"غدیر" را به فرهنگ تبدیل کنیم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بندرعباس، گاها از غدیر به‌عنوان حادثه تاریخی یاد می‌کنیم براین اساس تحلیل آن هم باید از منظر تاریخی باشد؛ حادثه تاریخی معمولاً در بستر زمان گم می‌شود و هیچ اثرگذاری ندارد این را حادثه می‌گویند. اثر حادثه برخی مواقع می‌تواند عبرت آموزی باشد اما مسئله غدیر یک حادثه تاریخی نیست که بگوییم فقط در بستر تاریخ اتفاق افتاده و بخواهد آن را ثبت کرده باشد و بخواهیم یک عبرتی بگیریم، این‌گونه نیست. فرهنگ غدیر می‌تواند نگاه جامعه بشری به غدیر، انسان و حاکمیت‌های بشری و سیاسی را تغییر دهد. گفتگوی ما با حجت‌الاسلام محمد عبادی‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه هرمزگان و استاد حوزه علمیه پیرامون اهمیت تاریخی واقعه غدیر به عنوان نقطه اتکاء وحدت امت اسلامی را باهم می‌خوانیم:

*مشروعیت جمهوری اسلامی ایران برگرفته از غدیر است

تسنیم: اگر بخواهیم به غدیر به عنوان یک فرهنگ غنی  انسان‌سازی که در همه ابعاد زندگی بشر اثرگذار خواهد بود، نگاه کنیم از چند منظر می‌توان آن را مورد بررسی قرار داد؟

غدیر فرهنگ غنی انسان‌سازی است که می‌تواند در همه ابعاد زندگی بشر اثرگذار باشد. از این منظر اگر بخواهیم غدیر را مورد بررسی قرار دهیم باید غدیر را در دو بخش مورد بررسی قرار داد؛ یکی از منظر سیاسی و اجتماعی و دیگری از نگاه انسان‌سازی بودن؛ غدیر در بعد سیاسی و اجتماعی پایه گذار یک مکتب و تفکر است، اینکه امروز می‌بینیم بعد از هزار و اندی سال از حقیقت غدیر، نظام جمهوری اسلامی ایران از آن به عنوان یک نظام حاکمیتی سیاسی و یک مدل مستقلی را در عرصه مکتب‌های سیاسی موجود یاد می‌کند، این مدل را حضرت امام طراحی و به مورد اجرا گذاشت؛ مدلی که نه با مکتب‌های سیوسیالیسم شرق و نه با نظام‌های لیبرالیسم غرب سازگار است چون قبل از آن هرمکتب و حاکمیت سیاسی که در جوامع مختلف می‌دیدیم به ناچار باید به سمت یکی از نظام‌های شرق و غرب متمایل می‌شدیم اما حضرت امام یک مدل حاکمیتی مستقل و نو در این برهه تاریخی ارائه دادند که امروز راه آن متفاوت از مکاتب موجود دنبال می‌شود. سرچشمه این نظام حاکمیتی در جمهوری اسلامی ایران تحت عنوان ولایت فقیه مطرح است که از غدیر گرفته شد.

معتقدیم ولایت فقیه استمرار حرکت امام علی(ع) و فرهنگ انسان‌سازی غدیر است امروز اگر این اتصال غدیر را با حاکمیت نظام قطع کنیم هیچ مشروعیتی نمی‌توانیم در نظام خود پیدا کنیم. مشروعیت جمهوری اسلامی ایران برگرفته از غدیر است و اتصال مسئله ولایت فقیه در این نظام به ولایت امیرالمؤمنین برمی‌گردد.

بخش دوم غدیر؛ بخش انسان‌سازی غدیر است که جنبه فردی دارد در این بخش نیز غدیر به عنوان یک مکتب الهام بخش وارد عمل می‌شود و بر مبنای فرهنگ و حقیقت غدیر است که انسان‌ها سلوک عرفانی، اخلاق و معنویت خود را تبیین می‌کنند. اینکه ما یک مکتب اخلاقی داریم که برگرفته از ائمه معصومین است، اتصال آن به غدیر می‌رسد و اینکه می‌بینم یک مکتب عرفانی مستقلی در دنیای امروز داریم؛ امروز مکتبی زنده که در دنیا برای خود حرفی برای گفتن دارد و ریشه‌های اسلامی برگرفته از ادعیه و سخنان ائمه دارد، سرچشمه آن غدیر است؛ بنابراین چه ما از منظر اجتماعی و سیاسی و چه از منظر انسان‌سازی به غدیر نگاه کنیم آنچه در جامعه بشری به عنوان نیازجدی می‌توانیم قلمداد کنیم تمام آنچه تحت عنوان گنجینه غنی شیعه در اختیار ماست سرچشمه آن غدیر است. غدیر یک‌بار فرهنگی و مکتبی با خود دارد؛ غدیر حامل پیام‌های بلند اجتماعی و سیاسی و فرهنگی در جامعه اسلامی است. غدیر مکتب ساز است به غدیر نمی‌توان صرفاً به عنوان یک حادثه تاریخی نگاه کرد.

*ابلاغ پیام غدیر؛ مهم‌ترین برگ دفتر غدیر است

تسنیم: به نظر شما رویدادهایی که از قربان تا غدیر اتفاق افتاده است، کدامیکنسبت به دیگری برتری دارد، آیا می‌توان گفت بخشش فدک مهم‌تر از آیه مباهله یا مباهله از آیه حدیث ثقلین مهم‌تر است؟

مسئله ابلاغ پیام غدیر یک مسئله بسیار مهمی بود اولاً نوع برخوردی که پیامبر با این رخداد ابلاغ و نحوه ابلاغ داشتند، در نوع خودش بی نظیر است. جمع کردن صدهزار نفر جمعیت در صحرای سوزان عربستان در منطقه غدیر و طرح مسئله غدیر یک مسئله بسیار مهمی است که خداوند به پیامبر دستور می‌دهد آن را به مردم ابلاغ کند اگر این کار صورت نمی‌گرفت اسلام ناقص به مردم می‌رسید. بنابراین اهمیت ابلاغ مسئله غدیر بسیار مهم است در واقع ابلاغ پیام غدیر به قدری مهم است که خداوند متعال با این عنوان که؛ ای پیامبرما، اگر این حقیقت را به بشریت منتقل نکنی انگار رسالت شما ابتر و ناقص مانده است. تعبیر رسالت ناقص نشانگر این است که پیام ومحتوای غدیر مکمل رسالت پیامبر است. یعنی رسالت رسول اکرم تکمیل و محقق نمی‌شد مگر با فرهنگ و حقیقت غدیر که مسئله امامت است. از اینرو اتقافات و رویدادهایی که در این مقطع کوتاه صورت می‌گیرد اهمیت مسئله ابلاغ پیام غدیر را می‌رساند. به تعبیری وجود این رویدادها اهمیت مسئله غدیر را برای ما بازگو می‌کند، از طرفی ما در مسئله غدیرشناسی نیاز به یک بازنگری جدی داریم اینکه محتوای غدیر را چگونه تبیین کنیم این مهم برعهده رسانه‌هاست؛ رسانه امروز یک بخش مهم تبیین غدیر را برعهده دارد. دهه ولایت دهه بسیار مهمی است؛ چه رخدادهایی که اتفاق افتاده و چه مسئله ابلاغ این پیام؛ این دهه ماموریتی است برعهده تک تک ما شیعیان که هرکدام از ما به فراخور توانش برای تبیین حقیقت غدیر تلاش کند.

*نقش وحدت آفرین غدیر با شناخت جایگاه علمی امیرالمؤمنین

تسنیم: با توجه به رخدادهایی قربان تا غدیربه نظر شما کدام رخداد مورد غفلت قرار گرفته است؟

غدیر سه بعد دارد یک بعد آن مورد اختلاف ما و اهل سنت است اما ابعاد دیگر غدیر می‌تواند نقطه اتکا تبلیغی مسلمانان باشد. جنبه اختلافی بر روی مسئله حاکمیت سیاسی است اما دو بخش دیگر غدیر می‌تواند نقطه اتکا اهل سنت و شیعه باشد یکی بحث مرجعیت دینی غدیر است.

امروز همه بزرگان و علما جهان اسلام این را باور دارند که جایگاه علمیامیرالمؤمنین علی علیه السلام و فرزندان ایشان یک مقام بی بدیل بوده است. یعنی هیچ مقام جایگزینی برای این مقام وجود نداشته است اینها چه از دریچه عصمت و امامت که ما شیعه‌ها به آن اعتقاد داریم و چه از دریچه عدالت که اهل سنت قبول دارد و معتقدند در مقابل اهل‌بیت پیامبر بخصوص شخص امام علی (ع) جایگزینی از نظر مقام علمی، وجود نداشته است. از اینرو از هر دو منظر مرجعیت دینی اهل‌بیت برای ما حجت است یعنی اگر می‌خواهیم تبیین درستی از حقایق اسلام داشته باشیم بهترین دریچه برای این کار مسیری است که اهل‌بیت علیم السلام برای ما تبیین کرده‌اند. و این حتی از منظر اهل سنت مورد قبول است.

*وحدت علما اهل سنت به برتری جایگاه علمی امام علی(ع)

تسنیم: به نظر شما در مسئله غدیر چگونه می‌توان وحدت را نقطه اتکاء امت اسلامی قرار داد؟

غدیر هیچگاه نقطه افتراق جوامع اسلامی نبوده؛ غدیر نقطه اتصال امت اسلامی است. چراکه ولایت تکوینی و قدرت تصرف در عالم ممکنات چیزی نیست که فقط جزو اعتقادات شیعه باشد. یا در اهمیت این مسئله می‌توان به جنبه‌های ولایت تکوینی علمایشان در کتاب تذکرة الاولیا در جناب عطار نیشابوری اشاره کرد، خوب ولایت تکوینی در بعد انسان‌سازی مهم است. از این منظر نیز غدیر برای جامعه شیعه و اهل سنت ما می‌تواند نقطه وحدت و اتصال باشد.

نباید به غدیر به عنوان نقطه اختلاف شیعه و سنی نگاه کرد این نگاه سطحی است درحالی که غدیر می‌تواند نقطه وحدت امت اسلامی باشد و می‌توان حول پیام غدیر جمع کرد. مسئله دوستی و محبت اهل‌بیت پیامبرکه اهل سنت از محتوای غدیر قبول دارند این می‌تواند نقطه وحدت باشد که محبت اهل‌بیت (ع) می‌تواند ما مذاهب اسلامی را به هم نزدیک کند یا در مرجعیت علمی امیرالمؤمنین روایاتی که اهل سنت از ایشان دارند بسیار زیاد است. اصلاً از جامعه اهل سنت کسی را سراغ نداریم که مقام علمی شخص دیگری را برتر از امیرالمؤمنین معرفی کرده باشد. همه علمای اهل سنت به برتری جایگاه علمی امام علی(ع) وحدت دارند و متفق القول هستند این می‌تواند نقطه اتصال شیعه و سنی باشد. بنابراین غدیر به عنوان فرهنگ وحدت آفرین که می‌تواند جهان اسلام را با همه اختلافاتی که در تفسیرغدیر در بحث خلافت دارند، جمع کند و به عنوان منبع ارزشمندی برای جهان اسلام باشد.

*خاطره راشد یزدی از موقوفات امام رضا و قاشق چنگال های امام حسین!

تسنیم: برای استمرار غدیر به چه مؤلفه‌هایی نیاز داریم؟

برای غدیر کاری نکرده‌ایم، موقوفه نداریم چرا نباید برای غدیر نذر داشته باشیم مردم معتقدند بلکه ماها کار نکردیم. معتقدم که در دو بخش درباره غدیر می‌توانیم کار کنیم یک بخش محتوایی که برعهده عالمان دینی است و اما بخش کالبدی و شکلی غدیر در حوزه فضاسازی اجتماعی این کاربرعهده مردم است. در واقع مسئولیت عمده این کار برعهده مردم است؛همانطور که در عاشورا مردم میدان‌دار شکلی و کالبدی عاشورا هستند هیچ چیز نمی‌تواند جلودار باشد. در مسئله غدیر هم مردم می‌توانند میدان داری کنند. جا دارد اینجا این تکه مزاح که بنده از آقای راشد یزدی شنیدم را برای شما بیان کنم، ایشان می‌گفت در یک دیداری با آیت‌الله واعظ طبسی بودیم، مرحوم از ظرفیت‌های آستان قدس و موقوفات و درآمدهای آستان قدس تعریف می‌کرد به ایشان گفتم آقای طبسی تند نرو تمام این اموال و موقوفات امام رضا(ع) در مقابل قاشق - چنگال‌های امام حسین ناچیز است؛ یعنی وقتی مردم درحوزه‌های فضاسازی و کالبدی پای کار باشند، آن کار به خوبی اجرا می‌شود و ادامه‌دار خواهد بود.

یا حضور مردمی در پیاده‌روی اربعین و اداره جمعیت 20 میلیونی قابل مقایسه با جریان حج نیست چون مردم در اربعین پای کار هستند؛ مردم هزینه‌ای که در مانور اربعین خرج می‌کنند در مقایسه با آنچه در حج خرج می‌شود قابل قیاس نیست. هرجایی‌که مردم وارد میدان می‌شوند حکومت‌ها و دولت‌ها به پای مردم نمی‌رسند. مسئله غدیر هنوز فرهنگ نشده است؛ معتقدم هر حرکتی اگر تبدیل به فرهنگ شد مردم خودشان پای کار می‌آیند، عاشورا یک فرهنگ است اما غدیر هنوز فرهنگ نشده اگر فرهنگ شده بود غدیر امروز در گوشه عزلت و غربت نبود.

امروز موقوفات غدیر در همین استان هرمزگان که روزی بنده متولی اوقاف استان بودم می‌دانم صفر است. مجموعه موقوفات استان هرمزگان آنچه مربوط به امام حسین است قریب به 85 درصد است درحالی که موقوفاتی غدیر "صفر"درصد است اینجا مردم مقصر نیستند بلکه همانطور که علما و فرهیختگان برای عاشورا تبلیغ کردند، در مسئله فرهنگ و حقیقت غدیر نیز می‌توانند میدان را برای حضور مردم باز کنند. به نظرم برای پررنگ کردن جریان غدیر، نیازمند این هستیم که غدیر را هم تبدیل به فرهنگ کنیم اگرمی‌خواهیم غدیر به فرهنگ عمومی تبدیل شود لازمه آن حضور و میدان داری مردم است. برای این کار نیز علما، رسانه‌ها همه باید پای کار بیایند و این مهم را در بدنه اجتماعی گسترش دهند.

انتهای پیام/