از نیامدن بازبین‌ها برای نمایش «ندبه» تا پیشنهاد همکاری با سحر قریشی
آناهیتا زینی‌وند برای مدتی طولانی نمایش «ندبه» بیضایی را تمرین می‌کند و برای ۲۶ اجرا سالن شهرزاد را اجاره می‌کند؛ اما او می‌گوید بازبین‌ها هیچگاه برای بازبینی کارش نیامدند تا در نهایت نمایش با دو اجرای خصوصی به کار خود پایان دهد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، در آبان امسال در تماشاخانه خصوصی شهرزاد نمایش «ندبه» به کارگردانی آناهیتا زینی‌وند در دو اجرای خصوصی روی صحنه می‌رود. نمایش آماده و کاملی که به نظر بازبین‌ها برای امور قانونیش به آن مراجعه نمی‌کنند. تهیه کننده اثر هزینه‌های سالن را متقبل می‌شود؛ اما در مقابل نتیجه‌ای نمی‌گیرد.
***
تسنیم: تمرین شما از چه زمانی آغاز شد؟ چه زمانی تصمیم گرفتید «ندبه» را کار کنید؟ به هر حال بخشی از گروه شما بازیگران آماتور بودند و بخشی حرفه‌ای، گروه آماتوری را چه زمانی آماده کردید؟
زینی‌وند: تقریباً از مهرماه سال 95 با آموزش گروهی از دختران آغاز کردم. به مدت دو سال و نیم من معلم تئاتر محل حمایت از دختران بودم. مهرماه سال کلاس تئاتر که برگزار کردیم و ماحصل ورودی‌های کارگاه تئاتر همین بچه‌هایی بود که شما دیدید. دخترهای نمایش همان بچه‌ها بودند. من از مهرماه سال گذشته با اینها بازیگری کار کردم. کلاس ما فارغ از نمایشنامه ندبه شامل بدن، بیان یا تکنیک‌های دیگر، تحلیل نمایشنامه شاهزاده کوچولو، تحلیل فیلم بود.
تسنیم: خودشان انتخاب کرده بودند که کلاس نمایش بیایند؟
زینی‌وند: بله ورودشان آزاد است. کارگاه‌ها آزاد است. به انتخاب خود بچه‌هاست. برای ندبه چهار پنج ماه کار کردند. تمرینات ندبه را با خوانش متن شروع کردیم. اول با دخترها فقط خوانش نمایشنامه داشتیم. تمرین ندبه تقریباً یک ماه و نیم در سال 95 طول کشید. یک‌سری تعطیلی داشتیم. فروردین هم بخشی تعطیل بود. از 20 فروردین تا 20 اردیبهشت هفته‌ای یک روز یا دو روز کار کردیم. کارگاه بازیگری هم ادامه داشت. خوانش ندبه را تمام کردیم، یعنی دقیقاً تحلیل ندبه را داشتیم که نمایشنامه سنگینی است. باید انگار درس داده شود. تاریخ گفته شود. کلمات معنا شود. اسطوره‌ها گفته شود. این خوانش تقریباً تا بیست اردیبهشت طول کشید. از اواخر اردیبهشت اوایل خرداد ما تمرینات نمایشی کار را شروع کردیم. با تمام فراز و نشیب‌هایی که در کار داشتیم این شد که شما دیدید.
تسنیم: خود آقای بیضایی در جریان بودند که شما دارید کار می‌کنید؟
زینی‌وند: نمی‌دانم مستقیم در جریان بودند یا نه. من مجوز برای اجرا را از خانم لاهیجی گرفتم. البته برای آقای بیضایی ایمیل هم زدم؛ چون من سال گذشته متن دیگری از آقای بیضایی را هم کار کرده بودم و روی صحنه بردم. ایمیل زدم؛ ولی خب ایشان معمولاً ایمیل جواب نمی‌دهند. می‌خوانند یا نمی‌خوانند من در جریان نیستم؛ اما کاملاً مراحل قانونی را از نظر مرکز طی کردم.
تسینم: چه شد به سالن شهرزاد رسیدید؟
زینی‌وند: سالن‌های دولتی که متأسفانه مافیا شده است. انگار تنها به یک افراد خاصی داده می‌شود.
تسنیم: شما کجاها مراجعه کردید؟
زینی‌وند: مجموعه تئاتر شهر، ایرانشهر، هر جایی که فکرش را بکنید
تسنیم: بعد به شما چه می‌گفتند؟
زینی‌وند: می‌گفتند نمی‌دهند. اولاً اسم ندبه را که می‌شنیدند گارد می‌گرفتند. سال گذشته هم همین اتفاق برای من بر سر با چهار صندوق افتاد. باری چهار صندوق حامی مالی هم نداشتم. خودم بودم و سه‌نقطه هم مرا حمایت کرد و از طریق آنجا اجرا کردم.
تسنیم:چه کسی آنجا از شما حمایت کردند؟
زینی‌وند: در سه‌نقطه خانم دکتر قوامی از ما حمایت کردند.
تسنیم: با چهار صندوق چه مشکلی داشتند؟
زینی‌وند: اولاً اینکه من شش سال با بچه‌های کار آن را کار کرده بودم. الآن کاراکتر الماس در این کار از همان بچه‌ها بود. یعنی از کسانی بود که با از نوجوانی با خودم کار کرده و به اینجا رسیده است. می‌گفتند بچه‌های کار نه. من با اینها از چهارده پانزده‌سالگی کارکرده بودم.
تسنیم: سال گذشته ما نمایشی در تئاتر شهر داشتیم که بازیگرهایش بچه‌های کار بودند، پس چطور از شما حمایت نکردند؟
زینی‌وند: نمی‌دانم. من هیچ ارتباطی با افراد ندارم. نمی‌دانم چطوری است. واقعاً نمی‌دانم مراودات دادن سالن‌های دولتی چگونه است.
تسنیم: و هیچ‌کسی جواب قاطعی به شما ندادند؟
زینی‌وند:خیر اصلاً ورود نمی‌دهند. حالا یک فراخوان‌های متن و اینها دارند که آنها سلسله‌اش به کنار، شیوه‌های خودشان و قوانین داخلی دارند. من تئاتر شهر رفتم و به من گفتند خانم ما اصلاً امسال فراخوان متن ندادیم. بد برخورد می‌کردند که حد حساب نداشت. من تقریباً می‌شود گفت هر سالن دولتی که می‌شناختم سر زدم.
تسنیم: شما با خود آقای شریفی صحبت کردید؟
زینی‌وند:خیر. منشی ایشان اصلاً مرا راه نداد که بروم داخل. گفت اصلاً ما نه فراخوان دادیم نه کار جدید داریم. تمام کارهایمان برای فجر پارسال است.
تسنیم: حتی روال قانونی را هم به شما نگفتند که مثلاً شما می‌توانید طرحتان را بدهید؟
زینی‌وند: روال قانونی را می‌دانستم. گفتند اصلاً نمی‌گیریم.
تسینم: از شما این را تحویل نگرفتند؟
زینی‌وند: بله روال قانونی که اصلاً مشخص است و می‌دانستم. اصلاً می‌رفتم صحبت می‌کردم می‌گفتم برای اردیبهشت سال 97 به من بدهید، حتی حاضر بررسی کنند. متأسفانه این بود که ما به سمت سالن‌های خصوصی آمدیم. سالن‌های خصوصی هم که دیدید. کار پر تعداد بود و سالن‌های کوچک هم جوابگوی ما نبود.
تسنیم: شما بنیاد رودکی رفتید مثلاً سالن حافظ آنجا اقدام کنید؟
زینی‌وند: بله با آقای بشارتی صحبت کردم.من تابستان برای حافظ رفتم. ایشان گفتند حافظ کاملاً پر هست. البته بد برخورد نکردند.از من خواستند مدارک را تحویل بدهیم و اگر کاری منصرف شد به شما اطلاع می‌دهند. گفتند ممکن است کاری در بازبینی رد شود و ما مجبوریم هفته دیگر کار را آماده کنیم که این امکان برای من امکان نداشت. نمی‌توانستم چون ساخت دکور داشتیم و کار پر بازیگر است. من حداقل دو ماه قبل باید بدانم وضعیت سالن به چه نحوی است.
تسنیم: ولی هنوز حافظ هم به شما جوابی هم نداد؟
زینی‌وند: اقدامی نکردم.
تسنیم: شهرزاد را چه کسی به شما معرفی کرد؟
زینی‌وند: یکی از دستیارهایم.
تسنیم: من شنیدم که در مورد شهرزاد پولی هم پرداخت کردید؟
زینی‌وند: بله پنجاه‌درصد برای 26 شب. کف دو میلیون تومان را پرداخت کردیم.
تسنیم: الآن این اجرای خصوصی با حمایت آقای قاسم جعفری بود؟
زینی‌وند: خیر اجاره‌اش را گرفتند.
تسنیم: یک سؤال پیش می‌آید که این اجرای خصوصی به سبب ممیزهای کار شما بوده است.
زینی‌وند: اصلاً برای بازبینی نیامدند.
تسینم: یعنی کار شما به هیچ‌وجه بازبینی نشده است؟
زینی‌وند: اصلاً مسئله من این است که هر چه من رفتم اداره کل هنرهای نمایشی و حتی یک روز دفتر آقای شفیعی که البته موفق نشدم ایشان را ببینم، گفتم به من بگویید آیا اصلاً کار رد شده یا نه. اگر رد نشده چرا نمی‌آیند بازدید؟ نمی‌دانم قبلاً چه چیز را دیدند که می‌آیند بازدید. چرا نمی‌آیید؟ تاریخ به من بدهید. پاسخگو نبودند. آقای شفیعی گفتند آقای امیری پاسخگو باشند.ما 29 مرداد با شهرزداد قرارداد بستیم و آقای قاسم جعفری قول مساعدت دادند. برای همین ما کل هزینه از حمله ساخت دکور که هزینه‌ای حدود صد میلیون تومان داشت را آغاز کردیم. اتفاقاً آقای ییلاق‌بیگی هزینه دکور ما پایین آورد و تمام دقت را به خرج داد تا هزینه دکور ما زیاد نشود؛ ولی لباس تمرینات روزانه، خورد و خوراک آن گروه، رفت‌و‌آمد در ساعت دیر وقت و نیاز به کرایه آژانس برای بچه‌ها هزینه را بالا می‌برد. بازیگران دختر نمایش در فاصله دوری از تهران زندگی می‌کنند.
تسنیم: حالا آقای امیری چه استدلالی برای عدم بازبینی داشتند؟
زینی‌وند: به من جوابی ندادند. گفتند ما به سالن گفتیم. سالن هم گفتند می‌آیند. چندین بار مرا منتظر برای بازبینی نگه داشتند.
تسنیم: یعنی شما برای اجرا رفتن آماده بودید ولی بازبین‌ها نمی‌آمدند؟
زینی‌وند: دقیقاً.
تسنیم: آن موقع که برای شما اتفاق افتاد هنوز آقای علی‌نژاد مدیر هنری شهرزاد بودند؟
زینی‌وند: بله ولی این اواخر فکر کنم رفتند.
تسنیم: شهرزاد به شما چه می‌گفت وقتی‌که بازبین‌ها نمی‌آمدند؟
زینی‌وند: گفت که به ما قول مساعدت دادند و ما هم سرکاریم. به ما گفتند می‌آییم؛ ولی نیامدند. فکر می‌کنم یک بازی بود. البته آقای جعفری به من پیشنهاد دادند نقش زینب را به خانم قریشی بدهم. من تا آن زمان خانم قریشی را اصلاً نمی‌شناختم.
تسنیم: آقای شفیعی افتتاحیه نمایش آمدند؟
زینی‌وند: خیر هیچ‌کدام. نه آقای مرادخانی، نه آقای شفیعی، نه امیری. درصورتی‌که برای همه دعوت‌نامه فرستادم. صحت و سقمش را نمی‌دانم. چیزی که نقل‌قول شده از سمت آقای قاسم جعفری که دعوت‌نامه برایشان فرستاده است که بیایید به‌عنوان بازبینی، اصلاً ببینید کار مشکل ندارد.ولی این عزیزان را در سالن ندیدم.
تسنیم: پس ما می‌توان گفت آقای جعفری با محتوای نمایش شما هیچ مشکلی نداشتند.
زینی‌وند: سالن‌دار دو شب هم خصوصی به ما ا جرا داد. ظاهراً خوشش هم آمده بود. یعنی سر تمرینات ما که یکی دو بار آمد می‌گفت خیلی کار عالی است و درست است که یک سری از بازیگران ما آماتور بودند؛ ولی واقعاً از بازیگران حرفه‌ایمان کم نیاوردند. نمی‌دانم چقدر شما این ارتباط را توانستید برقرار کنید.بازخورد من از تماشاچی‌ها خیلی خوشایند بود.
تسینم: من شب دوم آمدم و از اعضای اصلی مرکز هنرهای نمایشی یا کسانی که در شورای نظارت ارزشیابی مقامی دارند ندیدم، شب اول اصلاً از آن کارمندان مرکز کسی آمدند؟
زینی‌وند: اگر هم آمدند من نمی‌دانم یا به من معرفی نکردند.
تسنیم: پس از دو شب اجرا برای شما چه اتفاقی افتاد؟
زینی‌وند: به ما گفتند بیایید دکورتان را ببرید
تسنیم: قراردادتان کماکان پابرجاست؟
زینی‌وند: خیر راستش اینها را باید از تهیه‌کننده بپرسید من خیلی درگیر موضوع نبودم؛ ولی تا آنجایی که من می‌دانم گویا دیگر قرارداد نداریم. با این حال در تاریخ 29 مرداد مبلغ نقدی 32 میلیون و 500 هزار و کف فروش 2/5 میلیون همراه با چک تضمینی 30 میلیونی برای 26 شب اجرا به آقای علی‌نژاد مدیر هنری وقت شهرزاد پرداخت شد و چون قاسم جعفری قول صدردصد اجرا را داده بود و اینکه قول مساعدت کامل شفیعی را برای اجرا جلب خواهد کرد، برای همین همزمان به ساخت دکور و لباس و قرار داد بازیگرها پرداخته شد و البته کلی مسایل دیگر.
تسنیم: حالا الآن شما قصدی دارید این اجرا را به سالن دیگری ببرید؟
زینی‌وند: بله دنبالش هستم.
تسنیم: سالن خاصی مدنظرتان هست؟
زینی‌وند: واقعاً این با تمام وجودم می‌گویم سالن شناخته‌شده‌ای مثل حالا سمندریان یا قشقایی. نمی‌گویم سالن اصلی شهر؛ ولی یک سالنی که استانداردهای ویژه خودش را دارد. بچه‌ها احساس خوبی داشته باشند. تک اجرا باشد. شما کار را دیدید که من با چه استرسی اجرا کردم. یعنی نتوانستم یک تشکر کنم به هرحال آنجا افرادی بودند که مهمان ویژه بودندجدا از اینکه دوستان عادی خودمان هم بودند؛ ولی مثلاً دبیر کنوانسیون حقوق کودک آمده، معاون فرهنگی سفارت افغانستان آمده، اینها همه به دعوت ما آمدند و من حتی نتوانستم یک تشکر عمومی کنم و آن‌قدر استرسم بالا بود؛ چون مدام می‌گفتند تخلیه تخلیه تخلیه.
تسنیم: دوستان فرهنگی از کشور افغانستان کار شمارا دیدند، چند تا بازیگرانتان افغانستانی هستند؟
زینی‌وند: پنج افغانستانی هستند.
تسنیم: اصلاً شما برنامه‌ای دارید در تهران کار را در مناطقی اجرا کنید که جامعه افغانستانی خیلی قوی‌تر است؟
زینی‌وند: خیلی دوست دارم؛ ولی به خاطر مسافتش حقیقتاً سخت است.
تسنیم: به پردیس تهران فکر کرده بودید؟
زینی‌وند: در تابستان آقای مسافرآستانه در پردیس بودند. یکی از دوستان من که طراح صحنه هم هست با ایشان دوستی داشتند گفتند بگذار به او بگویم. ما از همه‌جا رانده شده بودیم. به ایشان که زنگ زدیم استقبال کرده بودند و گفتند می‌توانند بیایند. البته نگفته بودیم که مجوز نداریم؛ ولی گفته بودند سالن خالی برای آن تایمی که می‌خواهید داریم.
تسنیم: تا جایی که من خبر دارم مجوز با سالن است؟
زینی‌وند: مجوز با سالن است، ولی چیزی نگفته بودیم.
تسنیم: ولی شما اقدام کرده بودید؟
زینی‌وند: بله و ایشان همزمان خالی به ما دادند؛ اما من به خاطر مسافتش که دور است و شاید برای بچه‌های من و مسیرهای خانه‌هایشان آن سمت‌هاست و راحت‌تر بود. اما بچه‌های موسیقی بچه‌های گریم بقیه بازیگرها واقعاً دچار مشکل می‌شدند.
تسنیم: شما در انتخاب متن مطالعه شده پیش رفتید؟
زینی‌وند: بله یعنی تمام تحریرهای بخش موسیقی را یک‌بار برای آقای مجید کیانی بازخوانی کردیم که پژوهشگر موسیقی تاریخی است. ایشان تأیید کردند. می‌خواهم بگویم کار از نظر حتی بنیادی موسیقی از تحریرهای امروزی زده نشد.
تسنیم: به شما نگفتند شاید مشکلشان با نام زینب باشد؟
زینی‌وند: ببینید اصلاً مرکز به من جواب نداد.
تسنیم: یعنی همه چی در اماواگرهای ذهنی خودمان است؟
زینی‌وند:بله دقیقاً چیزی است که در ذهن خودمان است. نقدهایی که قبلاً خواندیم روی این نمایشنامه. من رفتم آنجا گفتم که اصلاً به من بگویید بازبینی به چه دلیل انجام نشده و اگر می‌گویید متن رد شده خب چرا متن مجوز انتشار دارد.
تسنیم: بیضایی هم ممنوع الاجرا نیست.
زینی‌وند: بله. ندبه حتی اگر طبق اماواگرهای خودمان هم به خاطر نام زینب باشد، چرا مجلس ضربت زنی می‌رود اگر بخواهیم مقایسه کنیم. حتی اگر بعد تاریخ فاحشه‌گری را بخواهیم بگوییم چرا به روز عقیم کیانی و آیینه‌های روبه‌رو مجوز دادند.آینه‌های روبه‌رو همین قصه است. یعنی بخواهیم همین را نگاه کنیم تقریباً همین است، پس چرا اینها اجرا می‌رود؟ برای همین من واقعاً سؤالم این است. حتی یک‌بار به آقای عباس غفاری گفتمکه مشکلشان چیست گفت نمی‌گویند. گفتم مگر می‌شود نگویند. مشکلشان اسم زینب است من زینب را می‌کنم ناهید. حتی آقای عباس غفاری که مشاوره هنری سالن است جواب قطعی به من نداد. آقای امیری که آن‌قدر خوش‌برخورد هستند تلفن را روی من قطع کردند.
من رفته بودم جشنواره‌ای به من گفتند که 15 مهر بازبینی است. گفتم من تازه چند روز است که آمدم. یعنی مجبور بودم سریع برگردم. بلیت من برای هجدهم است.. به اصرار انداختیم نوزدهم. با این حال من پانزدهم برگشتم. در غیاب من خانم عبدالکریم‌زاده گروه را هدایت می‌کردند؛ ولی خودم باید می‌بودم. بلیت را کنسل کردماز هجدهم به پانزدهم یعنی یک ضرر مالی نزدیک شش‌صد هزار تومان؛ چون هم بلیت هواپیما عوض شده بود.
ما را از ده صبح تا چهار بعدازظهر منتظر بودیم.به عباس غفاری گفتم ببیند من که بار اولم نیست که دارم کار می‌کنم، تاریخ می‌دهند و ساعت می‌دهند. گفتند قرار است بیایند. گفتم یعنی چه که می‌آییم. به‌هرحال باید به من یک‌ساعتی بدهند. تا پنج بعدازظهر منتظر ماندیم و نیامندند. نوزده مهرماه آن هم به اصرار من می‌گفتند مگر قرار نیست سی مهر اجرا برویم الآن نه بازبینی شدیم نه تبلیغات داریم نه پوستر نه تیزر همه اینها آمده است.
==================
مصاحبه از احسان زیورعالم
==================
انتهای پیام/