چرا قلعه ۲۰۰ هکتاری ایرج مهم است/ جزئیات بزرگترین پادگان تهران

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، محمدرضا نعمتی - سرپرست هیئت پژوهشهای باستان شناسی قلعه ایرج، پیشوا ورامین اظهار داشت: این قلعه یکی از وسیع ترین و بزرگترین استقرارگاه‌های تاریخی واقع در دشت تهران با وسعتی نزدیک به 200 هکتار است که تمامی مصالح بکار رفته در آن از چینه و خشت خام است.

این باستان شناس در ادامه از انجام چهارمین فصل کاوش‌ها و پنجمین فصل پژوهشهای باستان شناسی محوطه در جنوب قلعه ایرج و در داخل حصار خبر داد.

به گفته نعمتی، هدف این فصل از کاوش در محوطه، آگاهی از ساختار معماری حصار و کیفیت ارتباط فضاهای معماری حصار با یکدیگر در این بخش از قلعه بود.

نعمتی افزود: با کاوش در بدنه داخلی حصار بقایای 10 اتاق سراسری در ارتفاع 6متری از کف قلعه مشخص شد.

وی با اشاره به شناسایی، بقایای دو ورودی که کیفیت ارتباط اتاقها با راهروی سراسری را نشان می‌دهد، گفت: برای فهم دقیق تر نحوه ارتباط ورودی با راهرو سراسری، یکی از ورودی ها مورد کاوش باستان شناسی قرار گرفت.

وجود چهار فاز معماری

 وی با بیان این نکته که با کاوش در این بخش از حصار محوطه،‌ اطلاعاتی تازه از نحوه ارتباط اتاقها و راهرو سراسری به دست آمد، گفت: بر این اساس، مشخص شد ساختار معماری حصار در قلعه ایرج به تدریج تغییر کرده و دست‌کم می‌توان چهار فاز معماری در حصار محوطه مشخص کرد.

نعمتی تغییر در عرض راهروی سراسری از شش متر به چهار متر و نهایتاً مسدود شدن راهرو سراسری را وجه بارز این تفاوت در فازها دانست.

نعمتی از دیگر دستاوردهای کاوش در این فصل را آگاهی از نحوه ارتباط راهرو سراسری در گوشه های حصار اعلام کرد و گفت: بر این اساس، به نظر می رسد معماران قلعه ایرج، اتاقهای گوشه حصار را به عنوان فضای ارتباطی بین راهروها درنظر گرفته اند.

این باستانشناس این مطلب را بر اساس کشف یک ورودی پرشده در ضلع جنوبی اتاق گوشه جنوبی حصار اعلام کرد.

به گفته این باستان شناس، نمونه این ورودی، در گذشته در ضلع غربی این اتاق نیز یافت و کاوش شده بود.

نعمتی از دیگر دستاوردهای کاوش در این فصل را  تقویت فرضیه ادامه حیات محوطه بعد از پرشدگیهای فضاهای معماری حصار دانست و افزود: این مدعا بر اساس دست کم سه لایه اندود در ورودی پرشده ضلع جنوبی اتاق مطرح شد.

سرپرست هیئت پژوهشهای باستان شناسی قلعه ایرج افزود: این مورد تلویحا نشان می‌دهد بین ترک محوطه و پرشدگی‌های حصار فاصله زمانی چندساله ای وجود داشته است.

شناسایی 9کف استقراری

 نعمتی از شناسایی حداقل 9 کف استقراری با کاوش‌های باستان شناسی درون اتاق کاوش شده خبر داد و گفت: ضخامت کف،ها، از نخستین کف سازی اتاق (کف خشت فرش) تا آخرین کف سازی (خاک کوبیده) 123 سانتیمتر است.

وی افزود: بخش قابل توجهی از این ضخامت، ناشی از زیرسازی کفهای اتاق است که به خوبی در حدفاصل بین کف ها قابل مشاهده است.

به گفته نعمتی، کاوش در بدنه بیرونی نشان داد، این بخش از قلعه همانند بخش شرقی که در فصول گذشته کاوش شده از دو بخش چینه ای بصورت پله ای که در نهایت آن را پس از ساخت حصار با اندود بصورت شیب دار درآورده اند و بخش بالای به صورت تقریبا عمود و از خشت‌های بزرگ ساخته شده است.

تخریب و تسطیح بخشی از محوطه

 این باستان شناس افزود: متاسفانه تخریب و تسطیح این بخش از محوطه توسط لودر، بخش قابل توجهی از اطلاعات مربوط به ساختار معماری حصار در بیرون از محوطه را مخدوش کرده و از بین برده است لذا نمی توان از نحوه ارتباط ساختار معماری حصار با خاک بکر محوطه در این بخش به صراحت اظهارنظر کرد.  

وی در ادامه تصریح کرد: با کاوش‌های انجام گرفته هنوز به طور قطع و یقین نمی‌توان کاربری دقیقی برای آن در نظر گرفت ولی با توجه به وجود نداشتن آثار معماری در بخش داخلی و نظم آثار معماری داخل حصار به نظر می رسد قلعه ایرج یک پادگان نظامی مربوط به دوره ساسانی باشد.

نعمتی با استناد به آزمایشات انجام شده، اعلام کرد: این قلعه در زمان پادشاهی شاپور دوم (309-379 میلادی)ساخته شده و در اواخر دوره ساسانی متروک شده است.

این باستانشناس با اشاره به انجام کاوشهای این فصل قلعه ایرج با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی گردشگری، افزود: قلعه ایرج در تاریخ 11/6/ 1382 با شماره 9835 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

انتهای پیام/