پرسش‌ها و انتقادها از عملکرد پروژه حفاظت از یوزپلنگ
خبرگزاری تسنیم، به منظور انعکاس انتقادات و پرسش‌های این کاربران که علی‌رغم تخصصی بودن هرگز به نشست‌های خبری راه پیدا نمی‌کند، به جمع‌‌بندی نقطه‌نظرات فعالان محیط زیست در زمینه عملکرد پروژه حفاظت از یوزپلنگ پرداخت.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، به دنبال کلید خوردن سلسله انتقادات فعالان محیط زیست نسبت به عملکرد معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست و پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در حفاظت از این گونه ارزشمند، دوشنبه گذشته نشستی خبری با حضور مجید خرازیان مقدم، مدیرکل دفتر حیات وحش و هومن جوکار، مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد. نشستی که بر خلاف آنچه انتظار می‌رفت نه تنها با پاسخگویی به رسانه‌ها، نتوانست ابهامات موجود در حوزه حفاظت از یوزپلنگ را رفع کند بلکه، شبهاتی جدید را به وجود آورد تا فعالان و متخصصان محیط زیست، بیش از پیش به فکر چاره‌ای برای مشکل نبود شفافیت در عملکرد مسئولان فرو بروند. افرادی که هرچند امکان حضور و پرسشگری در نشست‌های خبری را ندارند اما روزانه، وقت بسیاری را در فضای مجازی برای بحث و گفت‌وگو درباره یوزپلنگ و حواشی حفاظت از آن، از کوتاهی‌ها گرفته تا سوء استفاده‌ها سپری می‌کنند.
به منظور انعکاس انتقادات و پرسش‌های این کاربران که علی‌رغم تخصصی بودن هرگز به نشست‌های خبری راه پیدا نمی‌کند، خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، با تشکیل گروهی در فضای مجازی، به جمع‌‌بندی پرسش‌ها و انتقادات فعالان محیط زیست در زمینه عملکرد پروژه حفاظت از یوزپلنگ پرداخت. با توجه به اینکه امکان در میان گذاشتن این نقطه‌نظرات با مدیر پروژه بین‌المللی یوز تا کنون حاصل نشده، تسنیم پرسش‌ها و انتقادات مطرح‌شده را منتشر و از مسئولان محیط زیست و مدیر پروژه دعوت میکند، توضیحات خود را درباره موارد ذیل به منظور انتشار برای این خبرگزاری ارسال کنند.
اهم پرسش‌ها و انتقادات تشکل‌های محیط زیستی، فعالان محیط زیست، متخصصان حیات وحش، محیطبانان و مسئولان پیشین پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ نسبت به عملکرد پروژه یوز را در ادامه می‌خوانید:
عملکرد پروژه
- نمایندگان مجلس شورای اسلامی بارها پیشنهاد تدوین لایحه حفاظت از یوزپلنگ را مطرح کرده‌اند. چرا اقدامی به منظور تدوین چنین لایحه‌ای انجام نداده‌اید تا هم به لحاظ تخصیص اعتبار و هم به لحاظ ملزم کردن سایر نهادها به تعامل با پروژه، گامی بزرگ برای حفاظت از یوزپلنگ برداشته شده باشد؟
- آیا برای دلبر و کوشکی تیم دامپزشکی تشکیل شده یا همه تصمیم‌گیری‌ها بر عهده دامپزشک پارک پردیسان است؟ لطفا در صورتی که تیم دامپزشکی تشکیل شده اعضای آن را معرفی فرمایید و در غیر این‌صورت از آنجا که در سوابق دامپزشک پارک پردیسان، مواردی از ناراستی و عدم صداقت وجود دارد، لطفا پرونده پزشکی کوشکی و دلبر را در رسانه‌ها و یا وب‌سایت پروژه منتشر فرمایید.
- در طول دهه هشتاد باشناسایی زیستگاه‌های یوز و ارائه مستندات لازم که تمامی آنها منتشر شده ودر بایگانی دفتر پروژه وجود دارد، تعداد زیستگاهها از پنج زیستگاه اولیه به بالغ بر چهارده زیستگاه افزایش یافت. اکنون آیا در ادامه فعالیت‌های پروژه، زیستگاهی به این 14 زیستگاهها افزوده شده و یا بر اثر کاهش جمعیت یوز از تعداد این زیستگاهها کم هم شده است؟
- آیا در طول مدت پروژه، محیطبانان به تعداد استاندارد (هر چهار هزار هکتار، یک محیط‌بان) برای زیستگاه‌های مهم یوزپلنگ به کار گرفته شدهاند؟ وضعیت استخدامی, اضافه پرداخت, آموزش و تجهیزات انها و پاسگاه ها و خودرو ها چگونه بوده است؟
- با توجه به اینکه عدم باور مقامات دولتی به مقوله حفاظت از حیات وحش، هموار یکی از عوامل اصلی عدم برخورد با چرای غیرمجاز و همچنین حضور شکاردزدان محلی در مناطق است آیا طی مدت فعالیت پروژه، تلاشی برای توجیه کارکنان و کارشناسان منابع طبیعی, صنایع و معادن بخشداران، فرمانداران و کارکنان قوه قضاییه به منظور همکاری بهتر با پروژه صورت گرفته است
- آقای جوکار! دردهه هفتاد، احتمال انقراض یوز داده می‌شد. حتی درسال هفتادو شش که آقای پیتر جکسون رییس گروه گربه سانان IUCN به ایران آمد، پس از بازدید از تمامی زیستگاه‌های یوز به همراه کارشناسان خبره سازمان محیط زیست، در گزارشش در کت نیوز نوشت که تمام زیستگاه‌های یوز را گشتیم اما هیچ اثری از یوز ندیدیم و احتمال منقرض شدن این گونه بسیار زیاد است.
اما در دهه هشتاد وقبل از آغاز به‌کار پروژه یوز و با انتشار فیلم هفت قلاده یوز درنایبندان پروژه یوز شکل گرفت وکرارا" تا اواخر این دهه هرچند ازسوی بعضی افراد انتقاداتی از عملکرد پروژه بود ولی درکل، اکثریت رسانه‌ها از پروژه یوز به عنوان موفقترین پروژه بین المللی یاد می‌کردند. از این پروژه حتی ازسوی وزارت امور خارجه وروسای وقت سازمان به عنوان افتخار ملی نام برده می‌شد.چرا در دهه نود و پس از اختصاص اعتبارات به مراتب بیشتر از دهه هشتاد، این پروژه از سوی اغلب رسانه‌ها و تشکل‌های محیط زیست و دوستداران حیات وحش زیر سوال رفته است؟
- براساس تحقیقات و مطالعات انجام شده توسط پروژه، تا کنون چند درصد از زیستگاه‌های یوز نابود شدهاند، چند درصد آسیب جدی دیده‌اند، چند درصد در آستانه آسیب دیدن هستند؟ در کدامیک از زیستگاه‌های موجود یوز احتمال احیای این گونه بیشتر است و تمرکز سرمایه‌گذاری می‌بایست در کدام زیستگاه باشد؟
- پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس، پیش از آنکه از استان یزد جدا شده و به استان خراسان جنوبی بپیوندد، 4 موتور سیکلت داشت برای بخش اصلی منطقه. آیا پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ طی این مدت تواسنته یک دستگاه موتور سیکلت به ناوگان این منطقه اضافه کند؟ در حالیکه استانهای صنعتی مثل یزد و اصفهان توانسته‌اند با درایت و توانایی خودشان از معادن و صنایع، محیط بان و نیروی اداری بگیرند، آیا پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی توانسته یک محیط‌بان به پناهگاه حیات وحش نایبندان اضافه کند؟
- در اولویت بندی برنامه های احیای یوز، اقدامات تبلیغاتی مثل چاپ عکس یوز روی پیراهن ملی‌پوشان و یا روی لیوان‌های اهدایی به محیطبانان، نقاشی عکس یوز روی صورت کودکان و آشپزی به نفع یوزپلنگ در مناطق، در چه مرتبه ای از برنامه حفاظتی یوز قرار داشته و اثرگذاری آن در حفظ یوز چه اندازه بوده است
- برای حفاظت از یوز طی این 15 سال چه قوانینی وضع شده؟ چه ساز و کار قانونی برای حفاظت از یوز از طرف پروژه و سازمان محیط زیست به دولت مطرح شد و براساس پیشنهاد سازمان محیط زیست و پروژه یوز، به وضع قوانین منجر شده? مثلا ایا ما مصوبه هیات وزیرانی داریم که نسبت به حفاظت از یوز و حفظ زیستگاه آن به دستگاه های مربوطه دستورات اجرایی داده باشد؟
کمپین یوز تا ابد
- اوایلی که کمپین یوز تا ابد تشکیل شده بود خانم هدیه تهرانی گفتند که این کمپین هیچ ارتباطی با سازمان محیط زیست ندارد. حتی آقای هومن جوکار هم در گروه جمع‌آوری اعانه اعلام کردند که خودشان هم چند ساعتی است از تشکیل کمپین خبردار شدهاند. با این تصور که این کمپین کاملا غیر دولتی است در آن مشارکت کردم. اما حالا که در خبرها خواندم این کمپین نه تنها با حمایت و همکاری آقای جوکار بلکه با نظر مستقیم معاون آقای کلانتری راه اندازی شده بسیار متاسف هستم و فکر می‌کنم این اصلا روش اخلاقی و منصفانه‌ای برای جمع‌آوری پول از مردم نیست. فکر می‌کنم آقای کلانتری و سازمانی که ریاست آن را عهده‌دارند آنقدر اعتبار دارد که برای تنها 800 میلیون تومان دستشان را جلوی ملت دراز نکنند. آن هم در حالی که پشت محبوبیت بازیگران پنهان شده و تا روزهای آخر، نظارت خود را بر این کمپین انکار می‌کنند.
- برای خرید 12 آغل دام داخل منطقه توران که اکنون برای خرید آن کمپین تشکیل شده و میباید مبلغ 800 میلیون تومان کمک مالى و مردمى تامین شود، 4 سال پیش، مبلغی معادل 350 میلیون تومان (٨٥ هزار یورو) از یکى از نهادهای بین‌المللی، اعتبار دریافت شده اما هرگز هزینه نشده. با توجه به اینکه ٣٥ میلیون تومان توسط یکی از NGOهاى همکار دفتر پروژه یوز و تحت نظارت و اطلاع این دفتر دریافت شده، چرا پروژه اکنون برای استفاده از آن مبلغ تلاشی نمی‌کند؟ چرا در مورد برخورد با سوء استفاده مالى مذکور از ناحیه دفتر پروژه هرگز پیگیرى لازم صورت نپذیرفته و موضوع در دفتر بازرسى سازمان محیطزیست مطرح نگردیده است؟
در خوشبینانه‌ترین حالت این مبلغ سپرده‌گذاری شده و خرج نشده است و با احتساب بهره هاى بانکى اکنون باید به مبلغی حدود 700 میلیون تومان رسیده باشد که برای پاکسازی پارملی توران از این 12 آغل کفایت میکند. چرا مدیر پروژه ملى یوزپلنگ به با علم اینکه افرادى مشخص صرفا از عنوان حفاظت از یوزپلنگ آسیایى (ایرانى) بهره بردارى نموده اند و در هیچ مقطع زمانى کمترین عملکرد روشن و موثرى در این ارتباط نداشته اند، براى پیشبرد پروژه هاى به ظاهر حفاظتى و تحقیقاتى دیگر در حیطه حیات وحش از ایشان حمایت مستمر نموده است؟
در نشست خبری دوشنبه اعلام کرده‌اید که مبلغی پیشین هم در خرید آغل‌ها مورد استفاده قرار خواهد گرفت. لطفا شفاف بگویید برای خرید 12 آغل پارک ملی توران 800 میلیون تومان لازم است یا یک میلیارد و پانصد هزار تومان (700+800 میلیون تومان)؟
- آقای جوکار، به عنوان فردی که مشخصا در جهت هدفگذاری و شناساندن کمپین یوز تا ابد به عموم مردم نقش داشته‌اید از جنابعالی می‌پرسم که ضمانت اجرایی این کمپین چیست؟ آیا با صاحبان 12 آغلی که بناست توسط کمپین خریداری شود صحبتی شده و موافقت آنها کسب شده است؟
- انجمن یوزپلنگ ایرانی طی چند سال پیش اقدام به کاری مشابد کرد و مبلغی هم در همین جهت به دست آورد. اما این طرح انجمن یوزپلنگ، با شکست مواجه شد و به مدت دو سال مسکوت ماند. آیا بانیان کمپین یوز تا ابد، با انجمن یوز مشاوره کرده و از تجربیات طرح خرید این آغل‌ها استفاده کرده‌اند؟ آیا روش جدیدی پیش گرفته‌اند تا تجربه ناموفق انجمن یوزپلنگ را دوباره تکرار نکنند؟ آیا به تبعات اجتماعی و اقتصادی این اقدام در آن منطقه، واقف هستند؟
- آقای جوکار، در رسانه‌ها عنوان کرده بودید که در کمپین یوز تا ابد نقشی نداشته و تنها اولویت های حفاظت یوز را نشان داده‌اید؛ اما دقیقا همان زمان، فیلی از جنابعالی و خانم هدیه تهرانی در حال سخنرانی برای بازیگران در جشن خانه سینما در فضای مجاز پخش شد. آیا به سخنرانی شما برای بازیگران به کمپین یوز تا ابد مربوط نمی شود؟ اگر خیر، چرا مدیر یک پروژه بین المللی وقتش را برای سخنرانی در جمع بازیگران، صرف میکند در حالی که تا کنون حتی یک جلسه کمیته تخصصی با حضور دست‌اندرکاران و یا فعالان محیط زیست تشکیل نداده است؟ و اما اگر آن سخنرانی به کمپین مذکور مربوط می‌شود، علت تناقض میان عمل و گفتارتان چیست!
- دوازده آغلی که در پارک ملی توران وجود دارند و پروژه برای خریدشان اعانه جمع می‌کنند چند در صد از آسیب‌های متوجه یوزپلنگ در سراسر کشور را تشکیل می‌دهند؟
امور مالی
- لطفا شرح خدمات پروژه، گزارش عملکرد پروژه جهت داوری و ارزیابی عمومی و همچنین نحوه هزینه‌کرد ِمبلغ جمع آوری شده و چگونگی نظارت سازمان های نظارتی بر آن را به صورت مکتوب ارائه فرمایید.
- با توجه به اینکه پروژه یوز از آغاز فاز صفر آن که سال 1377 بوده با 25000 دلار آغاز و تا پایان دهه هشتاد جمعا" برای سیزده سال کمتر از 1300000 دلار بودجه بین المللی هزینه کرده است، لطفا بفرمائید طی پنج الی شش سالی که مسئولیت پروژه را عهده‌دار هستید چه مقدار بودجه هزینه شده است؟ وچه راندمانی در احیاء یوز و کمک به افزایش جمعیت این گونه داشته است؟
- با توجه به بیمه شدن یوزپلنگ و اینکه بنا بود بیمه دانا بابت تلف شدن هر یک یوزپلنگ مبلغ قابل توجهی را پرداخت کند آیا برای دو یوزپلنگی که در اخیرا جاده تهران-مشهد تلف شدهاند و همچنین یک یوزپلنگی که توسط بومیان در نزدیکی توران از پای درآمد چه مبلغی دریافت شده؟ مبالغ دریافت شده، چگونه هزینه شده؟
شمارش یوز
- چرا الگوی مشاهدات یوزپلنگ اینقدر در نوسان است؟ مدتی اصلا یوزی مشاهده نمی‌شود و در یک فاصله زمانی چند مورد مشاهده یوز در یک منطقه ثبت می‌شود؟ تحقیقی در این زمینه صورت گرفته تا مشخص شود که آیا این مشاهدات الگوی خاصی دارد؟ مثلا در یک ماه به خصوص از سال مشاهدات یوز پیشتری باشد؟
- آقای جوکار! در آخرین مصاحبه‌تان فرموده بودید 5 یوزپلنگ در جنوب شهر شاهرود ثبت شدهاند و آنها را در آمار به حساب آورده‌اید. تصویری که منتشر شده یک مادر و سه توله را نشان می‌دهد که البته بسیار امیدوارکننده است. اما با توجه به اینکه توله‌ها تا زمان استقلال از مادر (یعنی حدود 2 سالگی) جزو جمعیت به حساب نمی‌‌آیند بنابراین ما در این تصویر تنها یک یوز ماده می بینیم. لطفا 4 یوز دیگری که در آمار اعلام کرده‌اید را معرفی کنید.
ضمنا با توجه به اینکه ماده یوز مذکور، در تصویر ارائه‌شده قابل شناسایی نیست (عکس از راه خیلی دور گرفته شده و خالهای یوز مشخص نیست) در صورت ثبت تصاویر دیگر از یوز در آن منطقه، نمی توان اثبات کرد که تصاویر دیگر، مربوط به یوزپلنگی دیگر بوده و متعلق به همان یوز ماده و یا یوزهایی که پیشتر جزو آمار یوزهای توران به حساب آمده‌اند نیست. در نتیجه اگر حتی 10 تصویر از یوزپلنگ در آن منطقه وجود داشته باشد اما قابل شناسایی نباشد، نمی‌توانیم بگوییم 10 یوزپلنگ مشاهده شده بلکه فقط می توان بحث فراوانی و پراکنش را مطرح کرد. مگر آنکه مشخصا 5 تصویر جداگانه از 5 یوز مستقل ارائه دهید که قابلیت خال‌شناسی و ثبت داشته باشند.
ضمنا می‌دانیم که حتی فاصله زمانی و مکانی زیاد بین مشاهدات نیز نمی‌تواند دال بر مستقل بودن آن یوزپلنگ باشد؛ یعنی اگر به طور مثال 5 مشاهده یوزپلنگ به طور همزمان در یک روز و یک ساعت در فاصله های مکانی بسیار زیادی از هم داشته باشیم، نمی توانیم به طور قطع بگوییم آنها 5 یوزپلنگ هستند. زیرا عکس قابل شناسایی از آنها در دست نداریم. بنابراین ممکن است جزو یوزپلنگ‌هایی باشند که پیشتر در توران و میاندشت ثبت شده و حالا دوباره آنجا مشاهده شده اند. مخلص کلام اینکه برای صحبت از تعداد یوزپلنگ (نه تخمین و نظر کارشناسی) می بایست فقط به تصاویر مستدل و قابل "خال شناسی" تکیه کرد. لذا بر اساس اصول فوق، لطفا تصاویر 5 یوزپلنگی که ادعا شده در جنوب شاهرود مشاهده شدهاند را منتشر فرمایید.
در آخرین نشست خود فرموده بودید که در میاندشت 5 یوزپلنگ ثبت شده. سال گذشته یک یوز ماده، یک یوز نر جوان و یک یوز نر پیر در میاندشت تصویربرداری شدند: یعنی 3 یوز پلنگ. ضمنا یوز ماده و 3 توله ای که به تازگی در میاندشت تصویربرداری شدهاند را نیز نمی توان جزو آمار به حساب آورد چون قابل شناسایی نیستند و همان مشکل عدم قابلیت خال‌شناسی اینجا هم صادق است: بنابراین به احتمال قوی، این ماده، همان ماده سال گذشته است. لذا با اصول فوق، به نظر می رسد هنوز هم همان "3 یوزپلنگ" در میاندشت ثبت شدهاند. بنابراین لطفا تصاویر 5 یوزپلنگی که ادعا شده در میاندشت ثبت شده را منتشر فرمایید.
موسسه حیات وحش میراث پارسیان
- با توجه به اینکه اعضای موسسه حیات وحش میراث پارسیان، بیشتر از سایر تشکل‌ها و فعالان محیط زیست در عملکرد پروژه دخالت دارند و به عنوان مثال مقالات منتشر شده در مجله‌های علمی حکایت از نقش پررنگ اعضای میراث پارسیان در پروژه یوز دارد، فعالیت آقای جوکار به عنوان مدیر پروژه ملی حفاظت از یوز و همزمان به عنوان عضو هیئت مدیره و خزانه‌دار موسسه حیات وحش میراث پارسیان، مصداقی از تضاد منافع و استفاده از رانت دولتی برای منافع خصوصی نیست؟
- در جایی که انجمن یوز با این همه سال سابقه فعالیت در زمینه یوز به انزوا رفته و فعالیت آن تنها به مساحتی 40هزار هکتاری در میاندشت محدود شده، چرا منطقه یک میلیون هکتاری توران به طور کامل در اختیار موسسه حیات وحش میراث پارسان قرار دارد و تمامی فعالیت‌های از نصب دوربین، برآورد جمعیت، تحقیقات و برگزاری همایش‌ها و کارناوال‌های نمایشی در انحصار موسسه میراث پارسیان قرار گرفته در حالی که سایر تشکل‌ها حتی از امکان انجام یک پروژه تحقیقاتی در این منطقه بی‌بهره‌اند؟ آیا فعالیت مدیر یک پروژه دولتی در یک موسسه خصوصی با قانون مطالبقت دارد؟
- جایگاه موسسه میراث پارسیان در کمپین یوز تا ابد چیست؟ ناظر؟ همکار؟ مشاور یا بانی؟
در پایان، خبرگزاری تسنیم، برای انتشار توضیحات مسئولان معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست و یا مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در پاسخ انتقادات و پرسش‌های فوق اعلام آمادگی میکند.
شادی مدرس
انتهای پیام/
