مراکز دی.آی.سی شیراز؛ کمک به کاهش یا اشاعه‌دهنده اعتیاد
اختلاف نظر درباره مراکز دی.آی.سی سبب شده که برخی وجود این مراکز را مهم بدانند و در مقابل برخی ان را وسیله‌ای برای اشاعه اعتیاد اعلام کنند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، جوان با سر و رویی که مثل زندگی‌اش سیاه و زخم خورده بود، در خرابه‌های تاریخی شیراز به دنبال دیوار ریخته‌ای بود که از خودش سرپاتر باشد. در میان زباله‌ها به دنبال سرنگ می‌گشت تا افیون را از خون به مغز برساند. بعد از جلدش رها شد و در گوشه ای قوز کرد.
دی ای سی یا مراکز کاهش آسیب‌های اجتماعی پاتوقی برای تجمع معتادان و زنان خیابانی است. این مراکز از سال 1373 در کشورمان راه‌اندازی شد و در یک سال تعداد آن به 19 مرکز در 7 شهر بزرگ رسید و اکنون در هر منطقه‌ای که بیش از 100 معتاد وجود داشته باشد این مراکز راه‌اندازی می‌شود.
این مراکز چه تاثیری در کاهش خطر مصرف مواد مخدر و کمک به افراد خیابانی داشته است؟ سوالی که عبدالطیف باقری، کارشناس کاهش آسیب دانشگاه علوم پزشکی شیراز در پاسخ به آن می‌گوید: با انقلاب صنعتی در انگلستان تحولی بزرگ در زندگی بشر به وجود آمد که گسترش شهرنشینی یکی از آن پیامد‌ها بود. کار سخت روزانه، زندگی در آپارتمان‌های کوچک، تنهایی و دوری بشر از نیازهای فطری از مهم‌ترین عوامل گرایش انسان‌ها به مصرف مواد مخدر شد.
وی می‌افزاید: با افزایش بحران فزاینده بیماری ایدز در دهه 80 توجه به کاهش آسیب‌های اجتماعی یک نیاز جهانی شد و هدف آن کمک به افرادی بود که هنوز قصد ترک مصرف مواد مخدر را ندارند یا هنوز به این باور نرسیده بودند که می‌توانند مصرف مواد را کنار بگذارند.
باقری که اعتقاد دارد کاهش آسیب به زبان ساده مجموعه‌ای از استراتژی‌ها و تدابیر عملی است که پیامد مصرف مواد را کاهش می‌دهد، اضافه می‌کند: ضروری است خطرات بیش مصرفی، ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه تماس خونی مانند اچ. آی. وی و هپاتیت سی در شیوه تزریق مشترک کاهش یابد.
وی با اشاره به اینکه مصرف مواد بخشی از واقعیت شهر است ادامه می‌دهد: انتخاب راهکار برای به حداقل رساندن آثار زیان بار اعتیاد نباید به سادگی نادیده نگرفته شود.
در قانون برنامه چهارم توسعه کشور براساس مواد 86 و 97 دولت به اجرای برنامه‌های کاهش آسیب در معتادان و گروه‌های آسییب پذیر مکلف شده است. همچنین براساس ماده 26 همین قانون دولت برای متقاضیان ارائه خدمات به گروه‌های پر خطر مانند معتادان، زنان آسیب‌پذیر و کودکان خیابانی پروانه فعالیت صادر می‌کند.
با تشکیل کمیته کشوری کاهش آسیب، تیم‌های سیار یاری‌رسان، مراکز گذری دی. آی. سی، مراکز مشاوره رفتاری و همچنین تقویت و تجهیز مراکز بهداشتی - درمانی شهری و مراکز بهزیستی نزدیک به محله‌های پر خطر راه‌اندازی شد. اکنون در شیراز این مراکز در شهرک سعدی، کوزه‌گری، مهدی آباد، دباغی، محله بیات و بازارچه فیل که مخصوص زنان است، فعالیت می‌کنند.
مسئول مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این باره می‌گوید: با پیدایش و گسترش بیماری اچ. آی. وی به ویژه در محیط‌های سربسته مانند زندان‌ها، مسئولان کشور به فکر راه‌های پیشگیری و کاهش آسیب‌های مصرف مواد مخدر بودند.
علیرضا حسن آبادی اضافه می‌کند: بر اساس خوشبینانه‌‌ترین آمارها تنها 10 تا 15 درصد افراد معتاد موفق به ترک می‌شوند پس در مرحله اول گروه‌های منتشرکننده بیماری شناسایی و در مرحله بعد راه‌های کمک‌رسانی به این افراد مشخص شدند.
این پزشک معتادان و افراد خیابانی را عاملان اصلی گسترش بیماری ایدز می‌داند و می‌گوید: افزایش آسیب‌های اجتماعی مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را در پی دارد و موجب فرو پاشی کانون خانواده می‌شود.
حسن آبادی با اعلام اینکه هر بیمار مبتلا به اچ. آی. وی سالانه 500 میلیون ریال یا 16 هزار دلار برای دولت هزینه دارد می‌افزاید: در ایران 30 هزار نفر به این بیماری مبتلا هستند که 5 هزار نفر از آنها در فارس سکونت دارند اما از این تعداد تنها 2600 بیمار در این مراکز تشکیل پرونده داده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: هدف ما در مراکز دی. آی. سی جذب افراد پر خطر برای آموزش و کاهش خطر مصرف مواد مخدر است که امید داریم این آموزش‌ها به تغییر رفتار در شیوه مصرف مواد و در نهایت تغییر در رویه زندگی منجر شود.
مسئول مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری دانشگاه علوم پزشکی شیراز در پاسخ به پافشاری برخی مسئولان دولتی برای تعطیلی این مراکز می‌گوید: با تعطیل شدن این مراکز معتادان پر خطر در شهر پراکنده می‌شوند و با افزایش شدید آمار بیماران اچ. آی. وی مواجه خواهیم شد.
مدیر داخلی مجموعه دی. آی. سی محله بیات نیز درباره فعالیت این مرکز می‌گوید: یک معتاد جدید پس از ورود ابتدا نام نویسی می‌شود و پس از استراحتی کوتاه و مصرف مواد در حیاط به حمام می‌رود و لباس او را می‌شوییم. سپس خدمات مشاوره آغاز و در صورتی که معتاد در خواست کمک برای ترک داشته باشد به مراکز دیگر معرفی می‌شود.
حسن شجاعی‌فرد می‌افزاید: تست‌های سریع اچ. آی. وی، سل، هپاتیت سی و بیماری‌های مقاربتی از این افراد گرفته می‌شود تا میزان آلودگی آنها مشخص شود. سپس براساس میزان آلودگی در صورت درخواست برای آنها برنامه‌ریزی می‌شود.
وی اضافه می‌کند: لباس تمیز اهدایی افراد خیر، چای در ساعت 10 و یک وعده ناهار گرم برای معتادان در نظر گرفته شده است. همچنین توزیع سرنگ و تعویض سرنگ مصرف شده، مشاوره فردی و ارتباط با خانواده معتادان از دیگر خدماتی است که به صورت رایگان در اختیار این افراد قرار داده می‌شود.
شجاعی‌فرد با تاکید بر اینکه در این مراکز تمامی خدمات داوطلبانه بوده و تنها خرید و فروش مواد در این مراکز ممنوع است می‌گوید: خرید سرنگ در این مراکز تبدیل به فرهنگ شده است و حتی این افراد با جمع آوری سرنگ‌های آلوده از سطح شهر و تحویل به مراکز، سرنگ نو دریافت می‌کنند.
فعالیت در مراکز زنان سخت و پیچیده‌تر است. دختران فراری، زنان بد سرپرست، زنان معتاد و خیابانی نیاز به حمایت‌های روحی و روانی خاصی دارند. مسئول مرکز ویژه زنان با اعلام اینکه تاکنون در این مرکز برای هزار زن پرونده تشکیل شده است، می‌گوید: برای اینگونه زنان محیطی مناسب در نظر گرفته شده است سپس خدمات مشاوره و آموزشی به آنها داده می‌شود.
رنجبر می‌افزاید: تنها تفاوت مراکز زنان و مردان در این است که ما از کارشناس بیماری‌های زنان نیز بهره می‌گیریم و تیم‌های مشاوره‌ای و حمایتی برای آنان در نظر خواهیم داشت.
وی درباره دشواری مراقبت از معتادان می‌گوید: معتادان با اینکه می‌دانند به خطا رفته‌اند حاضر به ترک رفتار خود نیستند در نتیجه هیچگونه نصیحتی را نمی‌پذیرند و لجاجت می‌کنند. رنجبر با بیان اینکه یک تغییر کوچک در مصرف مواد نیازمند 8 ماه کار مداوم است می‌گوید: معتاد تا خودش نخواهد هیچ تغییری را نمی‌پذیرد. باید توجه داشت زنان آسیب‌دیده با دنیایی از مشکلات و آسیب‌های روانی به این مراکز مراجعه می‌کنند.
با توجه به اینکه این مراکز مخالفانی نیز دارد، کسانی که معتقدند باید برای ترک معتادان سرمایه‌گذاری کرد و افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند، لایق این خدمات نیستند.یکی از کارشناسان آسیب‌های اجتماعی که نخواست نامی از او برده شود، می‌گوید: فلسفه ایجاد مراکز دی. آی. سی حضور 100 معتاد تزریقی در یک محل است که به تصویب کمیته کشوری پیشگیری و کنترل ایدز رسیده است.
به گفته وی همانگونه که حضور زنان خیابانی و معتادان تزریقی ما را مجبور به راه‌اندازی مرکز زنان آسیب‌دیده کرده است، فعالیت این مراکز نیز برای جلوگیری از به خطر افتادن سلامت مردم همان منطقه و شهر ضروری است چراکه معتادان در همین محلات زندگی می‌کنند و حاضر به ترک نیستند.
گزارش از محمد شبیری
انتهای پیام/