اربعین، ستون عصاره عترت
اهمیت زیارت اربعین، تنها به این نیست که از نشانه‌هاى ایمان است، بلکه طبق روایت امام عسکری(ع) در ردیف نمازهاى واجب و مستحب قرار گرفته است. بر پایه این روایت، همان‌گونه که نماز ستون دین و شریعت است، زیارت اربعین و حادثه کربلا نیز ستون ولایت است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، درسى که اربعین به ما مى‌دهد این است که باید حقیقت و خاطره شهادت را در مقابل توفان تبلیغات دشمن زنده نگه داشت. ببینید از اول انقلاب تا امروز، تبلیغات علیه انقلاب و امام و اسلام و این ملت چقدر پرحجم بوده است. چه تبلیغات توفانى که علیه جنگ به‌راه نیفتاد؛ جنگى که دفاع و حراست از اسلام و میهن و حیثیت و شرف مردم بود. ببینید دشمنان، علیه شهداى عزیز که جانشان؛ یعنى بزرگ‌ترین سرمایه شان را برداشتند و رفتند و در راه خدا نثار کردند، چه کردند و مستقیم و غیرمستقیم با رادیوها و روزنامه‌ها و مجله‌ها و کتاب‌هایى که منتشر مى‌کردند، در ذهن آدم‌هاى ساده‌لوح در همه‌جاى دنیا چه تلقینى توانستند بکنند.
... دستگاه ظالم جبار یزیدى، با تبلیغات خود حسین‌بن على(ع) را محکوم مى‌ساخت و وانمود مى‌کرد حضرت حسین‌بن على(ع) کسى بود که بر ضد دستگاه عدل و حکومت اسلامى و براى دنیا قیام کرده است. بعضى هم این تبلیغات دروغ را باور مى‌کردند. بعد هم که حسین(ع) با آن وضع عجیب و با آن شکل فجیع، به‌وسیله دژخیمان در صحراى کربلا به شهادت رسید، آن‌را یک غلبه و فتح وانمود مى‌کردند، اما تبلیغات صحیح دستگاه امامت، تمام این بافته‌ها را عوض کرد. حق این‌گونه است.
اربعین، فقط روزى از روزهاى سال نیست، بلکه آیینه‌اى است در برابر چشمان میلیونها انسان متعهد که در آن تصویرى از نهضت و قیام خونین محرم نقش مى‌بندد. اربعین، روز باشکوهى است که از خون حسین(ع)، حیات گرفت و نقطه آغاز تبلیغ آرمان کربلا از طریق اشک شد؛ چراکه در این روز، نخستین مجلس عزادارى براى اباعبدالله(ع) و تبلیغ آرمان آن‌حضرت در کنار تربتش برپا شد.
* فلسفه اربعین
اهمیت اربعین از کجاست؟ صرف این‌که چهل روز از شهادت شهید مى‌گذرد چه خصوصیتى دارد؟ اربعین خصوصیتش به‌خاطر این است که در اربعین حسینى یاد شهادت امام حسین(ع) زنده شد و این چیز بسیار مهمى است. اگر این شهادت عظیم در تاریخ اتفاق مى‌افتاد یعنى حسین‌بن على(ع) و بقیة شهیدان در کربلا شهید مى‌شدند، اما بنى امیه موفق مى‌شدند، همان‌طور که خود حسین(ع) و یاران عزیزش را از صفحه روزگار برافکندند و جسم پاکشان را زیر خاک پنهان کردند، یاد آن‌ها را هم از خاطره نسل بشر در آن روز و روزهاى بعد محو کنند، در این صورت آیا این شهادت براى عالم اسلام فایده‌اى مى‌داشت؟ یا اگر هم براى آن روز یک اثرى مى‌گذاشت، آیا این خاطره در تاریخ، براى نسل‌هاى بعد، براى گرفتارى‌ها و سیاهى‌ها و تاریکى‌ها و یزیدى‌هاى دوران آیندة تاریخ هم اثرى روشنگر و افشاکننده مى‌داشت؟ اگر حسین(ع) شهید مى‌شد، اما مردم آن روز و مردم نسل‌هاى بعد نمى‌فهمیدند که حسین(ع) شهید شده، آیا این خاطره چه اثر و چه نقشى مى‌توانست در رشد و سازندگى و هدایت و برانگیزانندگى ملت‌ها و اجتماعات و تاریخ بگذارد؟ بله هیچ اثرى نداشت.
اربعین روزى است که برافراشته شدن پرچم پیام شهادت کربلا در آن روز آغاز شد و روز بازماندگان شهداست. حالا چه در اربعین اول، خانواده امام حسین(ع) به کربلا آمده باشند و چه نیامده باشند.
* ویژگى عدد چهل درباره امام حسین(ع)
اربعین و عدد چهل خصوصیتى دارد که دیگر ارقام آن‌را ندارند. غالب انبیاى الهى در سنّ چهل سالگى به رسالت مبعوث شدند و ملاقات خصوصى حضرت موسى(ع) و ذات اقدس الهى چهل شب بود و در نماز شب سفارش شده است که چهل مؤمن را دعا کنید و همسایگان را تا چهل خانه گرامى بدارید. این‌ها نشان مى‌دهد که عدد چهل از برجستگى خاص برخوردار است.
در روایات اسلامى چنین آمده است: زمینى که روى آن انبیا و اولیاى الهى و بندگان مؤمن، خدا را عبادت کرده‌اند، چهل روز در مرگ آنان مى‌گرید، ولى در شهادت امام حسین(ع) آسمان و زمین، چهل روز خون گریه کردند. البته اشک یا خون را در این‌گونه از روایات نباید بر اشک یا خون ظاهرى حمل کرد؛ چنان‌که نباید آن‌را انکار کرد.
* چرا زیارت اربعین
اهمیت زیارت اربعین، تنها به این نیست که از نشانه‌هاى ایمان است، بلکه طبق روایت امام عسکری(ع) در ردیف نمازهاى واجب و مستحب قرار گرفته است. بر پایه این روایت، همان‌گونه که نماز ستون دین و شریعت است، زیارت اربعین و حادثه کربلا نیز ستون ولایت است.
به دیگر سخن، براساس فرموده رسول خدا(ص) عصاره رسالت نبوى(ص) قرآن و عترت است؛ «إنى تارک فیکم الثقلین... کتاب الله و... عترتى أهل بیتى.» عصاره کتاب الهى که دین خداست، ستونى دارد که نماز است و عصاره عترت نیز ستونش زیارت اربعین است که این دو ستون در روایت امام عسکرى(ع) در کنار هم ذکر شده است؛ امّا مهمّ آن است که دریابیم نماز و زیارت اربعین انسان را چگونه متدین مى‌کنند.
درباره نماز، ذات اقدس الهى، معارف فراوانى را ذکر کرده است. مثلا ً فرموده: انسان، فطرتاً موحّد است، ولى طبیعت او به هنگام حوادث تلخ، جزع دارد و در حوادث شیرین از خیر جلوگیرى مى‌کند مگر انسان‌هاى نمازگزار که آنان می‌توانند این خوى سرکش را تعدیل کنند و از هلوع (حریص)، جزوع (بى‌تاب) و منوع (بخیل) بودن به درآیند و مشمول رحمت‌هاى خاص الهى باشند؛ «إنّ الإنسان خلق هلوعاً * إذا مسّه الشرّ جزوعاً * و إذا مسّه الخیر منوعاً * إلّا المصلّین» زیارت اربعین نیز انسان را از جزوع، هلوع و منوع بودن بازمى‌دارد.
هدف اساسى سالار شهیدان تعلیم و تزکیه مردم بوده است و در این‌راه، هم از طریق بیان و بنان اقدام کرد و هم از راه بذل خون جگر که جمع میان این‌راه‌ها از ویژگى‌هاى ممتاز آن‌حضرت(ع) است.
رسالت رسول اکرم(ص) نیز تعلیم کتاب و حکمت از یک‌سو و تزکیه نفوس مردم از سوى دیگر بود تا هم جاهلان را عالم نماید و هم گمراهان را هدایت کند و در نتیجه، جهل علمى و جهالت عملى را از جامعه جدا سازد. همین دو هدف در متن زیارت اربعین سالار شهیدان(ع) تعبیه شد؛ چنان‌که منشأ ددمنشى منکران رسالت و دشمنان نبوّت، حبّ دنیا و شیدایى زرق و برق آن بود و عامل مهمّ توحّش منکران ولایت و دشمنان امامت نیز همان غَطْرَسه دنیا و دلباختگى به آن بود، که در بخشى از زیارت اربعین به آن اشارت رفته است: «و تَغطْرَس و تَرَدّى فى هواه.»
* دلیل بزرگداشت اربعین حسینى چیست؟
اعتبار اربعین امام حسین(ع) از قدیم الایام میان شیعیان و در تقویم تاریخى وفاداران به امام حسین(ع) شناخته‌شده بوده است. کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسى که حاصل گزینش دقیق و انتخاب معقول شیخ طوسى از روایات فراوان در باره تقویم مورد نظر شیعه در باره ایام سوگ و شادى و دعا و روزه وعبادت است، ذیل ماه «صفر» می‌نویسد: روز 20 صفر یعنى اربعین زمانى است که حرم امام حسین(ع) یعنى کاروان اسرا، از شام به مدینه مراجعت کردند و روزى است که جابر‌بن عبدالله‌بن‌حرام انصارى، صحابى رسول خدا(ص)، از مدینه به کربلا رسید تا به زیارت قبر امام حسین(ع) بشتابد و او نخستین کسى است از مردمان که قبر آن‌حضرت را زیارت کرد.
در روز اربعین زیارت امام حسین(ع) مستحب است واین زیارت، همانا خواندن زیارت اربعین است که از امام عسکرى(ع) روایت شده که فرمود: علامات مؤمن پنج تاست: خواندن 51 رکعت نماز در شبانه‌روز - نمازهاى واجب و نافله و نماز شب - به دست کردن انگشترى دردست راست، برآمدن پیشانى از سجده و بلند خواندن بسم الله الرحمن‌الرحیم در نماز.
این مطلبى است که شیخ طوسى، عالم فرهیخته و معتبر و معقول شیعه در قرن پنجم در باره اربعین آورده است. طبعا بر اساس اعتبارى که روز اربعین در میان شیعیان داشته است، شیعیان به حرمت آن، زیارت اربعین مى‌خوانده‌اند و اگر مى‌توانسته‌اند مانند جابر بر مزار امام حسین(ع) گرد آمده و آن امام را زیارت مى‌کردند. این سنت تا به امروز درعراق با قوت برپاست و شاهدیم که میلیونها عراقى و غیرعراقى در این روز بر مزار امام حسین(ع) جمع مى‌شوند.
* عزادارى فقط براى امام حسین(ع)
حرکت سیاسى علیه مستکبران
حال ممکن است این سؤال مطرح شود که چرا فقط براى امام حسین(ع) عزادارى مى‌کنیم؟ دلیل اول این است که این‌کار به دستور رسول خدا(ص) و امامان معصوم(ع) بوده است، امام زمان(عج) خطاب به امام حسین(ع) فرموده است: «اگر در کربلا نبودم تا یاری‌ات کنم حال برایت گریه مى‌کنم و اگر اشکم تمام شود برایت خون مى‌گریم.»
پیامبر اکرم(ص) نیز فرموده است: «کسى‌که در مصیبت حسین(ع) دیگران را بگریاند، یا خود گریه کند و یا خود را به گریه بزند، بهشتى خواهد بود.»
امام سجاد(ع) نیز فرموده است: «هر مؤمنى که براى حسین(ع) طورى گریه کند که اشکش بر گونه‌اش جارى شود، خداوند سبحان غرفه‌اى در بهشت به او اختصاص مى‌دهد.»
امام صادق(ع) نیز در این مورد فرموده است: «یک قطره اشک در مصیبت حسین(ع)، باعث آمرزش گناهان مى‌شود اگرچه گناهان همانند کف دریا زیاد باشد.» و نیز فرموده است: «هر چیزى براى او اجرى است غیر از گریه بر سیدالشهداء که اجر او محدود نیست.» و نیز فرموده است: «هرکه در مصیبت حسین(ع)، شعرى بگوید و بگرید و بگریاند، خداوند سبحان او را مى‌آمرزد و بهشت را براى او واجب مى‌کند.»
دلیل دوم این است که شهادت امام حسین(ع) باعث نجات و احیاى اسلام شد و دلیل سوم این است که مصیبت امام حسین(ع) بزرگ‌ترین مصیبت در تاریخ بشریت بوده است، ما در موارد مختلفى از زیارات و کلمات ائمه معصومین(ع) برمى‌خوریم به این‌که از حادثه کربلا، به‌عنوان بزرگ‌ترین مصیبت در عالم هستى از بدو خلقت تا روز قیامت، نام برده‌اند.
دلیل دیگر این است که بزرگداشت یاد امام حسین(ع) باعث زنده نگه داشتن روحیه شهادت و ایثار در میان مسلمین مى شود و دلیل پنجم این است که عزادارى و گریه براى امام حسین(ع)، علامت شکست و تزلزل نیست بلکه یک حرکت سیاسى علیه مستکبرین و ظالمین و دشمنان اسلام و اهل‌بیت(ع) است. این حماسه در دنیا اثر بزرگى داشته که هنوز اثر ان ادامه دارد.
هم‌چنین، دلیل ششم این است که نکوداشت یاد امام حسین(ع) اعلام انزجار و بیزارى از اعمال یزیدیان و امویان زمان است یعنى در هر زمانى، یزیدیان و امویان وجود دارد همان‌طور که همیشه حق‌جویان و حق‌گویانى چون حسین(ع) وجود داشته است.
* اربعین در نشر فرهنگ دینى
امروزه شاهد احیاى پیاده‌روى‌ها در قالب کاروان‌هاى عزادارى در اربعین به کربلا و زیارت قبر امام حسین(ع) و هم‌چنین زیارت مخصوصه‌اى که در اربعین براى امام حسین(ع) صورت مى‌گیرد، هستیم که این اعمال براى این است که خاطره حماسه و قیام عاشورا تجدید خاطر شود و از دل و ذهن مردم بیرون نرود.
پیام اربعین به شیعیان و آزادى‌خواهان جهان این است که همیشه باید یاد و خاطره امام حسین(ع) را در ذهن داشته باشند، آنچه از زیارت اربعین متبلور است، این است که امام حسین(ع) قیام کرد تا مردم را از جهالت و گمراهى نجات دهد.
ظرفیت اربعین یک ظرفیت خاص است و مى‌طلبد در قالب برگزارى این قبیل مراسم عزادارى از ظرفیت اربعین در جهت نشر فرهنگ شیعه و فرهنگ حسینى استفاده و بهره لازم را برد.
این‌که مردم در اربعین حسینى با پاى پیاده به زیارت قبر امام حسین(ع) در کربلا مى‌روند بیان‌گر این است که باید فرهنگ حسینى در جامعه نهادینه شود و از ظرفیت اربعین در جهت معرفى قیام عاشورا به دنیا بهره برد.
پس مى‌توان گفت زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره تاریخ باعظمت قیام امام حسین(ع)، تقویت روحیه انقلابى و مبارزه با ظلم و ستم، پیوند عاطفى و دوستى و محبت بین امت و اهل بیت(ع) و آشنا شدن مردم با معارف دین اسلام، وفادارى نسبت به مظلومیت و مظلومان و مخالفت با ظالمان ازجمله پیام‌هاییى است که مى‌توان براى اربعین ذکر کرد.
امام صادق(ع) در خصوص زیارت امام حسین(ع) مى‌فرماید: «هرکس با پاى پیاده به زیارت قبر امام حسین(ع) در کربلا برود، در هر قدمى که برمى‌دارد، گناهان وى بخشیده مى‌شود، هر قدمى یک حسنه و یک درجه به حسنات و مقام او اضافه می‌شود و خداوند در این مسیر دو فرشته را موکل وى قرار مى‌دهد که هرچه از زبان وى خارج مى‌شود را به‌عنوان حسنه ثبت کند.»
انتهای پیام/
