بازخوانی عملکرد رئیس سابق سازمان محیط زیست/ مهمترین پرونده‌های روی میز عیسی کلانتری
معصومه ابتکار که در حضور چهار ساله‌اش بر مسند ریاست سازمان محیطی زیست با انتقادات فراوانی همراه بوده در ابتدای دولت دوازدهم با دستور حسن روحانی به یکی از معاونتهای دیگر دولت نقل مکان کرد و کشتی طوفان زده و پرمخاطره محیط زیست را به عیسی کلانتری سپرد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ حضور معصومه ابتکار در دولتهای هفتم، هشتم و یازدهم در راس سازمان محیط زیست به هیچ وجه باعث عبور این سازمان از بحرانهای زیست محیطی نشد و همچنان انتقادات فراوانی نسبت به عملکرد وی باقیمانده است.
محیط زیست و مسائل مربوط به آن که در سالهای اخیر برای مردم، مسئولان و تشکلهای مربوطه مهم شده است باعث شد تا حسن روحانی در ابتدای دولت یازدهم یکی از افراد شناخته شده درعرصه مدیریتی محیط زیست را به پردیسان بفرستد و ماموریت یکی از مهمترین معاونتها را به معصومه ابتکار بسپارد.
معصومه ابتکار نیز در آغاز ورود دوباره‌اش در شهریور ماه سال 92 ابتدا به بررسی چند جانبه و نقدهای فراوان هشت ساله دولتهای نهم و دهم پرداخت و تقصیرهای مختلف را به روسای پیشین سازمان نسبت داد؛ استراتژی که بارها از سوی دیگر مسئولان نیز اجرایی شده است و راه‌حلی برای گذر زمان محسوب می‌شود.
عملکرد معصومه ابتکار از ابتدای فعالیت در دولت یازدهم با انتقادات فراوانی همراه بوده و این فرد با وجود برخی خدمات، نتوانست در طی چهار سال منویات مردم و مسئولان در حوزه‌های زیست محیطی را به‌طور کامل برآورده کند و حال این کشتی فرسوده و آسیب دیده سرانجام به فردی با نام عیسی کلانتری سپرده شده است.
معصومه ابتکار که از این پس قرار است در دولت دوازدهم در جایگاه معاونت زنان و امور خانواده ریاست جمهوری به فعالیت بپردازد هفته گذشته با همه خاطرات تلخ و شیرین خود طی چهار سال اخیر خداحافظی کرد و چمدان خود را از ساختمان طبقه دهم پارک پردیسان بست.
بسیاری از منتقدان معصومه ابتکار او را بیش از آنکه فردی محیط زیستی باشد، شخصی سیاسی و جناحی عنوان کردند و بسیاری از افراد نیز نسبت به عملکرد او در این سازمان ابراز گلایه کرده‌اند.
بحران افزایش ریزگردها، خشک شدن تالابها، آلودگی هوای کلانشهرها، آتش‌سوزی جنگلها، بحران آب، مسئله بنزینهای وارداتی، تعداد روزهای آلوده و سالم، ناکارآمدی مدیران استانی، توافقنامه پاریس، مشکلات محیطبانان، عدم توجه کافی به حیات وحش و گونه‌ها و .... بخشهایی از دغدغه‌هایی بود که ابتکار نتوانست راه حل مناسبی برای آنها بیابد و گاه مورد توجه منتقدان بسیاری قرار گرفت.
ابتکار نه تنها راه حلهای قطعی برای مشکلات مطرح شده نیافت بلکه حاشیه‌های پررنگی را در سالهای اخیر به‌دنبال داشت و غالب کارشناسان خواستار توجه جدی‌تر او به مسائل زیست محیطی بودند.
البته برخی خدمات همانند توجه به ارزیابی خطر محصولات تراریخته، جلوگیری از انتقال آب در برخی مناطق کشور، کاهش سد سازیها، برگزاری نمایشگاههای زیست محیطی، جشنواره فیلم سبز، توجه به شناگاههای آلوده و .... نیز برخی از اندک خدمات معصومه ابتکار بوده است.
اما در هر صورت معصومه ابتکار با تمام فراز و نشیبهای اجرایی در سازمان محیط زیست و با همه کاستیها یا دستاوردها، سرانجام از سازمان محیط زیست که یکی از حساس‌ترین معاونتها محسوب می‌شود به جای دیگری منتقل شد.
برخی از انتقادات وارده و حاشیه‌های ابتکار بع شرح ذیل است:
فرافکنی به نام کاهش آلودگی هوا
یکی از مهمترین موضوعاتی که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفت بحث کاهش آلودگی هوای کلانشهرها و به‌ویژه تهران بوده است چرا که مسئولان محیط زیست بارها بر موضوع کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت بنزینها تاکید کردند.
واردات بنزینهای با کیفیت و یورو 4 شدن آنها یکی از مهمترین ادعاهای سازمان محیط زیست بود که مورد انتقادات بسیاری از کارشناسان و نمایندگان سابق مجلس شورای اسلامی قرار گرفت.
در همین رابطه حجت‌الاسلام والمسلمین موسوی‌نژاد به خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا گفته بود: متاسفانه بنزینهای وارداتی در سالهای گذشته به هیچ عنوان کیفیت یورو چهار را نداشته و حتی مسولان اسنادی بابت این مسئله ارائه نکرده‌اند.
وی ادامه داده بود: بنزینهای یورو چهار در کشورهای مختلف به اندازه محدودی تولید می‌شود و امکان واردات گسترده آن به کشور ما وجود نداشته و ندارد بنابراین ادعاهای مطرح شده مبنی بر واردات بنزین یورو چهار و توزیع آن در کلانشهرهای کشور صحت ندارد.
ناصر سودانی؛ عضو کمیسیون انرژی مجلس نهم نیز گفته بود: روند عدم توجه به بنزین وارداتی و تولید داخلی طی 10 سال گذشته انجام گرفته است و این مرغوب نبودن بنزین را در 3 سال گذشته به طور ویژه‌تر شاهد بوده‌ایم که البته تذکرات لازم نیز ارائه شده بود.
این انتقادات فراوان نسبت به واردات بنزین در حالی انجام گرفت که معصومه ابتکار بر عدم استفاده از بنزینهای پالایشگاهی تاکید می‌کرد و آن را عاملی برای آلودگی هوا می‌دانست.
اما تاکیدات ابتکار بر بهر‌ه‌گیری از بنزینهای یورو 4 وارداتی که از طرفی مورد قبول برخی مسئولان و نمایندگان نیز قرار نگرفت، نتوانست تا حدود زیادی بر آلودگی هوای کلانشهرها تاثیر کاملی بگذارد و گواه این موضوع نیز وجود روزهای ناسالم و سالم در کلانشهرها بوده است.
در فصل پاییز و زمستان پدیده‌هایی همانند وارونگی هوا و تردد بیش از اندازه خودروها در کلانشهرها نفس مردم را به تنگ آورد و تنها وزش باد و عدم پدیده وارونگی هوا چاره‌ساز ساکنان کلانشهرها می‌شد.
البته برخی تغییرات همانند افزایش تعداد روزهای سالم در برخی کلانشهرها را نمی‌توان نادیده گرفت که این موضوع نیز می‌تواند ناشی از تغییرات فرهنگ تردد شهری، افزایش وزش باد و برخی مسائل زیست محیطی باشد.
ریزگردها بلای جان مردم کشور
ریزگردها یکی از مهمترین دغدغه‌هایی بود که در سالهای گذشته موجب گلایه‌مندی بسیاری از مردم کشورمان نسبت به عملکرد مسئولان محیط زیست و اجرایی شد.
این ریزگردها که شامل خارجی و داخلی می‌شود در غالب شهرهای ما به‌ویژه شهرهای جنوبی و غربی بیش از سایر نقاط مشاهده شد و حتی در برخی ایام زندگی را برای مردم همانند شب سیاه کرد؛ در این قبال مسئولان ذیربط نیز فقط سخن گفتن پرداختند و هیچ رفتار عملی مشاهده نشد.
اما یکی از پر حاشیه‌ترین استانها در بحث ریزگرد استان خوزستان و شهر اهواز بوده است و این مشکلات به حدی بود که در زمستان سال 95 ریزگردها در یک بازه زمانی آنقدر افزایش یافتند که حتی موجب قطعی چند روزه برق و سایر مشکلات دیگر شدند.
ابتکار که در طی سالهای اخیر، علت اصلی ریزگردها را خارجی می‌دانست به هیچ عنوان نخواست بر علل داخلی تاکید کند زیرا یکی از مهمترین علتهای ریزگردها بحث خشکی تالابها در جنوب کشور و استان خوزستان بوده است.
رئیس سابق سازمان محیط زیست بارها بر بهبود وضعیت تالابها طی مدت حضورش در سازمان محیط زیست تاکید کرد اما این صحبتها بارها از سوی کارشناسان، نمایندگان و حتی هم جناحی‌های وی مورد نقد شدید قرار گرفت.
به عنوان نمونه علی ساری نماینده اصلاح طلب مجلس شورای اسلامی در جلسه شورای اداری این استان که بعد از ورود ریزرگردهای شدید به خوزستان برگزار شد، رئیس سابق سازمان محیط زیست را مورد انتقادات شدید قرار داد.
وی در حاشیه جلسه شورای اداری در مخالفت با سخنان معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست که مدعی بود، تالاب‌های خوزستان در حال آبگیری هستند و مردم مشغول ماهیگیری در آن هستند با صدای بلند ضمن اعتراض به این ادعاهای ابتکار از جای برخاست و با فریاد اظهار کرده بود: چرا دروغ می‌گویی؟ کجای هور آب دارد که ما نمی‌بینیم؟!! کجا مردم خوزستان در حال ماهیگیری در تالابها و هورها هستند؟
این نماینده مجلس شورای اسلامی گفته بود: سازمان محیط زیست باید پاسخگوی کم‌کاری‌ها و بی‌توجهی‌های خود به پدیده گرد و غبار شد.
به غیر از علی ساری؛ نماینده مجلس شورای اسلامی، بسیاری از کارشناسان و مسئولان کشور نسبت به عملکرد سازمان محیط زیست در تالابها و گسترش ریزگردها انتقاد داشتند و گستره این انتقادات حتی به مردم و بسیاری از تشکلهای محیط زیستی رسید.
خشکسالی تالاب هامون، عدم بهبود وضعیت هورالعظیم، بی‌توجهی به تالاب شادگان، بهبود نیافتن وضعیت احیای دریاچه ارومیه و ... بخشهایی از انتقادات فراوان نسبت به عملکرد سازمان محیط زیست بوده است.
عدم توجه به لایحه محیطبانان از سوی سازمان محیط زیست
تیرماه سال 95 و بعد از شهادت سه تن از محیطبانان کشور بود که معصومه ابتکار بر رسیدگی به وضعیت محیطبانان و ارسال لایحه‌ای برای حمایت از آنان به مجلس شورای اسلامی تاکید کرد.
وی 10 تیر ماه و تنها چند روز پس از شهادت محیطبانان و در دیدار نمایندگان تشکلها و سمنهای محیط زیستی کشور اعلام کرده بود: لایحه‌ای برای بازنگری در شرایط محیط‌بانی در کشور و برخورداری محیطبانان از حمایتهای قانونی و قضایی بیشتر از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به زودی تقدیم دولت خواهد شد؛ دولت لایحه حمایت ازمحیط‌بانان را با قید فوریت به مجلس ارائه می‌کند که امیدواریم هر چه سریعتر این کار انجام شود؛ نیاز است در این لایحه تمامی مشکلات محیطبانان اعم از کمبود نیرو، حقوق و حمایتهای قانونی و قضایی دیده شود.
اما این لایحه در حالی که قرار بود چند روز پس از اظهارات ابتکار آماده و ارسال شود به هیچ عنوان مورد توجه متولیان ذیربط قرار نگرفت و با وجود برخی ادعاها مبنی بر رسیدگی به وضعیت محیطبانان، همچنان این قشر زحمتکش با مشکلات ریز و درشت دست و پنجه نرم می‌کنند.
باید گفت که از ادعای ارسال لایحه حمایت از محیطبانان به مجلس شورای اسلامی بیش از یکسال می‌گذرد و هنوز هیچ خبری از وجود لایحه حمایت از محیطبانان در مجلس شورای اسلامی به گوش نمی‌رسد و در این راه مسئولان سازمان محیط زیست و همچنین نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید کوشاتر باشند.
رهاسازی و مرگ پلنگی با نام هیرکان
لاشه پلنگی که علیرغم مخالفتهای متخصصان، شهریور 95 به دستور معصومه ابتکار در پارک ملی گلستان رهاسازی شده بود، 35 روز پس از رهاسازی کشف شد اما مسئولان محیط زیست با جابه‌جا کردن ردیاب این پلنگ و ارائه مسیر حرکتی کاذب حیوان، مرگش را کتمان کردند.
به غیر از مرگ هیرکان، سایر مسائل مربوط به حیات وحش و گونه‌های نایاب نیز تا حدود زیادی مورد توجه سازمان محیط زیست قرار نگرفت و نمونه آن را پیدا شدن برخی لاشه‌های پلنگ در جاده عباس آباد مشهد و ... بوده است .
عدم توجه به گونه‌های پرندگان در شهرهایی همانند فریدونکنار و سهل‌انگاری در برخورد با خاطیان نیز یکی دیگر از انتقادات به سازمان محیط زیست و مسئولان ذیربط بوده است.
امضای شتاب زده توافقنامه پاریس از سوی ابتکار
اما یکی از مهمترین اقدامات معصومه ابتکار که به آن افتخار می‌کند امضای توافقنامه پاریس و ایجاد برخی تعهدات در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است، موضوعی که مورد انتقادات بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران کشورمان قرار گرفته و می‌تواند تبعات منفی زیادی را به‌دنبال داشته باشد.
کاهش توسعه صنعتی در کشور، وجود بار مالی برای کشور، نادیده گرفتن نظرات منتقدان، شتاب زدگی در امضای توافقنامه، بی توجهی به تعهدات دیگر کشورها، تاثیرگذاری توافقنامه بر اشتغال، نشت اطلاعات صنعتی و ... برخی از دلایلی بود که کارشناسان منتقد، نسبت به توافقنامه پاریس مطرح می‌کنند.
اما به غیر از انتقادات فراوانی که نسبت به عملکرد معصومه ابتکار در راس سازمان محیط زیست می‌شود، برخی دستاوردها نیز از سوی معاونتهای زیرمجموعه آن انجام گرفته که تا حدودی در محیط زیست کشور اثر گذار بوده است.
جلوگیری از انتقال آب خزر به سمنان، تاکید بر ارزیابی خطر محصولات تراریخته، توجه به شناگاههای آلوده، توجه به یکپارچه سازی معاینه فنی خودروها، برگزاری جشنواره فیلم سبز و ... نیز برخی از فعالیتهای دوران تصدی‌گری ابتکار در سازمان محیط زیست به حساب می‌آید.
در هر حال کشتی فرسوده سازمان محیط زیست که در دریای پرتلاطم مشکلات زیست محیطی نتوانست به ساحل آرامش برسد اینبار دست عیسی کلانتری سپرده شده و باید منتظر عملکرد وی در این سازمان باشیم.
ابتکار اینبار کلید اتاق ریاست سازمان محیط زیست را به عیسی کلانتری سپرده است و باید منتظر بود که این فرد چه برنامه‌هایی برای سازمان محیط زیست ارائه خواهد کرد.
به طور حتم انتقادات فراوانی نسبت به عملکرد گذشته کلانتری در حوزه‌های احیای دریاچه ارومیه و عدم توجه به تولید کشاورزی و ... وجود دارد اما باید منتظر برنامه‌های وی برای سازمان عظیم محیط زیست ماند.
انتهای پیام/