"کلوخ‌پزان" رسمی ماندگار از گذشته‌های دور؛ اقلیدی‌ها پاییز را با جشن شکر آغاز می‌کنند+فیلم
کلوخ پز یک رسم منحصربه‌فرد و دیرینه است که در بین مردم اقلید رواج دارد به این شکل که از قدیم‌الایام به شکرانه برداشت محصول سیب‌زمینی اقوام و خویشاوندان گرد هم می‌آمدند و به برپایی جشن می‌پرداختند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اقلید، میراث فرهنگی ناملموس به معنای رسوم، بازنمایی‌ها، تجلیات، دانش‌ها، مهارت‌ها، و نیز ابزارها، اشیاء، دست‌ساخته‌ها و فضاهای فرهنگی مرتبط با آن‌ها است که جوامع، گروه‌ها و در بعضی از موارد افراد به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی خود می‌شناسند.
این میراث فرهنگی ناملموس که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود پیوسته توسط جوامع و گروه‌ها در پاسخ به محیط، تعامل با طبیعت و تاریخشان بازآفرینی می‌شود و حس هویت و تداوم را برایشان به ارمغان می‌آورد و بدین ترتیب احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری را ترویج می‌دهد.
یکی از آیین‌های اجتماعی که به‌عنوان میراث ناملموس شناخته می‌شود، مراسم کلوخپز است که هرساله در ایام خاصی از سال در شهرستان اقلید با برپایی کوره‌ای ساخته شده از کلوخ و برافروختن آتشی در آن و پخت سیب زمینی در کوره برگزار می‌شود.
کلوخپز یک رسم منحصربه‌فرد و دیرینه است که در بین مردم اقلید رواج دارد به این شکل که از قدیم‌الایام به شکرانه برداشت محصول سیب‌زمینی اقوام و خویشاوندان گرد هم می‌آمدند و به برپایی جشن می‌پرداختند و مراسم کلوخپز را اجرا می‌کردند. امروزه نیز این سنت کهن به فراموشی سپرده نشده و مردم اقلید هرساله با نزدیک شدن به زمان برداشت سیب‌زمینی یعنی از اواسط شهریورماه تا اواسط مهرماه به این رسم و برپایی کوره و کلوخپز می‌پردازند.
در ابتدا بایستی در زمینی خاکی که به‌تازگی شخم زده شده باشد محلی را برای برپایی کوره در نظر گرفت و تسطیح کرد؛ سپس به نسبت بزرگی و کوچکی کوره کلوخ خشک جمع‌آوری کرد. در ادامه کلوخ‌های بزرگ‌تر به‌صورت دایره‌وار کنار هم چیده می‌شوند و قسمتی از این دایره جهت ایجاد دهانه و سردر کوره به جهت ورود هیزم در نظر گرفته می‌شود.
این دهانه را می‌توان با دو کلوخ بزرگ که در اصطلاح محلی قوچ کردن گفته می‌شود و یا یک‌تخته سنگ بزرگ ایجاد کرد. دهانه باید در خلاف جهت وزش باد ایجاد شود. در ادامه ردیف بعدی کلوخ‌ها روی‌هم چیده می‌شوند تا به شکل گنبدی مخروطی شکل درآیند.
با تکمیل شدن سازه مخروطی شکل کوره هیزم‌ها وارد کوره می‌شوند و آتش برافروخته می‌شود. روشن ماندن آتش حدود یک ساعت و تا زمان سرخ و آماده شدن کلوخ‌ها ادامه می‌یابد.
پس از آماده شدن کوره و سرخ شدن کلوخ‌ها ذغال‌ها از دهانه کوره خارج می‌شوند و مقداری خاک کف کوره ریخته می‌شود پس از مسدود کردن دهانه سیب‌های ریزتر در کف کوره ریخته می‌شوند و تعدادی از کلوخ‌های سقف کوره را روی آن‌ها می‌ریزند و به آرامی به‌وسیله بیل و یا چوب ضخیم کوبیده می‌شوند. در ادامه سیب‌های درشت‌تر درون کوره ریخته می‌شوند و این کار به‌صورت یک لایه سیب و یک لایه کلوخ تا زمان پوشیده شدن تمام سیب‌ها ادامه می‌یابد.
در انتها و پس از گذشت حدود پنجاه دقیقه می‌توان سیب‌های پخته شده را به آرامی و با کنار زدن خاک کوره بیرون آورد و با استفاده از مواد طعم دهنده و نمک و فلفل صرف کرد. در روش‌های مشابه دیگر می‌توان میوه و سبزیجاتی همچون سیب درختی، به، هویج و همچنین تکه‌های مرغ که در فویل آلومینیومی پیچیده شده را جایگزین سیب زمینی کرد.
یزدانی، عضو شورای اسلامی شهر اقلید در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: شورای اسلامی دور چهارم و شهرداری اقلید در جهت شناساندن و معرفی هرچه بهتر سنت‌های شهرستان اقلید به دیگر هم‌وطنان و کشورهای دیگر پیشنهاد جشنواره کلوخ پز را به‌عنوان یکی از سنت‌های کهن و ریشه‌دار منطقه در کمسیون فرهنگی ارائه و پس از تصویب در این کمسیون در صحن علنی شورا مطرح و به تصویب رساند.
به گفته وی در همین راستا شورای اسلامی برآن شد تا این سنت منحصر به فرد را به ثبت ملی برساند بنابراین با مساعدت نمایندگی میراث فرهنگی و صنایع دستی شهرستان اقلید و همچنین کمک و پیگیری چند تن از همشهریان و رایزنی‌هایی که با استان انجام شد این مراسم ثبت ملی شد.
مژگان ثابت‌قدم، مسئول ثبت میراث فرهنگی ناملموس فارس با تأکیدبر لزوم ثبت آداب و رسوم، هنرهای سنتی و همچنین خوراک‌های سنتی استان در فهرست ملی گفت: قرار گرفتن رسومی که از اصالت و قدمت خاصی در فارس برخوردار هستند یک ضرورت محسوب می‌شود چرا که این اقدام در ماندگاری و حفظ میراث معنوی استان تأثیر به سزایی دارد.
وی افزود: پرونده رسم کهن کلوخ پز در شهرستان اقلید که به پخت سیب زمینی در مزارع پس از برداشت این محصول اختصاص دارد با پیگیری‌های شورای اسلامی شهر اقلید و مکاتبات صورت گرفته به میراث فرهنگی و صنایع دستی تهران ارسال شد که پس از مطالعات صورت گرفته و بررسی و تأیید مستندات ارائه شده، مورد تأیید داوران قرار گرفته و با شماره 1314 در شهریورماه سال 1395 در فهرست ملی میراث معنوی به ثبت رسید.
ثابت‌قدم گفت: تاکنون نزدیک به 50 پرونده از میراث معنوی استان فارس در فهرست ملی به ثبت رسیده است.
براساس این گزارش دومین جشنواره کلوخپز شهرستان اقلید 24 شهریورماه امسال به همت شورای اسلامی شهر و شهرداری اقلید و با کمک علاقمندان و با حضور هم‌وطنان و گردشگران داخلی و خارجی برگزار می‌شود. از برنامه‌های پیش‌بینی شده در این مراسم می‌توان به معرفی کلوخ پز برتر، جشن‌های محلی، پخت آش و مسابقه عکاسی اشاره کرد.
گزارش: حامد ثابت اقلیدی
انتهای پیام/