طریقی: درویش گول بازیهای روزمره شعر را نخورده است/ درویش: سهل انگاری در مجموعه «اینان» کمتر صورت گرفته است

به گزارش  خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، چهارمین جلسه  از سلسله نشست های نقد و بررسی «کتابِ تازه» با محوریت نقد و بررسی کتاب «اینان» نیما درویش با حضور غلامرضا طریقی و حسین صیامی برگزار شد.

غلامرضا طریقی در این نشست با اشاره به غزلهای این مجموعه گفت: در صفحه 15 این یک لطمه به کارتان زده اولا قافیفه تان قابل پیش بینی شده چون خیلی وفادار ماندید و بعضی جاها باعث شده لطمه بدتری بزند این است که شما مجبور شدید فضای شعر را از جایی بردید به فضای دیگری به خاطر اینکه می خواستید از قافیه استفاده کردید یا مثلا در موارد دیگری هم هست همین قافیه مجبوری در غزل صفحه 17 یا 25-28-29 دو لطمه زده یکی این است با اولین کلمه ای که در مصرع اول شعرتان است متوجه قافیه می شوم مثلا انگور قرار است قافیه باشد در اولین کلمه چیزی است که دستتان را می خوانم و به عنوان شاعر حداقل لذت نمی برم چون پیچ و خم ها را می دانم که خود من در ذهنم هست که چه چیزی ممکن است باشد اگر اجبار قافیه را از ذهنتان بیندازید یک مقدار اجازه بدهید قافیه در ذهنتان راحت تر بچرخد.

طریقی ادامه داد: یک مقدار تن دادن به قافیه را باید کمترکنید یا حداقل این مهارت را به دست بیاوریم که گمش کنیم متوجه نشویم که شما چه می کنید خیلی از نمونه های غزل موفقی که همه ما دوست داریم این طوری است.اصلا شما حس نمی کنید که شاعر رفته این زبان را انتخاب کرده و برای شما مضمون ساخته حس می کنی خودش است نه به خاطر این که به قافیه فکر نمی کرده به خاطر این که پسش زده به ایده دیگری رسیده که در نهایت ذهن من و شما دور شده بعضی جاها قافیه باعث شده در شعر سهل انگاری کردیم  و اجازه دادید هر کاری دلش می خواهد با زبان شما بکند از کنار سختی هایی که می پسندید و در شعر نشان دادید برایتان مهم است بگریزد. برای شاعری که این همه غزل خوب در مجموعه اش دارد کار ساده ای است که تن بدهد ای تنها را بالاجبار اجازه بدهد وارد شعرش شود دو تا ویرگول بگذارد که استفاده کرده باشد یا زمانی که  شعر را می گفتید خواستید شعر تمام شود و ذهنتان خسته بوده یا حداقل زمانی که کتاب را جمع می کردید برایش اهمیت قائل نشدید که تغییری بدهید و الا شواهدی در این مجموعه نشان داده که توقع داشته باشم این کارو نکنید یک مسئله ای که دوباره فکر کنم برمی گردد به نوع جهان بینی و نگرش شما به غزل آن هم این است که من تقریبا در همه شعرهایی که در مجموعه شما خواندم حس کردم که غزل شما شاید همین بیت و توجه به قافیه باعث شده باشد یک مقدار از نظر نداشتن فرم کارهایتان رنج می برد .

طریقی در بخش دیگری از سخنانش گفت: مطلع غزل خیلی اهمیت دارد یعنی ما 90 درصد مخاطب را با مطلع غزلمان جذب می کنیم یقه اش را می گیریم و مجبورش می کنیم که آن غزل را تا انتها بخواند به شما توصیه می کنم که در قوت مطلع ها خیلی توجه کنید از همان غزل هایی که برایتان خواندم خیلی هایشان در مطلع اینقدر جابه جایی ارکان است یا افتادگی زبانی است.

طریقی گفت: اساسا من فکر می کنم که در شعر دو تا بخش خیلی مهم دارد من که نه قبلا این جوری بوده مطلع و مقطع شعر خیلی اهمیت دارد مطلع شما انگار قرار است جایی برای مخاطب تنبل امروز که می خواهد شعر را بخواند رد بشود اول شعرتان یک چیزی بگذارید که این یقه اش را بگیرد که بخوانی نمی گویم بیت های وسط را توجه نکنید ولی باور کنید بیت های میانی را فراموش می کند اگربیت اول و بیت آخر خوبی داشته باشیم جایی که وارد شعر شما می شود جایی که از شعرتان خارج می شود یک چیزی داشته باشیم که یقه اش را بگیریم مثل همان غزلی که خواندم انتهایش می گوید که «چه سرنوشت غم انگیزی ......» وسوسه برگشتن سراغ این شعر شما را ول نمی کند چون جایی تمامش کرده که شما را ول نمی کند یک دریغی دارد که رهایتان نمی کند دوباره برگردد این شعر را از اول بخواند همه شعرهای موفق تقریبا این طوری هستند. 

این منتقد ادبی ادامه داد: فکر می کنم مهمترین بخشی که شما باید توجه کنید و فقط بحث شما نیست بحث 90درصد مجموعه شعرهایی که الان منتشر می شود شعرهایی که دوستان می گویند سهل انگاری ها و اشکالاتی است که در اجرا در زبان شما داشتید، سهل انگاری که بخشی از آن مربوط به زبان کار می شود بخشی از آن مربوط به زیباشناسی کار می شود بخشی مربوط به ساختار کار می شود و این ها به کار لطمه می زند مثال ها را عرض می کنم به دلیل این که اساساً وقتی ما شاعری می کنیم داریم کاری می کنیم که بتوانیم با همدیگر صحبت کنیم و این با صحبت کردن عادی فرق دارد .

وی ادامه داد: مجموعه سهل انگاریها در کتاب «اینان» نسبت به 80، 90 درصد کتاب های دوستان دیگر کمتر است، اما من چون فکر می کنم اساساً ما اول باید تمرین کنیم که بدون غلط شعر بگوییم درست شعر بگوییم صاف و سر راست شعر بگوییم بعد برسیم به مرحله بعدی که چه می خواهیم بگوییم به همین دلیل از نظر بندهکه این تنها بخشی از شعر است که اصلاً نباید به خودش ببخشد، یعنی خطا را باید با خودش خیلی سخت گیرانه بایستد و اجازه ندهد که ذهنش این کار را کند.

طریقی با اشاره به وجود تعادل در شعر درویش گفت: در اشعار نیما درویش تعادل را مشاهده می کنیم. این خیلی مهم است گول جریان ها و بازی های روزمره شعر را نخوردن یکی از مهم ترین رسالت های شاعر است و کسی که بتواند این خودداری را کند قطعاً می تواند موفق باشد. همه ما می دانیم که شما اگر فردا یک شعر بنویسی درباره مگس های سپید و بازی ایران و آرژانتین مثال هایی که هست، این ها واقعیت است ولی منظورم این است که همه می دانیم که شما خیلی سریع تر دیده می شوی راحت تر به نتیجه می رسی شعرت دست به دست تر می شود ولی این که شما مقاومت می کنی ارزش است یعنی اینکه به بدنه شعر فکر می کنی دکه این ها در آن جایی ندارد منظورم این است که شما هم قطعاً می دانی راه‌های دست پیدا کردن آنی به مخاطب بیشتر چیست ولی به آن توجه نمی کنید این خیلی مهم است. 

در ادامه این نشست نیما درویش با قدرانی از حاضرین جلسه گفت: علی رغم جلسات نقدی که من رفتم و دیده ام چقدر به همدیگر هندوانه قرض می دهند و عموماً نقدهایی که برگزار می شود بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد تا این که بخواهد برای خود شاعری برای کسانی که در جمع نشسته اند مفید واقع شود این جلسه به شکل نبود .

درویش ادامه داد: نکاتی که استاد طریقی فرمودند بسیار برای من حائز اهمیت بوده و همیشه سعی ام بر این بوده که شاعر سخت گیری باشم .دوستانی که از نزدیک من را می شناسند با روند کاری من آشنا هستند می دانند که در طی این چند سالی که دغدغه ما این بوده که سعی کنیم خوب بگوییم خیلی از مطالب را حذف کردیم خیلی از آنها را زدیم و سعی مان بر این بوده است. باید از این به بعد بیشتر هم سعی شود حتماً و حتماً همین طور خواهد بود از نکات مثبت و منفی که شعر من داشته استقبال می کنم که استاد طریقی فرمودند امیدوارم که بتوانیم از این برای بهتر شدن مجموعه های بعدی اگر خدا بخواهد استفاده کنیم.

این شاعر جوان گفت:  عمده نکاتی که استاد طریقی از غزل اول تا غزل آخر داشتند اشاره می کردند بحث فرم بود، این که فرم آیا دارد یا اگر فرمی دارد مثبت است درست است من می خواهم یک مطلبی راجع به آن به شما اشاره کنم که این کتاب با تمام ایراداتی که به آن وارد است و درست هم هست از غزل اول این کتاب تا بیت آخر یک سری روایی دارد که تمام غزل ها به هم متصل است و شما وقتی این ها را می خوانید طبیعتاً یک سری از وزن ها باهم یکی شده است و من این را قبول می کنم ولی این داستان ها تماماً پشت سر همدیگر اتفاق افتاده است و شاعرش وقتی این ها را می نوشته نرفته غزلی که چهار سال پیش گفته بود را بگذارد آخر کتاب، غزل تازه گفته را بگذارد اول کتاب این طوری برخورد نکرده است و آن سیر روایی که در زندگی خودش ایجاد شده است را حفظ کرده است و آن هم وقتی راجع به شاعرها صحبت می کنند می گویند شاعرها دو مدل هستند آن هایی که تخیل را می نویسند و تخیل گرا هستند و یا آن هایی که واقعیت را می نویسند من هیچ وقت دوست نداشتم تخیل نداشته باشم تخیلم را در واقعیت استفاده می کنم. من زندگی خودم را نوشته ام و اگر هم یک بعدی است به این دلیل است که جهان بینی که داشتم و خواسته مورد نظرم بوده را سعی کردم پیاده کنم و قبول دارم که اگر می خواهیم مجموعه ای بیرون بدهی که بقیه با آن همزاد پنداری کنند باید جهان بینی گسترده تر از این داشته باشی که انشالله دغدغه مان هست برای آینده. غزل مثلاً غزلی که استاد فرمودند صبح اولین غزل کتاب با این بیت شروع می شود که «صبح وقتی خنده اش به آیینه خو می‌کند» متولد شدن دوباره شاعر این کتاب است یعنی دوباره از نو شروع شده است و این نقطه اشتراکی است که من می گویم این غزل های رباعی است و دنباله دار است و هر چیزی که با شروع دوباره اتفاق افتاده است برایش سعی کردم این قضیه را در کتابم رعایت کنم چون برای خودم حائز اهمیت بودم.

درویش در پایان گفت:  نکته ای که استاد طریقی گفتند من دوست دارم به شاعرانی که در جلسه هستند بگویم اگر هم قرار است بعد از این صحبت های استاد استفاده کنند توجه به غزل ربایی و غزل عمودی است من در این جا دو غزل عمودی داشتم که استاد به یکی از آن‌ها اشاره کردند و غزل دوم هم غزلی بود که راجع به قهوه صحبت می کردند آن هم یک سیر عمودی دارد ولی بیت هایی می توانیم از آن استفاده کنیم سه بیتش را من می خوانم دو بیتش متفاوت است به خاطر قافیه بوده و به کنار که روند عمودی و داستانی اش را می خواست حفظ کندو حقیقتاً خیلی دوست دارم این سبک غزل نوشتن و رباعی نوشتن امیدوارم که مخاطبین شعر هم از فضایی رباعی لذتی که ما می بریم را ببرند و شاعران محترم از آن ها استفاده کنند.

انتهای پیام/