدرنیته را نشان می‌دهد.

"تلفنخانه" قدیمی اصفهان ثبت و احیا می‌شود

اما در این میان مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان خبر از احیای این مکان می‌دهد، وی به تسنیم گفت: مکان‌هایی مانند "تلفنخانه" قدیمی اصفهان در دستور کار  بوده و باید ورود پیدا کنیم اما ابتدا باید آن‌ها ثبت شوند و پس از آن باید اقدامات بعدی دنبال شود.

وی افزود: یک سری تأسیسات قدیمی در اصفهان وجود دارد که در این 2 سال برای حفاظت از آن‌ها شروع به ثبت آن‌ها کرده‌ایم، برای مثال کارخانه سیلوی اصفهان، شهرداری اصفهان بوده که "تلفنخانه" قدیمی اصفهان نیز جزو برنامه‌ها بوده است.

الهیاری گفت: مشارکت دستگاهی که مالک بوده نیز نیاز است و باید در این‌باره با ما همکاری کند؛ برای بناهایی این چنینی که در تاریخ تکنولوژی و صنعت اصفهان نقش داشتند و تاسیسات جدی شهری هستند برنامه داریم.

تاریخ بار دیگر در اصفهان زنده می‌شود

با وجود اینکه خرابه‌ها و ستون‌ها و تزئینات باقی مانده از این بنا نشان می‌دهد معماری آن فاخر نبوده اما زمانی در اینجا برای نخستین بار زنگ تلفن نواخته شده مکانی که حالا با تلی از خاک فرو خفتیده روزگاری برای خود شکوه و جبروتی داشته و اصفهان مدرنیته و عصر ارتباطات را به رخ گردشگران می‌کشیده است.

مکانی که اگر به عنوان یک موزه احیا شود نه تنها بسیاری از اهالی اصفهان با نخستین تلفنخانه اصفهان آشنا می‌شوند بلکه تاریخ دیگری در اصفهان زنده می‌شود.

گزارش از نگین فروغی

انتهای پیام/