روستای نشلج کاشان؛ مرکز گیوه‌بافی کشور + فیلم
روستای نشلج کاشان در ۴۳کیلومتری جنوب‌غربی شهرستان کاشان واقع شده است و آثار دستی مختلفی در این روستا وجود دارد که گیوه‌بافی شهرت منطقه‌ای و ملی دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کاشان، روستای نشلج بزرگترین روستای شهرستان کاشان، در فاصله 43کیلومتری جنوب غربی شهرستان کاشان و پنج‌کیلومتری عمق شمالی جاده دلیجان ــ کاشان در منطقه اردهال واقع شده و قرار گرفتن این روستا در شیب شمالی، موقعیت آب و هوایی معتدل، زمستان‌های پربرف و تابستان‌های خنک را به این روستا هدیه کرده است.
کوه‌های بلند و مرتفع، بافت زیبای روستا را مانند نگینی در خود محصور کرده است و ارتفاعات بلند و مرتفع اردهال که ارتفاع آن بالغ بر چهارهزار متر از سطح دریا بوده موقعیت مناسبی را جهت ذخیره و انبار برف به وجود آورده است که علاوه بر تغذیه قنوات و چشمه‌سارهای فراوان آب بسیار گوارا و مناسبی را جهت استفاده اهالی به وجود آورده است.
این ارتفاع بلند مکان مناسبی جهت کوهنوردان و کوه‌گشت‌های خانوادگی شده و علاوه بر آن موقعیت آب و هوایی این منطقه محل مناسبی را جهت رویش گونه‌های نایاب دارویی به وجود آورده است.
وجود جریان‌های دائمی آب از ارتفاعات باغات بادام و گردو را که مهمترین محصولات باغی این روستا بوده به ارمغان آورده و حوزه آبریز بالای 150 کیلومترمربع روستای نشلج با میانگین بارندگی 200 میلی‌متر در سال قنوات و چشمه‌سارهای فراوانی را در نقاط مختلف حوزه‌های آبریز، محل مناسبی جهت تولید و کشت و کار گلستان‌های گل محمدی به ارمغان آورده است.
وجود گلستان‌های گل محمدی همه‌ساله در بهار محل مناسبی را جهت عرضه گل و گلاب و تولید آن فراهم آورده است به‌گونه‌ای که عرضه بیش از 250 تن گل محمدی و همچنین 40 دیگ گلاب سنتی در مکان‌های مختلف روستا، نمود این خصوصیت زیبای روستا شده است.
باغات بادام و گردو که سطح زیر کشت آن بالغ بر 100 هکتار بوده اشتغال بیش از 400 خانوار از اهالی روستای نشلج را به انواع مختلف تولید، بهره‌برداری و توزیع به وجود آورده و مراتع بسیار مناسب این روستا توانسته است محیط مناسبی برای پرورش 2 هزار رأس دام شود.
موقعیت مکانی این روستا با توجه به قرار گرفتن در شیب شمالی و همچنین در شیب دره تند، ساختمان‌هایی زیبا از نظر بافت و مصالح و معماری، زیبایی بسیار خاصی را به این روستا بخشیده است به‌گونه‌ای که در نگاه نخست به‌نظر بام هر خانه‌ای حیاط خانه دیگر است.
وجود یک تپه کم‌ارتفاع با شیب ملایم در مرکز دره روستا اهالی را ترغیب به ساخت‌وساز در حواشی و نقاط ارتفاعی آن روی خط تراز کرده و موقعیت بسیار زیبایی را به وجود آورده است و همچنین جاده ورودی روستا که از مرکز باغات و کشتزارهای اهالی عبور می‌کند و وارد روستا میشود، یادآور جاده‌های بسیار زیبای جنگلی در قلب حاشیه کویر است.
این زیبایی در ورودی روستا محل مناسبی را جهت تفریح و تفرج کاشانی‌ها فراهم کرده به‌گونه‌ای که در فصل تابستان در این جاده کم‌عرض ورودی، پارکینگ‌های دوطرفه در حواشی جاده مسائل و مشکلات عدیده‌ای را پدید آورده و مسئولان روستا را بر آن داشت تا در اقدامی محل و مکانی مناسب جهت استقرار تفریح و گردش به‌شکل سازمان‌دهی‌شده تعریف کنند.
موقعیت اجتماعی
این روستا دارای 600 خانوار جمعیت است و آهنگ مهاجرت به شهر در آن بسیار پایین است و ماندن و حفظ آثار گذشتگان توسط اهالی، و ایجاد و وجود معابر با عرض تقریباً 3 متر و گذرگاه‌هایی که سقف آن پوشیده شده است زیبایی و طراوت خاص روستایی را در یاد زنده می‌کند و زندگی ساده و بی‌آلایش روستایی را یادآور میشود.
روستای نشلج کاشان در برگزاری تمامی مراسم دینی وقفیات داشته و برگزاری آن را بر خود واجب می‌داند به‌گونه‌ای که نخل‌گردانی در سالگرد شهدای کربلا از خصوصیات اجتماعی فرهنگی این روستا است و همچنین این روستا در گذشته دور در تولید پاپوش، تخت و گیوه نقش اساسی داشته و هنر تولید تخت و گیوه انحصار این روستا بوده و در جای دیگر ایران دیده نمی‌شود.
موقعیت فرهنگی
وجود اشعار به‌جامانده از بهرام نشلجی که به 700 سال قبل برمی‌گردد نشان از فرهنگ‌دوستی و اصالت این روستا است و قاریان و حافظان قرآن در تاریخ گذشته این روستا بسیار دیده شده و شعرای قرن حاضر نیز که در مناقب اهل بیت(ع) و انقلاب اسلامی شعر سروده اندک نیستند.
وجود شاعر هجوگو در این روستا که افراد لاابالی را با هجو کردن خرد می‌کند نشان از غنای فرهنگی این روستا دارد و حضور 250 تن از جوانان این روستا در جنگ هشت‌ساله که 25 شهید، 2 آزاده و 50 جانباز تقدیم این انقلاب کرده است از دیگر ویژگی‌های فرهنگی این روستاست.
موقعیت تاریخی
تاریخ یادمان فعالیت‌های بشر دیروز در گذر زمانی دور، آب و هوا را محل مناسب جهت زندگی دید و جمیع شرایط موجب شد تا جمعی دام‌پرور و کشاورز در محلی که نشلج می‌نامیم گرد هم آیند و حفر قنوات با طول بیش از دو هزار و 500 متر در سطح روستا حاکی از عزم راسخ گذشتگان برای زندگی بوده است.
وجود بناهای ساخته‌شده در سطح روستا حکایت از آن دارد که گذشتگان تمام خصوصیات آب و هوایی و جغرافیایی را به‌شکلی بسیار مناسب و زیبا به خدمت گرفته‌اند و وجود حداقل هفت آسیاب آبی در مسیر یک رشته قنات در بالای روستای نشلج کاشان گواه این مطلب است.
وجود دو حمام قدیمی حکایت از توجه اهالی روستا بر بهداشت و تندرستی داشته و وجود پنج آب‌انبار در روستا که قدمت بعضی از آنها به دوران صفویه می‌رسد و شناسنامه آن حجاری شده به‌روی سنگ، قوانین و نحوه استفاده از آن را برای عموم مسلمانان بیان کرده است.
تکایای مذهبی که در سطح روستا بالغ بر چهار باب بوده و یکی از آنها نیز به‌شکل بافت قدیم حفظ و نگهدای میشود بر قدمت مذهبی روستا و بر همت اهالی آن تکیه دارد و برگزاری مراسم تعزیه در میدان سطح روستا که سابقه برگزاری 300 سال عزاداری سالار شهیدان اباعبدالله الحسین(ع) را داراست، این مکان را شهره عام و خاص کرده است.
وجود اماکن متبرکه امام‌زادگان بی‌بی رقیه خاتون بنت امام حسن مجتبی(ع) و همچنین خدیجه سلطان و شاهزاده اسحاق فرزند امام سجاد(ع) و شاهزاده طاهربن امام سجاد در این روستا تبرک و افتخار خدمت به اهل‌بیت را به این روستا بخشیده است و نشان دیگری از وجود زندگی و بقا و دوام این روستا در عهد اهل‌بیت است.
قرار گرفتن این روستا در منطقه اردهال که شهادتگاه و مرقد حضرت علی‌بن محمد باقر(ع) بوده افتخار بزرگ ولایتی بودن اهالی این روستا و دلیل مستند بر اینکه اهالی این روستا شهیدپرور بوده و به دوران جنگ تحمیلی محدود نبوده بلکه بیش از یک‌هزار و 300 سال پیش جوانان غیور این روستا در رکاب حضرت علی‌بن امام محمدباقر(ع) جان خود را نثار کردند.
آثار مقبره و سنگ قبر این امام‌زاده با حفظ تاریخ و نام در یکی از تکایای روستای نشلج کاشان همچون نگینی می‌درخشد و اهالی این روستا افتخار برگزاری مراسم هفت آن امام‌زاده واجب‌التعظیم را در سومین جمعه مهرماه به نام جمعه نشلجی‌ها را دارد.
غیرت، همت و دفاع از ناموس توسط اهالی روستا را نه‌تنها در جنگ تحمیلی شاهد بوده بلکه در زمان حکومت رضاخانی که اشراری به نام نائب حسین کاشی به این روستا هجوم آورده‌اند در دفاع از این هجوم جان خود را فدای مردم کردند و قبر آنان نیز به یادگار مانده است.
استفاده از طبیعت زیبا و مصالح موجود در آن و زندگی همراه با امنیت، گذشتگان را بر آن داشت که بناهایی را بسازند که ما به آن چهار صفره گوییم که محل زندگی روستایی با تمام امکانات که در آن پیش‌بینی شده امنیت را در برابر غارت، سرما و گرما و محل مناسبی جهت زندگی به وجود آورده و وجود اماکن فوق سازمان میراث فرهنگی را بر آن داشت که روستای نشلج را از زمره روستاهای تاریخی با حفظ بافت ارزشمند قرار دهند.
مناطق کوهستانی و گذرگاه‌های صعب العبور آنها، کم بودن راه‌های ارتباطی ماشین‌رو، نوع معیشت مبتنی بر دامداری و کشاورزی و ضرورت تحرک فراوان در فصول سه‌گانه پاافزاری را می‌طلبد که سبک، راحت، مقاوم و خنک و در عین حال ارزان باشد و خود عشایر، روستاییان و جوامع نیمه‌شهری با امکانات موجود در منطقه قادر به تولید آن باشند.
گیوه‌بافی
گیوه نوعی پای‌افزار است که رویه آن را از ریسمان و نخ پرگ یعنی ریسمان‌های پنبه‌ای بافته و زیه یا ته آن را گاه از چرم و غالباً از لته‌های به‌هم‌فشرده و درهم‌کشیده می‌سازند و به‌عبارت دیگر گیوه را باید یکی از جالبترین و ارزنده‌ترین صنایع دستی روستایی ایران دانست.
این پای‌پوش قدیمی که روزگاری به‌خصوص در فصل تابستان مورد استفاده فراوان قرار می‌گرفت در سال‌های اخیر به‌سبب رواج کفش ماشینی و جایگزین شدن آن به‌جای پای‌افزارهای قدیمی در اکثر مناطق ایران رونق و اعتبار دیرین را از دست داده و صنعتگران شاغل نیز به‌علت کمی درآمد و کاهش تقاضا در این رشته به مشاغل دیگر روی آورده‌اند.
زیبایی و تنوع و طرح‌های متعدد گیوه آن‌چنان است که هنوز هم دارای متقاضیان فراوانی بوده و از استقبال قابل توجهی در فصول بهار و تابستان برخوردار است به‌نحوی که گیوه‌کشی یکی از صنایع دستی رایج و بومی شهرستان کاشان است و این صنعت بومی را می‌توان بر مبنای نوع تولید و محل تولید به دو بخش اصلی روستایی و شهری تقسیم کرد.
دو روستای نشلج از شهرستان کاشان جزء مراکز قدیمی و مهم تولید نوع خاصی از گیوه است که تخت آن کهنه‌ای بوده و به نام گیوه زیره‌ای شهرت دارد و علاوه بر روستای یاد شده در روستاهای دیگری که در آنها قبلاً گیوه‌کشی چینی معمول بوده هنوز هم این کار ادامه دارد.
بخشی از مواد مورد مصرف گیوه‌بافان در محل و بخشی دیگر از نقاط دیگر تهیه میشود و پوست گاو، پیه، نری گاو و نخ تابیده موادی است که در محل تهیه میشود و برای گیوه‌های تخت زیره‌ای رنگ، پارچه نازک نخی، کتیرا و نخ تابیده مواردی است که از خارج محل تهیه میشود.
کار گیوه‌کشی معمولاً در دو مرحله کارگاهی و خانگی انجام میشود و کارهای مربوط به تخت گیوه که کاری مردانه است معمولاً در کارگاه و یا مغازه‌ها با ابزار گوناگون انجام میشود و در مناطق روستایی کارهای مربوط به رویه گیوه توسط زنان در خانه‌ها و به‌دست مردان در خانه و قهوه‌خانه و اماکن عمومی در ایام فراغت صورت می‌گیرد.
انتهای پیام/