۴ قرن آموزش زبان فارسی در عروس شهرهای جهان
نگاهی به وضعیت زبان فارسی در فرانسه حکایت از چهار قرن سابقه آموزش در این کشور به ویژه در پاریس، عروس شهرهای جهان دارد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، از زمان آغاز ارتباطات فرهنگی ایران و فرانسه حدود 400 سال می‌گذرد، هنگامی که صفویان با دولت نیرومند عثمانی در مبارزه بودند، نخستین گروه کشیشان فرانسوی برای تبلیغ آیین خود به ایران آمدند و ایرانیانِ مسلمان، با مهربانی و مهمان نوازی از آنان پذیرایی کردند و آنان را با زبان و فرهنگ خود آشنا کردند. در پی همین آشنایی‌ها بود که در سال 1634 میلادی گلستان سعدی و در سال 1644 انوار سهیلی واعظ کاشفی به فرانسه ترجمه شد و در سال 1635 نخستین دستور زبان فارسی به فرانسه نوشته شد.
در سال 1669 مدرسه «جوانان مترجم» در فرانسه گشایش یافت و زبان فارسی به عنوان یکی از سه زبان اصلی این مرکز آموزشی پذیرفته شد. مدرسه «جوانان مترجم» در اواخر سده هجدهم میلادی به «مدرسه زبانهای شرقی» تغییر نام داد و فعالیت‌های مؤثر آن موجب گسترش آشنایی فرانسویان با فرهنگ ایرانی و زبان فارسی شد و به دنبال آن آثار بزرگانی چون: فردوسی، عطار، سعدی، جامی و ... به فرانسه ترجمه شد و ترجمه این آثار بر نوشته‌های بسیاری از نمایشنامه‌نویسان، شاعران و نویسندگان فرانسوی تأثیر آشکار گذاشت. تأثیر گسترده آثار سعدی بر نمایشنامه‌نویسان و سخنورانی همچون: هوگو، دیدرو، ولتر، گی‌یو دوسه، لویی آراگون و دیگران مثال زدنی است.
در سه منطقه از کشور فرانسه چراغ آموزش رسمی زبان فارسی و فرهنگ ایرانی دایر است: یکی در مرکز فرانسه، در شهر «پاریس»، یکی در شرق فرانسه، در شهر «استراسبورگ» و دیگری در جنوب فرانسه، در شهر «اِکس آ پرُوانْس» نزدیک شهر مارسی در کنار دریای مدیترانه.
در شهر پاریس، مرکز فرانسه، چند مرکز به طور رسمی در پیوند با آموزش زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی فعالیت می‌کنند؛ یکی از این مراکز «مؤسسه ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی» است؛مرکز دیگری که در آن جا زبان فارسی آموزش داده می‌شود، مرکز تحقیقات و آموزش «لوور» است که در حال حاضر آقای «پی‌یرلوکاک» متخصص زبانهای پیش از اسلام- اوستایی و پهلوی- در آن جا آموزش می‌دهند. این مرکز بیشتر برای مبتدیان است که می‌خواهند با زبانهای پیش از اسلام ایران آشنا شوند. یکی دیگر از مراکزی که در پاریس زبانهای پیش از اسلام را آموزش می‌دهد «مدرسه عالی مطالعات»، در منطقه سوربن است. در این مدرسه، دوره‌های پیشرفته دکتری نیز دایر است و حضور کسانی چون آقای امیر معزی متخصص ادیان، به ویژه دین اسلام و تشیع، آقای پی‌یرلری (متخصص عرفان) و فرانس گروُنه (متخصص زبان پهلوی)، ارزش علمی این مرکز را بالا برده است. اخیراً آقای فرانس گرونه «کارنامه اردشیر بابکان» را ترجمه کرده و توضیحاتی بسیار ارزشمند بر آن اَفزوده است.
«مرکز ملی تحقیقات علمی» از مراکز معتبر دیگری است که به صورت پژوهشگاه است و در آن جا تدریس نمی‌کنند. اما دو کرسی مخصوص ایران در آن جا وجود دارد که یکی مربوط به زبان اوستایی و ارتباط و مقایسه آن با سانسکریت است و دیگری مطالعات تاریخی ایران که آقای «پی‌یر بریا» متخصص تاریخ ایران در زمان هخامنشی مسئولیت این کرسی را بر عهده دارد. دانشگاه پاریس 3 (سوربن) نیز از مراکز بسیار مهم آموزش زبان و ادبیات فارسی است که دوره‌های مختلف تحصیلی در آن جا دایر است.
«موسسه ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی فرانسه» (اینالکو)، که پیش از این بدان اشاره شد، یکی از مراکز قدیمی است که بیش از سه قرن است در آن جا زبان فارسی آموزش داده می‌شود. پیشینه تاریخی این موسسه به قبل از انقلاب فرانسه و به دوران سلطنت لوئی چهاردهم مربوط می‌شود. زمانی که دولت وقت فرانسه برای گسترش ارتباط‌های مستقیم خود با شرق به دنبال ابزارهای مناسب می‌گشت و در سال 1669 میلادی، مرکزی به نام «مدرسه زبان برای جوانان» به منظور تربیت جوانان فرانسوی برای ایفای نقش مترجم در کشورهای شرقی پایه‌گذاری کرد. اما پس از انقلاب فرانسه در سال 1795 میلادی، به دنبال همان اهداف پیشین در محوطه کتابخانه ملی فرانسه، آن مرکز با عنوان «مدرسه ویژه زبانهای شرقی» بازگشایی شد و سه زبان عمده شرقِ مسلمان یعنی فارسی، عربی و ترکی در آن جا آموزش داده شد. در سال 1971 این موسسه به دانشگاه پاریس 3، یعنی سوربن جدید پیوسته شد و در اثر آن تعداد دانشجویان، به گونه‌ای چشم‌گیر افزایش یافت. زبان فارسی یکی از سه زبانی است که از آغاز پایه‌گذاری این مؤسسه آموزش داده می‌شده است و افراد نامداری همچون: لویی لانگلس، آنتوان لئونارد دوشزی، شارِل شِفر، محمد قزوینی، هانری ماسه، ژیلبر لازار، هانری دوفوشه‌کور و کریستف بالایی تاکنون ریاست بخش فارسی را در مؤسسه بر عهده داشته‌اند.
زبان فارسی در مراکز تحقیقاتی و آموزشی:
دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی
- دانشگاه استراسبورگ: این دانشگاه از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های فرانسه به شمار می‌رود و سابقه تأسیس آن به سال 1535 برمی‌گردد و رشتۀ زبان فارسی نیز کم کم و از طریق شرق‌شناسان در سال 1940 در این دانشگاه تأسیس شد. گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه استراسبورگ، در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی دانشجو می‌پذیرد.
- انستیتوی ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی(INALCO) :این انستیتو، تغییر نام یافته همان مدرسۀ زبانهای شرقی است. دانشگاه اینالکو ده هزار دانشجو دارد و 93 زبان در این دانشگاه تدریس می‌شود. نصف این ده هزار نفر فقط پنج زبان چینی، عربی، ژاپنی، روسی و عبری را می‌خوانند و پنج هزار دانشجوی دیگر در 88 زبان باقی مانده تحصیل می‌کنند. در حال حاضر حدود صد و پنجاه نفر در رشتۀ ادبیات فارسی در سه مقطع لیسانس، فوق لیسانس و دکترا به طور رسمی ثبت نام کرده‌اند. آموزش زبان فارسی در دوره لیسانس، دروس ادبیات کلاسیک و ادبیات معاصر در مقطع فوق لیسانس تدریس می‌شود و بیش از پنج نفر هم در مقطع دکترا مشغول نوشتن پایان نامه هستند. مسئولیت این موسسه اینک با ژاک لـُگران، متخصص زبان مغولی است.
- دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه اکس مارسی: در دانشگاه اکس زبان فارسی در سال 1985 تأسیس شده و به صورت دیپلم دانشگاه مطالعات ایران است. به طور میانگین در سال اول، حدود 20 نفر دانشجو، سال دوم 15 نفر و سال سوم که زبان پنج و شش است بین 5 تا 10 نفر برای ادبیات و فرهنگ که به فرانسه تدریس می‌شود، ثبت نام می‌کنند.
زبان فارسی برای همه دانشجوها از لیسانس تا دکتری به صورت درسهای اختیاری و شامل شش سطح زبان و دو درس درآمدی بر ادبیات و درآمدی بر فرهنگ است.
مدارس:
مجتمع آموزشی سعدی
مجتمع آموزشی و پرورشی سعدی درسال تحصیلی 68-1367 در محل کتابخانه سفارت جمهوری اسلامی ایران تأسیس شد. این مجتمع در سال تحصلی 93-92 پذیرای تعداد 52 نفر دانش‌آموز دوره ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و پیش دانشگاهی باتعداد 12 کلاس درسدر رشته‌های انسانی، تجربی و ریاضی است.
از دیگر خدمات آموزشی و فرهنگی مجتمع سعدی، آموزش زبان فارسی به هموطنان مقیم فرانسه و غیر فارسی زبانان اتباع سایرکشورها است که با هدف کمک به آناندر صحبت کردن، نوشتن و گوش دادن زبان فارسی برگزار می‌شود. برگزاری کلاس ویژه برای کسانی که در نظام آموزشی فرانسه، زبان فارسی را به عنوان زبان دوم یا سوم انتخاب می‌نمایند نیز از این جمله است.
دوره‌های آزاد
- مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی ایران:
کلاس‌های آموزش زبان فارسی در محل رایزنی فرهنگی ایران در سه سطح پایه، میانه و پیشرفته برای داوطلبان آزاد، با مدرسین بومی زبان فارسی و کتاب‌های آموزش فارسی صفار مقدم، به صورت دوره‌های برگزار می‌شود.
------------------------
برگرفته از «شناخت‌نامه زبان فارسی، تهیه شده در بنیاد سعدی»
انتهای پیام/
