نگرشی بر تصور ظهور امام زمان(عج) در روز جمعه

باشگاه خبرنگاران پویا

یکی از مسائلی که در تفکر عموم شیعیان نسبت به امام زمان(عج) رایج است، توجه به روز و تاریخ ظهور امام(ع) است. بر اساس این تفکر، عموم شیعیان و محبان اهل‌بیت(ع) تصور می‌کنند ظهور منجی بشریت در روز جمعه رخ خواهد داد، از این رو  هر هفته به یاد امامشان دعای ندبه می‌خوانند، آیین زیبایی که سالیان زیادی است که در کشور ما نهادینه شده است. هرچند در روایات متعددی روز شنبه را روز ظهور معرفی کرده‌اند. 

در هر صورت این تفکر به قدری در فرهنگ جامعه اسلامی‌مان ریشه دوانده است که حتی شعرای آیینی در این باره اشعاری سروده‌اند. نمونه برخی از این اشعار از این قرار است: «کسی که با تو بماند به جانت آقا نیست * برای آمدن این جمعه هم مهیا نیست»؛ «دشت را گشتی بزن * بنگر سوار ما چه شد؟؛ باز ای موعود بی تو جمعه‌ای دیگر گذشت»؛  «اول ضمیر غایب مفرد کجایی * ای آرزوی جمعه‌های پر معما»؛ «من آن همیشه چشم به راهم به من بگو *یک جمعه در هزاره‌ی چندم ببینمت؟» که معروف‌ترین آن‌ها مربوط به شعر مرحوم آغاسی با مضمون «شاید این جمعه بیاید شاید * پرده از چهره گشاید شاید» است. 

با وجود حُسن فراوانی که این عمل دارد که همان «به یاد امام بودن» است، لازم است به برخی نکات در این زمینه توجه شود: 

1ـ باید توجه داشت این فرهنگ نبایدبه گونه‌ای باشد که «به یاد امام(ع) بودن» را منحصر در روز خاصی کند و تصور شود فقط باید در این روز به یاد امام حیّ بود بلکه امام زمان(عج) در هر زمان و مکانی ناظر بر اعمال شیعیان بلکه تمام مخلوقات عالم است. به اعتقاد شیعه اگر امام(ع) یک لحظه توجهشان را از مردم به خصوص شیعیان سلب کنند، درهای خیرات خداوند به روی اهل دنیا و مافیها بسته می‌شود؛ زیرا ایشان مجرای خیرات و برکات و نعمات خداوند متعال هستند. روایت مشهوری در توجه دائمی امام زمان(عج) به شیعیان نقل است که حضرت فرمود: «ما در رعایت حال شما کوتاهى نمى‌کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده‌ایم، که اگر جز این بود گرفتارى‌ها به شما روى مى‌آورد و دشمنان، شما را ریشه کن مى‌کردند؛ إِنّا غَیْرُ مُهْمِلینَ لِمُراعاتِکُمْ، وَ لا ناسینَ لِذِکْرِکُمْ، وَ لَوْ لا ذلِکَ لَنَزَلَ بِکُمُ اللاَّْواهُ، وَ اصْطَلَمَکُمُ الاَْعْداءُ. فَاتَّقُوا اللّهَ جَلَّ جَلالُهُ وَ ظاهِرُونا» (الإحتجاج طبرسی، ج‏2، ص497)

2ـ باید توجه داشت این فرهنگ نباید به گونه‌ای باشد که مانع زمینه‌سازی شیعیان برای امر ظهور حضرت شود. به نظر می‌رسد در ورای تفکر و حسِ «شاید این جمعه بیاید شاید» یک نوع روحیه قعود و ایستایی در قبال زمینه‌سازی امر ظهور نهفته است، همان تفکری که به غلط توسط برخی اندیشمندان اسلامی در افکار عمومی جامعه ثبت شده است؛ زیرا برخی معتقدند ما به همان وظایفی شرعی خود عمل کنیم و به مسائل مملکتی توجه داشته باشیم تا زمانی که ان‌شاءالله ظهور واقع شود. این گروه معقتد به زمینه‌سازی و قیام برای امر ظهور به معنای حقیقی نیستند. در نهایت، این تفکر می‌گوید بنشینیم تا خود امام زمان(عج) ظهور کند و برای تسریع در امر ظهور ندبه‌خوانی کنیم. اما باید پرسید آیا این تفکری بود است که قرآن و عترت(ع) به ما معرفی کردند؟

بر اساس آیات و روایات متعددی که وجود دارد، از ویژگی‌های بارز اصحاب امام زمان(عج) روحیه زمینه‌سازی امر ظهور است که در رأس آنان عیسی(ع) قرار دارد. شیعیانی همچون سید خراسانی، نفس زکیه، سید یمانی و ... نیز از چنین روحیه‌ای برخوردارند. همچنین خداوند توفیق داد در عصر حاضر با ماجرای انقلاب و رفتار قرآنی امام راحل(ره) آشنا شدیم و فهمیدیم برای امر ظهور باید قیام عملی کرد. امام خمینی(ره) در بخشی از فرمایشات خود با اشاره به ضرورت زمینه‌سازی امر ظهور فرمود:

«ما تکلیف داریم آقا! این‌طور نیست که حالا که ما منتظر ظهور امام زمان - سلام الله علیه - هستیم پس دیگر بنشینیم تو خانه‌هایمان، تسبیح را دست بگیریم و بگوییم «عَجّلْ عَلی‌ فَرَجِهِ». عجّل، با کار شما باید تعجیل بشود، شما باید زمینه را فراهم کنید برای آمدن او. و فراهم کردن اینکه مسلمین را با هم مجتمع کنید. همه با هم بشوید. ان شاء الله ظهور می‌کند ایشان^{(صحیفه امام،ج18،ص269)}»

همین تفکر قرآنی در شاگردان ایشان چون رهبر معظم انقلاب ریشه دوانید. معظم له در روز میلاد حضرت مهدی(عج) در دیدار با اقشار مختلف مردم فرمود: «امام زمان می‌آید انجام می‌دهد، یعنی چه؟! امروز تکلیف شما چیست؟ شما امروز باید چه بکنی؟ شما باید زمینه را آماده کنی، تا آن بزرگوار بتواند بیاید و در آن زمینه آماده، اقدام فرماید.» ( 76/9/25)

بیشتر بخوانید:
*همدم تنهایی امام زمان(عج) در عصر غیبت کیست؟
*شباهت داستان غیبت امام زمان(عج) با قصه یوسف(ع)

بنابراین کسی که خداوند به او توفیق دهد در عصر حاضر زندگی خود را به گونه‌ای جهت‌دهی کند که در راستای امر ظهور باشد، قطعاً خداوند برای او ارزش‌گذاری خاصی خواهد کرد. اما آیا در این راستا حتماً باید مسلط به علوم خاص و یا علوم حوزوی و دانشگاهی شد؟ باید گفت خیر؛، این‌ها علومی است که ساخته دست بشر است و چه بسا ایجاد حجاب کند. جالب است که نواب اربعه از بین کسبه و مردم عادی جامعه بودند نه دسته‌جات مختلف علمی مثل کلامیون، فلاسفه و عرفا و ...؛

باید گفت هر فرد مؤمنی اگر کارهایش به نیت زمینه‌سازی امر ظهور باشد، می‌تواند در این راستا نقش‌آفرینی کند. به عنوان نمونه اگر هر سرپرست خانواده‌ای رزق حلال برای خانواده خود بیاورد و فرزندان خود را در معرض تربیت دینی قرار دهد، حاصل آن در نسل‌های بعدی جامعه‌ای صالح است و جامعه‌ای که در آن صالحیت نهادینه شود، قطعاً خداوند امر ظهور را در آن تسریع خواهد کرد. امیرالمومنین(ع) در روایتی زیبا فرمود: «اگر حدود الله را حفظ کنید، قطعاً خداوند از روی فضلش در امر موعود تعجیل می‌کند؛ لَوْ حَفِظْتُمْ‏ حُدُودَ اللَّهِ‏ لَعَجَّلَ لَکُمْ مِنْ فَضْلِهِ الْمَوْعُودِ» ^{(غررالحکم، ص568)}

=================
یادداشت: سعید شیری

انتهای‌پیام/