چرا آتش نشانان پلاسکو شهید محسوب نمی‌شوند؟
سال گذشته وقتی رئیس بنیاد عنوان این شهدا را «شهید خدمت» نامید و وعده داد که علاوه بر تسهیلاتی که آتش‌نشانی برای این عزیزان در نظر دارد بنیادشهید نیز برایشان برنامه‌ریزی‌هایی می‌کند، خانواده این شهدا دلگرم شدند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، سال گذشته بعد از حادثه پلاسکو، مدتی بحث بر سر شهید محسوب شدن یا نشدن شهدای آتش نشانی که در فاجعه ریزش و آتش سوزی ساختمان پلاسکو جان خود را از دست داده‌اند، بر سر زبان‌ها افتاد. در همین رابطه طی بازدیدهایی که مسئولین مختلف در این چند روز از محل حادثه پلاسکو و عملیات آوار برداری داشتند، در مواجهه با پرسش خبرنگاران حرف‌هایی داشتند. حجت الاسلام شهیدی محلاتی نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران، معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید در بازدید خود از پلاسکو گفت:
«بنیاد شهید و امور ایثارگران آتش‌نشانانی را که در این حادثه جان خود را از دست دادند شهید خدمت محسوب می‌کند.»
ایسنا هم در مورد اظهار نظر رئیس بنیاد شهید نوشت:
«شهیدی محلاتی با بیان اینکه شهدای آتش نشان به عنوان شهید خدمت محسوب می‌شوند، اظهارکرد: شهدای آتش نشان این حادثه با دیگر شهیدان آتش‌نشانی تفاوت دارند. این شهیدان ایثارگری‌شان به حد نهایی رسیده است. بنابراین ما تسهیلاتی برای آنان در نظرگرفته‌ایم. علاوه بر تسهیلاتی که خود آتش‌نشانی و شهرداری برای این عزیزان در نظر دارد بنیادشهید نیز یقیناً برنامه‌ریزی می‌کند که ببیند چه برنامه‌هایی می‌تواند در نظر بگیرد و تا چه حد می‌توانیم این عزیزان را زیرپوشش بگیریم.»
مطالبه شهردار تهران از بنیاد شهید
حالا بعد از گذشت حدود یک سال از سخنان رئیس بنیاد شهید، محمد علی نجفی، شهردار تهران بار دیگر بحث شهید مطرح شدن یا نشدن آتش نشانان پلاسکو را مطرح کرده و طی نامهای به بنیاد شهید درخواست رسیدگی به این موضوع کرده است. نجفی در حاشیه سخنانش در مورد رسیدگی به وضعیت خانواده شهدای پلاسکو گفته است:
«تقاضای اصلی خانواده شهدای پلاسکو از بنیاد شهید است و می‌خواهند که بنیاد شهید، آن‌ها را قبول کند تا بتوانند از مزایا استفاده کنند اما تاکنون بنیاد شهید این مساله را نپذیرفته چرا که می‌گوید این پذیرش بر اساس ضوابط‌شان نیست. اخیرا برای رئیس بنیاد شهید نامهای نوشتم و مجددا این تقاضا را مطرح کردم و مطمئن باشید در این 11 ماه آنچه که از عهده شهرداری تهران برآمده انجام داده. البته ما می‌دانیم از دست دادن عزیزان را نمی‌شود جبران کرد اما اگر خواسته‌ای در چارچوب ضوابط داشته باشند به آن پاسخ مثبت می‌دهیم.»
این بار اما شهیدی محلاتی حرف‌های سال گذشته خود را مبنی بر تسهیلات ویژه برای شهدای آتش نشان پلاسکو علاوه بر تسهیلاتی که شهرداری برای آنان در نظر گرفته را تکرار نکرده است. بلکه در پاسخ به نامه شهردار تهران، معاون حقوقی و امور مجلس بنیاد شهید و امور ایثارگران سخنانی را درباره قضاوت قانونی پیرامون وضعیت این شهدا مطرح کرده است. سعید عندلیبی، معاون حقوقی و امور مجلس بنیاد شهید و امور ایثارگران، در جلسه شورای هماهنگی حقوقی بنیاد شهید و امور ایثارگران با اشاره به مسائل مطرح شده در خصوص پوشش حمایتی از خانواده آتش نشانان جان باخته در حین خدمت از جمله شهدای خدمت آتش نشان در حادثه پلاسکو گفت:
« موضوع احراز شهادت بر اساس قوانین موجود انجام می شود و درصورتی‌که این قوانین نیاز به اصلاح و یا ابهام‌زدایی داشته باشند، تغییرات لازم باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد تا بنیاد بتواند آن را اجرا کند. بر اساس این ماده «ایثارگر کسی است که برای استقرار و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و دفاع از کیان نظام جمهوری اسلامی ایران و استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمنان داخلی و خارجی انجام وظیفه کرده و شهید، مفقودالاثر، جانباز، اسیر، آزاده و رزمنده شناخته شود و در موارد بعدی این آئین نامه مصادیق شهید و در حکم شهید احصا شده است.» بنابراین جان‌باختگان در حوادث گوناگون تنها در صورتی به‌عنوان شهید تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران شناخته می‌شوند که در این چهارچوب قرار بگیرند.
خانواده شهدای خدمت بر اساس قانون تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران قرار نمی‌گیرند و تسهیلات، کمک‌ها، حقوق و مزایای در نظر گرفته شده برای این عزیزان از سوی سازمان‌های محل خدمت شهید در اختیار خانواده‌ها قرار می‌گیرد. اگر مجلس شورای اسلامی تعریف قانونی شهید را اصلاح کند و یا تبصره‌ای به ماده قانونی مربوط به مصادیق شهید اضافه کند که بر اساس آن آتش نشانان جان باخته در حین خدمت از جمله شهدای آتش نشان در حادثه پلاسکو را مشمول مصادیق ایثارگر تلقی کند و آن را به تصویب برساند، بنیاد شهید و امور ایثارگران مکلف به اجرای آن و تحت پوشش قرار دادن خانواده این عزیزان است اما در حال حاضر بدون محمل قانونی و مصوبه مجلس شورای اسلامی، بنیاد برای تحت پوشش قرار دادن خانواده این عزیزان اختیار قانونی را ندارد.»
علت تناقض سخنان سال گذشته مسئولین بنیاد شهید با سخنان امسال آنان
مهمترین سوالی که در ابتدا مطرح می‌شود علت تناقض سخنان سال گذشته مسئولین بنیاد شهید با سخنان امسال آنان در مورد شهدای آتش نشان پلاسکو است. سال گذشته وقتی رئیس بنیاد عنوان این شهدا را «شهید خدمت» نامید و وعده داد که علاوه بر تسهیلاتی که خود آتش‌نشانی و شهرداری برای این عزیزان در نظر دارد بنیادشهید نیز برایشان برنامه‌ریزی‌هایی می‌کند، خانواده این شهدا دلگرم شده و مردم هم از این سخنان رئیس بنیاد استقبال کردند. شهردار قدیم و جدید تهران هم طبق سال‌های گذشته موضوع شهدای آتش نشان را پیگیری کرده و محمد علی نجفی در این زمینه مطالبه کرد. اما امسال معاونت حقوقی بنیاد حرف دیگری می‌زند. او قانونا ارائه تسهیلات به خانواده شهدای پلاسکو را بر گردن بنیاد ندانسته و آن را خارج از محدوده قانون می‌داند.
بحث قانونی شهید محسوب شدن یا نشدن این شهدا، موضوع جدیدی نیست اما چرا رئیس بنیاد در بازدید از محل حادثه پلاسکو وعده‌ای خارج از عرف قانونی به مردم داده است که باتوجه به محدودیت‌های قانونی نتواند به آن جامه عمل بپوشاند؟ و چرا معاونت حقوقی بنیاد تبصره‌های قانونی این موضوع را بعد از گذشت یک سال گوشزد و یادآوری کرده است؟ آیا این مسأله شائبه استفاده تبلیغاتی از التهاب فضای حادثه پلاسکو را در اذهان عمومی ایجاد نمی‌کند؟
بیشتر بدانید: چه تسهیلاتی به خانواده شهدا و جانبازان آتش نشان پلاسکو تعلق می‌گیرد؟
برای بررسی موضوع باید بدانیم آیا راه حلی که سعید عندلیبی برای رسیدن به تبصره قانونی آن پیشنهاد کرده یعنی ارجاع به مجلس شورای اسلامی کارگشاست؟ برای پاسخ این مسئله می‌بایستی بدانیم قانون در این زمینه چه می‌گوید و «شهید خدمت» به چه کسی اطلاق می‌شود؟ با توجه به طرح این موضوعات آیا آتش نشانان جانباخته، شهید محسوب می‌شوند یا خیر؟ اولین و مهمترین نهادی که قانوناً می‌بایست درباره احراز شهادت افراد نظر قطعی بدهد، بنیاد شهید و امور ایثارگران است. بنیاد شهید با توسل بر مصوبات قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران درباره مصادیق احراز شهادت نظر می‌دهد.
آیین نامه تعیین مصادیق احراز شهیدو ایثارگر در 27 اردیبهشت ماه سال 93 به پیشنهاد بنیاد شهید، وزارت دفاع و ستاد کل نیروهای مسلح در دولت تصویب شد. در آیین‌نامه تعیین و احراز مصادیق شهید و ایثارگر، عناوین و مصادیق مختلفی برای احراز شهادت در شرایط مختلف افراد مطرح شده اما هیچ جایگاهی برای احراز شهادت آتش نشانان در نظر گرفته نشده است. و جای خالی عنوان شهید برای آتش نشانان نیز با دیگر مشاغل پر خطر دولت و دستگاه‌های دیگر در یک جایگاه عنوان می‌شود.
مصادیق فوت حین خدمت
مهدی ایزدی معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران مرداد ماه سال گذشته بود که در مورد نحوه احراز شهادت مشاغل پر خطر گفت:
«بسیاری از کارکنان دولت و کارکنان دستگاه‌های خدمات‌رسان نوع کار بسیار سختی دارند که با خطر بالایی روبروست مثل آتش‌نشان‌ها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، کوره‌های ذوب فلزات و معادن. افرادی که برای این نوع خدمت تعیین می‌شوند در جریان خطرات کار هستند و قانون نیز برابر با نوع کار آن‌ها امتیازاتی برایشان درنظر می‌گیرد. به همین دلیل نباید فردی که به واسطه این خطرات از بین می‌رود شهید محسوب شود اینها مصادیق فوت حین خدمت هستند که قوانین مربوط به آن‌ها نیز شامل حالشان خواهد شد. اما در بین این مشاغل شغل آتش نشان‌ها کمی متفاوت‌تر بوده و به این خاطر شورای شهر تصویب کرده که شهرداری تهران به آتش نشان‌هایی که در حریق و عملیات نجات کشته می‌شوند، همانند شهید، خدمات بدهد.»
به همین دلیل است که بنیاد شهید تاکنون هیچ آتش نشانی را تحت پوشش نداشته است. اما چیزی تحت عنوان «شهید خدمت» که رئیس بنیاد برای آتش نشانان شهید حادثه پلاسکو نام برد در آئین نامه اجرایی قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و مصوب دولت وجود ندارد. عناوین شهادت در بندهای مختلف آئین نامه مصادیق احراز شهید و ایثارگر یا با اصطلاح «شهید» تعریف می‌شود و یا با اصطلاح «در حکم شهید»
یوسف مجتهد، معاونت حقوقی شورای عالی انجمن‌های جانبازان که خود از جانبازان دوران دفاع مقدس و از مسئولان اسبق بنیاد شهید است در گفتگو با تسنیم در رابطه با عنوان «شهید خدمت» می‌گوید: «نه در قانون مصوب مجلس و نه در مقررات آئین نامهای دولت و نه در بخشنامه‌‌ها عنوان شهید خدمت را نداریم. یک دعوای قدیمی بین آتش نشانی و شهرداری و بنیاد شهید در این زمینه وجود داشته است. مقررات شورای شهر فقط می‌تواند چنین عنوانی را برای عوامل خود در تهران به کار ببرد. نمی‌تواند قانون‌گذاری مستقلی در این زمینه بکند. شورای شهر و شهرداری می‌خواستند که از این آتش نشان‌ها به عنوان شهید خدمت یاد شود. در گذشته هم خیلی سعی شد که این عنوان تصویب شود. در هیأت‌های دولت قبلی هم بحث شد و قرار شد روی آن کار شود اما به نتیجه نهایی نرسید.»
قانون گذار تهیه آئین نامه مصادیق را بر عهده هیأت وزیران گذاشته
مجتهد می‌گوید: «برخی مشاغل واقعا سخت است. فرض کنید یک آتش نشان با 10 سال سابقه در چنین حادثه‌ای دچار مشکل می‌شود. حالا یا از کار افتاده می‌شود و یا کشته می‌شود خب خانواده این فرد با فردی که پشت میز نشسته و 30 سال خدمتش را هم بدون هیچ خطری کار می‌کند، باید یک تفاوتی داشته باشد. منتها در نظام پرداخت‌ها می‌روند و بر اساس همان سال‌های باقی مانده این افراد یا بازنشسته تعریف می‌شوند و یا خانواده‌هایشان مستمری بگیر می‌شوند. این انصاف نیست و باید توجه ویژه‌ای شود. می‌بایست حالا مسئولین هر عنوانی که می‌خواهند برای آن‌ها بگذارند را قانون گذار بگذارد. اینطور نباشد که در تعابیر افراد بیاید.»
مجتهد معتقد است راه حل این مسأله تصویب آن در هیأت وزیران است. او می‌گوید:«در قوانین و مقررات چیزی نداریم که این افراد به عنوان شهید در بنیاد شناخته شوند. قانون گذار تهیه آئین نامه مصادیق را بر عهده هیأت وزیران گذاشته بود. هیأت وزیران هم سال 93 و سال‌های اخیر آن را نهایی کرد اما در مصادیق چیزی در این زمینه نیامده است. مثلا محیط بانانی که توسط افراد شرور کشته می‌شوند را در مصادیق آورده ولی چنین چیزی چون در مصادیق نیامده، خود بنیاد شهید محذوریت قانونی دارد. مگر آنکه دولت آئین نامه را اصلاح کند و بعد رئیس مجلس هم به تغییرات آئین نامه ایرادی نگیرد. آن زمان تازه جایگاه قانونی پیدا کرده و وارد مصادیق می‌شود.»
هرچند که در قوانین موجود در آئین نامه مصادیق نه عنوان شهید به آتش نشانان اطلاق می‌شود و نه تسهیلات دولتی به خانواده آنان راائه خواهد شد، اما شورای شهر تهران پیش بینی‌هایی در این زمینه داشته است و بر اساس خدمات شهرداری تسهیلاتی را به آتش نشانان شهید خود ارائه می‌کند که هر چند چندان قابل مقایسه با تسهیلات دولتی بنیاد شهید نیست اما تا اندازه‌ای نیازهای موجود را برطرف می‌کند.
---------------------------------------
گزارش از: نجمه السادات مولایی
---------------------------------------
انتهای پیام/