خلیلیان: تأمین منابع مالی هنرمندان خیابانی استقلال مالی از دولت را به همراه دارد
مدیر دفتر تئاتر خیابانی بر این باور است که این عرصه هنری می‌تواند به استقلال مالی دست یابد و با ایجاد فضای درآمدزایی این امکان وجود دارد تئاتر خیابانی از بدنه دولت نیز مستقل شود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، از زمان حضور سامان خلیلیان در دفتر تئاتر خیابانی، با آمدن آرامش پس از طوفان - متعلق به زمان نوشیر - تلاش‌هایی برای آموزش و بازگشت رویه پژوهشی در این عرصه تئاتری آغاز شد. نتیجه این رویه حضور گونه‌های دیگری تئاتر خیابانی در جشنواره‌ها، چاپ و نشر کتب مربوطه و دعوت از گروه‌های خلاق خارجی بوده است. همه اینها بهانه‌ای شد تا از او درباره سیاست‌هایش در دفتر خیابانی بپرسیم.
آنچه می‌خوانید صحبت‌های سامان خلیلیان است درباره این روزهای تئاتر خیابانی.
***
تسنیم: جشنواره تعداد کارهای خارجی خیلی خوبی دارد؛ ولی چرا تبدیل به مسابقه بین‌الملل نشدند؟
خلیلیان: قرار بر این بود که مسابقه شود، اینطوری برنامه‌ریزی شده بود. خیلی تلاش شد که اتفاق بیفتد و بخش بین‌الملل آن در کنار بخش مسابقهٔ نمایش‌های داخلی برگزار شود، دو وضعیت شکلی پیش آمد. یکی اینکه قرار ما این بود که تا کار بیاید، اعلام کردند قطعی هم شد، دو سه هفته پایانی که به برنامه‌ریزی‌ها باقی‌مانده بود، 2 گروه‌ها انصراف دادند بنا به شرایطی که آنها نمی‌توانستند اینجا حاضر باشند. به 6 کار تقلیل پیدا کرد؛ چون برنامه‌ریزی اینطوری بود که کار از بخش بین‌الملل و از کشورهای خارجی می‌آیند باشد. چهارکار هم از نمایش‌های ایرانی که قابلیت دارند در رقابت بین‌الملل حاضر شوند، آنها هم اضافه شود که به یک رندومان نسبی خوبی هم برسد که رقابت یک رقابتِ شکلیِ خوبی شود؛ ولی با انصراف آن دو کار، عملاً از حضور گروه‌های خارجی کم شد.
بعد هم از این سمت یک مسئلهٔ دیگری پیش آمد این بود که گروه‌های خارجی به خاطر وضعیت ترددشان که باید برمی‌گشتند طوری بود که ما حضور آنها را در اختتامیه‌ها نداشتیم یعنی عملاً تمام گروه‌ها بیست و یکم شهریور باید مریوان را ترک می‌کردند.
تسنیم: نمی‌شد جشنواره را زودتر شروع می‌کردید؟
خلیلیان: نه، برنامه‌ریزی طوری نبود که بشود این تغییرات را ایجاد کرد. واقعاً در حوزهٔ حضورِ گروه‌های تئاتری خارج از کشور شرایط اینکه همهٔ اینها را بشود کنار هم قرار داد خیلی سخت‌تر است، یعنی یکسری از آنها در دسترس ما هم شاید نباشد. در هر صورت این اتفاقات در کنار همدیگر نهایتاً منتج به این شد که به صورت کلی تصمیم گرفته شود بخش بین‌الملل وضعیت رقابتی را نداشته باشد.
تسنیم: شما برای گروه‌ها دعوتنامه فرستادید یا نه یک فراخوان پخش شد، یا سایتی است که تمام جشنواره‌ها را پوشش می‌دهد؟
100 دعوت‌نامهٔ رسمی هم به سفارتخانه‌ها فرستاده شد و هم به کمپانی‌های معتبری
خلیلیان: امسال در حوزهٔ دفتر بین‌الملل ادارهٔ کل هنرهای نمایشی هم از سمت دبیرخانه خیلی تلاش خوبی کردند. 100 دعوت‌نامهٔ رسمی هم به سفارتخانه‌ها فرستادند و هم به کمپانی‌های معتبری که در حوزهٔ بین‌الملل در کارهایی که در فضای محیطی و خیابانی فعالیت می‌کنند. برای آنها دعوتنامه فرستاده شد و نزدیک به 50 کار فیلم رسید. در بین آنها کارهای خوبی بود چون من خودم آثار را دیدم، انصافاً کارهای قابل‌قبول و مبسوطی هم بین آنها بود؛ ولی باید این را هم بپذیریم که در دو وجه شاید امکان حضور گروه‌ها در اینجا نباشد.
یک و مهمترینش وضعیت بودجه‌ای است که آنها شرایط خاص خودشان را دارند. علاوه بر دستمزدهایی که می‌گیرند که دستمزدهای بالایی برای ماست، شاید به هر حال یک مقدار بایدبه این قضیه اندیشید؛ چون مثلاً یک سوم بودجه جشنواره باید برود برای دو کار. بضاعت جشنواره آن‌گونه نیست که بخواهد چنین هزینه‌ای بکند؛ چون دستمزدشان را می‌گیرند، هزینه ترانسفر و فرودگاه و آمد و شدن آنها عملاً امکان حضور شاید 6، 7 گروه را حضور یک گروه خارجی سلب کند. یک مقدار معضلاتِ این‌گونه داریم.
یک مسئلهٔ دیگر هم وجود دارد. بعضی فهم نمایش‌ها و شرایطی که اجرا می‌کنند و اینکه به هر حال قرار است اینجا مراودات فرهنگی پیش بیاید و ما هم قائل به این هستیم که هویت فرهنگ و ایران‌زمین خودمان را به تبع با حضور این گروه‌ها یک مقدار غنی بکنیم. بعضاً شاید به لحاظ موضوعی یا محتوایی یا شکل اجرایی خیلی قابلیتِ اجرا در فضای جشنوارهٔ ما را هم اینجا نداشته باشند. اینها دو مسئلهٔ عمده است که شاید امکان حضور خیلی از گروه‌ها را سلب بکند و اولی خیلی پررنگ‌تر است.
تسنیم: اصلاً دستمزدهای اینها مشخص است؟
خلیلیان: خیر، هر کمپانی، بخش خصوصی حساب می‌شود. این کمپانی دستمزد را خودش مشخص می‌کند، یعنی مطالبهٔ آنهاست بعضاً هم شاید با یک چانه‌زنی مثلاً هزار دلار بالا و پایین هم بشود؛ ولی به هر حال نرخ‌هایی که دارند بنا به تعداد نفراتشان، سبقهٔ گروه، برندی که گروه دارد همهٔ اینها تأثیرگذار است و مسلماً نرخ خودشان را اعلام می‌کنند.
تسنیم: نهادی مانند آی‌تی‌آی هیچ دخالتی ندارند؟
خلیلیان: خیلی ورود به این قضیه نمی‌کند؛ چون آی‌تی‌آی مسئولِ برنامه‌ریزی کلان در حوزهٔ تئاتر جهان است، یعنی سعی می‌کند فستیوال‌ها را به لحاظ معنوی حمایت بکند، حضور اینها و نوع تبادلی که می‌تواند داشته باشد با کشورها را، برای آن برنامه‌ریزی می‌کند. اینها چون کمپانی‌های خصوصی‌اند خیلی محتمل نیست؛ حتی روی نرخ‌گذاری اثر هنری بخواهد ورود کند یا مثلاً نرخی را تعیین بکند، به نوعی آی‌تی‌آی صنفی برخورد نمی‌کند.
تسنیم: جشنواره مریوان آی‌تی‌آی ثبت شده و کاری برای آن انجام می‌دهد؟
جشنواره مریوان جزء 3 جشنواره ثبت شده در آی‌تی‌آی است
خلیلیان: بله، جزء 3 جشنواره‌ای است که در آی‌تی‌آی ثبت شده و در حال حاضر جشنواره مریوان واقعاً جایگاه خودش را به عنوان یکی از جشنواره‌هایی که در دنیا دارد، جشنواره‌هایی که در حوزهٔ تئاتر خیابانی یا تئاترهای محیطی و خارج از عرف صحنه برگزار می‌شود، خیلی زیاد نیست، علیرغم اینکه شاید خیلی فکر کنند ما شاید دو هزار تئاتر خیابانی و محیطی داریم، این‌گونه نیست بعضاً این جشنواره‌ها محدودند و واقعاً کم داریم.
تسنیم: چند تا معروف داریم؟
خلیلیان: معروفیتشان اینکه صرفاً خاصِ جشنواره باشد شاید من 10 تا را بشناسم. در کنار اتفاق تئاتری که در فستیوال می‌افتد این گروه‌ها هم هستند و الآن حضور خودشان را دارند. یک مسئلهٔ دیگر هم براساس تجربهٔ اخیرم دیدم، گروه‌هایی که خارج از صحنهٔ نمایش اجرا می‌کنند آنها اصلاً ارتباط ارگانی و دولتی برای اجراهایشان برقرار نمی‌کنند. بعضاً و عموماً شاید شهرداری‌ها به آنها مجوز می‌دهند که در خیابان‌ها و محل‌های مشخصِ فرهنگی و پیاده‌روی‌های فرهنگی و هنری که برای آنها در هر شهری تعریف شده است، شهرداری‌ها به آنها مجوزهایی می‌دهد و آنها هم شروع به فعالیت می‌کنند.
تسنیم: چرا این را در ایران این گونه مراوده‌ای نداریم؟
خلیلیان: دو سه مسئله وجود دارد، دارم آن را آسیب‌شناسی می‌کنم، وضعیتِ اجرای نمایش‌ها در خارج از فضاهای تئاتری در ایران پیروِ مقررات داخلی ایران است، مثلاً شاید گروه‌های نمایشی خارجی که در فضاهای بیرون از سالن‌های نمایش در خارج اجرا می‌روند ضرورتاً نیاز به گرفتن مجوز آن‌چنانی ندارند؛ اما اینجا اگر یک اجرا بخواهد در یک پارک صورت بگیرد ضرورتاً باید با شهرداری هماهنگ کنید، مجوز پلیس پارک، مجوز انتظامی. همین مسائلی که الآن موجود است شاید اصلاً یکی از اصل‌های تئاترهای خیابانی، بهنگام بودن و نابهنگام بودنش، اینکه یک تئاتری می‌تواند در یک موقعیت در یک لحظه به خودش شکل بگیرد، اینها را ما نداشته باشیم.
تسنیم: این مسئله باعث نمی‌شود نمایش در همان بدو شروعش دچار خدشه شود؟
خلیلیان: بله، به همین دلیل بچه‌ها ما عملاً دنبالِ مخاطراتِ این‌گونه نمی‌روند. بدون مجوز اگر اجرایی بخواهد شکل بگیرد قطعاً دچار مشکل خواهند شد، یعنی ما خودمان همین الآن هم سعی می‌کنیم مجوزها را برای اینکه گَزندی به گروه وارد نشود و اجرایش مختل نشود، قطعاً چندین روز پیش‌تر مجوزها را برای حضور گروه‌ها در محوطه‌ها یا مکان‌های مشخص می‌گیریم؛ اما یک بخش اصلی دیگرش هم برمی‌گردد به خود بچه‌ها. در نمایش‌های ایرانی کاسه‌گردی این مرسوم بوده یا اینکه گروه‌ها بخواهند ارتزاق خودشان را از مردم بگیرند. الآن یک نوع گاردی به لحاظ ذهنی وجود دارد. بچه‌ها شاید یک مقداری این قضیه را در شهر نمی‌دانند یا واقعاً از فرهنگ ما یک مقداری دور شده است.
در چندین مورد من دیدم در چند کشور دیدم، گروه‌ها ارتزاق و درآمدشان از مردم است. با احترام تمام نمایششان را عرضه می‌کنند و در انتهای نمایش به‌راحتی تمام از مردم به خاطر تشویق‌هایشان تشکر می‌کنند و نهایتاً از مردم می‌خواهند برای اینکه هنر اینها بتواند ادامه پیدا کند به آنها کمک بکنند و دستمزد بدهند. این ارتزاق و اینکه در ایران چرا مکان‌های مشخصی نیست اولاً باید سیاست‌گذاران و مسئولین به این نتیجه برسند. اگر بچه‌ها در حوزهٔ تئاتر خیابانی به این نتیجه برسند که خودشان می‌توانند منابع درآمدی خودشان را داشته باشند، مسلم بدانید از بدنهٔ سیاست‌گذاری دولتی هم جدا خواهند شد، به انتظار نمی‌نشینند که مثلاً مرکز هنرهای نمایشی یا دفتری که من مسئولیت آن را دارم برای سالی 3 یا 4 میلیون تومان برای 4 اجرا با آنها قرارداد ببندم.
تسنیم: یکی از آسیب‌هایش این است که تئاتر خیابانی تحت‌الحمایه نهادها و سازمان‌ها شده است.
برای من ارزشمند است که ارگان‌های دولتی واقف‌اند به اینکه تئاتر خیابانی زبانی گویا و پویا دارد
خلیلیان: بله، البته این خوب است. واقعاً برای من ارزشمند است که ارگان‌های دولتی الآن خیلی واقف شدند به اینکه تئاتر خیابانی زبان بسیار گویا و پویایی دارد. برای اینکه بتواند مفاهیم اجتماعی و اخلاقی و اهداف سازمانی را بتواند به مردم خیلی راحت و تأثیرگذارتر، حتی از رادیو و تلویزیون، انجام بدهد.این کم‌کم در ارگان‌های دولتی ما آشنازدایی شده و واقعاً اتفاق خیلی خوبی است؛ اما اصل قضیه این است که ما (من هم جزئی از این بدنه هستم) باید به نظرم به مسیری برویم و سعی بکنیم ارتزاق خودمان را از بدنهٔ دولتی به یک شکلی دور کنیم. بگذاریم مرکز هنرهای نمایشی سیاست‌گذاری خودشان را بکند.
باید سعی بکنیم ارتزاق خودمان را از بدنهٔ دولتی به یک شکلی دور کنیم
برای اینکه این اهداف به صورت بهینه رخ بدهد به نظرم ایجاد پاتوق‌های تئاتر خیابانی مؤثر باشد. ما از جهت دادن مجوزها برای نمایش‌ها هیچ منعی نداریم. گروه می‌تواند بیاید درخواست مجوز بکند ما کارش را به‌راحتی تمام بدون اینکه مشکلی برای آنها باشد مجوز اجرا به آنها بدهیم و بگوییم این محوطه‌ها در اختیار شماست اما گروه‌ها این مطالبات را ندارند، تمام بسندگی ما به چند محدوده و محوطهٔ خیلی خاص شده است که آن هم بعضاً شاید در جریان جشنواره‌های محوطه‌ها دیده می‌شوند. اما واقعاً اگر بچه‌ها بخواهند بروند در تمام بوستان‌ها این امکان را ما داریم با برنامه‌ریزی‌ای که می‌توانیم انجام بدهیم بروند اجرای خودشان را انجام بدهند و درآمد خودشان را هم از مردم داشته باشند، واقعاً منعی من در این نمی‌بینم.
تسنیم: گروه فعال این مدلی دارید؟
خلیلیان: نه، گروه‌های فعالی داریم که می‌روند با ارگان‌ها قرارداد می‌بندند و اجرا می‌کنند، این شکل کاسه‌گردی و جمع کردن پول نیست، خیلی جالب است بدون اینکه اتفاق بیفتد مردم خودشان پول می‌دهند.
تسنیم: در موسیقی این اتفاق افتاده است و قبح آن شکسته شده است.
خلیلیان: جذابیت‌هایش هم مهم است، اگر باورتان بشود من این را خودم رصد کردم. در انتهای خروج مردم از یک کنسرت در تالار وحدت که همزمان شده بود با پاتوق قهوه‌خانهٔ نمایش‌های آیینی سنتی، در حد نیم ساعت شاید یک مبلغی حول‌وحوش 200 هزار تومان جمع شد، برای 20 دقیقه اجرا و این را با گوش‌های خودم شنیدم، شخصی به خانم یا دخترش می‌خواست یک 2 هزارتومانی بدهد، آن آقا گفت اگر می‌خواهی به هنرمند پول بدهید هیچ‌وقت 2 یا 5 هزارتومانی ندهید، به عنوان یک ارزش هنری به آینه پول داده می‌شود، این خیلی ارزشمند است.
تسنیم: پس تئاتر این ظرفیت را دارد.
خلیلیان: واقعاً دارد، من قویاً به این اعتقاد دارم که این اتفاق می‌تواند رخ داد.
تسنیم: همیشه سر امنیت اطراف تئاتر شهر بحث بوده، در جشنواره عروسکی کارناوالی که شکل گرفت یک مقدار این فضا را تغییر داد، همین مرحله در جشنواره آیینی سنتی، بافت یک‌دفعه تغییر می‌کند. این به عنوان تمهیدی برای حریم نامریی تئاتر شهر که همیشه سرش بحث است، می‌تواند کارا باشد؟
خلیلیان: تئاتر خیابانی کار خودش را انجام می‌دهد و واقعاً شاید سالیانی است من درگیر این وضعیت شکلیِ اجرایی هستم. هیچ موردی را به یاد ندارم، مواردی بوده که یک اختلالی ایجاد شده یا حتی دعوا هم شده باشد؛ اما اینها هیچ‌کدام در بدنه و بافت اجراهای نمایش ما نبوده. محوطهٔ تئاتر شهر متأسفانه به خاطر اینکه حریم مشخص خودش را ندارد این امکان حضور را برای همهٔ این آدم‌ها ایجاد کرده است که هر کسی می‌تواند تردد بکنند و بعضاً شاید آنجا اختلال و حتی دعوایی هم شکل بگیرد؛ اما واقعاً خود تئاتر و اجراهای نمایش اتفاقاً حال و هوای آنجا را تلطیف می‌کند. یعنی آن‌قدر که جو را مثبت می‌کند به سمت مناقشه نمی‌رود و حتی اگر موردی هم قرار است پیش بیاید حضور گروه‌های تماشاچی و مردم مانع می‌شود. بعضاً دیدم خود مردم رفتند وساطت کردند یا جلوگیری کردند از اینکه کسی بخواهد روند نمایشی را مختل بکند.
تسنیم: پس این توانایی را دارد به عنوان یک حصار تئاتر شهر تبدیل شود؟
تئاتر خیابانی واقعاً هوای محوطه تئاتر شهر را تصفیه می‌کند
خلیلیان: نامرئی‌اش بله، حصار کلمهٔ خوبی نیست. به نظرم این‌گونه می‌شود به عنوان یک تصفیه‌کنندهٔ هوا اگر آن را ببینیم. واقعاً هوای آنجا را تصفیه می‌کند و حالت معنوی و حالت هنری را خیلی تلطیف می‌کند و هر کسی وارد آن اتمسفر می‌شود جوزدگی آن اتمسفر و هوایی که در حین اجراها تنفس می‌شود همه را به سمت خودش می‌کشاند و حال همه خوب است من به این شکل نگاه می‌کنیم، این حریمِ خوش و خوب و شادآوری که نمایش‌ها دارند.
تسنیم: در دو جشنواره اخیر مهم فجر یک اتفاقی که افتاد، شاهد گونه‌های مختلفی از تئاتر خیابانی با نام تئاتر تعاملی و محیطی بودیم یعنی از شکل مرسومش کمی خارج شد. حتی اگر مانند اجرای فرانسه خیلی به آن نقد داشتند؛ ولی گروه‌های ایرانی در جشنواره مریوان خیلی دنبال شیوه‌های جدید تئاتر خیابانی نمی‌روند، به نظر شما علت این چیست؟
خارج از کشور تنها یک گفتمان وجود دارد و آن هم گفتمان اجراست که نمایش با شما صحبت می‌کند
خلیلیان: گفتمانی که الآن در تئاتر مدرن و شکل اجراهای نمایش‌هایی که در فضای بیرونی ما دارد اتفاق می‌افتد در خارج از کشور خیلی متفاوت است. به نظرم الآن کسی در آنجا دغدغه‌مند اینکه در چه حال و هوایی و با چه شکلی نمایش دارد اجرا می‌شود واقعاً نیستند. خارج از کشور تنها یک گفتمان وجود دارد و آن هم گفتمان اجراست که نمایش با شما صحبت می‌کند. اصلاً دنبال مناقشات و درگیری‌های ذهنیِ این‌گونه نیستند که حالا این چرا از رئالیسم جادویی استفاده کرده است، دیگری چرا در سورئال رفته. واقعیتش این است که آنها فقط اجرا را می‌بینند، یعنی خروجی اثر و یک اجرای نمایشی. این گفتمان اینجا هنوز واکاوی نشده است، این اختلال ذهنی مبنی بر اینکه هنوز دنبال این هستیم که واژگان را اصل قرار بدهیم نه خود اثر را، این مداخلات ذهنی هنوز وجود دارد و واقعاً داریم می‌بینیم که خیلی دنبال این هستند که تعریف بدهند که تئاتر خیابانی چیست؟ تئاتری که در خیابان اجرا شده است می‌توانست در صحنه باشد در خیابان چه می‌کند؟ دنبال فاکت هستند؛ ولی واقعاً خارج از ایران این چیزها مطرح نیست، افراد می‌آیند اجرا می‌کنند هر کسی خوشش بیاید می‌ایستد.
تسنیم: تنوع اجرا بیشتر نیست؟
می‌گفتند بخش‌های تعاملی و آلترناتیو فجر را با تریلی هم نمی‌شود جمع‌شان کرد
خلیلیان:بله، چون گفتمان گفتمانِ اجراست، عملاً شما محیطِ بسته‌ای برای اجرا کردن خاص ندارید. این اتفاق را ما دو سال در جشنواره تئاتر فجر رقم زدیم که با همت آقای اسدی شکل گرفت که هم واقعاً همسویی کرد و دغدغه‌مند این قضیه بود. من هم مسئول بخش بودم. با هم تعاملات ذهنی کردیم و در دورهٔ اول شاید برای اینکه این تابو شکسته شود، جدول شد تئاتر خیابانی و با دو کار محیطی، کاری از حمید پورآذری و کاری که در زندان قصر اجرا می‌شد، با دو کار ما جدول را آوردیم که بگوییم داریم یک راهی را شروع می‌کنیم که در سال بعد در جدول تئاتر خیابانی، تئاتر محیطی، دیگر گونه‌های نمایشی، آلترناتیو، کاربردی و غیره را می‌دیدید. باز همهٔ اینهایی که دیدید عنوانش را اضافه کردیم که می‌گفتند با تریلی هم نمی‌شود جمع‌شان کرد.
اینها اقلی از کل است، ما حتی ژستوال تئاتر را دیده بودیم، گونه‌هایی که شاید اصلاً پس‌ذهنی بچه‌ها نسبت به آن ندارند یا اصلاً ندیده باشند. نمونه‌های اجرایی، اینها را ورود دادیم برای اینکه به بچه‌ها بگوییم تعاملات ذهنی ما در نمایش تئاتر خیابانی فقط گفتمانِ دیالوگ‌محور دو نفر و سه نفر به عنوان بازیگر در وسط نیست. می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد که ما با خیلی از آنها اصلاً آشنا نیستیم و اصلاً نمی‌دانیم. امسال در فراخوان در صحبتی که با دوستان کردیم، ما این را در حد عنوان آوردیم؛ اما واقعاً نگاه ما این بود اگر اجرایی در این فضا بیاید، دیده شود. حتی در جلسهٔ جمع‌بندی هیئت انتخاب آثار می‌دیدم که صحبت شد و من هم حضور داشتم، چند نمونهٔ اجرایی را که متفاوت بودند به عنوان کارهای پِرفورمنس‌آرت داشته باشیم، در فضاهایی که شاید قسمتی از تئاتر را با خودشان همسویی می‌کنند. از این صحبت‌ها هم شد؛ اما نمونه کم داشتیم. تئاتر مریوان شروع کرده و مطمئنم سال آینده با یک برنامه‌ریزی درست‌تر از تقویم جلوتر، می‌شود راهگشا شود که نمونه‌های دیگری هم واردش شود.
تسنیم: خیلی از اجراها متعلق به شمال غرب کشور است. این قضیه وجود دارد که اینها بچه‌ها را هم آموزش بدهند؟
در درخواست جشنواره‌ای که برای مریوان داده بودند تقریباً نیمی از آثار برای کردستان بود
خلیلیان: امسال در درخواست جشنواره‌ای که برای مریوان داده بودند تقریباً نیمی از آثار برای کردستان بود. این نشان می‌دهد استمرار را در یک وضعیت شکلی قرار دادید باعث این می‌شود که تولیدات به سمت‌وسوی ارائهٔ آثار مشخص خودش هم برود.دارد تربیت می‌کند و پرورش می‌دهد و این نشان از پویایی این قضیه است. آموزش هم که می‌گویید مسلماً تأثیر خودش را می‌گذارد کما اینکه ما الآن در دفتر تئاتر خیابانی از اردیبهشت‌ماه شروع کردیم تا استان‌ها مشخصاً یک مبلغ مشخصی برای آموزش صرفاً در حوزهٔ تئاتر خیابانی و محیطی دیده شده، 7 استان هم برگزار کرده است و این مسیر برای تمام استان‌ها اتفاق خواهد افتاد. مثلاً در اصفهان کارگاه آموزشی‌ای که آقای برهانی‌مرند برگزار کرد در حوزهٔ طرح و ایدهٔ اجرایی از طرح تا اجرا باعث شد تا کمتر از یک ماه - نه اینکه بگویم جشنواره ملاک خوبی است برای اعتبارسنجی - 4 کار از کارهایی که در جشنواره لاهیجان امسال آمد از اصفهان بود، یعنی به لحاظ کمی من این را می‌پذیرم و روی آن قطعیت دارم. آموزش می‌تواند راهگشا باشد برای اینکه تولید اثر و محتوا بکند.
در حوزهٔ آموزش اگر مشخصاً ما تیترها و سرفصل‌های مشخصی داشته باشیم عملاً می‌توانیم کمک کنیم برای اینکه گونه‌های دیگر تئاتری هم وارد این عرصه شود؛ اما چون هنوز اساس آن آماده نیست، ضرورت دارد ما مقدمات را بچینیم، دوستان را آشنا بکنیم و تعامل بکنیم. پارسال در جشنواره تئاتر فجر من این را با افتخار اعلام کردم 10 کارگردان از 10 کارگردان‌هایی که در بخش مسابقه اثر داشتند از لیسانس تا دانشجوی دکتری تئاتر بودند. این برای اولین بار داشت اتفاق می‌افتاد. یعنی بدنهٔ تئاتر دانشگاهی و دانشجویان تئاتری هم علاقه‌مند شدند. برای اینکه وارد این عرصه شوند. این نوع نگاهِ اسبق نیست که بگویند جا نیست برویم اجرا، به ما نمی‌دهند بیاییم سمت تئاتر خیابانی، این نگاهِ نگاهِ آگاهانه است. یعنی این نوع تئاتر را انتخاب می‌کنند؛ چون دارند می‌بینند گفتمانش متفاوت است، مخاطبینش گسترده‌تر است، مکان‌های اجراییِ بیشتری می‌توانند داشته باشند، کارهایی را مبتنی بر فضاهایی که الآن می‌تواند موجود باشد می‌توانند تولید بکنند.
محدودیت سالن‌های نمایشی اتفاقاً باعث این رویکرد شده که الآن تئاترهای محیطی در اطراف خانه‌هایی که اطراف تئاتر شهر و چهارراه ولیعصر و آن اطراف هستند هنرمندان دنبال جاهایی هستند که براساس محتوایشان و مکانی که می‌توانند نمایش اجرا کنند دارند آنجا اجرا تولید می‌کنند. همین الآن دفتر تئاتر نمایش خیابانی دارد از 3 اثر نمایشی حمایت می‌کند که این 3 اثر یکی از پیام عزیزی که با یک نگاهِ محیط‌زیستی و حمایت‌گرانه از محیط‌زیست و حیات‌وحش دارد داستان حضرت نوح و کشتی نوح را در محوطهٔ تئاتر شهر تمرین می‌کند. یک کار بسیار عظیم و حجیمی است. مسلماً یک اتفاق جدید با یک رویکرد جدید است. یک اثر نمایشی دیگری که دفتر تئاتر خیابانی به همت و کمک آقای شفیعی و آقای شریعتی حمایت می‌کند قرار است در محوطهٔ پارک دریاچه خلیج‌فارس اجرا شود، قسمتی از آن در درون دریاچه اتفاق می‌افتد و قسمتی از آن در درون ساحل آنجا برنامه‌ریزی می‌شود، برای آن متن نوشته شده است. ما از یک اثر برگزیدهٔ جشنواره تئاتر فجر در حوزهٔ تئاتر محیطی برای اجرای عمومی حمایتش را گرفتیم یعنی در همان خانه‌ای که اجرای جشنواره فجر رفته شرایط امکان عمومش را داریم فراهم می‌کنیم.
==================
مصاحبه از احسان زیورعالم
انتهای پیام/