"بازچرخانی فاضلاب" برای مصارف مختلف اولویت نخست استان قم در مسئله آب است
رئیس سازمان برنامه و بودجه استان قم گفت: در زمینهٔ کم‌آبی بهترین روش استفاده از منابع و ظرفیت‌های داخلی بوده که در این زمینه فاضلاب و پساب نقش محوری ایفا می‌کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، بحران آب به خاطر تغییر اقلیم و خشکسالی‌های متوالی از مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های پیش روی استان قم در دهه‌های آینده می‌تواند باشد که برخی از آثار این پدیده نگران‌کننده در خشکی دریاچه‌ها، تالاب‌ها و مرداب بروز داشته که پدیده گردوغبار و ریزگرد محصول همین تغییر و تحول در فعالیت‌های طبیعی محیط‌زیست در قم بوده است.
در شرایط کم‌آبی و خشکسالی امروز بر سطح وسیعی از کشور سایه افکنده، بهترین و در دسترس‌بودن روش حفظ و تأمین منابع آبی موردنیاز استان در بخش‌های مختلف کنترل، مهار و بازچرخانی دوباره آب برای مصارف متعدد بوده که در این بین فاضلاب نقش محوری داشته و باید از پساب‌های آن بعد از تصفیه برای مصارف گوناگون کشاورزی و به‌ویژه صنعت استفاده کرد.
بدین منظور در این ارتباط به گفت‌وگو با سید حسن رضوی رئیس سازمان برنامه و بودجه استان قم پرداخته‌ایم که در ادامه آمده است.
تسنیم: مدیریت حوزه‌ای آب از چه زمانی در کشور اجرا می‌شود؟
با وجوداینکه مسئله آب در نگاه کلان و کلی خود مقوله فرا بخشی و استانی بوده اما با تصویب مجلس شورای اسلامی در برهه‌ای از زمان سبب شد تا وزارت نیرو نیز به این خواسته‌ای مجلس تمکین کند، در حال حاضر و با گذشت نزدیک به یک دهه از تصمیم مدیریت حوزه‌ای منابع آب و با توجه به مسئله تغییر اقلیم و بحران آب در کشور به نظر می‌رسد که باید به سمت‌وسوی مدیریت حوزه‌ای آب با توجه به کارکردهای مهم آن در زمینهٔ مدیریت منابع آبی حرکت کرد.
تصمیم‌ها و مباحثی که امروز در شورای عالی آب و سازمان محیط‌زیست گرفته می‌شود تابعی از همین نگاه حوزه‌ای محور به مسئله آب و مدیریت منابع آبی است که در این زمینه البته اختیاراتی به استانها تفویض شده اما قرار بر این بوده که مدیریت حوزه‌ای منابع آبی کشور دوباره احیا شود.
تسنیم: مهم‌ترین معضلات و مشکلاتی که مدیریت استانی آب برای استان‌های پایاب داشته چیست؟
در مدیریت استانی آب، استانها و شهرهایی که در پایاب و انتهای حوضه آبریز مانند استان قم بودند دچار بیشترین ضرر و خسارت می‌شدند چراکه حوزه‌های بالادستی که تأمین‌کننده منابع هستند با توجه به حس مالکیت و مدیریتی که بر آب‌دارند طرح‌های فراوان کشاورزی، صنعتی و غیره را معرفی و پایه‌ریزی می‌کنند که سبب می‌شود عملاً حوزه‌های پایین‌دست با مشکلاتی روبه رو شوند که استان قم به دلیل پایاب‌بودن حوضه دچار مشکلات فراوانی ازنظر کم‌آبی می‌شد.
تسنیم: مدیریت حوزه‌ای آب چه تحولی در معضل کم آب استان‌های پایاب می‌تواند داشته باشد؟
اگر مدیریت حوزه‌ای و رصد حوزه‌ای در زمینهٔ مدیریت آب در کشور اجرا شود سبب می‌شود تا مشکلات کم‌آبی استان‌های پایاب تا حدود خیلی زیادی مهار شده و از اتخاذ تصمیم‌های جداگانه و مستقل استانها جلوگیری به‌عمل می‌آید که سیاست دولت و وزارت نیرو نیز در زمینهٔ آب اجرایی کردن این شیوه از مدیریت منابع آب در کشور است، اگر مجلس شورای اسلامی در زمینهٔ مدیریت منابع آب ورود کرده و اختیارات و قوانین جدیدی نیز در مدیریت منابع آبی داشته باشد این طرح کلان ملی می‌تواند به اثربخشی بیشتری در جامعه به‌پیش برود.
آن چیزی که در استان‌های پایاب حوزه آبریز از اهمیت ویژه‌تری برخوردار بوده تخصیص‌های زیست‌محیطی منابع آب است، متأسفانه تا به امروز تخصیص‌های زیست‌محیطی آب به استان‌های پایاب اختصاص نیافته و قم نیز در تأمین نیازهای آبی برای ظرفیت محیط زیستی خود دچار مشکل است، تخصیص‌های آبی در زمینهٔ شرب و صنعت و کشاورزی در استان‌هایی که به حوزه آبریز استان‌های دیگر نیازمند هستند در اولویت تخصیص قرار می‌گیرند که با توجه به این مسئله تخصیص‌های زیست‌محیطی عملاً در حد صفر شده و اصولاً تخصیصی در این زمینه داده نمی‌شود که شایسته است تا دولت و وزارت نیرو در این بخش نیز ورود جدی داشته باشند.
تسنیم: آیا حق‌آبه 154 میلیون مترمکعبی حوزه دریاچه نمک اختصاص‌یافته است؟
در حوزه دریاچه نمک که قم نیز از استان‌های محوری در این حوزه بوده 154 میلیون مترمکعب حقابه و تخصیص زیست‌محیطی اختصاص‌یافته که متأسفانه تا به امروز عملیاتی نشده و باید بین استان‌های ذی‌نفع این تخصیص زیست‌محیطی اجرایی شود که رهاسازی به‌موقع آب سدها برای انتفاع درست حوزه‌های این محور ازجمله مهم‌ترین شرایط و الزامات این طرح کلان حوزه‌ای است.
تسنیم: آیا رهاسازی آب از حوزه‌های بالایی آبریز در زمان مناسبی انجام می‌شود؟
اگر رهاسازی‌های منابع آبی در زمان و فصل مناسب خود صورت نگیرد موجب برخی کاستی‌ها در حجم منابع آبی می‌شود بنابراین باید رهاسازی منابع آب برای انتقال به حوزه استان‌های پایاب در روزهای پایانی فصل پاییز و فصل زمستان صورت پذیرد، عدم تخصیص حق‌آبه‌های زیست‌محیطی تبعات مختلف و زیان‌باری برای جامعه به‌دنبال خواهد داشت که خشکی دریاچه‌ها، تالاب‌ها، مرداب‌ها و منابع و مراتع طبیعی ازجمله مهم‌ترین آن‌ها بوده که اثرات ناشی از آن نیز دامن شهروندان و ساکنان شهرها و روستاهای بخش‌های مرتبط را خواهد گرفت.
تسنیم: منابع آبی استان در بخش کشاورزی از کجا تأمین می‌شود؟
در بخش کشاورزی وابستگی قم به آب‌های سطحی بسیار کم بوده و بخش عمده و قابل‌توجه نیازهای آبی در کشاورزی استان از منابع زیرزمینی آب تأمین می‌شود اما آن چیزی که سبب تغذیه آب‌های زیرزمینی می‌شود نیز وجود همین منابع سطحی آب است که عدم تخصیص حقابه مای زیست‌محیطی می‌تواند این بخش از اقتصاد و تولیدات استان را نیز با مشکلات و رکود مواجهه کند.
تسنیم: مهم‌ترین ظرفیت استان در مهار و کنترل معضل کم‌آبی چیست؟
در زمینهٔ کم‌آبی بهترین روش استفاده از منابع و ظرفیت‌های داخلی بوده که در این زمینه نیز فاضلاب نقش‌محوری ایفا می‌کند، صنعت باید در بخش فاضلاب سرمایه‌گذاری کرده و هزینه‌های تصفیه و انتقال آن را متحمل شود و از منافع آن منتفع شود، حقیقت این بوده که جز پساب در استان قم ظرفیت و امکان دیگری برای سرمایه‌گذاری و بازگردان آب به عرصه مصرف و صنعت وجود ندارد که با تنوع سرمایه‌گذاری و حمایت‌های دولتی می‌تواند بخش اعظمی از نیازهای آبی استان در بخش صنعت و کشاورزی را از همین محل تأمین کند، اگر به سراغ سرمایه‌گذاری در بخش فاضلاب و پساب نرویم در طول زمان مشکلات آبی استان بسیار بیشتر از زمان فعلی خواهد شد.
تسنیم: استان قم از منابع صندوق توسعه اسلامی در بخش آب چه استفاده‌های کرد؟
خوشبختانه استان قم از منابع صندوق توسعه اسلامی استفاده‌های به‌جایی کرده و با کمک‌های این صندوق تصفیه خانه شماره دو استان را احداث کرده و شبکه محلات نیروگاه و منطقه سه را راه‌اندازی کرد، مشکلات فاضلاب در شهرک پردیسان بسیار زیاد است و باید در این زمینه نیز به‌دنبال سرمایه‌گذار داخلی و خارجی بود چراکه دولت عملاً پول و اعتباری درخور توجهی برای این قبیل طرح‌های عمرانی در چنته ندارد.
چراکه در بودجه سال 97 این قبیل پروژه‌ها، پروژه‌های اقتصادی تعریف‌شده که باید واگذار شود، برای احداث فاضلاب شهر پردیسان تاکنون دو بار در استان قم فراخوان داده شده و سرمایه‌گذارانی نیز برای آغاز این پروژه اعلام آمادگی کردند اما مشکل مهم واصلی در این زمینه نیز ضمانت خرید پساب‌های تصفیه شده توسط واحدهای صنعتی استان است که سبب شده سرمایه‌گذاران را دچار تردید در آغاز عملیات اجرایی کند.
تسنیم: علت اصلی بی‌میلی سرمایه‌گذاران در بخش فاضلاب چیست؟
برای اینکه سرمایه‌گذار ترغیب به اجرا و عملیات تصفیه فاضلاب پردیسان شود باید پروژه اقتصادی حول این برنامه را به‌درستی برای سرمایه‌گذاران تعریف کرد تا آن‌ها با اطمینان از ضمانت فروش و دستیابی به سود سرمایه‌گذاری میل و اشتیاق سرمایه‌گذاری را به‌دست آورند که پروژه‌های بزرگ استانی از قبیل منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان، نیزار، فرودگاه قم و مواردی از این‌دست ظرفیت‌های مناسبی را برای فروش و پساب‌های حاصل از تصفیه فاضلاب پردیسان به وجود آورده است.
تسنیم: اولویت نخست استان در مسئله تأمین منابع آب چیست؟
در زمینهٔ آب اولویت و سیاست اصلی دولت استفاده از ظرفیت بخش خصوصی است، در بخش آب امروز هیچ استانی ظرفیت مازاد نداشته و از این‌رو نیز باید به داشته‌های استانی خود متمرکزشده و به سمت بهره‌وری و استفاده بهینه از آب و پساب حرکت کنیم، مطالبه‌گری اجتماعی و مطالبه‌گری مسئولان از مسئولان کشوری و دولت در زمینهٔ آب و تخصیص حقابه‌های قانونی هیچ‌وقت کم‌رنگ نخواهد شد اما آن چیزی که نقدتر بوده و در اختیار خود استان است ظرفیت‌های آبی قم به‌ویژه در بخش فاضلاب و استفاده از پساب‌های حاصل از آن است.
امروز انتقال آب در بخش کشاورزی از استانی به حوزه آبریز استان دیگر هیچ توجیهی ندارد و جز سیاست‌های دولت هم نیست، در بخش صنعت هم باید به سراغ بازچرخانی آب‌رفته و از صنایع مکمل برای استفاده از پساب‌های مختلف آب در این بخش مهم استفاده‌های چندین‌باره کرد.
انتهای پیام/ز