کُپی‌رایت در ایران یک بُحران است
امیر پروخلجی: متاسفانه برخی از مردم گمان می‌کنند که کُپیِ غیرمجاز آثار موسیقی حقشان است در صورتی که این کار یک دزدی است. باید برای حل مسئله‌ی کُپی‌رایت یک ستاد بُحران تشکیل داد.
خبرگزاری تسنیم - «عاشق کیست» نام آلبومی است با صدای شهرام ناظری و آهنگسازی امیر پورخلجی. در این آلبوم سیزده رباعی از ابوسعید ابوالخیر خوانده شده و ارکستری از پراگ، آوازِ شهرام ناظری را همراهی می‌کند. در روزگاری که خوانندگان موسیقی ایرانی بیشتر به دنبال کارهای پاپیولار و عامه‌پسند هستند، شهرام ناظری به پیشنهادِ امیر پورخلجی سراغِ رباعی‌های ابوسعید ابوالخیر می‌رود تا هزاره‌ی بوسعید را هم گرامی بدارد. در این آلبوم ارکستر به مانند سازی است که آواز را همراهی می‌کند. «عاشق کیست» آلبومی برای آشنایی با بوسعید است و مخاطب با شنیدن این اثر با جهان‌بینیِ ابوسعید ابوالخیر آشنا می‌شود. البته شاعری تنها یک وجه از بوسعید است و این عارف وجه‌های بسیاری داشته است.
«عاشق کیست» پس از انتشار، برای چند هفته در صدر آلبوم‌های پُرفروش حوزه موسیقی بود. برای آشنایی با زوایای مختلف آلبوم «عاشق‌کیست» پای صحبت‌های امیر پورخلجی آهنگساز این اثر نشستیم. پورخلجی از آهنگسازان جوان حوزه موسیقی کلاسیک است و ایده‌ی اصلیِ آلبوم «عاشق کیست» در ذهن او شکل گرفته است.
در روزهای گذشته بخش نخست این گفت‌وگو را خواندید و در ادامه بخش نهایی گفت‌وگو با امیر پورخلجی را می‌خوانید:
تسنیم: یکی از معضل‌های کنونی موسیقی در ایران، بحث کُپی‌رایت است. به طور شک آلبوم «عاشق کیست» هم دچار این مسئله شده است و در حال حاضر برخی از سایت‌ها، این آلبوم را برای دانلود غیر مجاز آپلود کرده‌اند. نظرتان درباره این مسئله چیست.
بسیاری از مردم نمی‌دانند که آثار موسیقی را نباید به طور غیرمجاز دانلود کنند. متاسفانه گمان می‌کنند که این حقشان است. وقتی ما شیشه شیری را از مغازه بدون اجازه برداریم، دزدی محسوب می‌شود، اما وقتی حاصل تلاش یک آهنگساز و یک موزیسین را بدون اجازه دانلود می‌کنیم، این برایمان دزدی محسوب نمی‌شود. ما در این زمینه باید فرهنگ‌سازی کنیم و این فرهنگ‌سازی هم بر عهده‌ی رسانه‌ای مانند صداوسیما است. مسئله‌ی کُپی‌رایت در حوزه موسیقی یک بُحران است که باید برای حلش یک ستاد بُحران تشکیل داد. اگر اوضاع همین‌گونه پیش برود، به زودی به جایی می‌رسیم که دیگر آثار موسیقی جدی تولید نمی‌شود.
هزینه خرید یک سی‌دی یا هزینه دانلود قانونی یک آلبوم، چندان هم زیاد نیست. هر مخاطبی هم براساس علاقه‌مندی‌اش آلبوم‌ها را خریداری می‌کند و در طول سال هم شاید فقط چند آلبوم بخرد و این چند آلبوم هزینه‌ی چندان زیادی ندارد.
تسنیم: ارکستر سمفونیک تهران وقتی به ایتالیا رفت تا با ارکستر فستیوال راونا اجرایی مشترک داشته باشد، در سالنی روی صحنه رفت که یک سالن ورزشی بود. اما این سالن را با سیستمی دقیق مُسقف کرده و با استفاده از امکانات بسیار، این سالن را آکوستیک کرده بودند.
سالن‌های اجرای آثار هنری در پاریس، تعدادشان بسیار زیاد است. در ایران اما اجرای موسیقی در شهرستان‌ها معمولا در سالن‌های ورزشی است. در تهران هم تنها سالن استانداردی که داریم، تالار وحدت است که آن هم ظرفیتی حدود 750 نفر دارد.
تسنیم: آنچه در آلبوم «عاشق کیست» می‌شنویم چقدرش براساس ملودی‌های موسیقی ایرانی است. به هر موسیقی این آلبوم را یک ارکستر سمفونیک اجرا کرده و در عین حال آوازش را شهرام ناظری خوانده است.
در موسیقی ایرانی کمتر اتفاق افتاده که ساز ایرانی در اجرای موسیقی نباشد. در آلبوم «عاشق کیست» هیچ ساز ایرانی وجود ندارد و تنها اِلمان موسیقی ایرانی در این آلبوم آواز استاد ناظری است. تمام موسیقی این اثر براساس موسیقی دستگاهی ایران هست اما مطابق با آوازخوانی قدیم موسیقی ایرانی نیست و با آن فضاها فاصله‌ی بسیار دارد. جاهایی از موسیقی در دستگاه «همایون» و «نوا» ساخته شده و تمام تحریرهای خواننده هم براساس موسیقی ایرانی است. در کل می‌شود گفت که ما یک موسیقی ایرانی که در ارکستر گل‌ها رخ میداد، در اینجا نداریم. در واقع این یک تجربه جدید است و سعی کرده که فضاهای جدیدی را تجربه کند.
تسنیم: در حال حاضر کیفیت ارکستر سمفونیک تهران را چطور می‌بینید. به هر حال شما ترجیج داده‌اید که موسیقیِ اثرتان را با ارکستری در پراگ ضبط کنید و ارکستر سمفونیک تهران را در نظر نگرفتید. در سال 1394 اثری از شما با همین ارکستر سمفونیک تهران ضبط شد که سرونوشت این اثر هم معلوم نشد به کجا کشیده شد.
از نظر هزینه ضبط ارکستر چه به لحاظ ساعت کار و چه از نظر دستمزد نوازندگان، انجام این کار در اروپا کمتر از ایران است. حتی با این که در اروپا دستمزدها را به یورو پرداخت می‌کنند. البته که نوازندگان حقشان است که حقوق مناسبی بگیرد. چرا که یک نوازنده برای رسیدن به جایگاهی والا و حضور در ترکیب یک ارکستر معتبر، سال‌های سال زحمت کشیده است. هر شغلی انتهایی می‌شود برایش متصور شد اما موسیقی هرگز انتها ندارد. راخمانینف می‌گوید: «موسیقی برای زندگی کافی است اما زندگی برای موسیقی کافی نیست.» موسیقی مانند دریایی است که هر موزیسین در آن مانند یک قطره است.
به هر حال زمانی که آقای رهبری در ایران بود، برنامه‌ی یک ساله تنظیم کرده و چاپ کرده بود و هر هفته و هر ماه اجراهای مداوم و مرتبی داشت. این یعنی همان کاری که هر ارکستر معتبر و درجه یکی انجام می‌دهد. حتی زمان‌هایی که ارکستر به دلیل مناسبت‌ها نمی‌توانست کنسرت بدهد، آقای رهبری کارهای دیگری از ارکستر می‌خواست و مثلا به ضبط آثار می‌پرداخت. در واقع در زمان آقای رهبری، ارکستر سمفونیک هرگز تعطیلی نداشت.
من اگر مسئول جایی باشم و بدانم که نمی‌توانیم از نظر مالی حقوق کارمندان یا کارکنان آنجا را بدهیم، اولین نفری هستم که از آنجا استعفا می‌دهم. وجدان هر کسی به او می‌گوید که شما به چه علتی در آنجا کار می‌کنید.
این ما موزیسین‌ها هستیم که برای همدیگر می‌مانیم و مسئولان هر چندوقت یک بار عوض می‌شوند.
تسنیم: زمانی که آقای رهبری در ایران بود، ارکستر سمفونیک تهران اجراهای مداومی داشت. نخست برنامه‌ای شش ماهه برای سال 1394 ارائه کرد و در ادامه برنامه‌ای با عنوان «از مهر تا مهر» تدوین و چاپ کرد که برنامه‌ای یک ساله برای ارکستر سمفونیک تهران بود. بسیار از همان ابتدا می‌گفتند که این کار در ایران عملی نیست. حتی برخی از موزیسین‌های ایرانی هم می‌گفتند که ما به آقای رهبری هشدارهای لازم را داده‌ایم که اینگونه دقیق و مداوم نمی‌شود در ایران کار کرد.
اما آقای رهبری در شش ماه نخست حضورش در ارکستر، این برنامه‌های مداوم را عملی کرد و نشان داد که می‌شود اینگونه هم در ایران کار کرد.
در شش ماه نخست حضور آقای رهبری در ارکستر، همه‌ی نوازندگان به عشق علی رهبری می‌آمدند و کار می‌کردند. این نوازندگان در این مدت حقوقشان پرداخت نمی‌شد اما باز هم این نوازندگان می‌آمدند و کار می‌کردند.
آنچه مهم است این که بدون نظم نمی‌شود کار کرد. متاسفانه در حال حاضر هر بی‌نظمی که می‌بینیم و اعتراضی اگر بکنیم، برخی‌ها می‌گویند: «مگر اینجا سویس است» این جمله‌ی درستی نیست. ما اینگونه فکر می‌کنیم که بی‌نظم مانده‌ایم و مانند سویس با نظم نمی‌شویم.
موسیقی کلاسیک نظم می‌خواهد. رهبرای بزرگ ارکستر می‌گویند که ارکستر مانند اژدهایی است که 80 سر دارد. اگر شما حواستان نباشد یکی از این سرها چیزی می‌گوید که درست نیست. موسیقی کلاسیک در نوع لباس پوشیدن و حتی در قرارگذاشتن‌های یک موزیسین تاثیر می‌گذارد.
-----------------------------
گفت‌وگو: یاسر شیخی یگانه
-----------------------------
انتهای پیام/