۲ مصوبه آستانه۸ و زمینه‌سازی برای آینده سوریه
با توجه به مصوبات این دوره از اجلاس آستانه می‌توان گفت که آستانه۸، نشستی با نتایج نسبتاً مثبت بوده که نتایج مصوبات آن برای بازگشت صلح و ثبات بلندمدت در سوریه و نیز کاهش درگیری‌های طرفین مثمر ثمر خواهد بود.
به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، هشتمین دوره کنفرانس بین‌المللی آستانه روزهای پنجشنبه و جمعه 30 آذر و 1 دی ماه با مشارکت هیئت‌های کشورهای ضامن (ایران، روسیه و ترکیه)، دولت سوریه و معارضه این کشور و ناظران روند آستانه (سازمان ملل متحد، آمریکا و اردن) در پایتخت قزاقستان برگزار شد.
هیئت ایرانی که روز چهارشنبه به قزاقستان سفر کرده بود، روز پنجشنبه دیدارهای دوجانبه خود را با تبادل نظر با هیئت سوریه آغاز کرد.
* چشم‌انداز گفت‌وگوهای سوری ــ سوری
در این دیدار جابری انصاری، مذاکره کننده هیئت ایران و بشار الجعفری، نماینده دائم سوریه در سازمان ملل متحد و رئیس هیئت سوریه، ضمن تبادل نظر درباره آخرین تحولات میدانی و سیاسی سوریه، درخصوص چشم‌انداز گفت‌وگوهای سوری ــ سوری برای حل مسالمت‌آمیز بحران و دستور کار نشست فعلی آستانه گفت‌وگو کردند.
* گفت‌وگو در زمینه تبادل بازداشت‌شدگان، ربوده‌شدگان و اجساد
انصاری پس از آن با الکساندر لاورنتیف، نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور سوریه دیدار و گفت‌وگو کرد.
دو طرف در این دیدار ضمن بررسی آخرین تحولات سیاسی و میدانی سوریه، در خصوص ادامه اقدامات روند آستانه در سه حوزه رویارویی با تروریسم، برگزاری کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه و همچنین مسائل فوری بشردوستانه گفت‌وگو و تبادل نظر کردند.
جابری انصاری در این دیدار ضمن تأکید بر توجه جدی جمهوری اسلامی ایران نسبت به اهمیت و ضرورت تسریع در روند سیاسی حل بحران سوریه و همچنین اقدامات بشردوستانه از جمله در زمینه تبادل بازداشت شدگان، ربوده شدگان و اجساد بین طرفهای درگیر در سوریه، نظرات کشورمان در خصوص روند گفت‌وگوهای سوری ــ سوری و حل‌وفصل بحران سوریه را تشریح کرد.
* تأکید بر نقش روند آستانه در پیشبرد تلاش‌های بین‌المللی در جهت نیل به صلح
معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه عصر همان روز با سدات اونال، رئیس هیئت اعزامی ترکیه دیدار کرد.
طرفین در این دیدار در خصوص آخرین تحولات سوریه و توافقات سه کشور ضامن روند آستانه درباره کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه و نقش روند آستانه در پیشبرد تلاش‌های بین‌المللی در جهت نیل به صلح در سوریه تبادل نظر کردند.
جابری انصاری و اونال همچنین بر ضرورت تسهیل اقدامات اعتمادساز بین طرفین درگیری در سوریه با هدف حل مشکلات موجود در زمینه تبادل بازداشت شدگان و ربوده شدگان و اجساد تأکید کردند.
* تلاش برای تصویب دو سند باقی‌مانده از نشست‌های گذشته در آستانه8
پس از نشست‌های دوجانبه با هیئت‌های سوری، روسی و ترک، جلسه سه‌جانبه کشورهای ضامن آتش‌بس در سوریه تشکیل شد.
در این دور از کنفرانس آستانه علاوه بر آماده‌سازی کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه که برگزاری آن در نشست رؤسای جمهور سه کشور ضامن در سوچی به تصویب رسید، تلاش شد دو سند باقی‌مانده از ادوار قبلی کنفرانس آستانه در خصوص تبادل بازداشت شدگان و ربوده شدگان و اجساد کشته شدگان دو طرف درگیر در سوریه و مین‌زدایی از مناطق حفاظت‌شده میراث فرهنگی در این کشور تصویب شود.
به‌گفته جابری انصاری جمهوری اسلامی ایران در طول روند آستانه برای رفع موانع موجود بر سر تصویب این اسناد تلاش کرد.
* ضیافت شام رسمی وزیر خارجه قزاقستان
پس از اولین نشست سه‌جانبه درباره سوریه، شرکت کنندگان در مهمانی شام رسمی غیرت عبدالرحمن‌اف وزیر امور خارجه قزاقستان شرکت کردند.
نمایندگان سه کشور ضامن روند آستانه، معاون نماینده سازمان ملل در امور سوریه و وزیر خارجه قزاقستان در این ضیافت شام در خصوص دستور کار هشتمین کنفرانس بین‌المللی آستانه و اقدامات و هماهنگی‌های به‌عمل‌آمده در خصوص آینده روند آستانه و کنفرانس گفت‌وگوی ملی سوریه بحث و تبادل نظر کردند.
* گزارش دی‌میستورا از دور هشتم مذاکرات دولت و معارضه سوریه در ژنو
روز جمعه اول دی ماه دومین دیدار هیئت ایرانی و سوری در چارچوب تلاش‌ها برای توافق در خصوص تبادل بازداشت شدگان، ربوده شدگان و اجساد از سوی طرفهای درگیر در بحران سوریه، انجام گرفت.
جابری انصاری پس از آن با استفان دی‌میستورا نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه، دیدار و گفت‌وگو کرد.
معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه در این ملاقات با تأکید بر ضرورت نقش‌آفرینی سازمان ملل در حل بحران‌های منطقه‌ای، اقدامات ایران برای کمک به حل بحران سوریه، به‌ویژه در زمینه‌های معطوف به مسائل انسان دوستانه را تشریح کرد.
نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل نیز گزارشی از دور هشتم مذاکرات دولت و معارضه سوریه در ژنو و اقدامات در دست برنامه‌ریزی سازمان ملل برای ادامه گفت‌وگوهای سوری ــ سوری ارائه کرد.
* دومین نشست سه‌جانبه و توافق درباره تاریخ برگزاری کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه
پس از آن بود که دومین دور مذاکرات سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه در چارچوب هشتمین کنفرانس بین‌المللی سوریه برگزار شد.
سه هیئت در این نشست ضمن توافق درباره تاریخ برگزاری کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه، در خصوص مفاد سه سند مربوط به "تبادل بازداشت شدگان، ربوده شدگان و اجساد کشته شدگان"، "مین‌زدایی بشردوستانه در سوریه" و "بیانیه مشترک پایانی نشست آستانه8" گفت‌وگو و تبادل نظر کردند.
رسیدن به این موضوع مهم بود زیرا، تلاش‌های به‌عمل‌آمده از سوی جمهوری اسلامی ایران و شرکای آستانه در طول چند کنفرانس گذشته، به ثمر نشسته و گامی مثبت در جهت کمک به حل مشکلات انسانی پدیدآمده بر اثر بحران سوریه برداشته خواهد شد.
* بیانیه پایانی آستانه8؛ مشخص‌کردن تاریخ نشست بعدی و گفت‌وگوهای سوری ــ سوری در سوچی
پس از پایان این نشست، نشست پایانی با حضور نماینده سه کشور، دولت سوریه، معارضان، نماینده سازمان ملل، سفیر آمریکا و اردن که به‌عنوان ناظر حضور داشتند و وزیر خارجه قزاقستان برگزار شد، سه کشور بیانیه‌ای صادر کردند که مهمترین بندهای آن عبارتند از اینکه:
با تأکید مجدد بر پایبندی مستمر و قویِ خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه؛
ــ عزم مشترک خود را برای ادامۀ تلاش‌های هماهنگ به‌منظور حصول اطمینان از برگشت ناپذیریِ روند کاهش خشونت ابراز می‌دارند؛ همچنین بر ضرورت اتخاذ اقدامات بین‌المللیِ فعال و فوری تأکید می‌کنند تا به سوری‌ها کمک شود برای احیای وحدت کشور و دستیابی به راه‌حلی سیاسی برای این بحران، مطابق با قطعنامه 2254 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، از طریق یک فرایند فراگیر، آزاد، منصفانه و شفاف با راهبری و مدیریت سوری‌ها، با هدف نیل به یک قانون اساسیِ مورد حمایت مردم سوریه و انتخابات منصفانه با مشارکت همۀ سوری‌های واجد شرایط و تحت نظارت سازمان ملل اقدام کنند؛
ــ بر عزم خود مبنی بر تعامل نزدیک و منظم تأکید می‌ورزند تا بدین ترتیب از اجرای مقدمات و برگزاری کنگرۀ گفت‌وگوی ملی سوریه در سوچی در تاریخ 29 و 30 ژانویۀ 2018 با مشارکت همۀ اقشار جامعۀ سوریه حمایت کنند و همچنین از نمایندگان دولت جمهوری عربی سوریه و معارضانِ پایبند به حاکمیت، استقلال، وحدت، تمامیت ارضی و هویت غیرفرقه‌ای سوریه می‌خواهند که فعالانه همکاری کنند و به همین منظور، سه کشور ضامن یک نشست مقدماتیِ ویژه در 20ــ19 ژانویۀ 2018 در سوچی برگزار خواهند کرد؛
ــ تأکید می‌کنند که کنگرۀ گفت‌وگوی ملیِ آتی را ابتکاری با هدف شتاب بخشیدن به فرایند گفت‌وگو تحت نظارت سازمان ملل در ژنو و تسهیل توافقات سوری ــ سوری بر پایۀ رضایت متقابل به‌شمار می‌آورند؛
ــ با هدف اعتمادسازی بین طرفهای درگیر در سوریه سند «مقررات کارگروه آزادسازی بازداشت‌شدگان، ربوده‌شدگان و تحویل اجساد و شناسایی مفقودان» و «بیانیۀ مشترک دربارۀ مین‌زدایی بشردوستانه در سوریه شامل فهرست یونسکو از اماکن میراث فرهنگی» را تصویب می‌کنند.
ــ بر عزم خود مبنی بر ادامۀ اجرای مُـفاد یادداشت تفاهم مورخ 4 مه 2017 و دیگر تصمیماتِ اتخاذشدۀ پیشین در چارچوب روند آستانه تأکید می‌کنند؛
ــ بر ضرورت ادامۀ تلاش‌ها برای تقویت رژیم آتش‌بس و حصول اطمینان از کارکرد مؤثر چهار منطقۀ کاهش تنش تأکید می‌ورزند؛
ــ تصمیم می‌گیرند که دور بعدی نشست بلندپایۀ بین‌المللیِ سوریه در آستانه را در نیمۀ دوم فوریۀ 2018 برگزار کنند.
* انتقاد نماینده سوریه به ترکیه و آمریکا
بشار الجعفری نماینده سوریه در سازمان ملل متحد و رئیس هیئت دولت سوریه در مذاکرات آستانه، بعد از پایان نشست آستانه8 در نشست خبری حاضر شده و به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد.
وی در بخشی از سخنان خود با انتقاد از ترکیه و آمریکا گفت: حضور نیروهای ترکیه در خاک سوریه تعرضی است که با آنچه در نشست‌های آستانه4 درباره آن توافق شد، تناقض دارد. در مقابل نقش کشورهای تضمین کننده در مناطق کاهش تنش، پافشاری آمریکا بر حفظ نیروهایش در خاک سوریه بدون موافقت دولت دمشق، تجاوزی آشکار به حاکمیت جمهوری عربی سوریه است و با قوانین و منشور سازمان ملل متحد و قطعنامه‌های بین‌المللی مرتبط با آن‌که همه آنها بر احترام به حاکمیت و استقلال و آزادی خاک سوریه تأکید می‌کند، تناقض دارد.
نماینده سوریه افزود: همان‌طور که می‌دانید هیئت ما هیچ مذاکره دوجانبه‌ای با هیئت ترکیه انجام نمی‌دهد، به‌دلایل مختلفی که همه آن را می‌دانند و به‌طور اساسی همان‌طور که می‌دانید به حمایت دولت ترکیه از تروریسم در خاک سوریه و رها کردن مرزهای مشترک ترکیه با سوریه برابر تروریسم جهانی مربوط می‌شود که همه جهان امروز با آن مبارزه می‌کند، بنابراین ما گفت‌وگوی مستقیمی با ترکیه که تضمین کننده گروه‌های مسلح تروریستی است، نداریم، اما نگرانی‌های خود را به‌صورت روشن و صریح به تضمین کنندگان روس و ایرانی بیان کرده‌ایم و آنها نیز در این خصوص موضع ما را به‌طور کامل درک می‌کنند.
در خصوص انتقاد نماینده سوریه به ترکیه شاید این سؤال مطرح شود که؛ نیروهای ترک با توافق آستانه وارد ادلب شده و مستقر شده‌اند، پس انتقاد سوریه به چیست؟
باید گفت که طبق توافقنامه مناطق کاهش تنش قرار بر این بود که هر یک از سه کشور ضامن آتش‌بس در مناطقی که مشخص شده حضور یابند تا مانع درگیری‌ها شوند و به‌نوعی نقش نیروهای حافظ صلح را ایفا کنند؛ اما ترکیه پا را از این اقدام فراتر نهاده و با تعداد بسیار بیشتر نیرو و تسلیحات سنگین وارد ادلب شده و در حال حاضر 12 پایگاه نظامی برای خود در این استان در نظر گرفته که 8 عدد از آنها ساخته و آماده شده است.
به‌نظر می‌رسد که اقدامات ترکیه بسیار فراتر از حضور به‌عنوان نیروی حافظ صلح است و قصد حضور بلندمدت در ادلب را دارد که همین موضوع باعث نگرانی سوریه شده و بارها اعلام کرده که "حضور نیروهای ترکیه در خاک سوریه تعرضی است که با آنچه در نشست‌های آستانه4 درباره آن توافق شد، تناقض دارد".
در این خصوص هم ایران و هم روسیه نیز به ترکیه تذکراتی داده‌اند.
* 2 مصوبه مهم آستانه8 و زمینه‌سازی برای آینده سوریه
با توجه به دو مصوبه مهم نشست آستانه8 که عبارتند از تصویب «مقررات کارگروه آزادسازی بازداشت‌شدگان، ربوده‌شدگان و تحویل اجساد و شناسایی مفقودان» و «بیانیۀ مشترک دربارۀ مین‌زدایی بشردوستانه در سوریه شامل فهرست یونسکو از اماکن میراث فرهنگی» و همین‌طور برگزاری کنگرۀ گفت‌وگوی ملی سوریه در سوچی در تاریخ 29 و 30 ژانویۀ 2018 با مشارکت همۀ اقشار جامعۀ سوریه می‌توان گفت که آستانه8، نشستی با نتایج نسبتاً مثبت بوده که نتایج مصوبات آن برای بازگشت صلح و ثبات بلندمدت در سوریه و نیز کاهش درگیری‌های طرفین مثمر ثمر خواهد بود.
یادآور می‌شود که نهمین دور گفت‌وگوهای ژنو 21 ژانویه (2 بهمن ماه) برگزار می‌شود؛ نشستی که در هشتمین دور خود هیچ نتیجه‌ای را شاهد نبود.
گزارش از علی حیدری
انتهای پیام/*