رد پای "کمبود اعتبار" در خدمات بهداشتی- درمانی اصفهان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، طاهره چنگیز، رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که چند ماه پیش توسط وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به این سمت منصوب شد، با حضور در دفتر خبرگزاری تسنیم در اصفهان به سوالات و دغدغه‌های خبرنگاران تسنیم پاسخ داد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پیرامون بیمه سلامت، وضعیت کنونی دانشگاه علوم پزشکی و طرح تحول سلامت با خبرنگاران به گفت‌وگو نشست.

در ادامه بخش نخست گفت‌وگوی تفصیلی تسنیم را با رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌‌خوانید:

تسنیم:از اجرای طرح تحول سلامت در اصفهان زمانی در حدود 2 سال می‌گذرد، یکی از مواردی که توجه مردم را به این طرح سلامتی جلب کرده، بحث پزشک خانواده بوده، تا کنون در این زمینه چه اقداماتی صورت گرفته است؟

طاهره چنگیز: راهبردی که وزارت بهداشت و درمان برای اجرای طرح تحول سلامت و پزشک خانواده در نظر داشت، یک طرح فراگیر و در سطح ملی بود که به تدریج استراتژی‌های آن در فازهای مختلف و مرحله به مرحله فراهم شد.

طرح پزشک خانواده در ابتدا به صورت پایلوت در استان‌های مازندران و فارس اجرایی شد که در ابتدا شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت، بعد از آن حاشیه شهرها و در مرحله بعد شهرهای بزرگ در فازهای مختلف این طرح مورد توجه قرار گرفتند.

تسنیم: اصفهان در این طرح در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

طاهره چنگیز: اصفهان جزو شهرهایی بود که به سمت بلوک‌های 50 هزارنفری در سطح شهر تقسیم شد و جمعیت‌های زیر پوشش به صورت منطقه‌ای تعریف شدند و اکنون بالای 50 درصد از جمیعت تعریف شده هر مرکز پرونده سلامت دارند اما هنوز این  تعداد به 60 درصد نمی‌رسد. هنوز بیش از 40 درصد متوسط جمعیت شهری پرونده سلامت ندارند و در فاز نخست این طرح هستند.

1.5  سال است که طرح پزشک خانواده در مناطق شهری به صورت فعال در حال اجرا بوده و در گذشته حاشیه شهرها در این طرح فعال بود و شهرهای زیر 20 هزار نفر در این طرح شرکت داده شده بودند.

نظام ارجاع در یک بازه زمانی 4 ساله پدید نمی‌آید

تسنیم: یکی از مواردی که در طرح تحول سلامت به نظر می‌رسد که به آن پرداخته نشده، طرح نظام ارجاع بوده که عملاً خروجی شفاف و مشخصی در این زمینه برای مردم ملموس نیست.

طاهره چنگیز: نظام ارجاع، پزشک خانواده و پرونده الکترونیک چیزی نیستند که در یک بازه زمانی 4 ساله قابل تحقق باشد. اگر تاریخچه ارجاع و پزشک خانواده در کشورهایی که نظام پزشک خانواده کاملا استقرار پیدا کرده مثل انگلیس، استرالیا،اسکاندیناوی و کشورهای اروپای غربی را بررسی کنید، می‌بینید که در این کشورها حداقل در بازه زمانی 10 ساله این طرح به ثمر رسیده و حتی در کشور استرالیا نتیجه اجرای طرح تحول سلامت 17 سال طول کشید.

بنابراین باید برای به نتیجه رسیدن نهایی طرح تحول سلامت حوصله به خرج داد، در برخی از بخش‌ها نیازمند همراهی و همگامی مردم و سایر نهادهاست که همه این‌ها به موازات هم هستند در پیشرفت طرح ابتدا باید زمینه‌ها فراهم شود و قطعات مختلف طرح پزشک خانواده از آموزش پزشک خانواده گرفته تا نظام ارجاع و پرونده الکترونیک همه عناصر به هم پیوسته هستند که در یک نظام خانواده استمرار یافته باید وجود داشته باشد.

قضاوت درباره طرح تحول سلامت زود است

تسنیم: اگر بخواهید طرح تحول سلامت و اجرای آن را در اصفهان برآورد کنید، نظرتان در این باره چیست؟

طاهره چنگیز: قضاوت درباره طرحی که هنوز به طور کامل انجام نشده، زود است، طرح تحول سلامت نیازمند زیرساخت‌هایی است که به تدریج فراهم می‌شود. امیدوار هستیم مسئولان و مردم همکاری کنند تا این فرهنگ جا بیفتد.

اجرای طرح تحول سلامت در شهر اصفهان در مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت است و بیشتر در مناطق شمالی شهر که مردم وضعیت اقتصادی ضعیف‌تری را دارند، پرونده‌های سلامت فعال‌تر هستند اما در دیگر مناطق کمتر شاهد مشارکت مردمی هستیم.

در واقع نسبت پرونده فعال در سامانه سلامت در مناطق مختلف شهر اصفهان با هم کاملاً متفاوت است. در شهر اصفهان ابتدا حاشیه شهرها در این طرح پیوست شدند و  در حال حاضر مراکز بهداشت و درمان در این مناطق فعال هستند و خدمات خوبی را نیز ارائه می‌دهند.

تسنیم: یکی از بازوهای توسعه در کشور، بخش خصوصی است. در حوزه بهداشت و درمان همکار علوم پزشکی اصفهان با بخش خصوصی به چه صورت است و تا چه میزان از ظرفیت سرمایه‌گذاری این بخش در توسعه خدمات بهداشت و درمان استفاده می‌شود؟

طاهره چنگیز: حوزه فعالیتی بهداشت و درمان با هم متفاوت هستند، در حوزه بهداشت به صورت پیشگیری‌های اولیه است به صورت سنتی عمدتاً وظیفه دولت بوده و به نوعی هم وظیفه حاکمیتی است. در بخش بهداشت هم بخش خصوصی به عنوان شریک وارد عرصه شده است. به طور مثال تعداد زیادی از پایگاه‌های بهداشت واگذار شده و با شرکت خصوصی در این زمینه قراردادی برای ارائه خدمات بسته شده و مشکلاتی از قبیل تامین منابع پرداخت مطالبات در این زمینه وجود دارد.

در بخش درمان و سطوح بالاتر نیز چون مستقیماً درآمدزا هستند، طبیعی است که بخش خصوصی استقبال زیادی از آن صورت می‌دهد زیرا می‌توانند این مراکز را به طور مستقل اداره کند. البته در اصفهان بخش خصوصی در این مورد نسبت به شهرهای بزرگ خیلی فعال نیست اما در چند سال اخیر درخواست برای مجوز مراکز درمانی کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها افزایش یافته و ما تعداد زیادی مجوز صادر کرده‌ایم.

تسنیم: مراکز بهداشت و درمان خصوصی‌ تا چه میزان تخصصی و علمی کار می‌کنند؟ آیا هر کسی با هر مدرک پزشکی می‌تواند اقدام به راه‌اندازی مرکز بهداشتی و درمانی کند؟

طاهره چنگیز: مجوزها در چند مرحله مورد بررسی قرار می‌گیرد و برای هر کدام ضوابطی مشخصی تعریف شده است، برای مثال اگر کسی بخواهد کلینیک دایر کند، فاز نخست موافقت اصولی است اینکه ما موافق این کلینیک هستیم که دنبالش برود؟ موافقت اصولی ضوابطی دارد که براساس نیاز منطقه، جانمایی و محدوده منطقه‌ای و ضابطه‌های دیگر اعطا می‌شود.

ممکن است بگوییم نیازی به این مسئله نداریم زیرا خدمات پزشکی بر خلاف خدمات دیگر اگر اضافه ارائه شود در پزشکی تبلیغ برای مشتری ایجاد کردن به ضرر مردم است به این معنا که ایجاد نیاز کاذب می‌شود نیاز القائی که سلامت مردم را به خطر می‌اندازد، پس کنترل بازار خدمات سلامت اهمیت زیادی دارد.

فاز بعدی پیدا کردن زمین و ساختمان تیم امکانات و نقشه و پروانه بهره‌بردای است که مسئول فنی تجهیزات و امکانات آن مورد بررسی قرار می‌گیرد که این تازه شروع کار است. در مرحله بعدی ارزشیابی‌های سالانه انجام می‌شود که اگر خطایی بوده رسیدگی شود.

واقعیت این است حجم نظارتی که به دانشگاه سپرده شده، بالاست و با روش‌های معمول و مرسوم نمی‌توانیم ادعا کنیم نظارت خوبی داریم.

تسنیم: یکی دیگر از ظرفیت‌های اصفهان که در حوزه‌های مختلف توسط نهادهای دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، خیران استان هستند که بنا به آمارهای اعلام شده تعدادشان نسبت به دیگر استان‌ها بیشتر است، از این ظرفیت با عنوان خیران سلامت تا چه میزان در حوزه بهداشت و درمان بهره‌ گرفته شده است؟

طاهره چنگیز: خیران نیز فعال هستند که معمولاً نیمه خصوصی نیمه دولتی هستند چون سرمایه‌گذاری کرده و به راه‌اندازی مراکز کمک می‌کنند و با تعرفه خیران خدمات ارائه می‌دهند.

تسنیم: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در طول سال‌های گذشته مسیرهای موفقیت‌آمیزی را پشت سر گذشته است، شما از زمان انتصاب در این پست مسئولیتی تا چه میزان از تجربیات و برنامه‌های از قبل انجام شده در این نهاد بهره گرفته‌اید؟

طاهره چنگیز: مسیری که دوستان ما قبلا شروع کرده‌اند، بر اساس یک برنامه بوده است. ما نیز همان مسیر را می‌رویم و ممکن است بخش‌هایی از  مسیر اصلاحات نیاز داشته باشد و حتی ممکن است این اصلاحات مورد توصیه دوستان قبلی نیز باشد اما تجارب گذشته منتقل می‌شود.

مهم‌ترین مشکل دانشگاه علوم پزشکی کمبود اعتبار است

تسنیم: برخی معتقد هستند زمانی که شما این مسئولیت را برعهده گرفتید، دوران چالش‌های دانشگاه علوم پزشکی تمام شده و شما در روزهای خوب دانشگاه این ریاست را بر عهده گرفته‌اید؛ پاسخ شما به آن چیست؟!

طاهره چنگیز: اکنون مهم‌ترین مشکلی که دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و حوزه بهداشت و درمان با آن مواجه بوده، کمبود اعتبارات و نقدینگی است. اگر این مسئله تا حدی انجام شود مشکل لاینحلی نداریم زیرساخت‌ها خوب رشد کرده هر چند بخش‌های نیاز به زیر‌ساخت با ایده‌‌آل فاصله داریم اما قابل مدیریت زمینه اصفهان برای کارهای بزرگ فراهم می‌شود.

تسنیم: مهم‌ترین مشکل و چالشی که این روزها در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان وجود دارد، چیست؟

طاهره چنگیز: مهم‌ترین مشکل ما کمبود منابع است.

تسنیم: آیا این کمبود اعتبار به بخش بهداشت و درمان به ویژه در شهرستان‌های استان لطمه‌ای نیز وارد کرده است؟

طاهره چنگیز: کمبود اعتبار در بهداشت و درمان عاملی تعیین کننده است. ما در استان پزشک عمومی داریم اما چرا پزشکان عمومی و تخصصی به شهرستان‌ها نمی‌روند، جواب ساده است، زیرا سیستم پرداختمان خوب نیست و اگر شرایط زندگی خوب برای پزشک ایجاد کنیم پزشک در شهرستان‌ها نیز مطلب می‌زند و به مردم خدمت می‌کند، چون منابع محدود و پایدار نیست افراد ریسک نمی‌کنند.

برخی فعالیت‌ها نیازی به اعتبار چند برابری ندارد و تنها با 50 درصد اضافه و یا افزایش نقدینگی، خیلی از کارها رفع می‌شود اما اکنون نقدینگی کاهش یافته مطالبات بیمه‌ها زیاد شده است.

تسنیم: یکی از مشکلاتی که ما در برخی از بیمارستان‌ها مشاهده می‌کنیم، حضور بیماران همراه با خانواده‌های خود از شهرستان‌های دور است که برای دریافت خدمات پزشکی به اصفهان مراجعه می‌کنند و معمولاً در زمان اقامت خود در اصفهان با مشکلاتی هم روبه‌رو می‌شوند.

طاهره چنگیز: خدمات سطح بندی دارد بعضی از خدمات فوق تخصصی و امکان ارائه در شهرستان نیست نه اینکه برای مردم شهرستان خدمات این گونه نمی‌دهیم نه، اما به دلیل اینکه خدمات فوق العاده گران است و همیشه از طریق ارجاع کار انجام می‌شود و اگر پزشک خانواده جا بیفتد، این مشکل و ترافیک حضور رفع می‌شود.

اگر به کشورهای مثل هلند و استرالیا بروید، پزشک متخصصشان هم در شهر زیر 20 هزار نفر زندگی نمی‌کند و فقط پزشک خانواده است که اگر موردی پیش‌آمد پزشکان عمومی بیمار را به پزشکان متخصص ارجاع می‌دهد. اما در کشور هنوز فرهنگ نظان ارجاع جا نیفتاده و برخی‌ها برای بیماری‌های ساده به متخصص مراجعه می‌کنند. باید همه چیز رشد کند به حد بلوغ برسد و رسانه‌ها در این زمینه می‌توانند یاری‌دهنده باشند.

برای مثال بیماری سرطان خون که در بیمارستان امید در حال درمان است چرا مثلاً مردم خور و بیابانک باید برای این بیماری به این بیمارستان بیایند شیوع بیماری در حدی است و منطقی نیست یک نفر را آنجا بگذاریم چند نفر بیمار را درمان کند باید ارجاع صورت بگیرد.

در یکی از شهرستان‌های اصفهان با وجود اینکه امکانات خوبی دارد ولی قسمت زیادی از بیماران بستری از آن شهر نیستند اهالی شهرستان می‌گفتند اگر مردم اینجا دستشان به دهانشان برسد برای درمان به اصفهان می‌روند، با وجود این امکانات باز هم به شهرهای بزرگتر می‌روند این تصور است که اگر از آن شهرستان به اصفهان بیایند حتما خدمت بهتری می‌گیرند اما این‌گونه نیست که هر بیمارستانی در اصفهان از بیمارستان‌های شهرستان های دیگر بهتر است، این فرهنگ اشتباه به صورت پیش‌فرض در ذهن مردم مانده زیرا توزیع متخصصان و تجهیزات در بیمارستان‌ها فرقی باهم نمی‌کنند.

گفت‌وگو از نگین فروغی و زینب کلانتری

انتهای پیام/