شرفشاهی: مدیران نالایق شعر را پاستوریزه کرده‌اند/ تأکید اسماعیلی بر لزوم ممیزی تخصصی شعر آئینی
چند سالی است که شعر آیینی با آسیب‌هایی مواجه شده است، رفع این آسیبها و شناسایی آنها محل اختلاف برخی از شاعران شده است، در این حال اندک شاعرانی هستند که به رویه موجود انتقاد می‌کنند، گویی انفعال به بدنه جامعه شاعران نیز نفوذ کرده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، هرچند از منظر بسیاری از کارشناسان، شعر آیینی پس از انقلاب اسلامی یکی از شاخه‌های قدرتمند و عرصه‌های توانا در حوزه شعر و ادب معاصر است و این امر را می‌توان هم از منظر کمی و هم از حیث کیفی مشاهده کرد، اما این حوزه شعری نیز با آسیبهای متعددی به ویژه در سالهای اخیر همراه بوده است. گسترش اعتقادات خرافی و ورود اندیشه‌های انحرافی از طرق مختلف به وادی دین و آیین، سبب شده تا شعر آیینی نیز گرفتار آسیبهای متعدد شود. وجود آسیبهای این‌چنینی زمانی خطرناک و به سمی مهلک تبدل می‌شود که در قالب ابیات منظوم در هیئت‌ها که تریبون شیعه به شمار می‌آید و یا در قالب کتاب منتشر شود؛ از این رو نقد سروده‌ها با این نگاه و فراتر از آن، بررسی روند شعر آیینی در حوزه‌های مختلف ضرروت بیشتری می‌یابد.
به همین منظور خبرگزاری تسنیم در میزگردی با حضور کامران شرفشاهی و رضا اسماعیلی شاعر آیینی به بررسی رویش‌ها و آسیبهای شعر هیئت پس از انقلاب پرداخته است، بخش نخست این میزگرد پیش از این منتشر شده بود، رضا اسماعیلی در بخش نخست اصلی‌ترین دلیل آسیب در شعر آیینی را توقف در منزل محبت و نرسیدن به منزل شعور دانست. شرفشاهی نیز با اشاره به گذشته شعر آیینی از ممانعت حکام پیش از انقلاب از ورود اندیشه به شعر آیینی سخن گفت. بخش دوم این میزگرد به شرح ذیل است:
*تسنیم: جناب اسماعیلی به نظر می‌رسد، بسیاری از آسیب‌هایی که امروز در حوزه شعر هیئت با آن روبرو هستیم، ناشی از کمبود مطالعه مداحان، شاعران و مخاطبان است.
بله، من شاعر یا مداح چون نمی‌خواهم مطالعه کنم، چون وقت ندارم دانش و بینش دینی‌ام را افزایش دهم و برای انتخاب شعر خوب وقت کافی بگذارم، ناخواسته آسیب‌هایی را به وجود می‌آورم، واقعیت این است که مداحان روزگار ما آنقدر سرشان شلوغ است و یک سر دارند و هزار سودا که وقت نمی‌کنند مطالعه کنند و بنشینند یک مجموع شعر فاخر را بررسی کنند، شعر خوب انتخاب کنند. بنابراین در مجلس فی‌البداهه شعر می‌گویند، یعنی فی البداهه چند سطر جور می‌کنند و می‌خوانند و نتیجه‌اش همین می‌شود که اشعار زرد کوچه بازاری و مبتذل برجسته می‌شود و اشعار فاخری که استادان بزرگوار و پیشکسوتان شعر آیینی گفته‌اند، دیده نمی‌شود.
به نظر من مداحان، ذاکران و شاعران ما باید با عالمان دینی محشور باشند، باید قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه مطالعه کنند، اصلاٌ رسالت یک شاعر آیینی و مداح این است که روزی دو صفحه قرآن بخواند، نهج البلاغه را باز کند و چهار تا حدیث بخواند. کتاب‌هایی مثل حماسه حسینی و تحریفات عاشورایی استاد مطهری را اگر یک ذاکر نخوانده باشد حق ندارد مداحی کند، چرا که باید بداند قیام حسینی برای چه بوده؟ اصلا معرفت حسینی به چه می‌گویند؟
بنابراین متاسفانه بخشی از آسیبهای هیئت‌های عزاداری ما از مداحان و ذاکران اهل بیت(ع) ناشی می‌شود و بخشی دیگر نیز متوجه شاعر است، که مطالعه نمی‌کنند و با تاریخ اسلام و فرهنگ اسلامی آشنا نیستند، یک بخش دیگر نیز ناشی از جمعیت منفعلی است که در جمع هستند، اگر من به عنوان عزادار حسینی(ع) در هیئت بینش دینی و جسارت داشته باشم، وقتی می‌بینم که مداح یک شعر اشتباه و یا غلطی می‌خواند، یا درباره واقعه‌ای که استناد ندارد، حرف می‌زند، همان‌جا اعتراض کنم، و بگویم این نسبتی که به امام حسین(ع) می‌دهی بر اساس چه سند و مدارکی است، مداح به خود اجازه نمی‌دهد، هر شعر یا موضوعی را برای جمعیت بخواند. نقل قول دروغی کند و نسبت دروغ به اهل بیت(ع) بدهد. اما جمعیت معمولاً منفعل است، چرا که نیامده اصلا سخنرانی گوش کند، آمده که مداح آن ضرباهنگ «حسین حسین» را بخواند و به سر و صورتش بزند و گریه کند، گریه کند بر غصه‌های خود، بر بدهکاری‌های خود.
عزاداران حسینی باید با بصیرت قدم به مجالس عزاداری بگذارند، بفهمند مداح چه می‌خواند، درست است یا غلط، عالم دینی چه سخنرانی می‌کند؟ اگر این دقت‌نظرها را داشته باشیم، کار به اینجاها نمی‌کشد که امروز به این همه آفت و آسیب دچار شویم.
شرفشاهی: ترور شعر اعتراض توسط مدیران نالایق فرهنگی آسیبهای شعر آیینی را رقم زد
* تسنیم: خوب، جناب شرفشاهی شما با جناب اسماعیلی موافقید؟ بر اساس صحبت‌های ایشان به نظر می‌رسد، عمده مشکلات ما از نبود مطالعه میان افراد جامعه از مدیران فرهنگی گرفته تا مداحان و حتی خود مردم نشأت می‌گیرد.
بله، مشکل اصلی ما حضور اشخاص بی‌سواد و مدیران ناآگاه در حوزه فرهنگ است، این که ما اکنون در این وضعیت قرار گرفتیم به خاطر کسانی است که در رأس دستگاه‌های فرهنگی قرار گرفته‌اند و هوشمندی و اراده لازم و آگاهی لازم را نداشتند، شعر اعتراض ادامه منطقی شعر انقلاب بود و اگر این جریان ادامه پیدا می‌کرد و توسط نامدیران فرهنگی ترور نمی‌شد، ما امروز شاهد یک چنین وضعیتی نبودیم. در روزنامه کیهان دوست شاعری داشتیم که شعر اعتراضی گفته بود و در روزنامه چاپ شده بود، پس از انتشار شعر، اشخاصی از روی ناآگاهی بلایی بر سر او آوردند که بعد از آن در هیچ کنگره و نشریه‌ای شعری از او دیده نشد.
بنابراین جریان شعر اعتراض که می‌توانست ختم به ادبیات پویای آیینی ما شود، توسط مدیران فرهنگی ناآگاهی که در سطح نشریات و خبرگزاری‌ها داشتیم، به حاشیه رانده شد، در نتیجه جریان زرد رشد کرد، اگر رسانه‌های ما رسالت حقیقی خود را بشناسند و در این راه با جدیت قدم بردارند و پشت سر جریان حق بایستند، مثل همان ماجرایی که برای جناب اسماعیلی در زمینه رباعیهای انتقادی پیش آمد، خیلی‌ها به اشتباه در این عرصه رشد نمی‌کنند، ولی واقعیت غیر از این است، یعنی در واقع دچار یک وارونگی هستیم. البته خیلی از مرزها روشن است. وقتی که بحث غلو پیش می‌آید ما اگر به تاریخ صدر اسلام بازگردیم، می‌بینیم که تمامی اهل بیت(ع) غالیان را از خودشان می‌راندند، ولی اکنون برعکس شده است، ما تایید و تشویقشان را می‌کنیم.
استاد سازگار می‌گفت، یک مجلسی شخصی شعری می‌خواند من دیدم که اصلا چنین چیزهایی را در هیچ کتاب و مقتلی ندیدم، صبر کردم تا پایین آمد بعد از او پرسیدم این چیزهایی که شما می‌خواندید در کدام منبع منتشر شده است؟ کنار ما منبع آبی بود که مداح به آن اشاره کرد، بنابراین به نوعی می‌شود گفت که متاسفانه ما امروز به جایی رسیدیم که والاترین ارزش‌ها در بازیچه دست یک عده افراد ناآگاه و بی‌سواد شده است.
شرفشاهی: شعرهای را پاستوریزه کرده‌ایم
* تسنیم: دلیل اصلی این آسیبها که جناب اسماعیلی نیز به تفصیل آنها را برشمردند، توقف در منزل محبت بود، طبق فرمایش شما، در گذشته حاکمان به این موضوع دامن می‌زدند، اما اکنون و در سالهای پس از انقلاب رهبر انقلاب بارها در صحبت‌هایشان به این آسیبها اشاره می‌کنند و مداحان را برحذر می‌کنند، پس چرا شعر ما باز هم به سمت شور گرایش دارد تا تفکر و اندیشه؟
یک علت مهم این امر بحث ناتوانی مدیریت فرهنگی ماست، دستگاه‌های فرهنگی ما به اشخاصی سپرده شده که اشخاص هوشمندی نیستند و بیش از آنکه نگران دین شان باشند، نگران میز و صندلی‌هایشان هستند، بنابراین به تعبیر محمدحسین جعفریان، در برخی موارد شعرها پاستوریزه شده‌اند، به عبارت دیگر گاهی شعرهای بسیار تند و تیزی در حوزه شعر اعتراض خوانده می‌شود که از سوی مدیران فرهنگی چندان استقبال نشده و بیشتر به دنبال فیلتر اینگونه شعرها و شاعران بوده‌اند. در صورتی که دستگاه‌های فرهنگی ما وظیفه‌شان این است که این جریان شعر متعهد، پویا خلاق و مبتنی بر آگاهی را تقویت کنند، اما می‌بینیم رویکرد آنها برعکس است. از صدا و سیما گرفته تا سایر فرهنگسراها.
به جایی رسیدیم که در روزگار ما در سایه غفلت‌هایی که وجود داشته یک عده با نیت‌‌های کاسب کارانه وارد این حوزه شده، شعر می‌گویند تا دیده شوند. شعر می گویند برای اینکه همه او را با دست نشان بدهند، من یک برنامه ای بود در صدا و سیما ضبطش بود دیدم یکی از آقایان شاعری که عنوان شاعر آیینی را یدک می کشد و ـ البته من با این عنوان هم من مخالفم و معتقدم ما شعر آیینی داریم اما شاعر آیینی نداریم ـ همراه با فرد دیگری که همراهش بود و کت و شلواری را برایش می‌آورد، به برنامه آمد، این شاعر بسیار با تکبر رفتار می‌کرد و برای من بسیار جالب توجه بود.
ضعف دستگاه‌های فرهنگی و نفسانیتی که گریبانگیر مداحان و شاعران شده است، آفت شعر آیینی است
* تسنیم: گفتید با عنوان شاعر آیینی مخالفید، چرا؟
به لحاظ اینکه شعر آیینی ماهیتش مشخص است اما شاعر نمی تواند آیینی باشد یک شاعر راجع به سایر مسائل هم موضع دارد.
پس یک سوی ماجرا ضعف دستگاه‌های فرهنگی ما که نمی‌توانند جریان شعر آیینی را هدایت کنند و سوی دیگر این ماجرا نفسانیتی است که گریبانگیر شاعران و مدحان ما شده است. جای تاسف دارد که بگویم بعضی از کسانی که وارد این حوزه شده‌اند، به لحاظ اخلاقی و رفتاری مشکلات بسیاری دارند. پرهیزکاری، تقوا، توازن و بسیاری از صفت‌های دیگر که لازمه شاعری است که در این حوزه و در این ساحت مقدس کار می‌کند، در این افراد اصلا دیده نمی‌شود. به نظر می‌رسد، صرفاً به نیت این که از این نمد برای خودشان کلاهی درست کنند، وارد حیطه شعر آیینی شده اند.
*تسنیم: بیشتر این آسیبها متوجه جریان شعر هیئت شده است، شعری که عمدتا با عوام مردم درارتباط است، این مردم هستند که این سبک شعر را می‌پسندند و موجب رونق آن می‌شوند، یا اینکه شاعر با شعرش مردم را مدیریت می‌کند؟
من معتقد به این هستم که رسانه‌های ما و مدیران فرهنگی ما می‌توانند نقش مفید و موثری در بالا بردن آگاهی‌های مردم، تغییر در سلیقه و ذائقه مردم و سمت و سو دادن به این مسائل داشته باشند. متاسفانه در این زمینه این تلاش لازم صورت نگرفته است، ما شاعران آیینی بسیار خوبی داریم که سروده‌های بسیار خوبی دارند، اما چرا این کارها خوانده نمی‌شود؟ چرا این کارها پخش نمی‌شود؟ اگر رسانه ما با درایت وارد این حوزه شود، از کارشناس‌های خوب در این زمینه استفاده کند و ما حرکت کنیم به این سمت که مداحان آگاه تربیت کنیم و شعرهای خوب سروده شود، می‌توانیم تا اندازه قابل توجهی این وضعیت را بهبود بخشیم.
* تسنیم: البته مداحان بسیار خوبی هم داریم که هم نوع اشعار و هم نوع عزاداریشان فاخر است. پس مداحان خوبی هم تربیت کردیم.
بله ، ما یک فرصت چهل سالهای بعد از انقلاب با همه امکانات در اختیار داشتیم، بنابراین الان به این نتیجه می رسیم که قصور و کوتاهی نابخشودنی در این زمینه صورت گرفته که به این نقطه رسیدیم که با یک حجم عظیمی از ناهنجاری‌ها روبه رو هستیم که نمی دانیم چه کار کنیم. جوان روزگار ما یک جوان آگاه است، دسترسی به فضای مجازی دارد دانش آموخته است، تحصیلات عالیه دارد، بنابراین نسبت به بسیاری از این آسیبها واکنش نشان می‌دهد.
اسماعیلی: فرهنگ را باری به هر جهت و سلیقه‌ای اداره کردیم
اسماعیلی: متاسفانه انقدر دولت مردان و مسئولین جامعه ما سرگرم سیاست و بازی‌های سیاسی هستند که فرهنگ را فراموش کردند، فرهنگ دغدغه اصلی جامعه نیست سیاست و عالم سیاست مهم است. به خاطر همین اصلا در این 40 سال وقت نگذاشتند برای اصلاح فرهنگی و بلوغ فرهنگی جامعه، یعنی فرهنگ باری به هر جهت و سلیقه‌ای اداره شده است، چرا ادبیات انقلاب مهجور است؟ در این 40 سال اگر رایزنان فرهنگی ما این همه شعر و داستان پس از انقلاب را ترجمه و معرفی می‌کردند، هر سال تعدادی به کشورهای دیگر دعوت می شدند، دیگر مهجور نبودیم، این اتفاق نیفتاده است. به خاطر این که حوزه فرهنگ را یک حوزه پیش پا افتاده و دم دستی دیدیم ولی سیاست برایمان مهم بوده است.
* تسنیم: جناب اسماعیلی آسیبها را به تفصیل بیان کردید، اما راهکار برون رفت از این آسیبها چیست؟
در ایام محرم در شهرهای مختلف کشور عزاداری‌های بزرگی برپا می‌شود، مثلا در یزد و زنجان می‌بینیم که یک جمعیتی میلیونی مدریت و ساماندهی شده‌اند و با نظم و انضباط ستایش برانگیزی عزاداری می‌کنند، شعر خوب گزینش شده، مداح خوب گزینش شده و جمعیت هم مدیریت شده‌اند، صدا و سیما به جای بازپخش مداحی‌های مسئله‌دار باید تلاش کند، چنین برنامه‌هایی را الگوسازی کند، تا مردم با عزاداری اصیل و با معرفت آشنا شوند.
اما متاسفانه رادیو و تلویزیون ما به دنبال پر کردن آنتن است، اگر یک کارشناس درجه یک حاضر به حضور در برنامه نشد، به سراغ درجه 2 می‌روند و اگر نیامد از کارشناس درجه 3 استفاده می‌کنند. صدا و سیمای ما باید احساس رسالت کند در مقابل مطالباتی که مقام معظم رهبری دارند خودشان را مکلف بدانند خودشان را دغدغه مند بدانند.
اسماعیلی: به جای درآوردن اشک مردم دنبال معرفت و بصیرت‌افزایی باشیم
هم‌چنین باید در مجالس و هیات‌های مذهبی،حسینیه‌ها و تکایا حساسیت‌ها را افزایش دهیم، تا مردم نسبت به اشعار بی‌محتوا و سا خنان دروغ و بی اساس واکنش نشان دهند، به جای اینکه دنبال اشک ملت را در آوردن باشیم دنبال معرفت باشیم دنبال بصیرت افزایی باشیم روی خودمان کار کنیم و خودسازی خودمان مهم است.
* تسنیم: با وجود نقدهایی که به صدا و سیما وارد است، اما برخی برنامه‌های خوب نیز در این ایام پخش شد، برنامه سخنرانی‌هایی عالمان دینی بسیار خوب استف اما گویی مردم خودشان نیز دوست ندارند به معرفت نزدیک شوند.چرا چنین است؟
شرفشاهی : به خاطر این که در این مدت تلاش نشده است سطح انتظار مردم افزایش پیدا کند، این‌ها همه نشانه‌های قصور و کوتاهی است، تمام این ناهنجاری های اجتماعی که وجود دارد، یک مرتبه از آسمان نازل نشده‌است، زمینه‌هایی برای به وجود آمدن آنها وجود داشته است، اگر امروز ما به خود نیاییم این روند همین طور تشدید خواهد شد. اهمیت شعر اعتراض و آیینی متعهد و اهمیت شعر حماسی در این است که ما در یک جغرافیایی قرار گرفتیم که به لحاظ استراتژیک که همیشه مورد هجوم بوده و سرزمین ما همیشه مورد تاخت و تاز بوده است. این الزام وجود دارد که حواسمان جمع باشد که جامعه ما یک جامعه سالم یک جامعه هوشمند یک جامعه بیدار یک جامعه هوشیار باشد. اگر دست‌ها و جریان‌هایی در کار است که به فرهنگ شیعی ما آسیب بزند، باید درک کنیم که ماجرا چیست؟ تمام اهل بیت(ع) گفته‌اند که زیور ما باشید، در وصایا و سخنانشان ما هیچ جا ندیدیم که این‌ها غلام و کنیز بخواهند و عکس این قضایا هم بوده است، با کارگران و خدمتکاران بر سر یک سفره غذا می‌خوردند بیش از خودشان رعایت حال آنها را می کردند و درصدد ترویج چنین فرهنگی نبودند.
در یکی از برنامه‌های صدا و سیما فردی به عنوان شاعر حضور یافته و شعری مشکل‌دار خواند. متاسفانه تهیه‌کننده آن برنامه برنامه را روی آنتن پخش کرد، به تعبیر جناب اسماعیلی که تعبیر درستی هم است، دستگاه فرهنگی ما به دنبال کارمندهایی است که کارت بکشند و حقوقی بگیرند و بروند. درصورتیکه دستگاه فرهنگی ما نباید منفعل باشد.
* تسنیم: جناب شرفشاهی به نظر می‌رسد، خود شاعران نیز در این زمینه مقصر باشند، همه ماجرا به مدیران فرهنگی و دستگاه‌های فرهنگی باز نمی‌گردد، اگر جمعیت شاعران نسبت به آسیب‌هایی که از ناحیه برخی دیگر از هم‌صنفان خود وارد می‌شود، اعتراض کنند، این ماجرا ختم به خیر می‌شود، در جریان انتشار رباعیهای انتقادی جناب اسماعیلی، جز چند شاعر صدای شاعران دیگر در نیامد و حمایتی صورت نگرفت.
شرفشاهی: بله، حق با شماست. اما مدیران فرهنگی هم نقش پررنگی دارند، زمانی در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران یک نظارت بسیار جدی روی کانون‌های ادبی وجود داشت، این مهم بود که چه فردی مسئول کانون می‌شود؟ این شاعر در چه مرتبه‌ای از توانایی قرار دارد چه قدر معتقد و باورمند است؟ رفتارش چگونه است؟ اما رفته رفته فضا به سمتی رفت که تخصص‌ها ارزش محسوب نمی‌شد.
اسماعیلی: نکته‌ای که گفتید درست است، یک مقدار بی تفاوتی و انفعال جامعه ادبی هم در این رخوت و رکودی که در این حوزه است موثر است. مثالی بزنم چند سال پیش برنامه‌ای به نام «شب‌های شیشه‌ای» اجرا می‌شد، تصادفا این برنامه‌ها را دیدم، هر شب میهمان ویژه برنامه یک بازیگر سینما یا فوتبالیست و خواننده بود، من یادداشت کوتاهی مبنی بر اینکه چرا شاعر و نویسنده را دعوت نمی‌کنند، نوشتم و به روزنامه جام جم دادم. بعد از چاپ این یادداشت، برنامه شروع به دعوت از شاعران کرد. بنابراین وقتی حساسیت جامعه را دیدند، رویکرد برنامه را اصلاح کردند.
اما متاسفانه حساسیت در جامعه ادبی ما کمتر وجود دارد، در حوزه شعر دینی و آیینی ما این حساسیت نیست. من استاد یا معلم شعر در بحث ادبیات و شعر دنبال بحث زیبایی هستم یعنی روی مباحث فنی، ساختاری و مولفه‌های زیباشناختی دغدغه دارم، انصافاٌ برخی از شاعران ما که شعرهایشان گاهی دچار آسیب می‌شود، از نظر فنی شعرهای بسیار خوبی دارند که اگر اساتید و پیشکسوتان شعر به آنها ایراد محتوایی اشعار را گوشزد کنند، رفع می‌شود، اگر من رضا اسماعیلی بگویم، قبول نمی‌کنند. بسیاری از شاعران برجسته ما شعرشان بالاست ولی مضمون و محتوا پایین است و با روح مباحث دینی و آموزه های قرآنی تطابق ندارد. باید یک راهکاری پیدا کنیم حساسیت نشان بدهیم ، باید بزرگان ما عالمان ما نهیب بزنند و هر کس در حیطه خود احساس رسالت و تکلیف کند، به مسیر غلط و انحرافی اعتراض کند، رسانه‌های نیز این اعتراضات را پوشش دهند، از همین جا اصلاح شروع می‌شود .الحمدالله خود مقام معظم رهبری هر سال دغدغه‌ها را می گویند و تاکید می‌کنند، ما باید پشت سر رهبری این راه را تقویت کنیم.
شرفشاهی: به نظر من ما باید به سمت استعدادیابی و تربیت این استعدادها حرکت کنیم، شاعران جوان بسیار مستعد با قریحه بسیار بالایی وجود دارند، این ها را باید از همان آثار اولیه در کانون‌ها و انجمن‌ها تربیت شوند، به مطالعه تاریخ اسلام و کتاب‌های مقتل ترغیب شوند، این گونه نباشد که فقط به صرف عاطفه و احساس شعر بگویند، اکنون شاعران بسیار خوبی داریم که از قریحه خوبی برخوردارند ولی کارهایشان یک سری کلی گویی است، بیشتر درباره شکل و شمایل یا کلیتی که شنیده‌اند، شعر می‌گویند، در صورتی که چه بسا مطالعه درباره عاشورا آفاق تازه‌ای را برای شاعر باز کند و موجب شود شاهکاری در این زمینه خلق شود.
دغدغه دیگری که باید به آن اشاره کنم، بحث انتشار کتاب‌های شعر آیینی است، باید کوشش کنیم که لااقل این آثار از یک مجرایی عبور کند قبل از اینکه یک مداح بخواند و پخش شود یک حساسیت بیشتری نسبات به انتشار آن وجود داشته باشد. علاوه بر آن باید توجه داشت به نسبتی که سطح آگاهی جامعه ما بالا رفته است، سطح دانش و آگاهی و سواد و معرفت شاعران و مداحان ما نیز افزایش یابد.
اسماعیلی:کتاب‌های شعر محتوایی ممیزی نمی‌شوند/ لزوم ممیزی کارشناسانه و تخصصی اشعار آیینی
* تسنیم: جناب شرفشاهی به نکته مهمی اشاره کردند، بجث انتشار کتاب‌های شعر که بی‌رویه و بدون هیچ فیلتری انجام می‌شود، به نظر می‌رسد، اشعار چندان از نظر محتوای آثار و استناد داشتن ممیزی نمی‌شوند؟
اسماعیلی : همان طور که در مقدمه صحبت‌هایم اشاره کردم شعر آینی ما پیشرفت‌های قابل تاملی داشته است، در میان نسل شاعران دینی و آیینی ما چهره‌های درخشان، ارجمند و فرهیخته زیاد است، متجاوز از صدنفر با دغدغه در این حوزه کار می‌کنند که انصافا هم از لحاظ فرم و ساختار و مباحث شعری و هم از لحاظ مضمون و محتوا کارنامه برجسته‌ای دارند.
اما وقتی می‌بینیم که سالانه دو هزار عنوان کتاب شعر منتشر می‌شود که کمتر از 10 درصد آن ارزشمند است، متوجه آسیبها می‌شویم، در حوزه ممیزی نیز متاسفانه مشکلاتی وجود دارد، دوستان ممیز می‌گویند که از ما خواسته‌اند، کتاب را به لحاظ مسائل سیاسی و یا اروتیک ارزیابی کنیم، کاری به محتوای اشعار که از نظر دینی مشکل دارد یا نه، نداشته باشید همین‌که این دو مورد را نداشته باشد، تایید کنید. چرا که به هر حال درباره امام حسین(ع) است و ....
بنابراین در عرصه مدیریت فرهنگی با این تساهل و تسامح روبرو هستیم، چند سال پیش نیز جناب مجاهدی پیشنهادی داد که به ان گوش نکردند، وی می‌گفت، اگر قرار است یک مجموعه شعر دینی چاپ شود باید یک مرجع و مرکزی و نهادی وجود داشته باشد که این مجموعه‌ها را را با دغدغه بخواند، سطر به سطر بررسی کند، اگر مباحثی دال بر تحریف، خرافه و گزافه وجود دارد، تذکر بدهند، اجازه چاپ کتاب را ندهند تا اصلاح شود. اما این پیشنهاد مورد قبول واقع نشد.
* تسنیم: جناب شرفشاهی شما در صحبت‌هایتان به اتفاقات مثبت شعر آیینی پس از انقلاب اشارتی کوتاه داشتید، برای حسن ختام به اتفاقات مثبتی که در شعر آیینی پس از انقلاب رخ داده است؟ اشاره بفرمایید.
من معتقدم که متاسفانه بسیاری از ظرفیت‌های فرهنگی ما امروز به نحو شایسته مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، علی رغم این که ما سازمان‌ها، نهادها و ارگان‌های فراوانی داریم که مدعی و متولی امور فرهنگی هستند و همه هم خودشان را مرید و ارادتمند حضرت ابا عبدالله(ع) به شمار می‌آورند اما در ایام ماه محرم شاهد رونق برگزاری شب‌های شعر، سوگواره‌های ادبی در فرهنگسراها و... نیستیم و این غیبت و خلا در این زمینه وجود دارد که متاسفانه دستگاه‌های فرهنگی ما گرفتار نوعی رکود و روزمرگی شده‌اند و رخوت غم‌انگیزی گریبان این‌ها را گرفته است.
از سوی دیگر من معتقدم که تحولات بسیار بزرگ چشم‌گیر و ارزنده‌ای در حوزه ادبیات آیینی ما خواسته ادبیات عاشورایی به وقوع پیوسته است، به ویژه در 40 سال پس از پیروزی انقلاب ما شاهد یک تحولات بسیار امید بخشی هستیم. مثل شعر بانوان که روز به روز جنبه گسترده‌تری پیدا می‌کند. در حال حاضر بانوان زیادی وارد عرصه شعر آیینی ما شدند، شعرهای بسیار زیبایی دارند با نگاه مادرانه بان گاه خواهرانه و با نگاهی زنانه روایت‌گر زوایای تازه‌ای از جلوه‌های ادبیات آیینی ما هستند. هم چنین در حوزه شعر کودک و نوجوان که پیش از انقلاب بسیار مغفول بود و در سالهای پس از پیروزی انقلاب نسل توانمند و بسیار خوبی از شاعران ما در این حوزه حضور پیدا کردند. بسیار جالب است که شعر کودک و نوجوان ما نسبت به شعر بزرگسال فضای سالم‌تری دارد و شعرها در عین این که سلیس، روان و ساده هستند، هم برای مخاطب بزرگسال مناسب است و هم برای مخاطب کودک.
انتهای پیام/